Morgunblaðið - 17.02.1944, Blaðsíða 2

9
M 0 K G U N B L A Ð I Ð
Fimtudagnr 17. febrúar 1944,
Fjölþætt menningarstarf
Tónlistarfjelagsins
Tóniistarhöllina þarf að
i byggja svo fljótt sem
unt er
I
| STARF TÓNLISTARFJELAGSINS hjer í bænum sýnir hver ju
hsegt er að áorka af litlum efnum, þegar vilji og áhugi er fyrir
hendi. Við Reykvíkingar eigum það þessum fjelagsskap m. a.
að þakka, að hjer í bænum er til tónlistarlíf, sem síst stendur
að baki tónlistarmenningu í jafnstórum borgum erlendis. í>etta
hefir tekist þrátt fyrir að óvíða í hinum mentaða heimi mun
vera búið ver að tónlistarmenningu en hjer.
Áhugamennirnir, sem stofn-
uðu Tónlistarfjelagið, hafa ver
ið hraktir með starfsemi sína
úr einum staðnum í annan.
Núna eftir að Tónlistarskólinn
hefir starfað í 14 ár, er þannig
að honum búið, að kennarar og
nemendur hafa hriplekt þak
yfir höfði sjer í kenslustundum.
Þegar rigning er, eru þeir lítið
betur settir í kenslustofunum,
en þær væru á víðavangi.
Við húsnæðisskortinn hefir
bæst við hljóðfæraleysi, en nú
he.fir verið bætt úr því veru-
'ega, þó enn vanti á að hljóð-
íæraeign fjelagsins sje full-
iiægjandi.
Tónlístarhöll.
Þetta, sem hjer að framan er
sagt, varð blaðamönnum bæjar-
ins Ijóst í gær, er Tónlistarfje-
fagið bauð þeim að Skoða hin
nýju strengjahljóðfæri, sem fje
lagið hefir nýlega aflað sjer frá
Bretlandi. En þeir kyntust um
leið hinum ódrepandi áhuga
þeirra manna, sem standa að
Tónlistarfjelaginu. Tónlistarfje
lagið ætlar sjer að koma upp
Tónlistarhöll hjer í bænum
„undir eins og eitthvað vit er í
að leggja peninga í slíkt fyrir-
tæki, sökum dýrtíðar“, eins og
formaður Tónlistarfjelagsins,
Ragnar Jónsson forstjóri, komst
að orði við blaðamennina í gær.
En það þarf mikið átak til að
koma þeirri höll upp og fjelags-
menn hafa margt á prjónunum
til að afla fjár til byggingar-
innar. Bókaútgáfa er eitt, óper-
ettusýning annað, hljómleikar
og söngskemtanir hiS þriðja og
f'aira og fleira mætti upp telja.
IJtgáfa á verkum Hallgríms
Pjeturssonar.
Nýlega hefir Tónlistarfje-
lagið gefið út fyrsta bindi í fyr-
irhugaðri útgáfu fjelagsins á
verkum Hallgríms Pjeturssonar
„álmaskálds. Er það Passíu-
sálmarnir í skrautútgáfu. Ritið
er gefið út í frekar litlu upp-
lagi, en selt nokkuð dýrt, en
þó varla úr hófi fram, ef mið-
að er við bókaverð hjer á landi
nú. Næsta bindi í þessari út-
gáfu, sem kemur næsta haust,
eru veraldlegur skáldskapur
Hallgríms Pjeturssonar með á-
grip af æfisögu hans. Verður
þessi útgáfa ábyggilega vinsæl.
Operettan.
Á næstunni hefjast sýningar
á nýrri íslenskri operettu, sem
Tónlistarfjelagið stendur að.
Er þetta alíslensk operetta.
Heitir ,,Úr álögum". Músikk-
in er eftir Sigurð Þórðarson, en
textinn eftir Dagfinn Svein-
björnsson. Haraldur Björnsson
er leikstjóri og telur stjórn fje-
lagsins hafa verið lánsamt, að
njóta starfskrafta hans. Lárus
Ingólfsson málar leiktjöld, en
aðalleikarar eru Sigrún Magnús
dóttir, Bjarni Bjarnason (Iækn-
ir), Pjetur Jónsson, Anna Guð-
mundsdóttir, Ævar Kvaran,
Valdimar Helgason, Svava Ein-
arsdóttir, Nína Sveinsdóttir og
Lárus Ingólfsson. Efni óperett-
unnar er úr íslenskum þjóð-
sögnum. Dr. Urbantschitsch
stjórnar hljómsveitinni.
í ráði er að selja aðgöngu-
miða að óperettunni háu verði,
því hagnaður, sem af sýningun-
um kann að verða, gengur til
Tónlistarhallarinnar.
Hljómleikar og
söngskemtanir.
Þá er í ráði að halda hljóm-
leika og söngskemtanir til á-
góða fyrir Tónlistarhöllina.
Tríó Tónlistarskólans, þeir Árni
Kristjánsson, Björn Ólafsson og
Dr. Edelstein, munu endurtaka
tónleika, sem þeir hjeldu s. 1.
sunnudag fyrir meðlimi Tón-
listarfjelagsins.
Þá mun hinn nýi samkór
Tónlistarfjelagsins, sem dr.
Urbantschitsch stjórnár, láta til
sín heyra innan skams.
Hefir kórinn æft úrvalslög
eftir Schubert og Brams, þar á
meðal kantötuna ,,Mirijam“
eftir Schubert.
Þegar hafa tveir kórar sung-
ið til ágóða fyrir Tónlistarhöll-
ina. Eru það Samkór Reykja-
víkur og Ernir, undir stjórn Jó
hanns Tryggvasonar og Karla-
kór Iðnaðarmanna, sem Robert
Abraham stjórnar. Fleiri fje-
lög, sem tónlist unna munu
vafalaust koma á eftir til að
styrkja Tónlistarhöllina.
Nýju hljóðfærin.
Nýju strengjahljóðfærin, sem
Tónlistarfjelagið festi kaup á
í Englandi fyrir milligöngu
Pjeturs Benediktssonar sendi-
herra, eru komin til landsins.
Var fjelaginu mikill fengur að
fá þau. Als eru hljóðfærin 40.
Þar af eru 28 fiðlur, 6 bratchar
(víólur), 4 cello og tveir kontra
bassar. Þessi hljóðfæri átti áð-
ur pólsk hljómsveit, en sjálf
hljóðfærin eru ítölsk, þýsk,
Framh. á 8. síðu.
Sr. Jóhann Þorkels-
son látinn
SJERA Jóhann Þorkelsson
fyrv. dómkirkjuprestur andað-
ist að heimili sínu hjer í bæn-
um s. 1. þriðjudagsnótt í hárri
elli.
Sjera Jóhann var fæddur 28.
apríl 1851. Stúdent frá Latínu-
skólanum 1873 og útskrifaður
frá Prestaskólanum hjer 1875.
Hann var vígður til Mosfells-
prestakall í Kjósasýslu 1877, en
dómkirkjuprestur varð hann
árið 1890 og þjónaði því em-
bætti til ársins 1925.
Þessa merka manns verður
nánar getið síðar.
„Tirpili" er í
Ofotenfirði
Frá norska blaðafull-
trúanum.
FRÁ NOREGI berast þær
fregnir, að þýska orustuskipið
„Tirpitz" hafi verið flutt frá
Alta-firðinum í Finnmörku til
Bogen í Ofotenfirði, um 25 km.
frá. Narvík, þar sem höfn er
mjög góð.
,,Tirpitz“ tók þátt í, eins og
áður hefir verið skýrt frá,
árásinni á Svalbarða 8. sept.
og hefir síðan verið í Altafirð-
inum. Þar var skipið fyrir árás
breskra kafbáta og skemdist
mikið. Það hefir tekið fjóra
mánuði að gera við skipið
þannig, að hægt var að sigla
því til Bogen, en þar er stór
þurrkví og járnsmiðja.
Um 40 Norðmenn, sem búa
þarna, hafa fengið skipun um
að hverfa þaðan fyrir 1. mars,
þar sem Þjóðverjar þurfa á hí-
býlum þeirra að halda. Flestir
verkamennirnir í þýsku verk-
smiðjunni þar, eru Rússar og
Tjekkar.
íbúar við Hringbraut
og Brávallagötu
kvarta
Á FUNDI heilbrigðisnefnd-
ar bæjarins 8. þ. m., gat hjer-
aðslæknir þess, að íbúar í bæj-
arhústmum við Ilringbraut,
hefðu kvartað vegna óþefs er
legði frá sorprennum innan-
húss.
Ileilbrigðisinefjnd fól heil-
hrigðisfulltrúa málið til at-
hugunar, og skyldi hann gefa
nefnclinni skýrslu.
Þá var einnig á fundinum
lagðar fram kvartanir frá bú-
endum Brávallagötu um óþef
og óþrifnað frá svínabúi EMi-
heimilisins Grund við ITring-
bravit.
Nefndin fól lögreglustjóra
að tala við forstjóra Elliheim-
isins um • brottflutning svína-
búsins í síðasta lagi 15. maí
n. k.
*
Avarp frá aðstandendum þeirra
er fórust með v.s. Þormóði
17. febrúar 1043
íslenska þjóð!
í HEILT ÁR höfum við Bíld-
dælingar þagað. Við áttum
þess kost fyr, miklu fyr, að
á almannafæri. En margt hefir
valdið því, að svo hefir ekki
verið gert. En verið viss um,
að því hefir ekki valdið van-
þakklæti frá okkar hálfu. —
‘Ekki heldur hirðuleysi eða
tómlæti. Við vorum lömuð,
orðlaus og þögul. Það mátti
segja, að alt fram á sumar
væru hin blæðandi hjartasár
að ýfast upp, því að í bókstáf-
legum skilningi sönnuðust á
okkur hin athyglisverðu orð
skáldsins:
„Sunnan bar snekkja sorg-
arfarm að ströndum“.
Nærri með hverri skipsferð
að sunnan voru flutt lík til
greftrunar. Og það talar sínu
máli í sál syrgjandans.
Hefir nokkur maður nokk-
urn tíma lýst sorginni eins og
hún er? Af öllum okkar snjöll-
ustu skáldum, sem gert hafa
hana að umtalsefni, höfum við
engan vitað, sem hefir getað
túlkað hana til nokkurrar hlít-
ar. Sorgin á engan sinn líka og
verður áldrei mæld nje vegin.
Hjartað eitt skynjar hana. Og
vjer vitum ekkert, sem getur
huggað og grætt eins og samúð
og útrjettar vinarhendur.
Gefendur! Mikli fjöldi! —
Gjafir yðar hafa gert þiggjend-
unum ómetanlegt gagn. Gjaf-
ir yðar eru samúð og vinar-
hendur, sem hafa fullkomlega
talað sínu sefandi máli. Öll
höfum vil skilið tilganginn. Og
öll höfum við skynjað, að fjár-
munii’nir eru ekki aðalatriðið.
Vinarþelið, samúðin og um-
fram allt þjóðarsorgin mikla,
sem biritst í hinum miklu al-
mennu samskotum, það er sá
mikli styrkur, sem öllu öðru
framar, af því sem mennirnir
máttu í tje láta, hefir stutt þá,
sem bágast áttu.
Ef til vill er það sú mikla
blessun, sem sorginni fylgir,
að hún lamar allt nema barns-
eðlið, sem efalaust er manns-
ins dýrasta eign.
Vafalaust komum við ríkari
út úr hinni miklu hörmung,
sem Þormóðsslysið var. Það
má fullyrða, að Bílddælingar
standa sameinaðri, meiri bræð-
ur, trúarsterkari og meiri heild
út á við, en um fram allt inn
á við.
Það má fullyrða, að hjer
hafi orðið vakning, hljóðlát og
lítt áberandi, en þess dýpri og
sannari.
Og má ekki geta hins sama
til um þjóð vora. Vjer viljum
mega trúa því. Vjer sjáum í
anda hina miklu fylkingu fjar-
lægra, óþekktra vina, sem
koma með gjafir sínar, til þess
að leggja þær á sorgaraltarið.
Vjer sjáum fyrir oss glaðvært
ungt fólk tæma skrifstofur og
vinnustöðvar, til þess, með gjöf
um sínum, að miðla af ríki-
dæmi hjarta síns, sem vjer hin
eldri efumst svo þráfaldlega
um, að ekki hafi úrættast hin
síðari ár.
Vjer göngum þess ekki dul-
in, að það er fullkomin ofætl-
un að þakka sem vert er þess-
ar stórbrotnu gjafir. Og það er
víst að þögnin segir jafnvel
meira en orðin. En þótt orðin
sjeu dauft endurskin þess, er
innra fyrir býr, eiga þau þó að
tákna það, sem við vildurn
segja. En það er í stuttu málí
þetta: j
Guð launi ykkur öllum gjaf-
ir ykkar. Guð launi ykkuí
samúðina, kærleikann, fórnar-
lundina og drengskapinn.
Vjer miklumst af því, menn-
irnir, að huga vorum sjeu eng-
in takmörk sett. Hann geti svif-
ið um órafjarlægðir stjörnu-
geimsins og rofið efnisheiminn
að minstu frumeindum. ■— En
reynslan hefir kent oss, að
mikil, svipleg og þung sorg,
eins og sú, er hið ógurlega Þor
móðsslys olli, tekur með öllu
fyrir hugsunina.
Oss er mörgum svo farið
enn, eftir ár, staðnæmist hugs-
unin eins og við hyldýpisgjá, ei’
hún hvarflar til hinnar miklu
örlaganætur fyrir ári síðan. —>
Eins og þáttur hugsunarinnar
sje allt í einu klipptur sundur,
9ins og vitundin sje lostin rot-
höggi. Ef til vill hefir eitthvað
brostið þá í sálarlífinu. Eitt-
hvað, sem aldrei verður bætt.
Eitthvað, sem engin orð fá
túlkað.
Vinir, þessi fáu, fátæklegu
orð, eru tákn þakklætis vors.
Við biðjum velvirðingar á
þeim. Við reiðum okkur á, að
hjarta yðar leiði yður að því,
sem ósagt er, og hefði átt að
segjast. Það er engan veginri
undarlegt, þó að öll sú samúð,
er hefir umvafið okkur, jafn-
vel frá fjarlægustu landshlut-
um, sje í eðli sínu svo mátt-
ug, að engin orð nái til
þess að þakka hana svo sern
vjer vildum.
Guð blessi ykkur öll.
Aðstandendur,
Kveðjusamsælið
fyrir Björn Björnson
KVEÐJUSAMSÆTI ÞAÐ, sem
sem Þjóðræknisfjelag íslend-
inga og Blaðamannafjelag ís-
lands hjeldu Birni Björnson að
Hótel Borg í fyrrakvöld, sátu
um 100 manns. Fór samsætiö
hið besta fram. Aðalræðuna fyi*
ir mini heiðursgestsins flutti
Valtýr Stefánsson ritstjóri. Þá
tóku til máls Porter McKeevei'
blaðafulltrúi og forstjóri O. W„
I., Árni Eylands, Ófeigur Ófeiga
son læknir, Skúli Skúlason rit-
stjóri, Bjarni Jónsson forstjóri,
Pjetur Pjetursson þulur. Þeu’
Árni Jónsson frá Múla og Ragn
ar H. Ragnar frá Winnipeg
stjórnuðu söngnum í veislunni.
Eftir að borð höfðu verið rudd,
var dansað. ,