Morgunblaðið - 22.01.1944, Blaðsíða 4

4
M 0 R G U N V, L A i) I Ð
Laugardagur 22. janúar 1944
-ÞEGAR LAXFOSS STRANDAÐI-
Einn farjjcganna, sem
var á Laxfossi, er rdtip-
ið strandaSi við Crfiris-
ey að kvöldi 10. þ. m.,
hefir sent Mbl. eftirfar- •
andi grein til birtingar.
Telur blaðið rjett, að
greinin komi fyrir al-
mennings sjónir.
JEG VAR að koma að heim-
an. Það hafði á ýmsu gengið
og reynt nokkuð á þolinmæði
okkar ferðafjelaganna.
Sá þáttur ferðarinnar, sem
var viðburðaríkastur og hjer
verður að vikið, var ferðin með
Laxfossi frá Borgarnesi til
Reykjavíkur.
Ekkert sögulegt gerðist fyrst
framanaf, eftir að farið var frá
Akranesi, fór veðrið mjög
versnandi. Jeg hjelt mig á efra
þilfari stjórriborða, við hliðina
á skipstjórnarklefanum, þar
var nokkurt skjól fyrir sjórok-
inu og úrkomunni og hugðist
jeg að verjast þar sjóveikinni.
Undan Hvalfirðinum var
talsverð alda og hjó skipið
mikið öðru hvoru; hægðist ferð
in á meðan. *En áfram miðaði
samt og þegar á leið fórum við
að sjá ljósin í Reykjavík, en
skygni var slæmt og því ekki
hægt að glöggva sig á bænum
að öðru leyti.
STRANDIÐ.
JEG hrökk upp af hugsun-
um mínum við það, að skipið
tók kipp, nokkurt hark varð
við áreksturinn og hallaði
skipið samstundis allmikið og
stöðvaðist fljótt.
Vegna urnmæla annara far-
þega um það, að skipið hafi
hægt ferðina rjett áður en það
tók niðri, vil jeg geta þess, að
hvorki varð jeg þess var eða
hins, að hringingar færu fram
milli skipstjóra og vjelarnanns,
en þær eru undanfari allra
gangbreytinga vjelarinnar, en
í viðkomunni á Akranes heyrði
jeg hringingarnar.
Mjer varð samstundis Ijóst,
hvað skeð hafði, og gekk tafar-
laust að kistunni, sem næst
var og í voru björgunarbelti,
'leysti áf henrii bandið, setti
belti á mig, tók síðan nokkur
belti með mjer niður í reyk-
salinn, en á leiðinni þangað
mætti jeg einum stýrimannin-
um (en þá þekki jeg ekki sund
ur) og spurði hann, hvort ekki
væri rjett, að fólkið setti á sig
beltin. Hann var mjer sam-
mála um, að það væri rjett-
mæt varúðarráðstöfun, enda
þótt ekki væri um bráða hættu
að ræða. Hvatti jeg því menn
til þess að belta sig og komst
brátt skriður á það, og innan
skamms voru nær allir komn-
ir i beltin. Ýmsir vörpuðu fram
hughreystingarorðum um það,
að ekki væri hætta á ferðum
'og staðfestu jafnivel málstað
sinn með svolitlu brosi.
Var nú alt rólegt og tíðinda-
lítið um borð, leyst voru bönd-
in af skipsbátnum stjórnborða
og síðan voru gerðar ítrekað-
ar tilraunir til þess að koma
honum út, en það tókst ekki,
vegna þess, að aftari bátsugl-
an var föst og fjekst ekki til
þess að hreyfast, þrátt fyrir
átök margra manna. Var svo
horfið frá því um hríð.
BEÐIÐ EFTIR
BJÖRGUN.
ÞAÐ VAR fljótlega vitað, að
reynt yrði að hjálpa okkur, en
það mundi þurfa nokkurn und-
irbúning. Virtust allir ásáttir
með það og biðu átekta.
JEftir því sem tíminn leið og
fjaran óx hallaði skipið meira
og gerði umferðina erfiðari.
Fyrsta björgunartilraunin, sem
við urðum vör við, voru línu-
skotin úr eyjunni. Fyrsta skot-
ið fór yfir skipið og festist lín-
an í loftneti skipsins nálægt
afturmastrinu og náðist hún
ekki niður. Hin skotin hittu
ekki, enda var vindstaðan
mjög óhagstæð.
Eftir þessar mishepnuðu til-
raunir minkuðu líkurnar fyrir.
<9
björgun úr landi.
Frá upphafi vænti jeg þess
— og vafalaust margir aðrir —
að björgun yrði gerð af sjó, og
vorum við altaf að gá að skipa
ferðum. Eitt sinn sást til skips
bakborða framanvert og virt-
ist, hjálpin vera að nálgast. En
undarlegt þótti mjer það, þeg-
ar skipið sneri við aftur, í stað
þess að taka hæfilegan sveig út
fyrir skerin, sem voru á milli
okkar og koma svo aftan að
skipinu, því það var eina leið-
in, sem fær var og hlaut öll-
um að vera það ljóst.
Þegar hjer var komið sögu
var enn á ný gerð tilraun til
þess a& koma skipsbátnum út
og var nú bæði neytt vits og
strits, og tókst okkur að koma
honum út með því að neyta
allrar orku.
■ Þess var nú vænst, að tafar-
laust yrði reynt að ná landi á
skipsbátrium, til þess að biðja
um. hjálp af sjó, og var bátur-
inn búinn til ferðarinnar, en
langur tími leið svo, að hann
fór ekki. Væri fróðlegt að vita,
hvað olli þessu og öðru sein-
læti, sem hjer átti sjer stað.
Laust eftir klukkan 22 fæið-
ist skipið til á skefinu og lagð-
ist nú mikið meira en áður og
var ókyrt um nokkra stund.
Þegar þetta skeði brá í fyrsta
sinn fyrir nokkrum ótta meðal
farþeganna og er síst að undra,
þótt nokkur hljóð heyrðust, því
fullkomin óvissa var um það,
hvort skipið hjeldist á skerinu
eða myndi velta út af því.
BJÖRGUNIN.
NOKKRU eftir þetta lagði
skipsbáturinn til lands vel
mannaður og vænti jeg þess,
að stýrimaðurinn, sem stjórn-
aði honum, myndi gera ráð-
stafanir til tafarlausrar björg-
unar af sjó.
Þegar við höfðum — sem fyr
segir — komið skipsbátnum á
flot, kom mjer til hugar að
fara í hann og taka þátt í land-
róðrinum, en þp alveg sjerstak
lega til þess að reyna að tala
máli þeirra, sem svo lengi
höfðu beðið eftir raunhæfri
hjálp. En jeg hvarf frá því af
tveim ástæðum; fyrst það, að
jeg óttaðíst, að kraftar mínir
kynnu að þrjóta af heilsufars-
legum ástæðum, við svo erfið-
an róður, sem-fyrjrsjáanlegur
var, og myndi þá ver farið en
eftir setið, því enginn mátti
bila, ef vel skyldi takást.; ann-
að var það, að mjer var ekki
vandara um en öðrum, sem
biðu í óvissunni, og ,,sætt er
sameiginlegt skipbrot“, segir
máltækið.
Svo lengi, sem sjeð varð til
bátsins, var honum fylgt eftir
með mestu athygli og áhuga,
því miklar vonir voru tengd-
ar við komu hans til lands.
Næst skeði það, að bátur
lagði frá eyjunni. Jeg varð
þeirrar gleði aðnjótandi að sjá
hann fyrstur og kallaði til
ferðafjelaganna, að bátur kæmi
en nokkrir andmæltu því og
töldu það vera sker, sem jeg
sæi, en hitt reyndist þó rjett.
Var nú ekki efast um, að bát-
urinn væri með taug til að
festa í skipið. Fór nú að ljetta
yfir mannskapnum, því sýni-
legt var, að þetta gat orðið
bjargráð, þó seinvirkt væri.
Nú var skammt ^tórra
stunda. Litlu eftir að landbát-
urinn var lagður af stað til
lands, sást til skipaljósa nálg-
ast okkur eftir rjettri leið.
Þegar nær dró, fór einnig að
sjá í svarta þústu, sem kom
vaðandi aftan að skipinu; það
var innrásarpramminn, en hitt
voru Magni og hafnsögumanns
báturinn.
Innrásarpramminn stangað-
ist fyrst við Laxfoss, en gat
ekki lagst að honum fyr en
bátsuglan, sem hreyfanleg var,
hafði verið bundin inn á skip-
ið, en hún sneri áður út.
Var nú hafist handa um að
koma fólkinu niður í pramm-
ann og gekk það á skammri
stundu. Samtímis því flutti
hafnsögumannsbáturinn fólkið
yfir í Magna, sem bundinn var
aftan í Laxfoss. Þegar yfir í
Magna kom, var okkur vísað
niður í skipið, meðan rúm
leyfði, þar var hlýtt og þar
fengum við vatn að drekka;
var það mörgum kærkomið.
★
JEG hefi hjerað framan lýst
í lausum dráttum, en þó í
nokkru samhengi, því helsta,
sem gerðist um borð í Laxfossi,
meðan beðið var eftir björg-
un og meðan hún fór fram, og
einnig látið í ljósi nokkuð af
mínu persónulega áliti, en
blandað öðrum sem minst inn
í það mál, svo þeir hefðu ekki
óþægindi af því.
Jeg gerði mjer alt far um
að fylgjast með því sem gerð-
ist og með hverjum hætti björg
unin færi fram, ef jeg mætti
eitthvað af því læra, og hag-
nýta mjer þá reynslu síðar, á
þeim vettvangi, sem jeg væri
ekki aðeins áhorfandi, heldur
virkur þátttakandi.
UMMÆLI BLAÐA.
HJER á eftir mun jeg taka
til athugunar nokkur ummæli,
sem birst hafa í blöðum, ■ og
gera nokkrar athugasemdir við
þaú og við þennan atburð yfir-
leitt.
,,Vísir“ 11. jan. Ingólfur
Möller:
„Jeg þóttist sjá, að það
mundi vera hægt að komast að
skut skipsins frá sjó-----“.
Það sem I. M. þóttist sjá úr
landi, var alvegbrjett, og var
mjer það ljóst frá fyrstu
stundu, að sú.leið var fær, og
því fyr, sem .hún' vár fárin, því
betra.
„Morgunbl." 11. jan.:
„Dráttarbáturinn Magni var
sendur á strandstaðinn. Ægir
kvaddur til að fara þangað, en
varð af eðlilegum ástæðum
síðbúinn — —“.
„Alþýðubl.“ 11. jan.:
„Varðskipið Ægir hafði einn
ig komið á vettvang og var
stöðugt á strandátaðnum með-
an á björgunarstarfinu stóð —“
Jeg verð að viðurkenna það,
að jeg sá aldrei til Ægis, og
hvert gagn varð af ferð Magna,
þegar hann bar yfir skerin,
sjeð frá Laxfossi og sneri síð-
an við, er mjer ókunnugt um.
„Morgunbl." 12. jan.:
„Til viðbótar er það, að fyrst
fór Guðbjartur Olafsson hafn-
sögumaður og forseti Slysa-
varnafjelagsins á Magna á
strandstaðinn. Einnig fór lóðs-
báturinn og Jón A. Pjetursson
með honum. Þegar á strand-
staðinn kom braut mjög á skeri
sem var á bakborða Laxfoss
og var ógerningur fyir Magna
að komast að Laxfossi.
Guðbj. Ólafsson: „Við björg
un úr sjávarháska er það mjög
nauðsynlegt og rauriar fyrsta
boðorð þeirra, er að björgun-
inni standa, að haga björgun-
aVtilraunum þannig, að ekki
sje hætta á, að af þeim hljót-
ist slys. Það má því ekki flana
að neinu.
Við vissum, að með útfallinu
myndi skerið, sem var á bak-
borðshlið Laxfoss, koma upp úr
sjó og draga úr kvikunni, sem
var við skipið, enda reyndist
það svo“.
„En öryggið er fyrir öllu“.
„Jeg álit, að undir þeim
kringumstæðum, sem þarna
voru fyrir hendi, hafi verið
farið rjett að, hvað björgun-
artilraunir snertir — jafnvel
þó biðin hafi orðið nokkuð löng
hjá skipbrotsfólkinu“.
Athugasemd: Telst það að
koma á gtrandstaðinn, að láta
sjá sig í fjarlægð í þeirri átt,
sem ekki er fær leið að hinu
strandaða skipi?
Þá er það happaskerið; það
var dálítið bárugjálfur á því,
en hvað kemur það málinu
við? Ef það hefir átt að hjálpa
til við björgunina, þá er þess
að geta, að skerið vár komið
úr sjó kl. 9, og eftir því sem
meira fjell út, versnaði aðstað-
an við skipið, en batnaði ekki.
Jeg er alveg sammála G. Ó.
um fyrsta boðorðið. Næstu
málsgrein hans hefi jeg svar-
að hjer að framan, og greinir
okkur þar á.
„En öryggið er fyrir öllu“,
segir G. Ó. Var það öryggi
þessa 91 manns, sem voru í
Laxfossi, sem verið var að
gæta, eða var það vitað í landi,
að Laxfoss gæti ekki fallið út
af skerinu, svo sama gilti, hve
nær hjálpin kæmi?
Næstu málsgrein G. Ó., sem
hjer var tilfærð, er jeg að sumu
leyti sammála, en okkur ber á
milli um annað, ef til vill
vegna þess, að hvor horfir úr
sinni átt, á sama viðfangsefn-
ið.
★
ÞAÐ HAKA komið lram
riaddir um það, að þörf væri á
nýrri vei'ðlaunamynt til þess
Jað heiðra þá með, sem urinti
mikil afrek við björgun manna
úr lífsháska eða sýndu af sjer
mikla djörfung eða hugprýði
við lík tækifæri.
Það getur verið, að þessa sje
þörf í framtíðinni. En stendur
það í sambandi við björgunina
úr Laxfossi? Var hún gerð með
þeim hætti og við þau skilyrði,
að hún sje verðlaunaverð?
Mjer er kunnugt um, að við
björgunina lögðu margir menn
hart að sjer og þoldu kulda og
vosbúð, - einkanlega þeir, sem
störfuðu í eyjunni og fóru á
milli í bátnum, og það færi illa
á því, ef jeg vanþakkaði þá
hjálp, sem veitt var, þar sem
jeg er einn þeirra, sem naut
hennar. En jeg vil vera svo
hreinskilinn að láta í ljósi, að
björgunin fór, að mínu áliti,
ekki fram með þeim hætti, að
jeg geti slegið forustumönnum
hennar gullhamra fyrir afrek-
ið.
Þvert á móti veldur það
mjer, nú eftir á, sárri hrygð að
hugsa til þess, að svona mis-
tök skuli eiga sjer stað í aðal-
hjálparstöð landsins, því það
tel jeg mig geta fært fullkomin
rök fyrir, að betur mátti fara,
og það, að svo vel rættist úr
um björgunina, þakka jeg ekki
marinlegri fyrirhyggju.
Þakkir mínar verða því í
því fólgnar, að hafa bent á, að
hjer urðu mistök, sem vonandi
endurtaka sig ekki aftur, og
minnist þess, ,,að sá er vinur,
sem til vamms. segir“.
14. jan. 1944.
Háteigsveg 9, Reykjavík.
Arni Jónsson
frá Fossi.
Þórður Thorarensen
gullsmiður
Frá frjettariturum vor-
um á Akureyri.
Þórður Thorarensen, gull-
smiður hjer, andaðist þ. 16.
janúar. Þórður er fæddur 9.
maí 1859 að Stórubrekku í
Hörgárdal. Foreldrar hans voru
Stefán Thorarensen og Mar-
grjet Pjetursdóttir Hjaltested.
Þórður ólst upp hjá afa sínum,
Ólafi Thorarensen, lækni að
Hofi í sömu sveit, nam síðari
gull- og silfursmíði og stundaði
þá iðn frá árinu 1882. Þórður
rak jafnfr. verslun og hafði tals
verðar búnaðarframkv. með
höndum. Þórður heitinn var
einn af merkustu borgurum Ak
ureyrar, prýðilega vel gefinn,
áhugasamur um öll landsmál,
fastur fyrir í skoðunum og
skemtinn í viðræðum.
Kona hans, er lifir mann
sinn, Anna Jóhannsdóttir, er á-
gætiskona. Þeim hjónum varð
5 barna auðið, Ólafur banka-
stjóri, Stefán úrsmiður, Gunn-
ar, bókbindari, Margrjet, gift
Tómasi Björnssyni, kaup-
manni og Jenny í heimahús-
um og eru þau öll búsett i Ak-
ureyri.
Judy Garland
KVIKMYNDALEIKKONAN
Judy Garland hefir sótt um
skilnað frá manni sínum, Da-
vid Rose. Maður hennar var
hljómsveitar^tjóri áður; en
hann gekk í herinn.