Morgunblaðið - 04.01.1944, Blaðsíða 5

I>riðjudagur 4. janúar 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
ö
Hótel Borg og hljóðíæraleikararnir
í ALÞÝÐUBLAÐINU, sem út
kom 11. þ. m., er níðgrein eftir
Jón Sigurðsson, framkvæmda-
stjóra Alþýðusambands íslands,
um Jóhannes Jósefsson, eig-
anda Hótel Borg hjer í bænum,
út af viðskiftum hans við Fje-
lag ísl. hljóðfæraleikara og Jón
Sigurðsson vegna Alþýðusam-
bandsins.
Síðan í síðastl. maímánuði
hefir engin hljómsveit starfað
á Hótel Borg. Útaf því er tjeð
grein rituð. En í greininni er
skýrt mjög rangt frá málavöxt-
um. Með því nú að jeg hefi haft
mikil afskifti af þessu máli,
vegna stöðu minnar sem fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitenda-
fjelags íslands, tel jeg rjett að
leiðrjetta helstu ósannindin í
umræddri grein. Sakir forfalla
minna hefir þetta dregist.
Síðan Hótel Borg var stofn-
að hefir starfað þar oftast 4 til
6 manna hljómsveit. í fyrra
sumar (1942) voru aðeins 5
menn í hljómsveitinni. Þá um
haustið var einum manni bætt
við, en hann ráðinn aðeins yfir
veturinn til vors.
Síðastl. vetur (1942—1943)
voru því sex menn í hljómsveit-
inni.
En í vor sem leið vildi hótel-
eigandinn fækka mönnum í
hljómsveitinni niður í fjóra.
Sagði hann því upp öllum hljóð
færaleikurunum frá 21. maí þ.
á. að telja, en vildi ráða fjóra
þeirra til þess að starfa áfram
í hljómsveitinni síðastl. sumar.
Heldur hann því fram, að full-
gerðir hafi verið munnlegir
samningar um þetta við tjeða
fjóra hljóðfæraleikara.
En þá skarst Fjelag ísl. hljóð-
færaleikara í leikinn undir for-
ustu Jóns Sigurðssonar sem
framkvæmdastjóra Alþýðusam-
bandsins.
Gerði fjelagið fundarsamþykt
um málið 26. maí síðastl. í þá
átt:
að hljóðfæraleikurunum væri
bannað að spila á Hótel Borg
nema hljómsveitin yrði jafn
fjölmenn sem áður (þ. e.
minst sex menn),
og að þeir hljóðfæraleikarar,
sem áður voru í hljómsveit-
inni, skyldu hafa forgang til
starfa þar.
Jón Sigurðsson segir í grein
sinni, að það ákvæði hafi ver-
ið í samningum Fjelags ísl,
hljóðfæraleikara, bæði við Jó-
hannes og aðra gistihúseigend-
ur, að ekki væru færri í hljóm-
sveit hvers húss en áður hafði
verið venja, en þetta er alger-
lega ósatt. í fjelagsdómsmálinu
útaf hjer umræddu verkfalli
kom heldur ekki fram annað
en það, að Jón hefði komið slíkú
ákvæði inn hjá aðeins einu fyr-
irtæki hjer í bænum, sem sje
Alþýðuhúsinu h.f., í samningi,
er gerður var við það í fyrra
haust. Ofangreind fundarsam-
þykt gat því ekki verið bygð á
þessum grundvelli.
Eins og sjest á tjeðri fundar-
samþykt fjelagsins, var hjer
enginn ágreiningur um kaup,
og er heldur ekki nú, heldur
aðeins um þau tvö atriði, sem
ræðir um í samþyktinni.
Það virðist nú sjálfsagður
y|ettur. v|n^UYeit^n<|a .að ^áða
béeði líve matgá nieÁn* han'n'
hefir í þjónustu sinni og hvaða
menn hann ráði til starfa hjá
sjer. Þessum rjetti hefir Jó-
hannes Jósefsson ekki viljað
sleppa. Fjelag ísl. hljóðfæraleik
ara, með Jón Sigurðsson sem
herforingja, krafðist þess með
ofangreindri samþykt sinni að
fá að ráða hvorutveggja þessu,
og þegar Jóhannes Jósefsson
vildi ekki láta svínbeygja sig
í þessu efni, þá gerði fjelagið
fyrirvaralaust verkfall til þess
að knýja fram þessar tvær kröf
ur sínar.
Þetta verkfall, vegna tjeðra
tveggja ágreiningsatriða, stend
ur enn í dag og hefir hóteleig-
andinn ekki fengið nokkurt til-
boð frá nefndu fjelagi eða Jóni
Sigurðssyni um að slakað yrði
á ofangreindum kröfum.
Meðan ekkert liggur fyrir
um það, að fjelagið og Alþýðu-
sambandið vilji láta af mikil-
læti sínu og ofstopa í þessu
máli, er auðvitað ekki að ætl-
ast til, að hóteleigandinn vilji
ganga til neinna samninga um
málið.
Þessi afstaða hóteleigandans,
sem að ofan er lýst, er það, sem
Jón Sigurðsson í ofannefndri
grein í Alþýðublaðinu nefnir
„þvermóðsku og hroka eins
manns, Jóhannesar Jósefsson-
ar“.
Á máli framkvæmdastjóra
Alþýðusambandsins er það
þannig „þvermóðska og hroki“
þegar vinnuveitendur vilja ekki
láta hann skipa sjer fyrir um
hverja og hve marga menn þeir
hafi í þjónustu sinni!!
En forsaga þessa máls er auk
þess slík, að varla má búast við
að Jóhannes Jósefsson, eða aðr-
ir, semji yfir höfuð við Fjelag
ísl. hljóðfæraleikara, a. m. k.
ekki meðan það er í Alþýðu-
sambandinu.
Á gamlársdag 1940 gerðu
þeir eigendur Hótel Borg og
Hótel Island og veitingamaður
OÖdfellowhússins, ásamt mjer
vegna Vinnuveitendafjelags ís-
lands, uppkast að samningi við
Jón Sigurðsson f. h. Alþýðu-
sambandsins vegn’a Fjelags ísl.
gjöra nokkurn samning við þá
og eigi heldur við fjelag þeirra.
Vegna undangenginnar
reynslu setti Jóhannes Jósefs-
son hljóðfæraleikurunum það
skilyrði, að þeir skyldu „sjá
um“ að Fjelag ísl. hljóðfæra-
leikara „segði sig úr Alþýðu-
sambandinu”. Undir hjeraðlút-
andi skuldbindingarskjal skrif
uðu þeir fimm, sem voru í
hljómsveitinni á Hótel Borg.
En úr þessu varð ekkert nema'"
svikin eintóm. Var Jóhannes
Jósefsson samt svo vægur í við
skiftum, að hann ljet þetta
kyrt liggja. Afleiðingarnar af
því meinleysi komu svo síðar
fram.
Það undarlega atvik skeði,
að eftir að Jón Sigurðsson hafði
legið á ofannefndu undirskrif-
uðu samningsuppkasti í meira
en fimtán mánuði, ljet hann
það alt í einu koma fram í
einkamáli á bæjarþingi Rejkjn
víkur sem fullgildan samning.
en síðan ljet Jón hljóðfæraleik
arana gjöra verkfall ofan i
þenna — að hann taldi — gild
andi samning.
Er nú að furða eftir öll þessi
samningssvik þó Jóhannes Jós-
efsson telji ekki fýsilegt að
gjöra nú ennþá að nýju samn-
ing við þessa margseku samn-
ingsrofa.
Þeir, sem hafa átt viðskifti
við framkvæmdastjóra Alþýðu
sambandsins í verkalýðsmál-
um, undrast ekki ofstopa hans
í þessu rriáli.
Það má benda á fleira við-
víkjandi máli þessu, sem ber
Ijósan vott um hvernig fram-
kvæmdastjóri Alþýðusambands
ins lítur á afstöðu sína gagn-
vart lögum og rjetti í þessu
landi.
Síðan lögin um stjettarfjelog
og vinnudeilur gengu í gildi
1938, hefir Alþýðusambandið,
og verkalýðsfjelögin undir for-
ustu þess, fengið dóma á sig
í Fjelagsdómi um sektir fyrir
brot á lögunum.
Til samanburðar ma getn
þess, að hvorki Vinnuveiíer.da-
hljóðfæraleikara. Komið var að íjeiag !slands nje einstakir með
kirkjutíma, þegar samningaum-
leitunum var lokið. Var þá upp
kastið undirskrifað til bráða-
birgða, þó það vagfi í ófull-
komnu ástandi vegna breytinga
og ekki gengið til fulls frá einni
greininni. Jóni var afhent upp-
kastið þannig og honum falið
að láta hreinskrifa það til und-
irskriftar fyrir aðilja strax eft-
ir nýárið.
En þrátt fyrir ítrekaðar kröf
ur mínar afhenti Jón mjer ekki
uppkastið aftur, og rúmum
þrem vikum síðar, eða 24. jan.
1941, gerði Fjelag ísl. hljóð-
færaleikara undir forustu Al-
þýðusambandsins algjörlega ó-
löglegt verkfall ofan í hið und-
irskrifaða samningsuppkast.
Var grundvöllur þess þar með
fallinn. Með dómi Fjelagsdóms
14. febr. 1941 var verkfall
þetta dæmt ólöglegt og Alþýðu
sambandið dæmt í sékt fyrix-
það.
Síðan hafa nefndir þrír veit-
ingamenn engan samning gjört
við fjelagið, ei\ þeir tóku
r}ok,kr.u síðax; hfjóðfæraleikarg
í ' þjoniísttx 1 Sína áÁ þess að
limir þess hafa fengið a sig
nokkurn sektardóm í Fjelags-
dómi fyrir brot á nefndum lög-
um.
En því miður hefir Fjelags-
dómur ákveðið sektir Alþýðu-
sambandsins eða verkalýðsfje-
laganna svo lágar, að þær hafa
ekki á nokkurn hátt getað náð
þeim tilgangi, sem fel-
ast á í sektarákvæðum nefndra
laga, að koma í veg fyrir brot
á lögunum.
Þetta kom meðal annars
fram í þessu máli.
Fjelag ísl. hljóðfæraleikara
hikaði ekki við undir forustu
Jóns að brjóta lögin þegar verk
fallinu var skelt á.
í dómi Fjelagsdóms um mál-
ið, uppkveðnum 14. júlí þ. á.,
er Alþýðusambandið f. h. Fje-
lags ísl. hljóðfæraleikara dæmt
í sekt fyrir tvöfalt brot á nefnd
um lögum.
Jón Sigurðsson telur sig upp
yfir það hafinn að hlýða hjer-
aðlútandi lagafyrirmælum.
Enda er eftirtektarvert hvern
af því að hafa aðeins fengið
sekt fyi’ir brot á lögunum.
Frekja Alþýðusambandsiiis
og verkalýðsfjelaganna hefir
að einu leyti hvergi komið
betur og ljósar fram en í þessu
máli. Hjer var gerð krafa sem
Fjelagsdómur taldi svo fráleita
að hann dæmdi að jafnvel væri
yfirhöfuð ólöglegt að fram-
fy!gja slíkri ki'öfu með verk-
falli.
Þetta var krafan um það að
Fjelag ísl. hljóðfæraleikara
ætti að ráða því hvaða menn
stöi’fuðu í þjónustu Hótel Borg
sem hljóðfæraleikarar.
Þess vegna var 2. liður í sam
þykt fjelagsins 26. maí þ. á.
dæmdur ólöglegur, og þetta at
riði notað með öðru sem grund
völlur undir jpeim dómi Fje-
lagsdóms, að fjelagið væri
skylt til greiðslu skaðabóta til
hóteleigandans.
Um þetta þegir Jón Sigurðs-
son algjörlega í umræddri grein
sinni.
Ennfremur gengur Jón Sig-
urðsson alveg fram hjá því í
nefndri grein að Alþýðusam-
bándið var f. h. Fjelags ísl.
hljóðfæraleikara dæmt með
umgetnum dómi Fjelagsdóms
til þess að greiða hóteleigand-
anum fullar skaðabætur fyrir
alt tjón, er vei'kfallið hefði or-
sakað honum. Þessari skaða-
bótakröfu hefir hóteleigandinn
ekki framfylgt vegna þess, að
það kom í ljós, að hann hafði
haft hag, en ekki tjón, af því
að vera laus við hljóðfæraleik-
arana.
Allur útreikningur Jóns í
nefndri grein um tekjur hó-
telsins af sætagjöldum vegna
hljómsveitar er hrein vitleysa,
sjerstaklega það, sem hann seg
ir um meðaltölu gesta á hótel-
inu, og tel jeg ekki ástæðu til
að lengja mál mitt út af þess-
um staðlausa útreikningi hans.
Jeg vil þá vikja að annari
hlið málsins, sem Jón Sigurðs-
sqn fjölyrðir mjög um í nefndi’i
grein sinni.
Hótelið hefir sem sje síðan
verkfall hljóðfæraleikara hófst,
notað grammofón í stað hljóm-
sveitar, og þetta hefir gefist
ágætlega. Sjerstaklega hefir
unga fólkið kunnað því vel að
geta haldið áfram dansi við-
stöðulaust og þurfa ekki að
bíða eftir því að tíð og löng
hvíldarhlje hljóofæraleikar-
anna tækju enda. Jón Sigurðs-
son telur upp í grein sinni ýms
samkvæmi á Hótel Borg þar
sem hneykslanlegt hafi verið
að nota útvarp og grammofón.
En hóteleigandanum hafa ekki
boi'ist neinar umkvartanir í
þessu efni, og munu því ekki
aðrir hafa hneykslast en Jón
Sigurðsson og hljóðfæraleikar-
arnir.
Líklegt er því að lítill árang-
ur verði af neyðarópi Jóns Sig-
urðssonar í tjeðri grein, þar
sem hann ákallar hvorki meira
nje minna en ríkisstjórn, bæj-
arstjórn og jafnvel alla Reyk-
víkinga, sjer til hjálpar, til þess
að hið yfirstandandi verkfall
hljóðfæraleikara gegn Jóhann-
esi Jósefssyni, eiganda Hótel
Borg, megi enda með sigri Jóns
iSi fón(4Sigurðs|or} vu^is( í
úefnbn.1 gifein beinlinisJ morita
og hlióðfæraleikar^nna., -> ,
fram þessa kveinstafi vegna
hljóðfæraleikaranna, heldur
kveðst hann gjöra það af ein-
skærri umhyggju fyrir sóma
ættjarðarinnar bæði inn á við
og út á við gagnvart stórveld-
unum!!
Það er auðsjeð að Jón er far-
inn að óróast í meira lagi út af
þessu vei’kfalli, og er nú far-
inn að óttast að hann ávinni
sjer ekki meiri frægð og kær-
leika hjá hljóðfæraleikurunum
heldur en hjá veitingastúlkum
og hárgreiðslustúlkum (sbr.
hjer síðar), enda eðlilegt að
hljóðfæraleikarar sjeu orðnir
þreyttir á því að vinna í hita-
veituskurðunum í misjöfnu
veðri, í stað þess að sitja prúð-
búnir í veislusölum við hljóð-
færi sín. Það er nú líka komið
svo, að reynd hefir verið leið
til þess að kúga hóteleigand-
ann, sem virðist þess eðlis, að
um sje að ræða beinan atvinnu
róg, er varðar við lög. Reynt
hefir verið að hræða fjelag frá
því að hafa samkvæmi á Hótel
Borg með hótunum um það að
í væntanlegum samkvæmum
hlutaðeigandi fjelags á öðrum
veitingastöðum verði ekki
mögulegt að fá hljóofæraleik-
ara til að spila. Hef jeg í hönd-
um vottorð um að einn af
stjórnendum Fjelags ísl. hljóð-
færaleikara hafi borið fram
shkar hótanir og tjáð sig gjöra
það fyrir hönd fjelagsins. Hing
að til virðast hótanir þessar
ekki hafa borið árangur.
Að endingu vil jeg benda á,
að þegar Jón Sigurðsson segir
i feitri yfirskrift umræddrar
greinar að Jóhannep Jósefsson
sje „eini atvinnurekandinn á
landinu, sem neitar að semja
við stjettafjelögin”, þá fer Jón
hjer með vísvitandi ósannindi.
Mætti auðvitað nefna fjölda
dæma í því efni. En jeg læt
mjer nægja að nefna hjer að-
eins nokkur þeirra.
Jóni mun minnisstætt þegar
hann kom þjónustustúlkunum
til þess að gjöra verkfall gegn
Fjelagi gistihúsa- og veitinga-
staðarekenda, sem hafa kven-
fólk í þjónustu sinni hjer í
Reykjavík. Hann koltapaði
verkfalli þessu, og síðan hafa
ekki meðlimir tjeðs veitinga-
mannafjelags, svo vitað sje,
gjört samning við stjettai’fjelag
stúlknanna, að einum eða
tveimur undanteknum.
Þá mun Jón Sigurðsson ekki
hafa gleymt verkfalli því, sem
hann atti hárgreiðslustúlkunum
út í hjer í bænum. Hann tap-
aði því á sama hátt, og engir
samningar hafa verið gjörðir
síðan við það stjettarfjelag.
Ennfremur má geta þess, áð
eigandi Tjarnarcafé hjer í bæn
um hefir hljómsveit í starfi án
þess að hafa gjört nokkurn
samning við Fjelag ísL hljóð-
færaleikara. Gagnvart honum
hefir þannig ekki fengist fram
gengt því, sem J. Sig. hótar
Hótel Borg, að enginn hljóð-
færaleikari spili þar án þess a5
liggi fyrir samningur við tje5
fjelag.
Eftir því, sem kom fram í fje
lagsdómsmálinu út af umrædtji*
verkfalli, er ekki vitanlegt a,5