Morgunblaðið - 08.12.1942, Blaðsíða 5

In-iðjudagur 8. des. 1942,
■Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjðrar:
Jðn Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgöarm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjðrn, auglýsingar og afgreibsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 6.00 á mánuði
innanlands, kr. 8.00 utanlands
í lausasölu: 40 áura eintakið.
50 aura með Lesbðk.
EkKert samstarf
Erlingur Páls«on:
Sundlaugadalurinn framtíðar
útibaðstaður Reykvíkinga
T tfvallnn fyrir leikvellt og lullkomlnn fþróttale <vaffp
ÞÁ er svo komið, eftir rúm-i
lega mánaðar þjark, að
jþingflokkarnir hafa tilkynt rík-,
isstjóra, að þeir sjái enga mögu
leika til þess að mynda ríkis-
stjórn, sem allir flokkar standi
að.
Það mun hafa verið 3. nóv.
sem Ólafur Thors forsætisráð-
herra tilkynti ríkisstjóra, að
ráðuneyti hans myndi biðjast
lausnar strax er þingið kæmi
saman. Sama dag kvaddi ríkis-
stjóri formenn allra þingflokk-
anna á sinn fund og bar fram
við þá þau tilmæli, að flokk-
arnir reyndu að mynda ríkis-
stjórn, er þeir gæti allir staðið
að. Því er ekki að leyna, enda
hefir þess einhvers staðar ver-
ið getið opinberlega, að það
var samkvæmt ábendingu frá
formanni Sjálfstæðisflokksins,
að gerð var þessi tilraun, um
samstjórn allra flokka.
Því miður bar tilraunin eng-)
an árangur. Ekki er vafi á því,
að það sem þjóðin þarfnast nú
fyrst og fremst, er sameigin-
legt átak í dýrtíðarmálunum. j
En frumskilyrði þess, að beitt
yrði sameiginlegu átaki í lausn
dýrtíðarmálanna var samstarf
allra stjórnmálaflokka, bæði á
Alþingi og í stjórn landsins.1
Því miður gat sú gæfa ekki
fylgt flokkunum, að slíkt sam-
starf mætti takast.
Hugmynd Sjálfstæðisflokks-
ins var frá upphafi sú, að sam
starfið beindist að höfuðverk-,
efninu: lausn dýrtíðarmálanna
og þeim málum öðrum, sem,
stæðu í sambandi við þau. Af
þessu leiddi, að Sjálfstæðis-1
flokkurinn lagði til hliðar öll
sjermál sín, svo að þau yrðu,
■ekki Þrándur í Götu fyrir sam->
starfinu.
Aðrir flokkar fóru hjer öðru
vísi að. Þeir fóru að gefa út
starfsskrá eða stefnuskrá fyrir
hina væntanlegu samstj^rn og
drógu þar fram mörg sjermál
flokkanna, mál sem áttu ekkert
skylt við höfuðviðfangsefnið,
lausn dýrtíðarmálanna. Þetta
hlaut að torvelda mjög starf
, átt-menninga nefndarinnar og
hefir að lokum orðið þess vald-
andi, að samstarf tókst ekki.
Sennilega er alveg óreynt
ennþá, hvort ekki er finnanleg
lausn í dýrtíðarmálunum, sem
allir flokkar geta staðið að.
Hingað til hefir ekkert reynt
á þetta, þar sem tilraunir um
myndun samstjórnar strandaði
á alt öðrum málum. Þetta verð-i
ur að telja mjög illa farið, því
að flokkarnir hefðu engu tap-
að þótt þeir hefðu látið sjer-
mál sín hvíla um stund, meðan
verið var að leysa höfuð verkn
..efnið, dýrtíðarmálin.
Ollum, sem sundíþrótt unna
og heilnæmu baðlífi og titi-
vist, þótti það hin bestu tíðindi,
þegar hreyfing komst á það í
blöðunum og hæjarstjórn Reykja-
víkur að gera endurbætur á
Sundlaugunum, þessum vanrækta
heilsubótarbrunni Reykvíkinga,
og byggja þar einnig opna sjó-
laug.
Áður en hafnar eru fram-
kvæmdir í jafn merku máli sem
þessu virðist nauðsynlegt að gjör-
athuga það frá öllum hliðum og
skipuleggja strar alt, sem þarna
á að koma af mannvirkjum í
framtíðinni.
Eins og kunnugt er, þá eru
Sundlaugarnar orðnar alt of litlar
fyrir þá gífurlegu aðsókn, sem
að þeiin streymir, og algerlega ó-
fullnægjandi fyrir sundþjálfun.
Þær eru því af framangreindum
ástæðum og mörgu öðru, sem
benda mætti á, algerlega ófull-
nægjándi útibaðstaður fyrir bæj-
arbíia. Það þarf því að byggja
annan útibaðstað, sem fullnægir
öllum þeim kröfum, sem gerðar
eru til slíkra staða að stærð og
öllu fyrirkomulagi.
Þó tel jeg rangt að rífa gömlu
laugarnar, beldur tel jeg rjett að
gera þær að barnasundlaugum.
Þarf þá að grynka þær og gera
upp úr gamla laugarstæðinu fal-
lega sundþró með tilheyrandi
endurbættum böðum, hreinlætis-
útbúnaði og sólskýlum, yrði þá
vel sjeð fyrir hollu baðlífi æsku
höfuðstaðarins fyrst um sinn, ef
þeim væri ætlaður þarna góður
baðstaður útaf fyrir sig. Því á
þessu sviði eiga böirn eigi sam-
stöðu með fullorðnu fólki, og þó
síst eins og nú er ástatt. Því á
baðstaðnum þurfa þau að njóta
næðis og frjálsræðis út af fyrir
sig, undir stjórn góðra kennara og
umsjónarmanna.
Eins og margur mun minnast
hafði -Jón Þorláksson í hyggju að
láta byggja inn við Sundlaugar
mjög glæsilega sundlaug með öll-
um nýtísku útbúnaði. Eftir ná-
kvæma athugun og í samráði við
áhugamenn á þessu sviði, hafði
honum helst hugsast að velja
hinni nýju sundlaug stað nokkru
fyrir sunnan gömlu laugarnar á
túninu austanvert við lækinn, og
þar tel jeg að hinn nýi baðstað-
ur eigi að vera.
Fyrirkomulag baðstaðarins
þyrfti í höfuðdráttum að verða
þetta:
Sundlaugin þarf að vera hvort
tveggja í senn fullkomin til sund-
kenslu og þjálfunar og kepni í
sundi og sundknattleik 50x20
metrar. Grunn til beggja enda,
svo sundkensla geti farið þar
fram, en með halla til miðju.
Samskonar fvrirkomulag er á
sundlauginni í Sportpalatzet í
Stokkhólmi og hefir þótt Iientugt.
Út frá miðjunni þarf að koína
sjerstök laug fyrir dýfingar ea.
12 X 15 metr. fyrir 4 dýfingaborð,
2 eins meters, 1 þriggja og 1
fimm metra hátt.
Dýfingar eru mjög að fara í
vöxt meðal sundiðkenda. Þær eru
glæsileg íþrótt og er því sjálfsagt
að afla þeim viðeigandi skilyrða
á þessuui stað.
Rjettast mun að láta laugina
snúa frá austri til vesturs, og láta
dýfingaþróna ganga til suðurs út
frá henni miðri.
Rúmgott áhorfendasvæði þarf
að vera tilheyrandi lauginni, og
rúmgóða sólbaðskýli fyrir konur
og karla.
Sundþróin þarf að vera gler-
húðuð eða flísalögð, með hliðar-
rennum og ölluin hinum fullkomn-
asta hreinlætisútbúnaði, svo sem
vatnshreinsunarv jelum.
Það fyrirkomulag verður að
hafa eins og í Sundlaugunum, að
leið baðgestanna í laugina liggi
um baðherbergi, þár sem þeiua
er skylt að baða sig án sundklæða
áður en þeir fara til sunds. Hins-
vegar er sjálfsagt að hafa, eins
og nú á sjer stað við Sundlaug-
arnar, sameiginleg, heit sturtu-
böð fyrir baðgesti. Eru slík sturtu
böð t.il stórra þæginda og heilsu-
bótar og hafa hlotið almennar vin-
sældir.
Koma þarf upp í sambandi við
laugina gufubaðstofum fyrir kon-
ur og karla, rökum og þurrum
eftir því sem fólk kýs sjer. Er
slíkt auðvitað alveg tilvalið á
slíkum stað.
í húsi því, sem að sjálfsögðu
verður að byggja í sambandi við
hina nýju sundlaug, yfir klæða-
skála o. fl., væri nauðsynlegt að
byggja hvíldarherbergi fyrir bað-
gesti, þar sem þeir gætu hvílt.
sig á þægilegum bekkjum, vafðir
í ullarteppum. Að njóta slíkrar
hvíldar eftir bað í hlýju og næði
er sjerstaklega liolt öllum þeim,
sem eru eitthvað lasburða og
þeim, sem leggja á sig harða þjálf-
un.
í sambandi við baðstað þann,
sem jeg nú liefi lýst, sem yrði
til notkunar alt árið, þarf að
byggja annan baðstað, baðströnd,
seni eingöngu yrði notuð sem
sumarbaðstaður.
Baðströndin á að vera suður af
sundlauginni, út af fyrir sig, en
þó innan sömu girðingar.
Baðströndin á að vera eins og
grunn skál í laginu, með sandi
og sjávarmöl alt í kring og steypt
um eða hlöðnum byrgjum um-
hverfis fyrir sólböð. Hæfilega
stærð baðstrandarinnar tel jeg
100x50 metra.
í baðströiulinni þarf að vera
sjerstakt áhald, sem mjög tíðkast
á slíkum, stöðum erlendis, en það
er áliald, sem með snöggri hreyf-
ingu orsakar bylg.jur á vatnið og
kemur lífi og hreyfingu á bað-
staðinn og minnir fólk á, að það
s.je statt út við sjálfa hafströnd-
ina, þar sem ekkert er gert af
manna böndum.
Baðströndin á að vera almenn-
ingur, þar sem t. d. fjölskyldan
öll getur komið í frístundum sín-
um, afklæðst í sínu sólbyrgi und-
ir berum himni, synt í vatni, þar
sem aldan vaggar og notið svo
sólbaðs á eftir í fjörunni, líkt og
Reykvíkingar voru farnir að iðka
í stórum stíl á Nauthólsvík og
Shellvík fyrir hernámið. Ein-
hver.jum mundi nú koma til hugar
áð spyrja, Því þá ekki að láta þá
gömlu sjóbaðstaði nægja þegar
styrjöldinni er lokið og alt verð-
ur gefið frjálst aftur?
Þeir örðugleikar fylgja sjóböð-
um hjer við land, að kuldinn er
til óþæginda, nema á bestu sól-
skinsdögum að sumarlagi, einkum
fyrir unglinga o'g þá, sem veiklað-
ir eru á heilsu, sem þó sjerstak-
lega þurfa sjóbaða með.
En þar sem í ráði er að leggja
sjóleiðslu inn í Sundlaugar og
byggja þar sjerstaka sjólaug, þá
er auðvitað sjálfsagt að nota hann
til hins ítrasta og leiða liann einn-
ig í baðströndina, vel upphituð-
um við hin góðu skilyrði, svo
menn geti synt I vel hlýjum. sjó,
að minsta kosti yfir sumartím-
ann, þar sem aldan fellur við
ströndina, og tekið svo sólbað á
eftir á hlýrri og saltri sjávar-
mölinni.
Alt baðsvæðið þarf að vera af-
girt með góðri gírðingu til skjóls
og öryggis, og prýtt með falleg-
um trjálundum og blómum, líkt
og baðstaðirnir í úthverfum Lund-
únaborgar, sem gerðir hafa verið
samkvæmt hinni nýju, ensku
íþróttalöggjöf. Slíkt umhverfi
laðar að sjer baðgestina, livílir þá
og endurnærir, einkum þá, sem
verða að fórna inniverunni heilsu
sinni mestan hlufa æfinnar.
Jón Þorláksson kynti sjer mjög
rækilega útibaðstaði í hinni síð-
ustu utanför sinni 1933, og taldi
hann, að baðströndin þætti full-
komnasta útibaðstaðsfyrirkomu-
lag, og kvaðst hann mundi beita
sjer fvrir því, að hún yrði gerð
í sambandi við hina glæsilegu
sundlaug, er hann vildi láta
byggja.
Efalaust tel jeg það, að bæj-
arstjórn Reykjavíkur mundi fá
I mikið þakklæti fyrir, ef hún tæki
i þetta balstaðsmál með víðsýni og
j röggsemi, og ljeti gera í sund-
i laugadalnum fyrirmyndar bað-
stað, sem vissulega mundi ekki
1 eiga neinn sinn líka vegna þeirra
I dásamlegu skilyrða, * sem heita
' vatnið skapar.
I Því fullkomnari sem baðstaður-
inn yrði, því meiri skilyrði hefði
hann til að bera sig fjárhagslega,
' en þó er hinn óbeini arður miklu
meiri, því góð heilsa er dyrmæt-
asta eign hvers einstaklings.
j Það virðist heldur eigi óviðeig-
andi, að þessum stað verði sýnd
meiri ræktarsemi en verið hefir
hingað til, þar sem sundíþróttin,
„íþrótt íþróttanna“ er aðallega
upp sprottin við hin frumstæðr*
skilyrði í Laugalæknum, en tókst
að þroskast upp í það á nokkrtrm
áratugum að verða alviðurkeiid
þjóðaríþrótt.
Áður en jeg lýk máli mfnu
kemst jeg ekki hjá því að rnini*
ast örfáum orðum á SundlaugA-
dalinn í heild.
Eftir að hið glæsilega íþrótta
hverfi í, S. 1. var tekið til hen>-
aðaraðgerðá, svo að það getur
aldrei orðið nema svipur hjá sjón
hjer eftir, þá virðist mjer Sund-
laugadalurinn vera hinn eini sta>
ur í nágrenni Reykjavíkur, sem
komið gæti til mála sem framtíð-
ar íþróttahVerfis og útivistarstað-
ur bæjarbúa.
Auk baðstaðarins virðist þar á-
gætt svæði f.yrir leikvelli, tenni-t-
velli, æfingavelli og fnllkominn
íþróttavöll (Station),- en fyrir
hann tel jeg sljettuna suðvestujr
af Þvottalaugunum mjög athyglrv
verða.
Sundlaugadalinn ætti því ek’ i
að byggjá meira en orðið er milfi
Sundlaugavegs og Múlavegs,
Reykjavegs og Laugarássvegs.
Dalurinn liggnr vel við sól, og
veðursæld^er ]tar í besta lagi, mfð-
að við nokkurn annan stað í n.'t
grenni bæjarins, sem völ er á, og
veitir það bonum mikið gihli sem
útivistar og íþróttastað, og ein *
ig þau ágœtu skilyrði, sem þar
eru fyrir hendi fyrir hlómarækt
og skógrækt.
Með hægfara þróun virðist
Reykjayíkurbær verða samfelt
bygður iun að Elliðaám eftir
nokkra áratugi. Hjer er að rísa
upp margskonar iðnaður, sem vo>*
andi á eftir að þróast i'ramtíð-
inni á heilbrigðum grundvelli og
veita mikla atvinnu.
Það er því aðkallandi nauð-
synjamál að tryggja nú þegar
þennan ágæta stað sem friðhelg-
an reit fyrir íþrótta og útivistar
svæði höfuðstaðarins. Vil jeg
beina því til forráðamanna hæjar-
ins og allra, sem íþrótjum unua,
að taka þetta mál til rækilegrar
íhugunar.
Að sjálfsögðu tel jeg að leita
beri álits stjórnar íþröttasaxa-
bands íslands nm slíkar íþrótta-
framkvæmdir og fið framan get-
ur, og hyggjnm við þai gott til
samstarfs við hinn nýja íþrótta-
ráðunant bæjarins, sem tengiliðs
milli íþróttamanna og bæjar-
stjórnarinnar, og einnig tel jpg,
að leita beri aðstoðar um slílct
stórmál sem þetta ti íþrótta-
nefndar ríkisins, því ótvírætt virð
ist að styrkja. beri slíkar fram-
kvæmdir sem þessar með ríflegu
framlagi úr íþróttas.jóði, þar sem
þetta er eltki eingöngn sjermál
Reykvíkinga, heldnr menningar-
mál allrar þjóðarinnar.
Erlingur Pálsson.