Morgunblaðið - 07.01.1944, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagnr 7. janúar 1944.
„Sígræn sólarlönd'
IMinningaros'ð um
Björgúlfur Ólafsson:
Reykjavík 194:!.
ll.f. Leiftur.
ÞEtíAR BÓKIN „Frá Mal-
njalöndum", eftir Björgúlf
Ólafsson, lækni, kom út fyrir
nokkruin árum, mun fáum af
lesendum hennar hafa dulist,
að hjer var að ræða um ó-
venjulega góða bók og mikil-
hæfan rithöfund. Þar var sagt
frá löndum og lýðum, hinu-
megin á hnettinum, þar sem
flest er á annan veg en hjer
gerist, sólskin á hverjum
degi og alt ætlar að stikna af
hita. Ilöfundurinn hafði frá
mörgu að segja og ætíð var
frásögn hans skír og skemti-
leg, víða listfeng og hrífandi.
Þá var það og ærin kostur,
að höf. sagði frá flestu eftir
eigín sjón og reynd. Ilann stóð
og ólíkt betur að vígi en
venjulegir ferðalangar eftir
10 eða 12 ára herlæknisstarf
í her Hollendinga þar eystra.
Þá spilti það ekki heldur til,
að höf. var Islendingur, sem
gat lagt íslenskan mælikvarða
á hvað, sem vera skyldi.
Mjer fanst að Björgúlfur
læknir ætti að skrifa meira af
svo góðu, og koma bókum
sínum út á einhverju heims-
málinu.
Þeir skrifa ekki betur út-
lendu rithöfundarnir.
★
„Sígræu sólarlönd* ‘, er
engin smáræðis bók, nálega
400 bls., og má segja að hún
sje framhald af „Malajalönd-
um“ og engu síðri. Efnið er
íjölbreytt og skiftir höf. því í
12 kafla. Sá fyrsti er um lífs-
skoðun Malaja, nokkrir eru
lýsingar á þessum undralönd-
um þar eystra og náttúrunni
þar, enn aðrir um einkenni-
lega menn, æfi þeirra og at-
hafnir. Frásögn höf. er látlaus
og blátt áfram, en eigi að
síður listfeng og eftirminni-
leg. Nú er það því miður erf-
itt að lýsa rithætti manna og
frásagnarlist svo, að lesend-
ur fái rjetta hugmynd um
hana, nenra með því að nefna
dæmi, svo að jeg freistast til
að setja hjer lcafla, úr lýsingu
B. ÓI. á á fjörunum við
MaJakkaskagana:
„-----Sterndurnar eru þar
ólíkar því, sem við þekkjum.
Hvergi klappir eða sjávar-
hamrar, lítið um víkur og voga
aðra en ármynni, og gera má
ráð fyrir að sjór sje jafnan
sljettur, eða að minnsta kosti
er þar ekkert, sem líkist
brimi. Meðfram öllum strönd-
um liggur belti af þjettum
mangrove skógi. Mangrove er
fjörutrje og vex í flæðarmáli
og nokkuð ut á fjörurnar, svo
að um flæðar eru trjen í kafi
að neðan, alt að því eitt eða
tvö fet upp á stofninn. Þetta
dökkgræna belti bryddir all-
ar fjörur Ug gengUr upp.með
öllum árósum, svo langt seni
vatn er salt um flæðar. En
upp með.ánum tekur við nípa-
skógurinn, þjettur, lágvaxinn
pálmaskógTir, og þekyr alla
árbakkft, þangað til landið
fer að hækka. Þar tekur við
stórvaxnari skógur, sem einn-
ig gengur alveg út í árnar.
Mangroveskógurinn er þjettur
og fjölbrevttur, allur ein
breiðá af samanflæktum grein-
um og limi. Hann er lágvax-
inn, trjen tvær eða þrjár
mannhæðir, stofninn stuttur
og greinar þjettar. Á stofna
og greinar sjúga skelfiskar
sig fasta um flæðar og tína
Malajar þar ostrur og aðra
skelfiska. Ostrurnar eru ó'-
líkar þeim, sem þekkjast í
Norðurálfu; skeljarnar ákáf-
lega þykkar, samlokan líkt og
mannshnefi og erfitt að opna
þær án þess að þær þrotni og
fiskurinn mer.jist. En ])á er
ekki annað en leggja þær út
í tunglsljós; þá opnast þær af
sjálfum sjer.
Fyrir utan skógarþelti þetta
tekur sjálf fjaran við. Út-
grynni er víðast mikið og
fjaran því breið, þegar út er
fallið. Þessi fjara er ekkert
annað en geysimikil flæmi af
mjög leðjubornum sandi, grá-
moruðum rnjúkum og lím-
kendum, svo hann Ioðir við
alt, sem nálægt kemur. Upp
úr leðjunni stígur megn rotn-
unaródaun. Malajar leita þar
að skeljum og öðrum verð-
mætum. Þeir gaufa um leir-
urnar og sökkva upþ í hnje
og mitt læri, og eiga miklu
erfiðara með að ná sjer upp
úr Jeðjunni, en að fara ofan
í hana. — — Þeir eru oft í
bátum, litlum eintrjáningum
og þræða álana. Ef álinn þrýt-
ur rær Malajinn leðjugraut-
inn, svo langt sem hann kemst,
samlitur og samdauna umherf-
inu. Og þegar kænan situr
föst, stígur hann fit úr henni,
og mjakar sjer til lands í
hægðum sínum, með kænuna
í eftirdragi. Og þegar hann
loks kemst til lands, eigrar
hann nieð eintrjánunginn að
næstu á eða læk, því nú er
ekki vanþörf að skola af
sjei‘.“
Þannig segir Björgúlfur
læknir frá. Og er það ekki
eins og maður sjái það. alt
fyrir sjer? En hann hefir
miklu meira að segja um
fjiiruna en hjer er sagt, kóral-
rifin í eyjunum, alt dýralífið
þar o. fl. Það er æfintýri lík-
ast að lesa um það alt. Þá eru
lýsingar hans á sígrænu frum-
skþgunum og öllu hinu ram-
aukna .jtU'ta- og dýralífi í
þeim, snildarlegar og svo er
um fleíra. .
En hvernig tekst homun að
lýsa mönnunum, sálarlífi þeirra
og athöfmun? Þar reynir
hvað mest á kappann. Mjer er
nær að halda, að hvergi tak-
ist homirn betur. Það lcom
þegar fram í „Malajalönd-
um“, að hann.á mjög auðvelt
rneð að sotja sig í annara
spor og lifa sig inn í þeirra
hugsunarhátt, jafnvel Malaja-
anná, sem eru þó svo ólíkir
okkur í flestu, og standa á
miklu, lægra monnLngarstigi.
Þett<i. or erigum gefið íjema
góðmii skáldum, og Bjö|'gúff-
ur læknir er skáld, hvort senr
hann veit af því eða ekki.
Það eru nokki-ir kaflar í ]>ess-
ari bók, sem eru frekar skáld-
sögur en lýsingar á viðburð-
Um eða staðreyndum. Ein af
sögum þessum (Ilraktringar},
ær af dansmær í Singapore.
Nú er sagt að dansnreyjar
gangi flestgm fremur í aitgrr
karlmanna, og rati oft í nrargs
konar æfmtýri. Mjer þykir
ekki ólíklegt, að sum nýtrsku
skáldin hefðu sag^sögu henn-
ar á æfintýraaldrinum og
fengið út úr þessu meira eða
roinna álitlega klámsögu. En
hvernig segir svo B. Ól. sögrr
þesssa? Hún hefst á því að
dansmærin er orðirr stórskor-
in, sterkleg og stjórnsöm
veitingakona í lrafnafhverf-
inu í Singapore, og er konrin
um sextugt. Slarksamt var
þar á veitingastofunni og æf-
in stundum erfið fyrir gömlu
konuna, þótt hún hefði ráð
irndir rifi 'hverju.
1 sögulokirt er gaovla kon-
an sest í helgan srebr úli í
borgarjaðri, og hefir þar
hænsflabú. Þar kynnist I.nn
ttngri, fátækri stúlk'i, seni er
að læra dans. Stúlku ]>essari
réyndist hún sem góð ntóðir,
leiðbeinti henni, hvutti hana
til þess að læra lisr srna tii
fullnustu og kostaði ná:n
heirnar. •
Einhvern veginn hafði þa
blessuð kerlingrn sluppið úr
úr öllu veraldarvolb'ivt rn- ð
óspilt hjartalag og taldi sig
eftir þetta „skuldlausa við
alla, ef nokkurt rjettlæti er
til“.
Að minni- hyggju er Björg-
úlfur læknir eimr af þeim
bestu rithöfundurn, scm við
höfurrt eignast.
G. H.
Svíakonungur vígir
íennisvöll
Gústaf Svíakonungur, sem
enn leikur tennis á hverjum
degi, þótt hann sje orðinn 85
ára gamall, er náttúrlega vernd
ari þeirrar íþróttar í Svíþjóð.
Hann er formaður eins tennis-
fjelagsins, Konunglega tennis-
klúbbsins, sem er 50 ára gam-
alt fjelag, og hefir unnið mjög
að því að gera tennisíþróttina
vinsæla í Svíþjóð. Nýlega vígði
konungur stóra tennishöll í
Stokkhólmi, og er hún eign
Konunglega tennisklúbbsins.
Tennishöll þessi mun vera ein
hinna best búnu í E^rópu.
Húsið er 420 fet á lengd en
164 fet á breidd. I því eru fimm
tennisvellir og rúm fyrir 4000
áhorfendur, og geta 3000 þeirra
setið. Margt er alveg nýlunda
af útbúnaði hússins, t. d. er gólf
ið þannig, að eigi er hægt að
finna mun á því og venjulegum
tennisleikvöllum. Þá eru ljós-
in þannig, að þau bera mikinn
svip af dagsbirtu.
Daginn eftir að höllin var
vígð, hófst þar alþjóðakepni ,i
tennis, pg tók konungur þátt
í henpi, ]•,
Sveinjón I
Þann 10. ágúst andaðist Svein
jón Ingvarsson eftir stutta legu.
Hann var fæddur í Reykjavík
10. maí 1901, sonur hjónanna
Guðrúnar Jónsdóttur og Ing-
vai's Sveinssonar steinsmiðs,
sem lengi bjuggu á Grettisgötu
32 hjer í bæ.
Jeg get ekki látið hjá líða að
minnast hans lítilsháttar, þó að
seint sje.
Það var sem reiðarslag yfir
okkur kunningja hans þegar við
frjettum lát hans, við höfðum
kvatt hann frískan og glaðan
nokkrum dögum áður, þegar
hann var að leggja af stað í
sumarfrí, sem varð hans sið-
asta.
Það er von að við sem eftir
stöndum og sjáum svo góðan
kunningja og vin hverfa svo
skyndilega sjónum ckkar, setji
hljóða.
Jeg sem þessar línur rita
hafði þá ánægju að hafa náin
kinni af Sveinjóni frá því að
við vorum að alast upp hjer í
bænum og þar til að hann lagði
upp í sína hinstu ferð.
Snemma missti hann föður
sinn, og börnin voru /mörg i
ómegð er móðir hans stóð uppi
með þau, þá kom strax fram sá
eiginleiki er mjer fanst ein-
kenna Sveinjón: mest, fórnfýsi,
dugur og karlmennska, kraftui-
og áhugi fyrir að hjálpa móður
sinni, og ljetta undir með s.yst
kinum sinum og öjá þeim far-
borða, vann hann móður í.inni
og systkinum þar til hann mynd
aði sjer sjálfur heimili.
Sveinjón var sjerstakt prúð-
menni í umgengni, en hann var
dulur og seintekinn, en í vina
hóp var hann hrókur alls fagn-
aðar og sá fjelaginn sem allir
vildu hlusta á. Hann var sjer-
staklega víðförull af svo ung-
um manni, og hafði því frá
mörgu að segja, sem hann líka
miðlaði til okkar fjelaganna.
Hann fór til sjós eftir fermingu
og sigldi þá víða um heim, en
alltaf öðrum þræði var hann
heima og fylgdist með afkomu
móður sinnar og systkina og
vann þá í landvinnu. Hann var
eftirsóttur til vinnu, því hann
var með afbrigðum verklaginn
og mikilvirkur, enda var hann
karlmenni að burðum. Svein-
jón var vel meðalmaður á hæð
þrekinn og prýðilega greindur.
Víð sem þekktum hann best
vissum að hann hugsaði oft al-
várlega um hvað tæki við þegar
þessu lífi lyki, og var hann
búinn að mynda sjer ákvena
skoðun um það, og var vel und-
ir það búinn að taka umskiftun-
um, þótt engum hafi dottið í
hug að þau bæru svo brátt að
eins og raun varð á. Árið 1927
giftist Sveinjón eftirlifandi
konu sinni, Andreu Guðmunds-
dóttur frá ísafirði, eignuðust
þau 2 mannvænleg börn, dótt-
ur sem nú er 17 ára og son sem
er 12 ára. Konan og börnin
hafa nú um sárt að binda, að
vera svift fyrirvinnu og heim-
ilisföður á besta aldri, auk þess
elskulegan eiginmann og föð-
ur.
: Sem heimilisfaðir var Svein-
jón til fyrirmyndar, heimiliið
rsson
var honum allt og því helgaði
hann alla krafta sína. Hann
stofnaði heimili sitt eignalaus,
en eftir því sem árin liðu bætti
hann það svo að nú mátti segja
að það væri varla hægt betur
að gjöra, hann hafði eignast
sína eigin íbúð og fegrað svo
heimili sitt að það var kunn-
ingjum hans til uppörfunar og
fyrirmyndar.
Á annan áratug var Sveinjón
starfsamður hjá Reykjavíkur-
höfn, hann varð húsvörður við
hafnarhúsið eftir að það var
bygggt og sýndi hann þar, sem
i öðrum störfum sínum, tru-
mensku, myndarskap og snyrti
mennsku.
Jeg veit að kona hans og
börn, móðir og systkini hafa
um mjög sárt að binda, en
þeim má vera það huggun að
geta minnst göfugs og góðs
drengs og haft hann til fyrir-
myndar í daglegum störfum
sínum. Við vinir hans söknum
hans mjög úr fjelagsskap okk-
ar/ en minnumst hans ávalt
sem eins af okkar besta fjelaga
sem ávalt mátti treysta.
Sveinjón, þú trúðir því að
lykillinn að eilífri sælu væri
trúmenska og göfugmannleg
framkoma. Minning okkar vina
þinna og kunningja um þig
verður sú, að þú hefir skapað
þann lykil með starfi þínu.
Vertu sæll.
Gamall fjelagi.
W
Áttundi herinn hefir marga
snjalla skotmenn. Hjer sjest
einn þeirra, og er hann frá
• <■,■;• . Ranada< . , , f