Morgunblaðið - 05.01.1943, Blaðsíða 5

3»ríðjudagiir 5. janúar 1943.
5
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Jtltstjörar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgtSarm ).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjúrn, auglýsingar og aígreiCsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Ágkriftargjald: ,kr. 6.00 á mánuCl
tnnanlands, kr. 8.00 utamlands
1 lausasölu: 40 aura eintakiS.
60 aura meS Lesbðk.
9T
Of
«*■
ibu
mn ari
1942
Bardagarnir I Rússlandi oy oaiátian om ha'mshðfin
Aiþýða - vinn-
andi stjettr
Tvær gagnstæðar megin-
stefnur hafa auðkent
stjómmálabaráttu Islendinga
síðari árin.
Annars vegar eru flokkar,
er hafa tekio eðlilega árekstrá
margvíslegra stjettahagsmuna
í þjónustu pólitískrar valda-i
baráttu, — alið á ríg milli
stjettanna, blásið í glæður mis-
munandi sjerhagsmuna. nært
sundrungaröflin innan þjóðfje-
lagsins.
Hins vegar er einn flokkur
— Sjálfstæðisflokkurinn —
sem frá öndverðu hefir litið á
stjettaskiptinguna sem eðlilega
þróun aukinnar starfhæfni
hennar, og bæri því eftir
fremsta megni að sætta saman
mismunandi hagsmuni stjett-
anna og brúa bilið á milli
þeirra.
Alþýðuflokkurinn tvinnaði
tilveru sína frá upphafi við Al-l
þýðusambandið og Iifði í skjóli
þeirrar blekkingar að telja Al-
þýðuflokkinn og hagsmuna-
samtök verkalýðsins éitt og hið
sama.
Alþýðuflokkurinn og Alþýðu
sambandið eru nú að fullu rof-
in úr öllum flokkspólitískum
tengslum og kom sú nýbreyttni
til fullrar framkvæmda á síð-
asta Alþýðusambandsþingi.
Alþýðuflokkurinn hefir í
þessu efni orðið að beygja sig
fyrir þeirri ki;öfu lýðræðisskipu
lagsins, að einstaklingurinn sje
frjáls að marka stjórnmála-j
stefnu sína, án tillits til stjetta-
■skiptingar og stjetta samtaka.
En menn geta verið furðu
gleymnir á fyrri meinsemdir
og öfugstreymi, sem hlotið
hafa sína fordæmingu.
Hin nýja stjórn Alþýðu-
sambandsins, sem kommúnistar
' hafa nú mest áhrif á, hefir
nýlega sent út boðskap um
,,myndun bandalags alþýðu-
samtakanna“ í landinu fram
yfir það, sem'telja verður að
felist í Alþýðusambandinu.
Og hver eru þessi „samtök
alþýðunnar“, sem nú á að
græða við Alþýðusambandið?
Það eru m. a. allir stjórn-
málaflokkarnir þrír, Kommún-'
istaflokkurinn, Alþýðuflokkur-'
inn og Framsóknarflokkurinn!
Það er ekki að tala um, að
lang stærsti stjórnmálaflokkur-
inn, Sjálfstæðisflokkurinn, eigi
nokkuð skylt við „alþýðu“ eða
„vinnandi stjettir“!!
Er enn á ný verið að gera
tilraun til þess að endurtaka
gumla loddara leikinn milli
Alþýðuflokksins og Alþýðu-
sambandsins, aðeins í nokkuð
breyttri mynd?
þv EGAR SAGA núverandi
heimsstyrjaldar verður
skráð mun árið 1942, verða tal-
ið eitt þýðingarmesta ófriðar-
árið — það tímabil, er þátta-! umkringdur og sem að hálfu um og sennilegt að enn eigi
skifti urðu í styrjöldinni banda íeyti er í Stalingrad og að hálfu hernaðaraðgerðir úr þeirri átt
mönnum í vil. Að vísu var sig- ieyti fyrir utan borgina, verður eftir að skifta liði Þjóðverja til
urganga Hitlers ekki stöðvuð veikari og veikari með hverjum muna.
með öllu og fyrri hluta ársins J deginum sem líður. f stað þess
rjeðust Japanar yfir lönd j að vera árásarher, er hann orð- YFIRRÁÐ BANDAMANNA
bandamanna í Kyrrahafi og'inn að skotmarki Rússa.
Þýðing þess, að Þjóðverjar
náðu ekki olíulindasvæðunum
við Baku á sitt vald, mun koma
frekar í ljós síðar, en samt sem
hvarfa og telja að farið sje að áður er nú þegar farið að bera' anna á sjó hafa fjarað út á
hilla undir úrslitin. | á olíuskorti hjá Þjóðverjum í síðasta ári, enda hefir verið
í þessari grein verður aðal- Kákasus. Hin lítt skiljanlega þjarmað að þeim. — Aðstaða
kyrstaða hins innikróaða þýska bandamanna er nú ólíkt betri,
hers bendir m. a. í þessa átt.1 en við síðustu áramót. Sjóhern-
Máttleysi Þjóðverja til að reyna | aðarsagan hefir verið skráð með
Afríku og sigrar Breta í Eg-|að senda her til hjálpar og sú miklum hraða á líðandi ári. _______
yptalandi ásamt sigrum Banda' staðreynd, að nýlega hertókujsje ástandið athugað, má sjá,
ríkjamanna á sjó og á Saló- j Rússar 300 flugvjelar á 'að á öllum sviðum nema einu,
monseyjum í Kyrrahafi eru ^ Hugvellinum í Tatsinskaya, get.hafa bandamenn snúið því við
mönnum svo í fersku minni, að ur varla þýtt annað en að Þjóð- sjer í hag, ef miðað er við byrj-
verjar sjeu orðnir eldsneytis-'
litlir.
Það væri fljótfærni að gera
of lítið úr styrkleika Þjóðverja
lögðu undir sig hvert virkið á
fætur öðru. En margir telja að
á árinu sem er að líða hafi fyrst
orðið vart verulegra straum-
lega rætt um bardagana í Rúss-
landi og sjóhernaðinn.
Innrás bandamanna í Norður
Á SJÓNUM AUKAST.
Eftir H. C. Farraby,
sjerfræðing breska
útvarpsins.
Fyrri yfirburðir möndulveld-
ekki þarf að rekja til hlítar. —
Fyrstu mánuðir ársins 1942
hljóta að hafa tekið mikið á al-
menning og hermenn banda-
manna. Um síðustu áramót var til að hefja varnarbaráttu. En
langt frá að Bandaríkjamenn frá hernaðarlegu sjónarmiði
hefðu náð sjer eftir hið þunga verður ekki annað sagt, en að
högg, sem Japanar reiddu þeim útlitið sje svart fvrir þá, þegar
í Pearl Harbour, og sem átti að tekið er tillit til mistaka þeirra
vera rothögg. — Missir Hong í sumar.
Kong, Singapore og orustuskip Hin háa fangatala, sem Rúss-
anna Prince of Wales og Re- ar taka, bendir til þess, að
pulse, ásamt þeirri niðurlæg- kjarkur þyska hersins sje ekki
ingu fyrir Breta, er orustuskip sá sami, sein hann var í fyrra-
Þjóðverja sigldu heim um Erm- vetur, er Rússar sögðu að þeir
arsund frá höfnunum í Frakk- yrðu að drepa 1000 Þjóðverja
landi, olli því að kjarkur Breta til að ná einum lifandi. Rúm-
beið hnekki, þótt hann bilaði lega 50 þúsund Þjóðverjar hafa
aldrei frekar en hina svörtu verið handteknir á Donvíg-
daga, er þeir stóðu einir 1940. stöðvunum í núverandi sókn
Allir þessir atburðir heyra Rússa.
nú sögunni til og aðrir atburðir Sumstaðar hafa Rússar þeg-
eru mönnum í löndum banda- ai~ sótt fram 165 km. Mestur
manna í fersku minni. | hluti Donkrikans er nú aftur á
Um tíma var herafli Romm-1 valtii Rússa og þeir hafa sótt
els svo skamt frá Alexandríu, töluvert inn í Ukrainu. Rússar
að þýsku og ítölsku hermenn- sækja nú fram til Donetzfljóts.
irnir sáu greinilega turna bæna j fyrravetur bygðu Þjóð-«
húsanna í borginni. Mussolini verjar ijjn SVonefndu „brodd-
var kominn í fullum skrúða til galtavirki‘< handa þýska hern.
Tobruk til að undirbúa innreið um j Rússjandi. _ \ núverandi
sína í borg faróanna. En þýsku gókn Rúsga hafa Þjóðverjar
hermennirnir sáu turna fleiri
un ársins, sem er nú að.enda.
Þá virtust Japanar gera hvað
sem þeir vildu í austri, og vor.u
þá að hugsa um að teygja arma
sína allt til Ceylon og Aden.
Nú hefir frumkvæðið verið tek-
ið af þeim. Þeir eru nú í varnar-
stöðu, og sjóherir bandamanna
eru byrjaðir að þjarma að
þeim.
Einnig var það svo í byrjun
þessa árs, að Miðjarðarhafið
var raunverulega lokað fyrir
skipalestum bandámanna vegna
missis flugvalla og ósigra á
landi, já, það var jafnvel einnig
lokað fyrir herskipum. Nú hef-
ir sigurinn í Libyu og það, að
bandamenn hafa fengið flug-
velli í Algier, hafið umsátiná
úm Malta og gert skipum banda
manna mögulegt að sýna sig á
Miðjarðarhafinu, aðallega þó í
miðhluta þess. — Á árinu var
einnig allt í óvissu um flota-
stöðvar Frakka á ströndum
frönsku Afríku, og var þetta
mjög bagalegt fyrir bandamenn
sem óttuðust, að möndulveldin
myndu nota bækistöðvar þessar
fyrir stór þýsk herskip, sem
þaðan herjuðu á skipalestir. Nú
ið eins mikið vandamál nú, og-
það var fyrir 12 mánuðum síð-
an.
Árið 1942 mun altaf verða
talið þýðingarmikið í sjóhern-
aðarsögunni, vegna þess að þá
voru háðar fyrstu tvær sjóor-
usturnar, þar sem flugvjelum
var beitt nær eingöngu. íi or-
ustunum á Kóralhafinu og vitS
Midwayevju voru um 320 km.
á milli flotanna. Þeir sáu aldrei
hvor til annars, og skutu aldrei
einu fallbyssuskoti hver að öðr-
um. Flugvjelar einar voru not-
aðar til árásanna. Þáð er enn of
snemmt að draga nokkrar á-
lyktanir af þessum tveim viður-
eignum, en úrslitin gefa hug-
mynd um, að þær hafi orðið óút
kljáðar: að tjón það sem unnið
var af flugvjelunum,f þótt það
nægði til þess að bægja árásar-
flotanum frá takmarki sínu,
var ekki nóg til þess að afmá
flotastyrk hans, en það er að-
altakmark bardaga á sjó.
HINAR MIKLU
FRAMFARIR ÁRSINS
Það er vissulega vert að gefa
því gaum, að á síðari hluta árs-
ins fóru flotadeildirnar að berj-
ast á skemra færi, þegar mikið
lá við, eins og þegar Japanar
reyndu að hrekja Bandaríkja-
menn af Salómonseyjum. — Þá
lágu úrslitin í fallbyssuskothríð
inni, eins og verið hefir í öll-
um sjóorustum síðan á 16. öld.
Samt verður að viðurkenna að
ílugvopnin hafa tekið allmikl-
um framförum til notkunar i
sjóhernaði á líðandi ári. Breski
flotinn hefir þegar tekið í notk-
un nýjar tegundir af orustuflug-
vjelum, sjerstaklega bygðum
tii þess að fljú^a frá flugvjela-
skipum. Slík skip hafa fylgfe
skipalestum nokkrutn sinnum á
árinu, svo opinberlega hafi ver-
ið tilkynt. Framleiðsla slíkra
flugvjela varð bein nauðsyn,
eftir því, sem fluglengd
sprengjuflugv.jela fór vaxandi.
borga á árinu, sem þeim auðn-i
aðist þó ekki að halda hátíðlega
innreið sína í: Leningrad,
Moskva og Stalingrad- í þriggja
ára stríði hafai Þjóðvei'jar oft
komist nálægt' markinu, en
aldrei alveg að því. I því ligg-
ur ósigur þeirra, þrátt fyrir alla
landvinninga.
BARDAGARNIR
I ROSSLANDI
haldið flestum sínum „brodd-
göltum“ og Rússar hafa ekki
haft fyrir því, að berjast um
þá, heldur haldið framhjá þeim
og einangrað Þjóðverja í virkj-i
unum.
Þegar talað er um vörn Rússa
— og hún hefir sannarlega ver
l
hafa skip bandamanna stöðvarj Hin tilraunin, sem gerð var fyr,
í höfnum þessum, og er það það er að segja að láta skipa-
mikill styrkur fyrir gæslustarf lestir fara sem lengst frá land-
á öllu Atlantshafinu. stöðvum óvinanna, gaf ekkl
lengur árangur, og brátt kom i
ljós, að ófullnægjandi var a5
hafa flugvjelar á kaupskipum,
auk þess, sení það kostaði mik-
ið af flugvjelum.
Langur tími getur diðið, þar
til uppskátt verður um allar
HIN EINA
UNDANTEKNING
Aðeins hvað viðvíkur
kaf-
má ekki bátahernaðinum, geta möndul-
ið hetjuleg — þá
gleyma aðstoðinni, sem banda-| veldin horft um öxl, án þess að
menn hafa veitt þeim. Roose~; sje tap og afturför. Það eru
velt forseti hefir skýrt frá því,j ekki sem stendur fyrir hendi framfarir í sjóflugtækni, sem
AðaTmistök* Þjóðverja í bar- að Bretar og Bandaríkjamenn neinar opinberar tölur um skipa orðið hafa á árinu. En vegna
dögunum á austurvígstöðvun- hafi sent Rússum á árinu 3000 tjón bandamanna á árinu. TöU snilh sinnar a þessu sviði hata
um á árinu, sem er að líða, flugvjelar, 4000 skriðdreka,! ur þær, sem Þjóðverjar og Jap- bandamenn stutt mjog að ram
liggja í því, að þeim tókst ekki 30.000 vörubíla og 100000 smáj anar birta, eru mjög ýktar, en þróun sjóhernaðarms.
að koma sjer upp heppilegum lestir af matvælum. Alt hefit, þrátt fyrir það, er líklegt að |
vetrarstöðVum fyrir heri sína. þetta verið sent norðui’leiðina tjónið hafi verið minna en fimm
_ .. . ■ . v. 1 ' . ! 1 I Á v\ í ch ,-v\ 1 /\ r? n DTTl VX O A
herstiórnin
Hjúskapur. Síðastliðinn laugar-
Þýska herstiórnin valdi að og'ekki er getið um hva6 Rússar miljónir smálesta, eða svipað vora aefin sam^n i hjánv
skifta herstyrk sínutn og senda hafa fengið sent yfir Iraa, þ6; og sokt var fyrir Þeim ár.ð T7.
annan hlutann til árása á Len- það sje vegna flutningserfið- Liklega hafa skipasmiðastoðv-
ingrad en hinn átti að hernema leika eðlilega minna. — Sókn arnar framleitt eitthvað svÍDað
Kákasus og hinar auðugu olíu- bandamanna í Norður-Afríku og er það geysilegt átak. En það
lindir þar. Hvorug áætlunin hefir einnig dregið úr mætti gerir ekki meira en að bæta upp
hepnaðist. Þýski herinn, sem er Þjóðverja á austurvígstöðvun- tjónið. Þessvegna er skinat.lón-
Amtmannsstíg 4 og Niels William
Jacobsen afgreiðslumaður, Ránar-
götu 3 Reykjavík. Sjera Hálfdan
Felvason prófastur gaf brúðhjónin
saraan.