Morgunblaðið - 09.11.1943, Blaðsíða 8

3
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. nóv. 1943.
Svar Olafs Thors ©g Jakobs
j; i Framihpld af bls. 7
/j ættum að Jofá !að þær'
/: næðu fram að ganga, ef
t Alþýðuflokkurinn tæki
, þær upp, enda hafði a.
m. k. hvorugum okkar
t undirritaðra svo mikið
: sem hugkvæmst að til
slíks gæti komið.
3. Út af moldviðri því, sem
þyrlað hefir verið upp út
af því, að við höfum gef-
ið drengskaparheit, er
í við síðan eigum að hafa
svikið, viljum við alveg
sjerstaklega taka það
fram, að á drengskapar-
heit var ekki svo mikið
sem einu einasta orði
minst, enda ætti að vera
auðskilið, að næsta ó-
sennilegt er, að nokkur
okkar fjögra, sem stóð-
um fremstir og fastast
að því að brúa bilið milli
flokka okkar, hefði svo
mikið sem látið sjer til
lrugar koma, hvað þá
hreift því að við á þeirri
stundu treystum ekki
loforðum hvors annars,
eða værum að vega gildi
þeirra loforða, eftir því
hvort þau væru munn-
leg eða skrifleg eða að
viðlögðum drengskap. —
Skal nánar að því vikið
síðar.
★
Þetta er þá það, sem við
höfum um málið að segja
og getur engum dulist, að
mjög ber á milli okkar og
Hermanns Jónassonar og
Eysteins Jónssonar um
'hvað skeð hefur. Verður
hver um það að ætla, sem
honum þykir sennilegast, en
á þá hlið málsins skal nú
lítið eitt drepið.
VI.
Megin líkinda rök þeirra
Hermanns Jónassonar og
Eysteins Jónssonar eru
þessi:
1. Það voru Sjálfstæðis-
menn, sem kröfðust, að
frestað yrði bæjarstjórn-
arkosningum í Reykja-
vík.
2. Framsóknarflokkurinn
var búinn að taka endan
lega ’ ákvörðun að hafna
þeirri kröfu.
3. Framsóknarflokkurinn
breytti þeirri ákvörðun.
Alt þetta eru sannanleg-
ar staðreyndir, segja Her-
mann Jónasson og Eysteinn
Jónsson, og nú finst þeim
að standi upp á okkur að
sýna fram á, hvernig á því
gat staðið, að Framsóknar-
flokkurinn breytti ákvörð-
un sinni.
Sjálfir gefa þeir þá skýr-
þigu, að skattamálið hafi
þeir getað samið við Al-
þýðuflokkinn um, og þess
vegna hljóti að vera sann-
að, að við okkur hafi þeir
samið um kjördæmamálið.
Við látum liggja milli
hluta, hvort það sje rjett að
Framsóknarflokkurinn hefði
eins og þá stóð getað samið
við Alþýðuflokkinn um
skattamálið eða nokkuð
annað.
En við viljum draga fram
tvö önnur höfuð sjónarmið
í málinu, sem alveg skera
úr því, hvort satt sje, að
við höfum gert þá samninga
um kjördæmamálið, sem
Hermann Jónasson og Ey-
steinn Jónsson halda fram
að gerðir hafi verið.
1. Er það líklegt að Fram-
sóknarflokkurinn hafi
ætlað sjer að láta samn
ingana springa ef ekki
fjekst trygging fyrir því
að kjördæmamálið næði
ekki fram að ganga.
2. Er sennilegt eða hugsan-
legt að við höfum lofað
að koma í veg fyrir að
nokkur kjördæmabreyt-
ing næði fram að ganga
á vorþinginu 1942, ef á
annað borð ætti að kjósa,
og alveg án hliðsjónar
af því þótt boðið væri
upp á okkar eigin lausn
á málinu.
Um fyrri spurninguna er
þetta að segja:
I fyrsta lagi er viðurkent
m. a. af Hermanni Jónas-
syni í útvarpsræðu, er hann
flutti eftir að stjórn hars
'hafði gefið út bráðabirgða-

lög um frestun bæjarstjórn-
arkosninga í Réykjavík, að
þau lög hafi verið reist á
augljósu og óyggjandi rjett-
læti.
í öðru lagi er játað að
Framsóknarflokkurinn leit
svo á, að eftir að hann og
Sjálfstæðisflokkurinn höfðu
gefið út gerðardómslögin í
því skyni að freista þess að
halda dýrtíðinni í skefjum,
væri þjóðarnauðsvn að
flokkarnir hjeldu áfram sam
starfi m. a. til þess að halda
uppi þeim lögum.
Af því leiðir, að ósenni-
legt er að Framsóknarflokk
urinn teldi sjer fært að setja
Sjálfstæðisflokknum
nokkra afarkosti fyrir samn
ingum nm áframhaldandi
samstai’f.
En í þriðja lagi, og það er
aðalatriðið, að enda þótt
skiljanlegt sje, að Framsókn
arflokkurinn reyndi sem
best hann gat að tryggja að
kjördæmabreyting yrði ekki
samþykt og einmitt vegna
þess að hann hlaut að óska
þess að hún næði ekki fram
að ganga, liggur alveg í aug
um uppi að óhngsandi var
að Framsóknarflokkurinn
ljeti bresta á því að Sjálf-
stæðisflokkurinn vildi ekki
gefa neina allsherjartrvgg-
ingu fyrir því að svo yrði.
Þetta stafar beinlínis af því
að ef og meðan samstarfið
hjelst, voru fyrir hendi þær
sterkustu og jafnvel einustu
líkur sem um gat verið að
ræða því til tryggingar, að
breyting yrði ekki gerð á
k j ördæmaskipaninni.
Ef hinsvegar Framsóknar
flokkurinn hafnaði viður-
kendri rjettlætiskröfu Sjálf
stæðisflokksins af þessum á-
stæðum, og varð með því
valdur að samvinnuslitum
og stóð síðan einn uppi með
stjórn landsins, voru kosn-
ingar óumflýjanlegar og þá
var líka Framsóknarflokk-
urinn með framferði sínu
einmitt búinn að koma því
til leiðar, að telja mátti al-
veg víst, að allir andstæð-
ingar hans á þingi tækju
höndum saman um ein-
hverja þá lausn í kjördæma-
málinu, sem brotið gæti of-
urvald Framsóknarflokks-
ins og kent honum pólitíska
mannasiði.
Það er því alveg víst, að
ef skýrsla þeirra Eysteins
Jónssonar og Hermanns
Jónassonar væri sönn í þess
um efnum, hefði bæði þeir
og allir samherjar þeirra
verið glámskyggnari þá
stundina en nokkur dæmi
eru til í íslenskri stjórnmála
sögu.
Um þetta dæma menn nú
eftir því sem þeim finst lík-
legt.
Varðandi hið síðara, hvort
líklegt sje, eða jafnvel að-
eins hugsanlegt, að við höf-
um þann 17. jan. 1942, og
það án þess að ráðfæra okk-
ur við flokk okkar, lofað að
koma í vég fyrir að nokkur
kjördæmabreyting næði
fram að ganga, er þetta að
segja:
í fyrsta lagi er því ekki
einu sinni haldið fram af
Eysteini Jónssyni og Her-
manni Jónassyni, að við höf
um svo mikið sem ráðfært
okkur við flokk okkar urn
þetta. En af því leiðir, aö
þegar af þeirri ástæðu er ó-
hugsandi að við höfum lof-
að þessu beinlínis vegna
þess, að til þess höfðum við
ekkert vald, og því vai’ð
elílíert vitað um, hvort haegt
myndi að efna það. Það er
því rjett, sem við áður höf
um um það sagt, að það
hefði verið jafn fráleitt af
okkur að gefa slíkt loforð,
sem það hefði verið fávís':
af þeim Hermanni Jónas-
svni og Eysteini Jónssym.
að krefjast þess eða að taka
það gilt, þótt gefið hefði
verið.
í öðru lági er svo það, að
ef það væri rjett sem Her-
mann Jónasson og Eysteinn
Jónsson halda fram, að um
það liafi verið rætt, að Al-
þýðuflokkurinn mundi jafn
vel taka upp okkar eigin til-
lögur í kjördæmamálinu, en
við síðan lofað að sjá um að
Sjálfstæðisflokkurinn feldi
þær fyrst, en gengi síðan til
kosninga, þá hefðum við
með því móti beinlínis tek-
ið að okkur það hlutverk að
leiða Sjálfstæðisflokkinn út
í opinn dauðann.
Væri þetta satt, hefðum
við einnig hlotið að vera
glámskyggnari þá stundina-
en dæmi eru til í ísl. stjórn-
málasögu.
Er þá svo komið að sögu-
sögn þeirra Hermanns Jón-
assonar og Eysteins Jóns-
sonar fær á engan hátt stað-
ist nema gengið sje út frá
að þeir og flokkur þeirra og
einnig við höfum tæpast
verið með öllu ráði meðan á
þessu stóð.
Ef menn trúa að svo hafi
staðið á um allá þessa menn,
þykir okkur ekki ólíklegt,
að einhverjir festi tiúnað á
frásögn Eysteins Jónssonar
og Hermanns Jónassonar.
Annars ekki.
Þetta er kjarni málsins.
VII.
Hermann Jónasson og
Eysteinn Jónsson, sem
sjálfra sín vegna og flokks-
ins með engu móti máttu
láta samkomulag stranda á
kröfum um kjördæmamál-
ið, halda þar fram að þeir
hafi getað fengið munnlegt
loforð okkar, er hafnað því
og marg ögrað okkur og;
heimtað það skriflegt, ,,og
neituðum öllum samningum
að öðrum kosti“, eins og þeir
komast að orði. Þetta er við-
líka sennilegt sem hitt, að
við, sem hvorki höfðum
vald til að lofa, nje vilja.
til að drepa Sjálfstæðis-
flokkinn, höfum haldið á-
fram að ,,prútta“ við þá Her
mann Jónasson og 'Eystein
Jónsson um að sleppa okk-
ur við það skriflega, en taka
orð okltar gild í staðinn, og
að á þessu prangi hafi stað-
ið þar til það snjallræði var
fundið upp, að bjóða dreng-
skaparlieit sem einskonar
millileið milli munnlegs lof-
orðs og skriflegs. Allur þessi
Framliald á bls. 10.
— Já, Litlí' corporal. betta er besti dulbúningurinn,
sem þú getur fengið. Lögreglunni dettur aldrei í hug
að leita að þjer í þessu. Litla corporal lýst vel á gegnum munninn, en nú er það bara eitt, sem mig
þetta og fer í haminn. vantar. Þe$si hjerna getur komið mjer að haldi ef
Litli corporal: Þetta er allt í lagi. Jeg get sjeð í dulbúningurinn svíkur.