Morgunblaðið - 07.09.1943, Side 2

2
MORGUNBLAÐIB
Þriðjudagur 7. sept. 1943.
Frá þinginu
Framh. af 1. síðu.
Eftir að fjármálaráðherra,
hafði reifað málið í stuttri
ræðu og óskað þess, að
deildin afgreiddi það »í
sk; ndi og án þess að vísa
því til nefndar, risu þing-
menn upp hver af öðrum
og beindu fyrirspurnum til
ráðherra.
Spurt var, hvað stjórnin
áætlaði að tekjurnar yrðu
miklar samkvæmt frum-
varpinu.
Spurt var, til hvers stjórn
in ætlaði að nota fjeð.
Ráðherra vjek sjer altaf
undan, að gefa greið svör.
í\"ar þá þess óskað, að ráð
herra lýsti yfir því, að
stjórnin tæki ekki ákvörð-
un um ráðstöfun fjárins
nema í samráði við Alþingi.
Enn skaut ráðherra sjer
undan að svara nema óbein-
línls.
Kuupa niður
dýrtíðina?
Oft var að því vikið í um-
ræðunum í Ed., hvort stjórn
in ætlaði að nota fjeð til
þess að halda vísitölunni
niðri, með framlagi úr rík-
issjóði. Jafnframt var dreg-
ið í efa, að ríkisstjórnin
hefði heimild til slíks í gild
andi lögum. Sumir þing-
menn fullyrtu að slík heim-
ild væri ekki til í dýrtíðar-
lögunum. Aðrir litu hið
gagnstæða á það mál.
A§ kjarna málsins.
Þegar hjer var komið,
beindi Lárus Jóhannesson
til ráðherra tveim alveg
ákveðnum fyrirspurnum,
sem sje:
1. Telur ráðherrann sjer
heimilt að nota þenna tekju
auka til þess að lækka verð
landbúnaðarvara samkv.
4. grein dýrtíðarlaganna?
2. Ef svo er, vill ráðherra
þá lýsa yfir því, að hann
noti ekki heimildina án sam
þykkis Alþingis.
L. Jóh. lýsti yfir því, að
hann teldi stjórnina ekki
hafa heimild í dýrtíðarlög-
unum, að nota annað eða
meira fje til verðlækkunar
neysluvara en það, sem 1.
gr. þeirra laga heimilaði
(þ. e. verðlækkunarskatt-
inn). Vildi hann fá afdrátt-
arlaust úr því skorið, hver
væri skoðun ríkisstjórnar-
innar á þessu.
Fjármálaráðherra kvaðst
ekki geta svarað fyrri fyr-
irspurn L. Jóh., því hann
myndi leita álits lögfræð-
ings um það atriði. — Síð-
ari fyrirspurninni svaraði
ráðherra þannig, að stjórn-
in mynda skýra þingnefnd-
urn frá fyrirætlunum sín-
um varðandi ráðstöfunum
tekjuaukans. Væri það svo
á valdi þingsins að stöðva
eða breyta þeim heimildum,
sem stjórnin teldi sig hafa
og ætlaði að nota.
Málið sent í nefnd.
Að fengnum þessum svör
um fjármálaráðh. kvaðst
L. Jóh. l^ggja til, að frv.
yrði vísað til fjárhagsnefnd
ar með það fyrir augum, að
gleggri skýrgreining feng-
ist á fvrirætlan ríkisstjórn-
arinnar.
Var það samþykt með 9
gegn 5 atkv., að vísa málinu
til fjárhagsnefndar.
Yfirlýsing ráðherra.
Funaur hófst að nýju í Ed.
kl. 9,15 í gærkvöldi.
Fjárhagsnefnd hafði rætt
málið á tveim fundum og
skilaði sameiginlegu áliti
en nefndin var þó klofin.
Fjórir nefndarmenn (M.
J., P. Magn., Bernh. Stef.,
Har. Guðm.) lögðu til, að
frv. yrði samþykt, en einn
nefndarinanna (Br. Bj.)
vildi fella frumvarpið.
Magnús Jónsson hafði
framsögu f. h. meirihlutans.
Hann gat um ágreining
fþann, er risið hafði í deild-
inni varðandi meðferð þessa
tekjuauka. En með því, að
íjármálaráðherra hefði gef-
ið nefndinni (og myndi
einnig gefa deildinni) á-
kveðna yfirlýsingu varðandi
þetta atriði, legði meirihluti
til. að frumvarpið yrði sam-
þvkt.
Fjármálaráðh. (Bj. Ól.),
gaf þvínæst svohljóðandi yf
irlýsingu:
„Jeg vil lýsa yfir því, að
ríkisstjórnin mun skýra fjár
hagsnefndum þingsins frá
þeim ákvörðunum, sem
gerðar verða um ráðstöfun
þeirra tekna, sem hjer um
ræðir, og ráðstafanirnar
verða því aðeins látnar
koma til framkvæmda, að
trygt sje, að meirihluti
þingmanna sje þeim fylgj-
andi“.
Var frumvarpið því næst
samþykt með 14 gegn 3
’ (Sósíalistar á móti) og af-
greitt sem lög frá Alþingi.
BEST AÐ AUGLÝSA I
MORGUNBLAÐINU.
- ITALIA
Framli. af 1. síðu.
ir haf'a okki lengur aðstöðu tiJ
þess að skjóta á Messinasund-
ið af fallbyssuni, og er um-
ferð um sundið nú orðin hættu
lítil, því flugvjelar mönduJ-
veldanna s.jást varla. — Fru
stöðugt íluttar birgðir yfir
sundið, og bresk herskip eru
þar altaf á ferli.
ITALIR, SPYRJA.
ítalska útvarpið var með
ýmsar hugleiðingar í útsend-
ingum sínum í dag, viðvíkj-
andi fyrirætlunum Breta og
Bandaríkjamanna varðandi
Italíu. Var þar sagt meðal ann-
ars: „Vjer erum reiðubúnir að
horfast í augu við staðreynd-
irnar. Vjer spyrjum yður,
Bretar og Bandaríkjamenn:
Ætlið þjer að virða sjálfstæði
og þjóðlega samheldni vorrar
ógæfusömu þjóðar? Ef ekki,
hversvegna segið þjer það þá
ekki? Eru það hernaðarmark-
mið yðar að láta Italíu halda
þeim löndum, sem hún átti
1919? Eða á að skera enn
meira af landinu?“
Landganofa
n i j
bandamanna
við Lae.
London í gærkveldi.
ÁSTRALSKAR hersveit-
ir, þaulæfðar í bardögum,
gengu s.l. laugardag á
land eigi allfjarri bænum
Lae á Nýju-Guineu. þar
sem Japanar hafia mikla
bækistöð. Síðan hafa her-
sveitir þessar sótt fram um
16 km. og nálgast nú bæ-
inn Lae, Ekki hefir mót-
spyrna Japana verið mikil
til þessa, en búist er við að
bardagar harðni er nær
dregur staðnum. Ef Lae
fellur, hafa Japanar enga
möguleika aðra til þess að
koma birgðum; til Sala-
maua, en að flytja þær yfir
sjó. — Landganga ást-
rölsku herveitanna gekk
vel, og studdu Bandaríkja-
herskip hana með stór-
skoþahríð mikilli. Mac Art-
hur er sjálfur sagður hafa
stjórnað landgöngu þess-
ari. Reuter.
Skrifstofur vorur
eru fluttar í vestur-
enda Slipphússins,
efstu hæð.
Járnsteypan h.f
Stálsmiðjan h.f.
Dunir hufu unnið
tvöfuldun sigur
Endurheimt sjálfstraust sitt
DANIR HAFA unnið
tvens konar míkilsverða
sigra, sagði Fr. de Fontenay
sendiherra við blaðamenn,
er hann kallaði á sinn fund
í gær.
Við höfum bætt fyrir okk-
ur eftir uppgjöfina 9. apríl
1940. En mörgum Dönum
gramdist að svo skyldi fara
þá. Úti um heim hefir Dön-
um verið niðrað fyrir þá
frammistöðu.
Ýmsir litu svo á frá upp-
hafi, og í þeirra hóp var jeg,
að hernaðarmálum dönsku
þjóðarinnar á undanförnum
árum, hefði verið stjórnað
Iþannig, og lega landsins
væri þannig, að uppgjöfin
9. apríl var óumflýjanleg.
En við litum jafnframt svo
á, að yfirráð Þjóðverja í
Danmörku myndu, fyr eða
síðar leiða til slíkra atburða
sem nú hafa þar gerst.
Nú hefir danska þjóðin
endurheimt sjálfsvirðing
sína, og álit út á við. Danir
komu í veg fyrir að Þjóð-
verjar næðu danska flotan-
um á sitt vald, með því að
þeim skipum var sökt —
er komust ekki undan. Var
þetta þáttur í hinum pólit-
íska sigri þjóðarinnar. Ann-
ar var sá, að herliðið
danska í setuliðsborgunum,
snerist til vopnaðrar and-
stöðu gegn Þjóðverjum, af
mikilli hreysti.
En hinn sigurinn, sem
Danir hafa unnið er innfal-
inn í því, að þeir hafa af-
hjúpað nasismann og sýnt
heiminum vanmátt sinn. —
Fyrst í kosningunum þ. 23.
júlí. En síðan með því, að
leiða í ljós, að eftir þriggja
ára hernám landsins, er að
heita má enginn nasisti til
í landinu, sem nokkurs er
megnugur.
Þetta sjeskm. a. á því, að
Þjóðverjum hefir ekki tek-
ist að fá setta á fót neina
leppstjórn í landinu. Svo
óviðbúnir voru þeir and-
stöðu þjóðarinnar, að þó
þeir ljetu hernaðarástandið
skella yfir á sunnudags-
morgni, þá voru þeir ekki
tilbúnir að tilkynna um-
heiminum hvað gerst hefði
fyr en á sun udagskvöld.
Að þeim tíma liðnum hafa
þeir ætlað sjer, að vera bún
ir að koma sjer upp lepp-
stjórn. En það tókst ekki og
hefir ekki, svo vitað sje, tek-
ist enn.
Hversvegna nú?
Hversvegna reis danska
þjóðin gegn Þjóðverjum
einmitt nú? spyrja menn.
Svarið tel jeg í stuttu máli
vera þetta:
Þolinmæði Dana var þrot
in. Við eigum nú 3% miljarð
króna hjá Hitlerstjórninni
og fáum naumast nokkurn
eyri af þeirri skuld endur-
greiddan.
Yfirhershöfðingi Þjóð-
verja í Danmörku, Henne-
ken, sagði eitt sinn, að þeg-
ar þýskir hermenn ættu við
Dani, þá væri framkoma
Þjóðverjanna altaf óaðfinn
anleg. Danska þjóðin hefir
komist að annari niður-
stöðu. Þegar svo langt var
gengið, að Þjóðverjar
ákváðu að þverbrjóta nor-
rænar rjettarvenjur, og láta
dæma danska menn við
þýska dómstóla, gat stjórn
Scaveniusar ekki setið við
völd.
Og enn mun það hafa
(haft sín áhrif, er Svíar
sögðu upp samningnum við
Þjóðverja um herflutning-
ana um Svíþjóð, en flutn-
ingar herliðs og norskra
fanga fóru um Jótland svo
Danir sáu, m. a. hvernig
meðferð Norðmenn sættu
af hendi Þjóðverja.
Afstaða
sendiherranna.
Jeg hefi, sem kunnugt er,
sagði sendiherrann, gefið út
yfirlýsingu um það, að fram
vegis, meðan ástandið í
Danmörku er, eins og það
er, mun jeg ekki taka á
móti fyrirskipunum frá
stjórnarvöldum í Höfn. En
þá er spurt: Hver er afstaða
mín og starfsbræðra minna.
Sendiherrar eru fulltrú-
ar stjórna sinna, og vinna í
samræmi við viija þeirra.
Eins og glögt kemur fram
í tilsvari Bernhöfts fyrver-
andi sendiherra Dana í Par-
ís, er hann var spurður um
afstöðu hans gagnvart mál-
efnum Suður-Jótlands, um
það leyti, sem Versalasamn-
ingurinn var á döfinni. —•
Hann sagði: „Skoðun mín á
þessu máli er á leiðinni að
heirnan".
Þegar engin lögleg stjórn
er í landinu, þá verðum við
að fara eftir því umboði, er
við höfum fengið frá konungi
á sínum tíma, og að öðru leyti
far í hverju máli, sem við telj-
ust rjettast, á eigin ábyrgS.
Iiöfum við ákveðið að gera
svo í þessu tilfelli, og hefi jeg
haft um það samráð við starfs
bræður mína.
FRJÁLSIR
DANIR.
. Misskilnings verður vart,
sagði sendiherrann að lokum,
við hvað er átt með naíninui
„frjálsir Danir“. Jljer er ekki
um að ræða neina allsherjar
stofnun, sem nær um lönd
Bandamanna, þó Danir víða
um lönd hafi bundist samtök-
Framh. á 8. síðu.