Morgunblaðið - 22.11.1939, Qupperneq 3

Mijðyikudagur 22. nóv. 1939.
M 0. R G U NBLAÐIÐ
3

Sjóhernaðurinn
Tundurskevtum sko-t'ifi.

Mór til þúsunda
ára I landinu
Iðnaðarnefnd neðri deildar flyt-
ur frumvarp um mótak. Er
bæjar- og sveitarfjelögum þar
veittur rjettur til að vinna mó á
annara landi, eftir nánari reglum.
Gjald fyrir mótak skal ákveða j
með mati -tyeggja manna og skip-1
ar f atvinnumálaráðherra annau, en
Búnaðarfjelag íslands hinn. Skjóta
má matsgjörð til yfirmats, sem
skipað er 3 taönnum, tveim til-
nefndmn á sama hátt og við und-
irmatið, og formanni, sem Hæsti-
rjettur tilnefnir.
Akvíuði er í frumvarpinu sem
segir, að sá sem fengið hefir mó-
laud til afnóta, skuli skyldur að
Skila því fullhúnu til ræktunar.
I greinargerð frumvarpsins seg-
ir m. a.:
„Síðastliðið sumar tókst rann-
sóknanefnd ríkisins á hendur að
rannsaka mótak í landinu. Þegar
ófriðurinn skall á, var hert á þess.
um rannsóknuta eins og verða
mátti, þar sem auðsætt þótti, að
kolainnflutningur mundi torveld-
ast til muna eða jafnvel hindrast
að fullu. Síðan hafa mómýrar ver-
ið mældar í nánd við flesta kaup-
staði og kauptún á fandinu, en at-
viníiudeild háskólans hefir efna-
greint móinn og ákvarðað hitagikli
hans. Rannsóknuta þessum er raun
ar ekki lokið, en þó hafa þær leitt
í ljós:
1) að í landinu er mótak svo mik-
ið, að nægja mundi þjóðinni
um nokkur þúsund ár með
þeirri eldsneytisþörf, sem nú
er, enda þótt mór væri notað-
ur einvörðungu.
2) að í námunda við flesta kaup-
staði og kauptún er nægilegt
mótak til notkunar um langa
framtíð.
3) að mórinn er yfirleitt góður
og þolir samanburð við mó, sem
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
Frumsýning
á „Sherlock Holmes“
annað kvöld
Bjarni Björnsson.
P BUMSÝNING verður annað
Á kvöld á leikritinu „Sherlock
Holmes“, sem Leikfjelagið sýnir.
— Aðalhlutverkið, leynilögreglu-
manninn mikla leikur Bjarni
Björnsson, en leikstjóri er Brynj-
élfur Jóhannesson, sem einnig hef-
i-r smáhlutverk með höndum.
Leikrit þetta er gert af Áime-
ríkumanninum William Gillette,
eftir hi'nmi) heiinsfrægu leynilög-
reglusögum A. Conan Doyle. Er
þetta mikið leikrit, því leikendur
eru um 20 talsins.
Leikritið „Sherlock Holmes“
hefir verið leikið hjer áður í bæn-
um og- einnig úti á landi og hvar-
vetna hlotið hinar rnestu vinsæld-
ir. Það var fyrst leikið hjer í
Reykjavík árið 1906 og Ijek Jens
Waage þá aðalhlutverkið. Síðan
var það leikið aftur 1912 og ljek
Bjarni Björnsson þá aðalhlutverk-
ið eins og nú.
Meðal leikenda að þessu sinni,
auk þeirra, sem taldir hafa verið,
eru Tómas Hallgrímsson, sem leik
ur Moriarty, stigamannaforingja,
Emilía Indriðadóttir og Guðlaug-
ur Guðmundsson, Edda Kvaran,
Alfred Andrjesson, Ævar Kvaran
og Jón Aðils, svo nokkur nöfn
sjeu nefnd.
Hornaf jarðarskipið
sennilega þýskt undir
norskum fána
Klofið í tvent á
Þinganesskerjum
SKIPIÐ, sem stóra herskipið skaut í bál útaf
Hornafirði á mánudag, rak á land á Þinganes-
skerjum austanvið Hornafjarðarós. Það var
með norsku nafni, „Ada frá Bergen“ og málaðir norskir
fánar á hliðar þess.
En af nafnaskiJtum, sem rekið hafa á land, er gisk-
að á, a.ð rjetta nafn skipsins hafi verið Berta Fischer, frá
Emden í Þýskalandi. Það skip á að vera yfir 40€|p smá-
lestir að stærð. MOíT • •* :'drU,- ' " S
.» i / - ... , • ^ • •
Eins ðg fyk érí frá skýrt, stöðvaðl herskipið hið flýjandi skip
skamt vestan við Hornaf jarðarós, og þar var skipið skotið í bál. En
ve,gna þess að vindur var vestlægur, rak skipið spölkorn austur fyrir
ósinn og lenti þar á skerjunum.
„Heimdallur"
hlyntur þegn-
skylduvinnu
Aaðalfundi „Heimdallar“, fje-
lags ungra Sjálfstæðismanna
í gærkvöldi var rætt um þegnskap
og þegnskylduvinnu í sambandi
við frumvarp það, sem nú liggur
fyrir Alþingi.
Sigurður Bjarnason stud. jur.
frá Vigur var frummælandi og
hjelt hann ítarlegt og fróðlegt er-
indi um þessi mál. Auk hahs tal-
aði 'Gunnar Thoroddsen.
Eftirfarandi tillaga var samþykt
með öllum greiddum atkvæðum :
„Heimdallur, fjelag ungra Sjálf-
stæðismanna í Reykjavík, telur
hugmyndina um þegnskylduvinnu
ungraj manna heppilegt spor til
þess að ráða fram úr atvinnnleysi
ungra manna, uppeldismálum og
aðkallandi verklegum framkvæmd
um. Telur fjælagið frumvarp það,
er nú liggur fytir Alþingi um al-
memmn vinnuskóla, stefna í rjetta
átt, og skórar- á Alþingi að sam-
þykkja það“.
Ný stjórn.
Á fundinum fór fram stjórnar-
kosning.
Formaður var kjörinn einróma
Jóhann Hafstein cand. jur.
Meðstjórnendur: ívar Guð-
mundsson (endurkosinn), Jón
Halldórsson, Guðmundur Bl. Guð-
mundsson og Binar Ingiimundar-
son.
I varastjórnT Eggert Jónsson,
Ludvig Hjálmtýsson, Lárus Guð-
bjártsson og Vilberg Hermanns-
son. Endurskoðendur voru endur-
kosnir Björn Snæhjörnsson og
Þórir Kjartansson.
Fráfarandi formanni, Gunnari
Thoroddsen var þakkað langt og
mikið starf í Heimdalli með því
að fundarmenn risu úr sætum og
vottuðu honum traust með lófa-
taki.
Alþingi
Tjl imm irál voru á dagskrám Al-
Á- þingis í gær, tvö í Ed. og
þrjú í Nd.
I Ed. voru tvö stríðsfrumvörp.
Annað var um skatt- og útsvars-
greiðslu af stríðsáhættuþóknun, 2.
umr. Breytingartillögur frá Br.
Bjarnasyni og S. Á. Olafssyni voru
feldar. Hitt frumvarpið var um
verðlag á vörum; fór til 2. umr.
og nefndar.
f Nd. var fyrsta málið heimild
handa Sláturfjelagi Suðurlands til
að innkalla stofnbrjef sín; fór til
Ed.
Annað málið var breyting á lög-
um um dragnótaveiði; fór til Ed.
Þriðja málið var afnám laga um
löggilding verslunarstaðar við
Reykjatanga; fór til 8. umr.
300-400 manns
á horgarafundl
I Keflavlk
Almennur borgarafundur var
haldinn í Keflavík s.l. mánu-
dag. -.Fundinn sóttu 300—400
manns.
Meðal mála þeirra, er rædd vóru
á fundinum, var hafnarmál Kefla-
víkurhrepps; í því máli var sam-
þykt með samliljóða atkvæðum
fundarmanna svohljóðandi tillaga:
„Almennur borgarafundur hald-
inn í Keflayík m.ánudaginn 20.
nóvember 1939, skotar á hrepþs-
nefnd Keflavíkurhrepps að vinna
eindregið að því nú þegar, við Al-
þingi og ríkisstjórn, að inöguleik-
ar fáist fyrir því, að festa kaup á
Hafskipabryggju Keffavíkur á-
samt þeim, hafnanmannvirkjum, er
henni fylgja, og einnig að þessi
mannvirki verði aukin og endur-
hætt þannig, að þau fullnægi
þeirri þörf, sem nú er og í næstu
framtíð fyrir bátaútveginn.
Náist ekki samningar um kaup,
felur fundurinn hreppsnefndinni
að fara fram á, að þingið sam-
þykki lög um að eignirnar sjeu
teknar eignarnámi, og veiti styrk
til þeirra mannavirkja og endnr-
bóta á þeim, eins og framast þyk-
ir fært“.
Fundurinn stóð yfir frá kl. 8 og
til kl. rúmlega 1 eftir -miðnætti og
voru umræður um þetta mál mjög
fjörugar, og flestir ræðnmanna
mjög hvetjandi til þess, að Kefla-
víkurhreppur eignaðist mannvirki
þessi, svo að nauðsynlegar endur-
bætur og aukning gæti farið fram,
en mannvirki þessi hafa verið að
undanförnu í eign s.f. Hafskipa-
bryggju Keflavíkur.
Það var kl. 10 á mánudagá-
kvöld, að bálið í skipinu ték Áð
rjena verulega, og sloknaði það
þá brátt útaf. Hafði það þá stað-
ið í 6 klukkustundir. En aðfara-
nótt þriðjudagsins var svö mikið
hrim þarna á skerjunum, að skSþ-
ið klofnaði í tvo parta, fór í sup^*
ur rjett aftanvið stjóriipaliúin.
Valt það til á skerinu, þaiujig að
talsvert bil varð milli partanna. í^r
framparturinn það djúpt í sjó, að
nafn skipsins var nálægt sjávar-
borði í gær. En afturparturinn
stóð hærra, svo hátt, að sást niður
undir skrúfu. Ekki er talio’lík-
legt að skipspartarnir áökkvi
þarna.
Mikið hrim var í gær, og ekki
tiltök að komast_ í bát að skips-
flökunum. Varð ekki komist nær
þeim á landi en svo, að fjarlægð-
in út að þeim var um, 150 faðmár.
Björgunarbátarnir.
Úr landi að sjá virtist' skipið
langt frá því að vera gerbruniírð.
Svo sýndist, sem björgunarhátár
þess hefðu verið fjórir. Einn þéirra
sást hanga á uglunum á bátaþil-
fari. Uglur annars háts sneru inn,
og virtist sá bátur því ekki hafa
verið hreyfður af skipshöfninni.
En hátnrinn sást ekki, hefir senni-
lega brunnið. En hátsuglur tvenn-
ar á hinni skipshliðinni sneru út,
svo skipshöfnin kann að hafa sett
þá báta á flot. Einn hjörgunarhát-
ur Var rekinn úr skipinu á þriðju-
dagsmorgun, ekki mikið hrotinn.
í honum voru árarnar bundnar,
svo til þeirra hefir ekki verið tek-
ið. En nafnaspjöldin, sem fundust
rekin með hinum þýsku nöfnum
á, geta hafa verið úr 4. bátnum.
Það eru getgátur. Ekkert hafði
annað en þau rekið í gærkvöldi,
sem henti ■ til að skipið væri.
þýskt, nema eitt póstkort, sem
þýska var skrifuð á, til manns,
sem hiisettur var 1937 í Eunden.
Allan) daginn í gær var að reka
úr skipinu. En það voru aðallega
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.