Morgunblaðið - 07.09.1943, Blaðsíða 7

JÞriSjudagUf 7. sept. 1943.
MORGUNBLAÐIÐ
7
Hershöfðingi frjölsra Frakka
Þegar frú Giraud var 1.
sept. 1914 færð tilkynning
um, að maður hennar væri
fallinn, tók hún fregninni
sem hverri annari fjarstæðu
og sagði ákveðin: „Það leik-
ur sjer enginn að því að
drepa hann Henri minn“.
Þetta hafði komið fyrir
nákvæmlega einum mánuði
eftir að fyrri heimsstyrjöld-
in braust út. Aðeins fáein-
um dögum áður hafði Gir-
aud lent í Frakklandi með
fjórða Norður-Afríku- her-
fylkið, sem þegar í stað var
sett í fimta franska herinn.
Hver sigurinn rak annan hjá
Þjóðverjum. Fimti herinn,
sem var í nánd við landa-
mæri Belgíu, hörfaði stöð-
ugt undan. Fjórða Norður-
Afríkuherdeildin var þá
send fram í byssustingjaár-
ás, og stjórnaði Giraud sveit
sinni í árásinni. Hann fjekk
kúlu í brjóstið og fjell. Að-
stoðarforingi hans, Sebiani,
er reyndi að koma honum
til hjálpar, varð einnig fyr-
ir skoti. Truet, undirforingi,
skýrði frá því, að báðir for-
ingjarnir 'hefðu fallið.
En Henri Giraud var ekki
dáinn. Hann var tekinn til
fanga af Þjóðverjum og
sendur í hersjúkrahús.
Næsta morgun var hann
nær dauða en lífi, en þó það
hress, að hann bað þýskan
lækni, sem stundaði hann,
um leyfi til þess að skrifa
konu sinni, svo að hún vissi,
að hann væri lifandi. Lækn-
irinn neitaði því stuttur í
• spuna.
Læknisfrúin var veg-
lyndari en maður
hennar.
Giraud horfði fast í augu
lækninum og sagði: ,,Ef jeg
hefði verið í yðar sporum,
og þjer í mínum, þá hefði
jeg orðið við yðar ósk“.
„Frakkar eru altaf svo
veglyndir“, hreytti læknir-
inn út úr sjer. En orð Gir-
auds og augnaráð hafa þó
haft einhver áhrif á hann,
því að» daginn eftir kom
hann að rúmi Girauds og
rjetti honum brjefsefni,
vandræðalegur á svip.
„Kona mín sagði mjer að fá
yður þetta“, tautaði hann.
,,Nú getið þjer skrifað brjef-
ið. Jeg skal reyna að koma
því áleiðis“.
Giraud var þrjátíu og sex
ára að aldri, er þetta vildi
til. Hann var yfir sex fet á
hæð og var mjög sterkbygð-
ur. Kom það honum að góðu
liði, bæði í þetta sinn og síð-
ar. Drættirnir í andliti hans
voru ákveðnir, og svipurinn
allur einbeittur. Hann hafði
dökk og hvöss augu og þykt
yfirvararskegg, er gerði
hann enn hermannlegri á-
litum. Hann var hreinrækt-
aður hermaður og fílfdjarf-
ur úr hófi fram. Giraud var
líka sjerstaklega lagið ao fá
fólk á sitt mál.
EFTIR CURT RIESS
Fyrir nokkru viðurkendi íslenska ríkisstjórnin
þjóðnefnd frjálsra Frakka. Annar aðalleiðtogi og
um leið yfirhershöfðingi frjálsra Frakka er Henri
Giraud. Hjer í biaðinu hefir áður birst frásögn
af hinum ævintýralega flótta hans úr fangabúð-
um Þjóðverja og för hans til Norður-Afríku. I
þessari grein eru nánar rakin ýms atriði úr ævi-
ferli þessa hugdjarfa hershöfðingja.
Tuttugu og fimm árum töframaður tvisvar á dag.
eftir að Giraud sigraði Dóttir forstjórans fjekk á-
þýska lækninn, aðeins með kafa ást á honum og lá við
því að horfa framan í hann borð, að hann yrði að kvæn-
og segja honum, hvað hann ast henni. Að lokum kom
hefði gert í hans sporum, flokkurinn til Brússel. Þar
átti hann svipuð viðskifti kom hann auga á ungan
við annan þýskan foringja. mann, og þektu þeir þegar
í þetta sinn var meira í húfi hvorn annan. Piltur þessi
en eitt brjef. Það var um líf- var liðhlaupi úr útlendinga-
ið að ræða. j deildinni. Giraud óttaðist,
„Þjer verðið skotinn“, að pilturinn mvndi svíkja
sagði þýski hershöfðinginn sig í hendur Þjóðverja og
kuldalega við Giraud, eftir ákvað því að koma honum
að hann var handtekinn á einhvern hátt fyrir katt-
1940. „Þjer ljetuð taka tvo arneí. Til allrar hamingju
þýska borgara af lífi í Norð- hafði liðhlaupi þessi nú val-
ur-Frakklandi“. ] ið sjer nýtt starf. Hann var
önnum kafinn við að hjálpa
breskum og frönskum föng-
um til þess að komast yfir
landamærin.
Þessum unga manni tókst
að lokum að koma þeim Gir-
aud og Schmitt í samband
við Edith Cavell, sem lagði
á ráðin um flótta þeirra til
Hollands. Þaðan komust
þeir svo til Englands, og í
febrúar 1915 hjeldu þeir á
ný til Frakklands.
Þannig var fyrsti flótti
Girauds. Það eru ekki marg
ir uppi nú, er lent hafi í
slíkum ævintýrum og svað-
ilförum. Öll hans ævi er
sönnun þess, að jafnvel á
þessum tímum vjelahern-
aðarins geta einstakir her-
menn enn lent í undraverð-
um ævintýrum. Það er því
engin furða, þótt Giraud
hafi í hugum fólksins orðið
ævintýrahetja, löngu áður
en hann hefir runnið ævi-
skeið sitt á enda.
„Það gerði jeg“, svaraði
Giraud. „Tveir Þjóðverjar,
klæddir sem óbreyttir borg-
arar, lentu í fallhlífum bak
við víglínu vora til þess að
vinna skemdarverk. Jeg
myndi ekki hika við að gefa
aftur sámskonar skipanir,
ef þannig stæði á. Jeg vona,
að þjer mynduð einnig gera
það“.
Þegar Giraud síðar sagði
frá þessum viðræðum,
kvaðst hann hafa haft á til-
finningunni, að úti væri um
hann. En í stað þess var
hann sendur til Königsteins-
kastala.
Þegar Giraud slapp
úr greipum Þjóðverja
í fyrsta sinn.
Hann særðist og var tek-
inn til fanga 23. ágúst 1914.
í október gerði hann fvrstu
flóttatilraunina, en hún
mishepnaðist. 15. nóvember
reyndi hann í annað sinn á-
samt Schmitt ofursta og
hepnaðist tilraunin í það
sinn. Þeir komust til Saint
Quentin í borgaralegum
klæðnaði og var um stund
leynt þar af föðurlandsvin-
um. Vann Giraud þar fyrst
sem afgreiðslumaður í kola-
verslun og síðar sem þjónn.
'í síðara starfinu gafst hon-
um tækifæri til þess að
hlýða á viðræður þýskra her
manna og hepnaðist honum
að koma mikilvægum upp-
lýsingum til Frakka og Eng-
lendinga með aðstoð leyni-
starfseminnar.
En auðvitað gátu þeir fje-
lagar ckki dvalið ótakmark-
aðan tíma í Saint Quentin,
þar sem þeir stöðugt gátu
átt á Kættu, að Þjóðverjar
sæju gegnum dularbúning
þeirra. Það tókst að koma
þeim yfir belgisku landa-
mærin. Þar lentu þeir í trúð
leikaraflokki, og kom Gir-
Fyrstu æviár Girauds.
Henri Honoré Giraud er
fæddur í París árið 1879, og
var einn af þremur sonum
úr borgarastjett. Faðir hans
var að vísu ekki efnaður
maður, en gat þó vel sjeð
fyrir fjölskyldu sinni. A-
formað var, að Henri yrði
annað hvort stjórnarembætt
ismaður eða hermaður, og
átti hann að geta lifað góðu
lífi. Ýmislegt bendir til
þess, að þetta hafi einmitt
verið í góðu samræmi við
óskir Girauds sjálfs. Hann
gekk ungur í hjónaband.
Hefir hjónaband hans verið
mjög hamingjuríkt, og hefir
hann eignast fjórar dætur
og þrjá svni með konu sinni.
Hernaðarframi hans var
einnig vel undirbúinn. Hann
gekk í gégnum hina venju-
legu skóla, — einn af skóla-
vinum hans var Paul Revn-
skrifaðist úr herskólanum í
Saint Cyr, var hann gerð-
ur liðsforingi og sendur til
Bizerta og Túnis.
Eftir nokkurra ára dvöl
þar sneri hann aftur til Par
ísar, hóf nám . við herskól-
ann þar, var að því loknu
tkvaddur í herráðið, síðar
sendur aftur til Afríku og
ruddi sjer. þar braut til auk-
ins frama á næstu tuttugu
árum, uns hann varð hers-
höfðingi. Höfðu hönum þá
hlotnast mörg • heiðurs-
merki.
Hermönnum hans og und
irforingjum þótti mjög vænt
um hann. Hann vann sjer
einnig mikla hylli nemend-
anna í „Ecole de Guerre“
(stríðsskólanum) í París, er
hann kendi þar. „Alt varð
svo skiljanlegt og einfalt,
þegar Giraud útskýrði það“,
sagði einn nemenda hans.
Fyrir Giraud var líka öll
hernaðartækni og her-
kænska auðskilin og "aug-
ljós.
Viðhorf Girauds
til hernaðar.
Giraud verður best lýst
sem ágætum hermanni, en
hann lætur sig minna varða
hinar ýmsu kenningar um
hernað. Hann er því frem-
ur afturhaldssamur á sviði
hertækninnar. Hann var því
mjög tortrygginn gagnvart
ýmsum byltingarsinnuðum
hugmyndum um skipulag
franska hersins. Til dæmis
geðjaðist honum ekki altof
vel að De Gaulle ofursta, er
skipaður var í herráð hans,
meðan hann var herstjóri í
Metz. Þeir voru líka ólíkir
í hugsunarhætti. Giraud var
altaf í hópi þeirra, er voru
andvígir því að vjelbúa
franska herinn, en eftir að
skriðdrekarnir voru komnir
til sögunnar á annað borð,
var Giraud ósmeykur við að
fara sjálfur í þeim í fremstu
víglínu. Hann er í rauninni
ekki sjerstaklega snjall að
útbúa hernaðaráætlanir, en
eftir að bardaginn er byrj-
aður, er enginn honum
fremri.
Styrjaldir eru eftirlætis-
iðja hans.
Er hann kom aftur til
Frakklands 1915, hafnaði
hann tignarstöðu, sem hon-
um var boðin í herforingja-
ráðinu franska. Einasta ósk
höns var sú, að fá að komast
sem allra fyrst íil vígstöðv-
anna og taka þátt í barátt-
unni þar. Áður en heims-
styrjöldin fyrri var á enda,
hafði hann særst tvisvar.
Eftir að friðurinn í Ver-
sölum var saminn, hafði
hann vakandi auga á því,
hvort ekki væru einhvers-
staðar styrjaldir, sem hann
aud opinberlega fram sem aud — og eftir að hann út- gæti tekið þátt í. Lvautey
marskálkur kvaddi hann til,
Marokko árið 1922. Var
honum falin stjórn hernað-
araðgerða fvrir sunnan
Marrakech. Var hann oft
sjálfur í bardögunum og
hirti lítt um að skýla sjer.
Viðureign Girauds
við Abd-eí-Krim.
Viðureign hans við Abd-
el-Krim er fræg orðin. Hófst
sú herför sumarið 1925 og
horfði sú viðureign all-
ískyggilega fyrir Frökkum
um nokkurn tíma. Ættbálk-
ar Araba hófu uppreisn
hver af öðrum og sóttu stöð-
ugt fram. Giraud háði við
þá nokkrar sigursælar or-
ustur, og í einni þeirra sigr-
aði hann með fjórum her-
deildum óvin, sem var tífalt
liðfleiri. í þeirri orustu
særðist hann hættulega,
og leið miklar kvalir. Þetta
var í septembermánuði árið
1825.
í aprílmánuði 1926 var
Abd-elKxim að miklu leyti
sigraður, og margir fylgis-
manna hans höfðu hlaupist
á brott frá honum. Alt fyrir
það hefði hann sennilega
getað haldið stríðinu áfram
mánuðum og jafnvel árum
saman, og hefði það kostað
mörg mannslíf og feikn her-
gagna og peninga. Heimin-
um til mikillar undrunar
lýsti Abd-el-Krim því þó
óvænt yfir, að hann myndi
láta af öllum fjandskap við
Frakka, gefast sjálfur upp
og fara til eyjar, er honum
vrði fengin til umráða af
frönsku ríkisstjórninni, sem
hafði lofað að greiða hon-
um 100.0Ö0 franka árlega til
farmfæi’is honum sjálfum
og hinum mörgu konum
hans. Franska stjórnin hækk
aði meira að segja síðar
þessa fjárveitingu, er Abd-
el-Krim kvartaði yfir því,
að hann gæti ekki lifað af
þessu fjq vegna aukinnar
dýrtíðar.
Það er til einkennileg
saga, sem ef til vill skýrir
fyrir oss hina skyndilegu á-
kvörðun Abd-el-Krims. —
Hetja þeirrar sögu var Gir-
aud, majór. Hann hafði ver-
ið sendur af Corap, ofursta,
er þá stjórnaði herförinni,
sem sendiboði til Abd-el-
Krim. Giraud hafði þá enn
ekki náð sjer eftir sár sín,
og var honum því kvalafull
förin gegnum eyðimörkina,
sem tók marga daga. Giraud
og aðstoðarmaður hans, á-
samt nokkrum nýlenduher-
mönnum, fóru á undan og
náðu fundi uppreisnar-
mannsins. Afhentu þeir hon
um gjafir, og hófust síðan
viðræðurnar.
Það eru til margar lýsing-
ar á fundi Girauds og Abd-
el-Krims, og kann að vera,
\að eitthvað sje þar hlut-
drægt og orðum aukið. En
það þarf ekki mikið hug-
Framhalrt á bls. 8.