Morgunblaðið - 12.12.1940, Blaðsíða 5

IFiintudagur 12. des. 1940,
Útgef.: H.f. Árvakur, Keykjavlk.
Rltatjörar:
Jðn Kjartansion,
Valtýr Stefánsaon (ábyrsBarm.).
Augrlýsingar: Árnl Óla.
Rltstjörn, auglýslugar oe afgrelösia:
Austurstræti 8. — Slmi 1800.
Áakriftargjald: kr. 8,60 & mánutil
innanlands, kr. 4,00 utanlands.
f lausasölu: 20 aura eintaklB,
25 aura metl Lesbök.
Tímamannatrúin
á valð hræsninnar
Varnarræða
T1 æða Hitlers einvaldsherra
er hann hjelt yfir verka-
mönnum í hergagnaiðnaðinum
í fyrradag, hefir vakið allmik-
ið umtal síðan. Fer það að von-
um, því svo langt er til þess að
.gera, síðan umheimurinn hefir
Jheyrt til hans. Margt hefir gerst
síðan. Umsköpun Evrópu hefir
ekki farið fram samkvæmt á-
ætlun. Innrásin í England ekki
..heldur.
Umheiminum ljek forvitni á
-að heyra hvaða áhrif þessi von-
brigði einvaldsherrans hafa
haft á hann og hvernig þeirra
.áhrifa gætti í tali hans,
Hvað sem þýska útvarpið vill
við ræðu þessa bæta, hvaða
útskýringar, sem við hana eru
gefnar dylst engum, að hún er
með öðrum blæ en fyrri ræð-
ur þessa manns. Hann hefir að
vísu oftlega áður talað um mis
skifting auðsins í heiminum, um
hina fjölmennu þýsku þjóð,
sem ætti lítil lönd og ekk-
ert gull, samanborið við land-
flæmi og auðæfi Bretaveldis.
En það leyndi sjer ekki í
A rum saman hafa Tíma-
menn verið að nagga
um það í ræðu og riti, að
S.iálfstæðismenn hafi gagn-
ólíka afstöðu í ýsmum efn-
um og tali sitt á hvað, eftir
hví hvort talað er við kaup-
staðabúa eða sveitamenn.
Þeir segja að þetta sje gerí
að yfirlögðu ráði til að ginna
kjósendur til fylgis o. s. frv. Þeir
gera ráð fyrir því þessir menn,
að einhverjir einfaldir og fáfróð-
ir kjósendur gleypi þessa flugu og
trúi því, að Sjálfstæðismenn skrifi
og tali með það eitt fyrir augum
að veiða kjósendur án tillits til
sannfæringar. Þetta er ætlað þeim,
sem minst vita og minst hugsa og
kann að hafa einhver áhrif á
þann hóp. Ef til vill trúa sumir
höfundarnir þessu sjálfir og
byggja á því, að allir aðrir hafi
svipaðan hugsunarhátt og þeir.
Má segja að það sje ekki mjög
óeðlilegt, þegar alls er gætt, því
þessir menn skilja ekki stjórn-
mála afstöðu manna, sem hafa
gagnólíkt hugarfar.
★
Það sanna í þessu efni er, að
það væri með öllu óeðlilegt, ef
ailir Sjálfstæðismenn litu svipuð-
um augitm á hvert mál. Flokkur
þeirra er um það bil helmingur
þjóðarinnar; menn af öllum
Eftir Jón Pðlmason.aiþni.
jf
til að sýna í því efni sanngirni og
góðvilja. Starfsemi þingflokks og
miðstjórnar í slíkum flokki á
fyrst og fremst að vera, að sætta
ólík stjettasjónarmið með sann-
girni og rjettsýni. Þetta væri ekki
svo mjög örðugt eða mundi að
minsta kosti takast, ef meginþorri
allra landsmanna hefði svo heil-
brigðan hugsunarhátt og væru svo
þroskaðir, að geta verið í einum
og sama flokki.
★
En þetta A-erður eðlilega örðugt
og getur enda reynst lítt fram-
kvæmanlegt, þegar stórir hópar
manna gera sjer það að atvinnu
og komast til æðstu valda á því,
að siga saman stjettum þjóðfje-
lagsins og magna mismunandi
stjettahagsmuni og ólík sjónarmið
upp í það að verða að óvild, og
byggja svo flokkabaráttu á því,
að telja þessari stjett og hinni trú
um það, að henni sje nauðsyn-
legt að vera sjerstakur stjórn-
málaflokkur til að tryggja sína
hagsmuni gegn hinum. Slík hefir
á undangengnum árum verið starf
semi Tímamanna og sósíalista hjer
á landi, og vegna þess að nógu
þessari ræðu, að einvaldsherr-
ann var að sefa óánægju meðal
verkamanna þeirra er vopnin
smíða, mannanna, sem eru látn-
Ir framleiða „fallbyssur smjörs
J stað“ eins o gþar stendur.
Gegnum ræðuna heyrðust
spurningarnar frá þessu fólki
nm það, hvenær þeir fengju á-
wöxt iðju sinnar, meiri velsæld.
Framleiðið þið fátæklingarn
ir mínir meiri vopn. Með vopn-
unpm opna jeg ykkur jarð-
neska paradís, sagði einvalds-
herrann. Jeg er ekki vanur því,
að hætta við hálfnað verk.
Samtímis, sem hann brýndi
þetta fyrir verkamönnunum og
þjóðinni, heyrðist í fyrsta sinn
af hans vörum að komið gæti
fyrir, að vörn Breta breyttist í
sókn. Hann jafnvel nefndi þann
möguleika, að Þjóðverjum tæk
ist ekki að sigra í þessari
styrjöld.
Þetta er breyttur tónn frá
því sem áður hefir verið, og ber
enn meir á honum, þegar ræðu-
maður fullvissar áheyrendur
með mörgum orðum um það, að
hann hafi aldrei v'djað leggja
.út í þessa styrjöld
Sönnunin fyrir þvi, að Þjóð-
verjum sjálfum hafi fundist
„foringiu þeirra hafa breytt um
„takt og tón“ kom sama dag-
inn fram. Göbbels ljet blaða-
menn hafa það eft r sjer, að
.„innan skamms“ myndu Þjóð-
verjar hafa lokið við styrjöld-
ina.
Hefði Göbbels ekki fundist,
að heimurinn þyrfti ábæti við
ræðu foringjans, þá het'ði hann
'þagað þann dag, sem einvalds-
herrann talaði.
stjettum í landinu og með mjög
ólíka hagsmunalega afstöðu. Aðál
grundvöllur flokksins er að láta
alþjóðar hagsmuni sitja í fyrir-
rúmi, forðast óheilbrigða stjetta-
baráttu og fá því til vegar komið,
að sem flestum þegnum þjóðfje-
lagsins geti liðið Arel og ekki þurfi
aðrir að verða þurfamenn en þeir,
sem verðu fyrir óvenjulegu
heilsutjóni eða öðrum fágætum ó-
höppum. En þó allir Sjálfstæðis-
menn sjeu sammála um þetta, þá
skapar ólík stjettaaðstaða eðlilega
ólíkar skoðanir um ýms mál.
Framleiðendur hafa alt aðra að-
stöðu en þeir, sem ekkert fram-
leiða. Þeir sem þurfa að kaupa
vinnu, liafa aðra aðstöðu en hin-
ir, sem eingöngu vinna lijá öðr-
um. Þeir sem taka laun fyrir op-
inber störf, hafa ólíka hagsmuni
en hinir, sem verða að standa
undir opinberum gjöldum með því
að framléiða verðmæti úr skauti
margir kjósendur liafa reynst svo
skammsýnir að láta ginnast af
pólitísku stjettabaráttukenning-
unum, þá hafa þessir menn kom-
ist til valda og haldið völdum
um langt skeið og þess vegna hef-
ir þeim tekist að vinna óútreikn-
anleg skemdaverk í hugsunarhætti
þjóðarinnar. Þess vegna hefir sú
heilbrigða stefna, sem öll þjóðin
fylgdi áður og sem er grundvöll-
ur Sjálfstæðisflokksins, lotið í
lægra haldi og átt svo örðugt upp-
(^áttar að furðu gegnir.
En liræsnarafleipur þessara
manna gengur of langt, til að
ganga. í sæmilega greinda menn,
þegar þeir japla á því árum sam-
an, að það sýni elnhver óheilindi
hjá Sjálfstæðismönnum, að þeir
leyfa sjer að láta í ljós mismun-
andi skoðanir á ýmsum málum,
en starfa samt í sama flokki. T
þessu sambandí er vert að minn-
ast þess, að þegar alt var komið
lijer í óefiii fvrir tæpum tveimur
árum, þegar aðal atvinnuvegir
landsins voru komnir í slíka úlfa-
kreppu, að við strandi lá, þá var
tækifæri fyrir Sjálfstæðismenn til
að láta það koma glögt fram,
Hússtjðrnarskðli Reykjavikur
F
YRIR NOKKRU skrifaði jeg nokkrar greinar
í Morgunblaðið um húsmæðrafræðslu. Átti
fyrsta greinin að sýna bæjarbúum, hvað
mikil vöntun og vansæmd það er, að enginn hússtjórnar-
skóli væri hjer í Reykjavík og í mannflestu hjeruðum
landsins.
Síðari greinarnar voru til þess ritaðar, að skj'ra í stórum dráttum
frá því sem Danir og Norðmenn hafa nú þegar komið á hjá sjer og
vilja í framtíðinni koma í framkvæmd í þessum miklu uppeldis- og
menningarmálum heimilanna.
Síðar hafa fleiri skrifað um mál-
ið og .allir á einn veg, sem ein-
lægir styrktarmenn þess, að hús-
stjórnarskóli komist á í Reykja-
vík.
Það sem síðan hefir gerst í mál-
inu er það, að framkvæmdanefnd
hefir verið kosin til að vinna fyr-
ir málið. Nefndin héfir sent út
náttúrunnar. Þessi ólíka aðstaða ávarp til bæjarbúa um fjárfram-
getur ekki annað en komið fram lög til handa hússtjórnarskóla í
í ólíkum skoðunum á ýmsum efn- Reykjavík. Nefndin hefir átt tal
um og það er eðlilegt og sjálfsagt, við franikvæmdastjóra nokkurra
að þær ólíku skoðanir komi í ljós fyrirtækja, og hafa þeir allir tekið
l
í ravðu og riti. Að hamla gegn
því, að þær sjeu látnar í ljósi,
mundi eigi geta bygst á öðru en
óverjandi þröngsýni og óeðlileg-
um yfirgangi, því þrátt fyrir
skoðanámismun um ýms mál eiga
allir þessir menn sameiginlegt
takmark, sem er aukin velgengni
og auknar framfarir þjóðarheild-
arinnár. Þess vegna eiga þeir allir
að vera í einum og sama stjórn-
málaflokki, hvaða stjett sem þeir
skipa, sem hafa nógu sterkan
vílja til að jafna deilumálin á
rjettlátan hátt og bera t.raust til
sinna sameiginlegu forystumanna
málaleitun okkar vel. Og aðrir
hafa lagt fram gjafir strax og þeir
heyrðu um málaleitun þessa.
En það sem mig langaði til að
vekja athygli á er, að almenning-
ur, fjöldinn lát.i ekki þetta mál
afskiftalaust. .Teg vildi óska, að
sem flestir vildu láta eitthvað af
mörkum. Það þurfa ekki að vera
stórar upphæðir .— tvær eða þrjár
krónur — til að sýna velvild og
skilning á þessu nauðsynjamáli.
Það er annað og meira en pen-
ingarnir, sem felst í slíkunv al-
mennum samtöknm. Það er þung-
inn og alvaran frá fjöldanum, sem
ber nválið fram til sigurs.,
Slíkt var það,' þegar Eimskipa-
fjelag íslands var stofnað. Það
imr hin almenna þátttaka þjóðar-
innar, sem hefir verið því svo
heilladrjúg, hefir gert það svo
vinsælt .Þjóðin hefir fundið til
þess, að það var hennar óskabarn.
Þavvnig þarf nýi hvisstjórnar-
skólinn í Reykjavík verða. Hann
á að vera óskabarn Reykvvkinga!
Unga fólkið, piltar og stúlkur,
eiga að leggja fje af mörkum;
þeim kenvur þetta mál við ekki
síður en okkur senv eldri erum.
Jeg vil fastlega skora á unga
fólkið, sem fyllir skrifstofur, versl-
anir, verkstæði og ýmsar vinnu-
stöðvar, senv jeg kann ekki upp
að telja, að taka virkan þátt í að
safna fje nveðal samverkafólks
síns og á þann hátt leggja sivvn
skerf til framdráttar góðu máli.
Hússtjórnarskóli Reykjavíkur
verður að konvast upp á næsta ári!
Við verðum öll að taka þar hönd-
unv saman og leysa málið þann
veg, að það verði Reykjavík til
sóma og blessunar. ^
Ragnhildur Pjetursdóttir.
hverjar væru afleiðingar óstjórn-
arinnar, með því að lofa stjórn-
inni að sigla sínu skipi í strand
fvrir fult og alt. Þá sýndu Sjálf-
stæðismenvv þá þjóðhollustu, sem
samsvarar þeirra stefnu, með þvi
að meta meira þjóðarheill en
flokkshag. Þeir gengu til sam-
vinnu við þá andstæðinga, sen*
flestuvn þeirra var óljúft að vinna
með og sem höfðu sýnt flokkí
þeirra óvild og yfirgang. En þeir
Sjálfstæðismenn, sem beittu sjer
fyrir samvinnunni, trúðu því: a5
Framsóknarmenn og sósíalistar
hefðu nokkuð vaxvð að viti og
þroska fyrir árekstur fyrri mis-
taka, að þeir hefðu nokkurn dreng
skap og mannslund til að bera
en gerðust ekki griðrofar við
fyrsta tækifæri, og að þeir værvi
í alvöru farnir að skilja þá gruvid-
vallar skoðun Sjálfstæðissfefn-
unnar, að atvinnuvegirnir verða
að bera sig og að það er betra að
sætta nvismunavvdi stjettasjónar-
mið v einvvi samvinnu, heldur en
að viðhalda óvildinni og flokka-
þrætunum.
Mjer og öðrum Sjálfstæðismömt
uvn virðist flokkasanvvinnan hafa
mishepnast mjög verulega og von-
irnar um heiðarlega umbótavið-
leitni brugðist á vnargan veg. 33n
þó er það víst, að samvinnan hef-
ir gert meira gagn en flestir gera
sjer grein fyrir, sevn eðlilega bygg
ist á því, að óvildin og illindin
hafa ekki komið fram í stjórnar-
storfunum eins og áður og meiri
vitsmuna hefir gætt í aðgerðum.
Nú er líka þannig ástatt í landi
voru og heiminum ölluvn, að aldr-
ei hefir verið ríkari ástæða til a5
forðast innlenda styrjöld en ein-
mitt nú.
í heiðarlegri savnvinnu og ró-
legri athugun ráðandi manna er
áreiðanlega sterkasta vopnið sem
til er og sevn hægt er að byggja
á vonir um að unt verði aftur aS
fagna þjóðarsjálfstæði. En nú era
kosningar fyrir dyrum og í rúm-
lega hálft ár er aðalblað stærsta
þingflokksins, Franvsóknarflokks-
ins búið að syngja gamla óvildar-
sönginn. Nú er flokkabarátttt
tónninn, dylgjurvvar og rógurinn
aftur orðið ríkjandi vald. Rógs-
brjefin urn Sjálfstæðismenn hafa
verið send út um landið hvert &
fætur öðru, og ráðherrar og þing-
menn hafa ferðast svo að segja
hver í annars slóð um einstök
kjördænii til að rægja þingmenn
Sjálfstæðisflokksins og skora á
landsmenh að þjappa sjer nú í
Franvsóknarliðið. Nú hefir líka
hágur atvinnuveganna nokkuS
lagast, svo ekki er óhngsandi, a>1
ný tækifæri sjeU framundan tit
að leika gamla leikinn.
Þegar svo þessir sömu menn em
að hrósa sjer af samvinnuhug ©g
sjerstakri vináttu við fjolmenn-
ustu stjett landsins, bænðastjett-
ina, þá er annaðhvort að trúin á
vald hræsninnar gengur nokkuS
langt, eða að þá skortir gersam-
lega skilning á því, hvers er þörf
til að heiðarleg samvinná eigi sjeir
stað. Jón Pálmason.