Morgunblaðið - 08.12.1942, Blaðsíða 3

Þrlðjudagur 8. des. 1942.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Vonlaust um tjögra flokka stiórn
Endurreisn blla-
einkasðlunnar
Frumvarpið komið til
2. umræðu og nefndar
T7> ndurreisn bflaeinkasölunn-
ar, þ. e. frumvarp þeirra
Sigrurðar Þórðarsonar og Finns
Jónssonar kom til 1. umræðu
í Nd. í gær.
Sigurður Þórðarson fylgdi
frumvarpinu úr hlaði með ræðu
þar sem hann lofaði mjög rekst
ur einkasölunnar sálugu og
taldi að fjármálaráðherrann
hefði traðkað yfirlýstan vilja
Alþingis (frá sumarþinginu)
með því að leggja einkasöluna
niður.
Jakob Möller fjármálaráð-
herra kvað það algeran mis-
skilning hjá S. Þ., að Alþingi
hafi í sumar látið í ljós nokk-
urn vilja um það, að þessi einka
sala skyldi rekin áfram. Hið
Tilkynning frá ríkisstjóra
Greinargerð Sjálfstæðis-
flokksins
S
KRIFSTOFA RÍKISSTJÓRA sendi blöðraram
svohljóðandi tilkynningu laust eftir hádegi
í gær:
„Nefnd skipuð 2 fulltrúum frá hverjum . þingflokkanna, sem
setið hefir á rökstólum síðastliðinn mánuð út af nýrri stjómarmyndun
hefir nú tjáð ríkásstjóra að hún telji ekki mögulegt að svo stöddu að
mynda samstjóru allra flokka.
Ríkisstjóri hafði samfund með formönnum allra þingflokkanna,
mánudaginn 7. desember f. hád. Eftir ítarlegar viðræður um viðhorfið
tjáði hann formönnunum í fundarlok að eins og nú væri komið málum
mundi hann reyna aðrar leiðir til myndunar nýrrar stjómar“.
ar gætu tekist milli flokkanna,
heldur ganga til þess móts með
þeim einum ásetningi að freista
til hins ítrasta að ná viðunandi
samkomulagi um ráðstafanir
gegn dýrtíðinni og það annað
einkasalan starfaði. Rísisstjórníhlutaðist til um að hafnar yrðu
in hefði og að sjálfsögðu fylgt
þessu, en þegar til kom tókst
ekki samkomulag milli nefnd-
arinnar og ráðherra. Því þegar
ráðherra benti nefndinni á, að
fyrir lægju skuldbindingar,
bæði frá einkasölunni og ráð-
herra til einstakra manna um
bíla, vildi nefndin ekkert til-
lit taka til þessa. Vitanlega gat
ríkisstjórnin ekki unað slíku.
Ráðherrann benti á að það
væri algerlega á valdi ríkis-
stjómarinnar að ákveða, hvort
einkasala á bílum væri rekin
eða ekki. Upphaflega hafði
heimildin náð til raftækja, auk
bíla. 1939 hefði ríkisstjórnin
upp á eigin spýtur ákveðið, að
leggja niður raftækjaeinkasöh
una. Ráðh'errann kvaðst hafa
talið heppilegt, að leggja bíla-1
einkasöluna niður nú, vegna
þess að vörur þær, sem hún
verslar með væru ófáanlegar.
Það væri aðeins eyðsla á fje, að
vera með slíkt fyrirtæki, ef
það hefði ekkert að versla með.
Viðvíkjandi því sem Sig. Þ.
■agði um óánægju yfir úthlut-
un bílanna hjá ráðherra, svar-
aði ráðherrann því, að slík
óánægja hefði verið ríkjandi
áður en hann varð ráðherra,
enda ógerningur að gera svo
öllum líkaði í þeim efnum.
Frumvarpinu var að lokum
▼ísað til 2. umræðu og fjár-
hagsnefndar.
þá þegar samningaumleitanir
Af hálfu Sjálfstæðisflokksins
unnu að samningaumleitunum
þeir Ólafur Thors forsætisráð-
herra og Jakob Möller fjár-!
málaráðherra. Hjer fer á eftir
greinargerð þeirra:
Samkvæmt ákvörðun flokks-
ráðs Sjálfstæðisflokksins til-er steðjaði og enga bið
kynti forsætisráðherra ríkis- Þoidi.
stjóra hinn 3. nóvember síðast- . Sjálfstæðisflokkurinn hefir
liðinn, að ríkisstjórnin myndi þá einnig í þessum samninga-
eina sem Alþingi gerði var, að'biðjast lausnar þegar í stað ^umleitunum lagt áherslu á, að
fyrirskipa að nefnd skyldi ann- jer Þing kæmi saman, og stakk aðrir flokkar fylgdu sömu meg-
ast úthlutun bílanna, meðan! jafnfyamt upp á að ríkisstjóri in stefnu.
Varðandi dýrtíðarmálin lýsti
flokkurinn sig fúsann til þessa:
1) Að verja fje úr ríkissjóði
til þess að lækka vísitöl-
una.
2) Að afla ríkissjóði nýrra
tekna í þessu skyni, með-
al annars með því:
a) að hækka skatta, éink
um á hátekju'm.
b) að draga úr skatta 1-
vilnunum hlutafjelaga.
c) að fella niður vara-.
sjóðshlunnindi útgerðar-
ínnar, að öðru leyti en
því, sem beint snerti end-
urnýjun skipastólsins.
d) að innheimta eignai
skatt af eignaaukningu
stríðsáranna í eitt skifti.
e) með öðrum ráðum,
sem tiltækileg þættu.
3) Að skerpa eftirlit með
skattaframtali.
Vegna viðleitni annara flokka
til þess að draga. inn í sainningana
önnnr mál, sem að dómi Sjálfstæð-
isflókksins ekki standa í beinu
sambandi við dýrtíðarmálin, þ. á.
m. ög ekki síst verslunarmálin
tjáði Sjálfstæðisflokkurinn sig
reiðubúinn til þess að taka þátt
í að koma því til leiðar:
1) Að ríkið sæi um að altaf yrðii
fyrirliggjandi nægar birgðir
nanðsynja í landinu eftir því
sem föng stæðu til.
2) Að ríkið -í þessu skyni trygði
forgangsflutning slíkrar vöru
til landsins.
3) Að ríkið hefði þau afskifti af
innkaupum og sölu, nauðsynja
er þurfa þætti vegna hags-
muna almennings.
4) Að ríkissjóði yrði trygður
mestur hluti alls verslnnar-
ágóðans.
FRAMH. 1 SJÖUNDU SÍÐU
Dómur í „for-
setamálinu"
Ritstjórar Tímans og
Þjóðviljans dæmdir
í sektir
JBridgekeppnin. Næstsíðasta um
ferð fer fram í kvöld í Vonar-
stræti 4 og hefst kl. 8. Keppir
þá flokkur Sigurhjartar Pjeturs-
sonar við flokk Ingólfs Ásmnnds-
sonar og flokkur Benedikts Jó-
hannessonar við flokk Lúðvíks
Bjaimasonar.
um myndun nýrrar ríkisstjórn-
ar, er nyti stuðnings allra
flokka þingsins.
Að tilhlutun ríkisstjóra skip-
uðu þingflokkarnir skömmu
síðar tvo menn hver, til þess,
af þeirra hendi, að taka þátt
í slíkum samningaumleitunum.
Nefnd þessi hefir nú tilkynt
ríkisstjóra niðurstöðuna, og
verður að telja, að tilraun þessi
hafi mistekist, a. m. k. að svo
stöddu.
Út af þessu þykir okkur, er
af hálfu Sjálfstæðisflokksins
tókum þátt í þessumt samninga-
umleitunum rjett að taka fram
það er hjer fer á eftir:
Sjálfstæðisflokknum var þeg
ar í öndverðu Ijóst, að frum-
skilyrði þess að jákvæður ár-t
angur næðist af slíkum umleitn
unum væri, að allir flokkar
sættust á, að láta að sem allra
mestu leyti niðurfalla kröfur
um að ný og eldri 'stefnumál
þeirra næðu nú fram að ganga,
en einbeittu hins vegar hugan->
um að því, að leita að sam-i
eiginlegri úrlausn þeirra vanda
; mála, er að undanförnu hafa
jsteðjað að þjóðinni, og þá eink-
j um að því að stöðva vöxt dýr-
tíðarinnar og draga úr þeirri
dýrtíð, er þegar er í landinu.
Frá þessu sjónarmiði taldi Sjálf
stæðisflokkurinn nauðsynlegt
að leggja í bili á hilluna önnur
áhugamál sín, er hann bar
fram við síðustu kosningar og
hjet að koma í framkvæmd,
ef flokkurinn fengi til þess
þingfylgi og skyldi flokkurinn
engin slík mál bera fram við
samningaborðið, er gæti orðið
því til hindrunar að samning-
Dómur er nú fallinn hjá
sakadómara í máli því,
sem rjettvísin höfðaði gegn rit-
stjórum Tímans og Þjóðviljans,
þeim Þórarni Þórarinssyni og
Sigfúsi Sigurhjartarsyni, út af
ærumeiðandi ummælum þeirra
um úrskurð forseta sameinaðs
Alþingis, Gísla Sveinssonar, á
síðasta sumarþingi (val þing-
manna til efri deildar). Urðu
málsúrslit þau, að ritstjóri Tím
ans var dæmdur í 600 króna
sekt til ríkissjóðs (eða 30 daga
varðhald) og málskostnað, en
ritstjóri Þjóðviljans í 500 króna
sekt (eða 25 daga varðhald)
og söníuleiðis málskostnað.
Brotist inn
í kjötbúð
A ðfaranótt sunnudagsins var
ÁA brotist inn í kjötbúð á
Hofsvallagötu 16. Eigandi búð-
arinnar er Hjalti Lýðsson. •
Stolið var nokkrum sviða-
hausum og skiftimynt. sem í
peningahirslu verslunarinnar
var, en það voru um 20 krónur.
Innbrjótsþjófurinn, eða þjóf-
arnir komust inn í búðina með
því að brjóta glugga.
Rannsóknarlögreglan hefir
málið til rannsók-nar.
Vörubifreið
stolið
Ifyrrinótt . var brotist inn í
bílskúr í Kveldúlfsporti
og stolið þar vörubifreiðinni
R. 1274.
í gærkveldi var bifreiðin ó-
fundin. Eru þeir, sem kynnu að
hafa orðið hennar varir beðnir
að gefa rannsóknarlögreglunni
upplýsingar um það.
Mesta orustuskip
heimslns
regnir frá Washington í gær-
•*- kveldi segja frá því, aS í
gær hafi verið hleypt af stokkun-
um í Bandaríkjunum mesta orr-
ustuskipi sem nokkru sinni hafi
verið smíðað. Hlaut það nafnið
New Jersey og er 52.000 smálestir
að stærð, búið 40 cm. fallbyssum.
Silfurbrúðkaup eiga í dag frú
Áslaug Kristinsdóttir, hárgreiðslu-
kona og Elías Dagfinnsson bryti,
til heimilis á Vífilsgötu 1.
íslenskar afurðirskulu
oreiddar I peningum
Qísli Jónsson flytur frum-
varp um greiðslu ísl.
afurða. Segir svo í 1. gr.:
„Hver sá, sem kaupir íslensk
ar afurðir, hvort heidur er sjáv
arafurðir, landbúnaðarafurðir
eða íslenskát íðnaðarvörur,
skal greiða þær í peningum,
þégar seljandi krefst þess og
má eigi greiða þær með skulda-
jöfnuði, nema svo háfi áður
verið um samið“.
í 2. gr. segir svo:
„Sjeu afurðir seldar á fast-
ákveðnu verði, skal það verð
greitt að fullu á þann hátt, er
1. gr. kveður á um. Sjeu þær
hins vegar seldar á óákveðnu
verði, með rjetti til verðupp-
bótar síðar, eða í umboðssölu,
hvort heldur er af kaupfjelög-
!um, samvinnufjélögum eða öðr-
um aðilum, skal að minsta kosti
.helmingur af gangverði afurði
anna greitt samkvæmt ákvæð-
um 1. gr., en afgangurinn á
sama hátt eigi síðar en 2 mán-
uðum eftir að lokasala og
greiðsla andvirðisins hefir far-
ið fram“.
f greinargerð segir:
Mikill hluti afurða lands-i
manna er nú venjulega seldur
annaðhvort í umboðssölu af
sölusamlögum og samvinnufje-
lögum eða á föstu verði með
rjetti til verðuppbótar síðar.
Þar sem svo er háttað, að
umboðssalar eða kaupendur
hafa aðeins á hendi sölu ís-
lenskra afurða, er framleiðanda
ávalt greidd varan í peningum,
og megin hluti hennar þá lang-
oftast skömmu eftir að varan
hefir verið afhent,. þótt stund-,
um dragist um of endanleg upp
gerð, einkum á landbúnaðar-
afurðum. Sjeu umboðssalar eða
kaupendur hins vegar jafn-
framt verslunarrekendur, svo
sem kaupmenn og kaupfjelög,
vill verða á því allmikill mis-<
brestur, að afurðirnar sjeu
greiddar út í peningum, eða
reikningsskil gerð jafnskjótt og
varan er seld, heldur vanalega
látin dragast til næstu ára-
móta. Gengur þetta svo langt
í sumum hjeruðum dreifbýlis-
ins, þar sem lítil eða engin
samkepni er í verslun, að fólk-
ið sjer aldrei eða sjaldan pen-
inga. Með þessu fyrirkomulagi
er framleiðandinn háður þeim
aðila, sem hann selur afurðir
sínar, meira en holt ér, ekki
einasta um öll vörukaup, held-
ur og um margt annað, er út-»
gjöld hefir í för með sjer, og
eins fyrir það, þótt það miði að
bættum lífskjörum og betri af-t
komu.
Frumvarp þetta miðar að
því að breyta hjer úreltu og
óheppilegu greiðslukerfi og
koma á meira frjálsræði og
meiri sanngirni í viðskiftum á
milli smáframleiðenda og versl
unaraðila. r