Morgunblaðið - 19.09.1943, Blaðsíða 7

Sunnudagur 19. sept. 1943
MORGUNBUÐIB
7
- JAPAN BAK VIÐ TJÖLDIN -
Jeg er einn af þeim fáu
Ameríkumönnur, er eftir
urðu í Japan, sökum styrj-
aldarinnar. Við höfðum um
nokkurt skeið búist við
veðrabrigðum, en þegar ó-
veðrið skall að lokum á,
urðum við jafnforviða og
70,000,000 Japana.
Fyrir styrjöldina bjó jeg
meðal Japana, kyntist þeim
og skrifaði um og sendi alt,
sem jeg gat um þetta stór-
veldi til blaðalesenda í
Bandaríkjunum.En jeg varð
í rauninni að dvelja um
hálfs árs skeið í fangelsi til
þess að geta fyllilega skilið
þá þolinmæði, festu -og þá
skilyrðis’lausu fórnfýsi, sem
sjerhver Japani telur sjálf-
sagða skyldu sína til þess að
þeir megi sigra í stríðinu.
Jeg var handtekinn kl.
sex, eftir Tokyo tíma, morg-
uninn, sem árásin var gerð
á Pearl Harbor. Seinna var
jeg dæmdur til 18 mánaða
fangelsisvistar, fyrir að
senda sögur til Bandaríkj-
anna, sem Japanir sögðu
að væru skaðlegar utanrík-
isþjónustu þeirra. En þ. 2.
júní 1942 var jeg leystur úr
prísundinni og skömmu síð-
ar var jeg fluttur til Banda-
ríkjanna.
Allan þann tíma, sem jeg
dvaldi í Japan, reyndi jeg
daglega að fá vitneskju um
herinn. En það eína, sem
jeg komst að með vissu, var
það, að Japanir sjálfir vita
hreint ekki neitt um stvrk-
leika hers og flota. Og þeir
eru ekki svo heimskir að
grenslast eftir slíku.
Undirbúningur Japana til
þátttöku í þessari heims-
styrjöld, hafði það í för með
sjer, að menn urðu að neita
sjer um algenga hluti, sem
Japanir, er lifa óbrotnu lífi
geta mjög vel verið án, en,
sem útlendingar, sem vanir
eru gnægðum Ameríku eiga
bágt með að sætta sig við.
Jeg tók eftir því að í To-
kyo voru aðalstræti borgar-
innar holótt og illa við hald-
ið. Hvers vegna gerðu þeir
ekki við göturnar? Vegna
þess að asfaltið var notað til
rennibrauta fyrir sprengju-
flugvjelar og úr steinsteyp-
unni reistu þeir hergagna-
verksmiðjur.
Þær fáu bifreiðar, er sá-
ust á götunum, gengu fyr-
ir viðarkolum, og í Amer-
iku myndi vera búið að
henda slíkum öskutækjum
fyrir löngu. Mætti þá ef til
vill af þessu ráða að Jap-
anir hefðu ekki nægilegt
bensín til hernaðarreksturs-
ins? Ábyggilega ekki. Dag
og nótt drundi í flugvjela-
hópunum yfir fangaklefan-
um mínum. Herinn notar
meira að segja viðarkol í
bifreiðar sínar í Tokvo. —
Bensínið fer til vígstöðv-
anna í Kína og á Kyrrahaf-
inu.
EFTIR M&X HMLL,
fyrverandi frjettastjóra Associated Press í Tokyo.
Að tjaldabaki í Tokyo. Sjónarvottur segir frá
því, hvernig blóðið er kreist úr þrælum Hirohitos,
til þess að halda japönsku hernaðarvjelinni í full-
um gangi. Undir svipum stríðsæsingamannanna
verður japanska þjóðin að þola allar þær hörm-
ungar og harðræði, sem baráttan um heimsyfir-
ráðin hefir í för með sjer.
Hergagnaframleiðslan
var í fullum gangi.
Sunnudagskvöld eitt
nokkrum mánuðum fyrir
handtöku mína, var jeg á
leiðinni í járnbrautarlest til
Tokyo. Jeg var að koma frá
baðstað nokkrum nálægt
Yokohama, þar sem jeg
hafði dvalið yfir helgina.
Hermenn og hergögn eru
ætíð flutt að næturlagi í
Japan, og Japanir verða
þannig lítið varir við slíka
flutninga. En í þetta skifti
var herinn í vandræðum. —
Það er nefnilega ekki auð-
velt að fara með heila röð
af flutningavögnum án þess
að eftir slíku sje tekið.
Skamt frá Yokohama fór-
um við fram hjá lest, sem
í voru að minsta kosti 30
flatir flutningavagnar. Þeir
voru hlaðnir sterkum land-
göngubátum úr stáli og nýj-
um herbifreiðum. Allar bif
reiðarnar voru útbúnar fyr-
ir bensín, en ekki viðarkol.
Samferðamenn mínir, Jap-
anirnir litu á mig fullir tor-
trygni og gáfu það fyllilega
í skyn með augnatilliti sínu
að það væri ráðlegra fvrir
mig að horfa niður á gólfið
í staðinn fyrir að glápa út
um gluggann. Við fórum í
alt fram hjá fimm slíkum
lestum, áður en við kom-
um til ákvörðunarstaðarins.
Jeg býst við að hver land
göngubátur hafi tekið um 20
hermenn og hafa því bát-
arnir, sem jeg sá, eingöngu
tekið hátt á annað þúsund
hermenn. Þessir bátar voru
sömu tegundar og notaðir
voru í herferðinni á Filips-
eyjar.
Ekki við eina fjölina
feldir.
Og takið eftir því, að
þetta átti sjer stað í sama
mund og Japanir voru að
tala með austurlenskri
slægð og undirhyggju, um
frið í Washington. — Þeir
höfðu þá þegar komið upp
fimmtán svæðum, þar sem
unnið var að hergagnafram
leiðslunni. Þeim var dreift
víða og voru meira að segja
í Manchuríu. — Þeir hafa
stöðvað framleiðslu -allra
hluta fyrir borgarana, sem
ekki eru bráðnauðsynlegir
og breytt henni í hergagna-
framleiðslu.
í Tokyo átti jeg eitt sinn
langt tal við Þjóðverja, er
var sjerfræðingur í skrið-
drekaframleiðslu. — Hann
hafði um eitt skeið unnið í
Bandaríkjunum, en var nú
kominn til Japan til þess að
skipuleggja framleiðsluna.
Hann var nýkominn frá
þorpi inni í landi.
„Það var hellirigning þeg
ar jeg kom þangað“, sagði
hann, ,,og_ það rigndi í
nokkra daga. Jeg varð að
vaða aurinn upp í ökla á
þorpsgötunum, en þetta var
nýtísku skriðdrekaverk-
smiðja og þar var unnið að
fullum krafti. Það liggur
járnbrautarspor að þorpinu
og þjer getið verið vissir um
það, að það verður engum
vandkvæðum bundið að
koma skriðdrekunum þang-
að sem þeirxa er þörf“.
Flugmönnum okkar mun
veitast erfitt að finna verk-
smiðju sem þessa, sem er
vandlega falin í saklevsis-
legu landslagi, og það sama
má segja um fjöldann allan
af japönsku hergagnaverk-
smiðjunum.
Þeir tilbiðja keisarann.
Okkur virðist lotning sú,
sem Japanir sýna keisaran-
um ofstækisfull, en það er
nú einmitt hún, sem held-
ur ríkinu saman. Og þó er
Hirohito keisari aðeins leop
ur herforingjaklíkunnar. —
En allur þorri þjóðarinnar
lítur á hann sem guð.
Jeg er sannfærður um, að
keisarinn sjálfur og nokkr-
ir nánusta vina hans voru
mótfallnir styrjöld og
reyndu að koma í veg fyrir
hana eins lengi og þeir
gátu. En annað eins smá-
ræði og andstaða keisarans
heldur ekki aftur af mönn-
unum, sem í revndinni
stjórna Japan — hernaðar-
sinnunum og einræðisseggj-
um leynifjelaganna, —
mönnum, sem er bölvan-
lega við að þeirra sje opin-
berlega getið.
En það myndi ekki hafa
mikla þýðingu að hafa orð
á þessu við almúgamann 1
Tapan. Dag eftir dag fór
jeg framhjá keisarahöllinni
í Tokyo á leið minni tii
vinnunnar. Var fjarlæg
og örugg innan hallarsýkis-
ins, bak við margfaldar rað
ir trjánna. Allir Japanir, er
fóru framhjá litu um leið í
áttina til hinnar helgu hall-!
ar og hnegðu sig. Þeir skilja
ekki að munu aldrei geta
skilið að keisarinn verði að
hlíta ráðum annara.
Keisarinn er hið ákjósan-
legasta verkfæri, sem
nokkrum hópi þorpara hef-
ir nokkru sinni tekist að ná
tangarhaldi á til þess að
stjórna með stórveldi. Hans
vegna verður líklega aldrei
bylting í Japan. Almúginn
álítur að keisarinn hafi
aldrei á röngu að standa,
hann hefir aðeins fengið
rangar upplýsingar. — Það
getur verið, að þeir, sem
eiga sök á slíku, verði látn-
ir fara og nýir komi í stað-
inn, en keisarinn mun sitja
öruggur og stöðugur í há-
sæti sínu.
Leynifjelög og njósnir.
Leynifjelögunum er
stjórnað af harðvítugum,
gráhærðum föðurlandsvin
að nafni Mitsura Toyama.
Fjelag hans „Svarti drek-
inn“, stjórnar í raun og
veru aragrúa annara leyni-
fjelaga. ^
Ætíð áður en Japan hefir
farið í stríð, hefir stór hóp-
ur harðvítugra, óheillavæn
legra ákafamanna verið
sendir til þess lands, sem
átti að ráðast á. — Þessir
menn öfluðu alls konar upp
lýsinga, sem að gagni geta
komið í hernaði. Og allir
voru þeir í þjónustu Toy-
ama. Jeg er viss um að
margir þeirra voru önnum
kafnir í Bandaríkjunum. —
Tetsuma Hashimoto, for-
ingi hægri flokksins Shinn-
so og náinn vinur Tovamas,
ferðaðist um Bandaríkin
árið 1941. Jeg býst við að
upplýsingamálaráðunevt-
inu í Washington myndi
þvkja fróðlegt að lesa nú
skýrslur hans. En þær eru
geymdar á öruggum stað í
skjalasafni hermálaráðu-
neytisins í Tokvo.
Japanir eru tortrvggn-
asta þjóð, sem jeg hefi kom-
ist í kynni við, en þeir eru
líka að vissu leyti mjög
heiðarlegir. Jafnvel inn-
brotsþjófarnir hafa sómatil-
finningu. Þjófur, sem brýst
inn í hús í Japan, gerir sjer
að góðu þýfi, sem hefir siei
staklega verið ætlað honum
og í því skyni sett á áber-
andi stáð. Ef ekki hefir ver-
ið sjeð fyrir honum á þann
hátt, álítur hann sig hafa
óbundnar hendur og steLur
því sem hann lystir.
Japanir eru ekki einung-
is tortryggnir í garð útiend
inga. Þeir njósna líka um
landa sína. — Meðlimir
„Svarta drekans“ og fjelaga
sem standa undir stjórn
hans, um 30,000 að tölu, eru
hópur úrvalsnjósnara. Þar
fyrir utan er svo hin venju
lega lögregla og herlög-
regla. Lögeglan njósrar um
borgarana. Herlögreglan og
meðlimir ..Svarta drekans"
líta ekki einungis eftir borg
urum heldur einnig lögregl-
unni.
Arangurinn.
Árangurinn af öllum þess
um njósnum er meðal ann-
ars sá, að á hverju ári
hverfa að minsta kosti 50
000 ungir stúdentar í Jap-
an. Þeir hafa raunar ekk-
ert til saka unnið, annað en
að hafa lesið rangar bækur
og látið í Ijós aðra skoðun
á málunum en þá, sem
stjórnin hefir. Jeg sá marga
þeirra í Sugamo fangelsinu
þar sem jeg dvaldi, svanga
og tötrum klædda.
Mjer tókst að ná tali af
einum þeirra í fangelsinu.
Það var hreinlegur, gáfað-
ur unglingur af góðum ætt-
um og heiðursstúdent í
skóla sínum. Hann hjelt því
fram, að eina afbrot sitt
væri, að hann hefði hugsað
upphátt. „Jeg gat ekki“,
hvíslaði hann, „fallist á alt,
sem stjórnin gerði“.
Grimdin er þeim
í blóð borin.
Hliðstætt þeirri tor-
trygni, sem Japanir bera til
alls og allra er grimdin, sem
þeim er í blóð borin, og sem
þeir geta ekki dulið. Þeir
eru ruddalegir og hinir
mestu grimdarseggir, bæði
heima hjá sjer og erlendis.
Um borð í „Gripsholm“
talaði jeg við* konu, sem sá
Japani reka byssustingina í
bakið á óvopnuðum og
hjálpaarvana Kanadamönn
um, eftir fall Hong Kong.
Sjálf stóð hún með upp-
rjettar hendur upp við vegg
í heila klukkustund, með-
an Japanir rifust um það,
hvort þeir ættu að skjóta
hana.
Þegar jeg stóð á þilfari
„Asama Maru“ úti fyrir
Singapore, horfði jeg á jap-
anska sjómenn misþyrma
apa svo klukkustundum
skifti. Það eru til grimdar-
seggir meðal Ameríku-
manna og Englendinga. En
það er ekki hægt að segja
um þessar þjóðir að grimd
sje þeirra þjóðarlöstur. En
allir japönsku sjómennirnir
sem þarna voru staddir,
skemtu sjer við að pynda
og reita þenna apft til reiði.
Fyrir hverju eru
Japanir að berjast?
Það. er árangurslaust að
reyna að bera saman jap-
anskan hugsunarhátt og
okkar. En eitt verðum við
að hafa í huga: Þegar þeir
hófu þáttöku í styrjöldinni
1 Framh. á 8. síðu.