Alþýðublaðið - 19.06.1958, Qupperneq 3

[PiJimtudaginn 19. juní 1958
Alþýðublaðið
jr*T! .
Alþýöubtuöiö
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ri tst j órnarsímar:
Auglýsingasími:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuf lokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið
Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
Einfalt og sjálfsagt
ALLIR íslendingar munu taka undir orð þau, er Her-
miann Jónasson £orsætismðherra mælti um land'helgismálið
í ræðu sinni á þjóðhátíðardaginn. Þar var stefna okkar
mörkuð í aðalatriðum: Stækkun landhelginnar ©r íslenzk
þjóðarnauðsyn, og því krefjumst við þess réttar okkar,
sem. ekki getur leikið á tveim tungum. Sú afstaða stafar
ekki af óvináttu eða fjandskap -— öðru nær. íslendingar
vJja lifá og starfa í sátt og friði við ailar þjóðir. En við
horfumst í augu við þá staðreynd, að grundvallaratvinnu-
vegur okkar er í hættu, ef rányrkja fiskimiðanna heldur
áfram. Eyðilegging fiskistofnsins við ísland myndi koma
illa við ýmsa nágranna okkar, sem nú skilja ekki rö?in
fyrir stækkun landlheiginnar. En hún yrði þó íslendingum
mun örlagaríkari. Slík óheillaþróun kynni að leiða hér til
landauðnar.
Það er vegna þessa, sem íslendingar verð'a að taka
höndum saman í landhelgismálinu og sýna heiminum
með einingu sinni, að þeim sé alvara. Forsætisráðherr-
ann lagði áherzlu á nauðsyn þessa. Og enginn dagur er
betur fallinn til þeirrar hvatningar en einmitt sej’tjándi
júní. fslendingar sigruðu í sjáifstæðisbaráttunni af því
að þeir báru gæfu til einingar og samsinnis. En sjálf-
stæðisbaráttan heldur áfram. Hún er ekki fagur minja-
gripur, heldur þáttur í Iifandi lífi. Og í dag er stækkun
landhelginnar tákn hinnar nýju sjálfstæðisbaráttu —
viðleitninnar, að íslendingar geti ljfað og starfað í Iand
inu, sem þeim var af guði gefið.
Þvílík rök eru svo einföld og sjálfsögð, að þau ættu að
liggja öllum. frjálslyndum og sanngjörnum mönnum í aug-
iiffl uppi. Auðvitað veldur það íslendingum vonbrigðum,
að sumir vinir okkar og nágrannar skilja ekki afstöðu okk-
ar í landlhelgismjálinu. En það er ekkert tilefni þess að missa
stjórn á skapi sínu eða tilfinningum. Hitt er fagnaðarefni,
hvað margir viðurkenna málstað íslands og skilja vel að-
stöðu okkar og afstöðu. Og það eigum við lýðræði, ritfrelsi
og upplýsingu Yesturlanda að þakka.
Morð en ekki aftaka
ENN EINIJ SINNI dimmir af skugga ungversku bylting-
arinnar, og kuldi þess myrkurs nær alla leið hingað til ís-
lands. Fjórir kunnir foringjar ungversku þjóðarinnar á
dögum byltingarinnar hafa verið teknir af lífi að ákvörðun
alþýðudómstóls, sem starfað hefur leynilega. Sakborning-
arnir áttu ekki þess kost að njóta lögfræðilegrar varnar.
Þeir voru leiddir burt á næturþeli til að deyja. Slíkt er ekki
aftaka samkvæmt skilningi Vesturlandabúa — heldur miorð.
Víst er það athyglisvert, að í hópi fjórmenningánna eru
tveir blaðamenn, sem ekkert hafa af sér brotið annað en
skrifa eins og þeim bjó í brjósti. Einræðið bregzt ekki við
þeirri baráttuaðferð með gagnrökum. Það beitir ofríkinu.
Og tilgangurinn er ekki fyrst og fremst sá að ryðja hlutað-
eigandi andstæðingum úr vegi, þó að miklu máli skipti. Að-
alatriðið er að hræða, vara aðra við því að gera slíkt hið
sama, minna á nálægð dauðans, ef harðstjórninni rennur í
skap af stóru eða litlu tilefni. Slíkt og þvílíkt er það hel-
myrkur, sem nú grúfir yfir Ungverjalandi.
Og samt eru til á Vesturlöndum menn, sem vegsama
þessa óhæfu og vilja kalla ógæfu hennar yfir lönd sín og
þjóðir. Það er þetta fyrirbæri, sem veldur því, að kuldinn
af ungverska skugganum nær alla leið hingað til íslands og
til þessa- hljóta allir ábyrgir menn að taka alvarlega af-
stöðu.
RÆÐU ÞESSA flutti Her-
mann Jónasson forsætisráð-
heri-a við setningu ellefta nor
ræna blaðamannamótsins,
sem háð hefur verið í
Reykjavík undanfarna daga.
Herra forseti íslands.
Góðir áheyrendur.
FYRIR nokkru heyrði ég
ræðumann á ráðstefnu erlenáis
segja af miklum móði, að blöð-
ættu að vera frjáls, — en auð-
vitað undir svo miklu eftirliti
stjórnarvalda, að þau gerðu
þjóðarheildinni ekki ógagn.
Ræðumaðurinn sá ekkert at-
hugavert við ummæli þessi og
fannst þau bera vott urn frjáls-
lyndi og víðsýni, •— og máttu
þau e. t. v. teljast það, miðað
við þáverandi stjórnarhætti í
heimalandi hans. En í eyrum
Norðurlandabúa lúta slík um-
mæli annarlega, svo fást sem
sú skoðun hefur mótazt, sð
prentfrelsið sé einn af hyrh-
ingarsteinum lýðræðisins, enda
alkunna, að fvrstu skref ein-
ræðisins eru jafnan í þá átí að
hefta frelsi hins ritaða og tal-
aða orðs, til þess að það ;:geri
/þjóðarheildinni ekki ógagrí1.
Nú er það engan veginn svo,
að blöð og blaðamenn geti ekki
gert þjóðarheildinni cgagn.
Blöðin eru máttug og það velt-
ur á þeim, sem skrifa þau og
ráða þeim, hvort þau starfa
til góðs eða ills. En í hinum lýð
•frjálsu löndum höfum vér ekki
þá trú, að eftirlit af stjórnar-
valdanna hendi sé ráðið til þess
að skapa þjóðholla blaða-
mennsku, heldur sú ábvrgðar-
tilfinning, sem fullkomið frelsi
í blaðamennsku færir hverjum
sómakærum blaðamanni og það
aðhald, sem blöðin veita hvert
öðru í deilum sínum um þau
mál, sem til umræðu eru á
hverjum tíma og réttlætistil-
finning borgaranna, sem blöðin
verða að beygja sig fyrir. Blöð-
!jn aga hvert annað og ala hvert
annað upp, ef svo má segja,
eins og stór systkinahópur. —
Þótt samlyndið sé ekki alltaf
gott, þá eru í heiðri haldnar
vissar leikreglur, sem engum
lýðst að brjóta, án þess að hefn
ast fyrir. Megintryggingin fyr-
ir réttlæti og öryggi einstak-
lingsins í þjóðfélaginu og þjóð
anna á alþjóðavettvangi er ein
mitt það, að geta látið heyrast
til sín opinberlega, borið mal
sitt fram í áheyrn almennings,
ef ranglega á að þröngva kosti
manna eða misbeita aðstöðu á
einn eða annan hátt.
En það er þung ábyrgð, sem
hvílir á herðum manna, sem
rita blöðin. Þeir bafa aðstöðu
til að láta margt gott af sér
leiða, — og einnig margt illt, ef
viðhorf þeirra og skaplyndi er
á þann veg. Það er ekki nægi-
legt að blaðamenn geti fimlega
beitt pennanum, þeir þurfa að
beita honum af óbilandi heið-
arleika og drengskap. Misbrest
ur á því getur verið þjóðarvoði.
Þegar erfiðleika og vanda
ber að höndum í lýðfrjálsum
þjóðfélögum, eru málin rædd
fyrir opnum tjöldum. . Þess
vegna virðist mönnum oít, er
erjur stjórnmálablaðanna
ganga úr hófi og beinast eink-
um að því að bera andstæð-
ingana sökum og sýkna sína
liðsmenn, án tillits til málefna,
að lýðræðisskipulagíð sé svo
rotið, að eigi verði við unað,
en grípa beri til þass að íela ein
um eða örfáum öll völd. Um
þetta vitnar sagan gegnum ald
irnar. Á hinu virðast menn þá
stundum síður átta sig, að gall
ar lýðræðisskipulagsins og þau
mistök, sem þar verða, eru jafn
Herniann Jónasson
an rædd fyrir opnum tjöldum
og því lýðum Ijós og stundum
gert miklu meira úr í pólitísk-
um' tilgangi en ástæða er til, —
en þar sem einræðið rikir og
fréttastarfsemi og umræour
eru heftar, er alls ekki minnzt
á það, sem miður ier. Þess
vegna er allur almenningur
dulinn galla einræðisskipulags
ins, nema þeirra, er hver ein-
staklingur verður sjálfur var
við, en gallar lýðræðisins eru
miklaðir fýrir mönnum úr
hófi. Fyrir þessari háskalegu
blekkingu einræðislandanr.a og
einræðissinna í lýðræðisþjóðfé
lögum verða menn að vera sér
staklega vel á verði. Það heíur
ávallt sýnt sig, að einræðis-
fyrirkomulag hefur enga kosti
umfram lýðræðisskipulag, en
tekst stundum að dylja mein
sín um sinn með því að bánna
umræður um ágalia sína.
Á herðum stjórnmálamanna
og blaðamanna sérstaklega hvíl
ir mikil ábyrgð í því efni að
efla trú manna á Ij’ðræði og
frelsi, — ekki með kröfum til
annarra í því efn:, heldur
sjálfra sín, — með því að rækja
af alúð frumskyldu hvers blaða
og fréttamanns: að þjóna sann-
leikanum án undanbragða otj
inna starf sitt af hendi af góð-
vild og sanngírni.
Það er okkur íslendingum al-
veg sérstök ánægja, að svo
margír blaðamenn fiá ná-
grannalþjóðunum skuli ná
sækja ísland heim. Persónufeg
kynni mallj starfsbræðra em
mikils virði og við vonlim að'
þéir, sem gisía land okkarl
skilji betur eftir en áður þá
sérstoðu, sem við eigum ímörg
um efmirn. við -að búa, og herm*
urinn er'misfús á a(J vJður-
kenna.
Við íslendingar fögnum.
komu ýkkar, norræaír MaSa-
menn, sem eruð meðal forvig-
ismanna bins ‘ritaða, frj-álsa.
oros. Þið eruð góðir gestir, t
öllum þeim ógrynnum,' sem n»
tíma blaðamaður þarf að vitaE
og muna, geturn við ekki með.
neinum rétti gert kröfu 'til þe,«*
að þið hafið margir haft tæki-
færi til að kynna ykkur sögii
íslands og málefni þess. En nú
eruð þið komnir hingað og égr
vona, að þið hafið, ánægju af
þessari ferð og að ykksr glogga
gestsauga kynnist sem bezt
landinu, þjóðinni og málefnum
hennar. „Sjóoa er söga ríkari,“
seg'ir íslenzkt orðtak.
Ég býð ykkur öll velkomirt
'til þessa þinghalds og vænti að
það megi vérða öllum aðilum
til gagns og sóma.
Með þeím orðum segi ég 11.
mót norræ.nna iblaðamahna sett.
Framhald aí 4. siðu. f
Að mæta til ksppni. í djöríurn
leik í sönnum fþrótíaanda or
draumur allra þróttmikilla
drengja. Það skapar heilferigða
sál í hraustum líkama. En það
er einmitt höfuðmarkml'ö í-
þróttahugs j ónarinnar.
Með íþróttakveðjn, *
Þorkell Sigurfeson.
I
f
V
si
V
s
Verð
fiarverandt
S Njarðvík — Kefíavík.
^frá 18. júní — 6. júlí.
ÍKjartan Ólafsson héraðs-
1 læknir, Keflavík, gegnir Mr
■ aðslæknisstörfum mínuxa á
s
1 meðan.
Guðjón Klemensson,
V
S
$
Flskverkuti
Tii
að Gelgjuffangai
Konur og karla •— fullorðið fólk vamtar til vöskunar’ Og
annárar fiskvinnu við Fiskverkunarstöðina á Gel'gýu-
tanga við -El’liðaárvóg nú þegar. Ef nægileg þátttaka full
orðins fólks fæst verður stöðin starfraekt, annars eMd.
Nánari upplýsingar um ráðningu og armaö, er þí'Ua
varðar í síma 1 59 57, eingöngu á tímanum frá kl. 7,20
ti! 17 alla daga til helgar.