Morgunblaðið - 19.02.1944, Blaðsíða 4

4
m U k G U N ) *. L A Ð ) Ð
Laugardagur 19. febrúar, 1944
Nefnd ákveði samgöngu
leiðina austur
Ný þingsályktunar.
tilaga á Alþingi
ÁTTA alþingismenn, þeir
Eiríkur Einarsson, Bjarni
Benediktsson,^Sigfús Sigur-
hjartarson, sjP^Ur Thorodd-
s sen, Jakob Möller, Páll Zóp-
hóniasson, Magnús Jónsson og
Sigurður Kristjánsson flytja
svohljóðandi þingsályktunar-
till. í, Sþ.:
„Alþingi ályktar, að kosin
skuli nefnd, skipuð 5 mönnum,
er geri rökstuddar tillögur um:
1. Hver þeirra aðferða, er
ræddar hafa verið og ráð-
gerðar til öruggra sam-
göngubóta frá Reykjavík
austur á Suðurlandssvæðið
skuli höfð, hvort járnbraut
beri að leggja, eða umbæt-
urnar miðaðar við bifreiða-
veg.
2. Samgönguleiðina sjálfa, er
sje valin frá þeim sjónar-
miðum sameiginlega:
a. að hún verði sem styst;
b. svo örugg sem verða má
til fullnægingar samgöngu-
þörfum á öllum árstíðum;
c. að alt í þessum efnum
sje ákveðið og framkvæmt
í sem bestu samræmi við
vaxandi umferðar- og flutn
ingaþarfir og hraðfara þró-
un beggja megin fjallgarðs-
ins.
3. Hvort hinar gagngerðu sam
göngubætur, sem miðað er
við í tölulið 1. og 2., geti
talist á þann hátt fullnægj-
andi, að eigi þurfi að full-
gera án undandráttar vara-
leiðir til vetrarflutninga,
svo sem áformað hefir ver-
ið. Þurfi að gera slíka vetr-
arvegi, skal lega þeirra,
framkvæmd verksins og
kostnaður áætlað af nefnd-
inni jafnframt því er varð-
ar aðalbrautina.
Nefndin skal gera samanburð
á þeim leiðum og úrlausnarað-
ferðum, er ræddar hafa verið
og lúta að þessu málefni, og sje
það gert á þann hátt, að al-
menningi verði sem Ijósust þau
rök, er nefndin byggir niður-
stöður sínar á. — Nefndinni
ber að semja kostnaðaráætlun
um þær samgöngubætur, er
hún leggur til, að gerðar verði,
og gerir tillögur um árleg fjár-
framlög og timabil það, er
verkið skal framkvæmast á.
Kosning nefndarinnar fer
þannig fram, að fjórir nefnd-
armenn skulu kosnir hlutbund
inni kosningu af sameinuðu
Alþingi, en vegamálastjóri
vera sá fimti, og sje hann for-
maður nefndarinnar. Tekur
hún strax til starfa, og skal
hafa lokið störfum og gert til-
lögur til Alþingis fyrir lok
maímánaðar 1944.
Kostnaður við nefndarstörf-
in greiðist úr ,ríkissjóði“.
I greinargerð segir:
Leiðin austur yfir ,,fjall“ er
enn þá lokuð, þegar snjóinn
leggur illa og biðtíminn kom-
inn undir dutlungum veðrátt-
unnar. Hellisheiðarvegurinn,
sem nú er búið að, var lagður
um 1890. Má svo kalla, að þró-
unarsaga þessara samgöngu-
leiða byrji þar og endi. Ekkert
hinna stærri málefna, er varða
verklegar framkvæmdir, hafa
sætt jafnhraklegri vanrækslú.
Það vantar ekki, að umbæt-
ur á þessari samgönguleið hafi
verið ræddar og margt lagt til
málanna. — Munu mörgum
enn í fersku minni hinar djarf-
mannlegu tillögur Jóns Þor-
lákssonar um járnbraut austur
og áhugi hans í ræðu og riti
fyrir því máli. En járnbrautin
átti mótstöðumenn; varð hún
þó til þess, að farið var að ræða
um vegagerð, er stæði af sjer
alla vetraráhættu, og má þar
fyrst nefna tillögur Björns
Kristjánssonar, þar sem gert
var ráð fyrir yfirbyggingu veg-
arins á þeim svæðum, er snjó-
þyngsla mætti helst vænta.
Eftir þetta virðist járnbraut-
arvilji manna fara þverrandi
með hinni auknu bíltækni síð-
ari ára, enda hafa tillögur þær,
er síðar koma til sögunnar,
flestar miðast við bifreiðavegi.
Eru þær orðnar harla margar,
vísa í ýmsar áttir og mega telj-
ast táknrænar fyrir þann
dreifivilja og þau vetlingatök,
er til þessa dags hafa aftrað
öllu brautargengi. — Þannig
var á Alþingi 1931 borið fram
lagafrumvarp um vegargerð,
er lægi um ,,Þrengslin“. Dag-
aði það uppi á því þingi, en
var svo flutt að nýju á þingi
1932 og varð þá að lögum. Var
þar farið að tillögum vegamála-
stjóra, og skyldi vegur þessi að
byrja með gerður sem vetrar-
vegur. Virtust margir þing-
menn hafa áhuga fyrir vegar-
gerðinni, og eru lögin enn í
gildi, en vegurinn ósjáanlegur.
Árið 1936 voru sett lög um
Krýsuvíkurveginn (Suðurlands
br^ut), er yrði varaleið til vetr
arferða, og hefir nokkur spöl-
ur þess vegar frá báðum end-
um þegar verið gerður, en um
50 km, eru enn eftir. Þá hefir
ýmsum þótt rjett að snúa sjer
að endurbótum á Þingvallaleið
til öryggis vetrarflutningum,
en lítið hefir verið gert því til
framgangs. — Jafnframt þessu
hefir öðru hverju vaknað áhugi
Alþingis fyrir gagngerðum um
bótum í þessum samgöngumál-
um. Þannig samþykti þingið
nú fyrir fáum missirum tillögu
um að fela ríkisstjórninni að
láta rannsaka vegarstæði aust-
ur í sveitir, þar sem valin yrði
hin skemsta og öruggasta leið
til nota á öllum árstíðum.
Eigi verður sjeð, að neitt hafi
verið gert til að fylgja þeirri
ályktun eftir. Nú hefir Alþingi
á síðasta hausti samþykt álykt-
un, er margir þingmenn fluttu,
um undirbúning steinsteypu-
vegar austur um Hellisheiði
með breyttu vegarstæði þar
sem þurfa þætti, eru áhrif
þeirrar samþyktar enn ókunn.
Loks liggur nú fyrir þinginu
tillaga um 2 miljón kr. fram-
lag úr ríkissjóði til framhalds
Krýsuvíkurvegar.
Auk alls þessa hafa svo ýms-
ir áhugamenn gert tillögur um
lausn málsins. Þeir éru enn til,
sem segja, að rafknúin járn-
braut sje það, sem koma skal.
Einn leggur það til, að Hellis-
heiðarvegurinn sje hafinn úr
lautadrögunum til snjóljettari
staða á heiðinni, og með því
leysist málið; þá er enn ný til-
laga um að smjúga fjöllin í
grafgöngum og muni þá alt
ganga fljótt og vel. Tillögurn-
ar munu vera enn þá fleiri, en
hjer skal staðar numið.
Með framanskráðri tillögu
leiða flutningsmenn með öllu
hjá sjer að gera tillögur um
vegarstæði, eða um lausn þessa
mikla nauðsynjarnáls að öðru
leyti. Þeir vilja einungis koma
því til vegar, að úr þessu verði
skorið án undandráttar af
mönnum, er þar til sjeu hæfir
og framkvæmi verk sín eftir
tilvísun Alþingis sjálfs, óháð-
ir þeirri togstreitu og sjergæð-
ingi, sem þjóðlífið er svo ríkt
af. — Ríkisstjórnirnar, hver af
annari, vegamálastjórn lands-
ins og Alþingi sjálft hefir hrak
ið í þessum gerningaveðrum.
Er nú nefndarinnar að koma
öllu til rjetts vegar og gera
rökstuddar, ákveðnar tillögur,
er hvorki verði hægt að þegja
nje tala í hel, heldur farið eft-
ir óg framkvæmdir hafnar.
Þykir aðstaða nefndarinnar
styrkust með því að vera skip-
uð á þann hátt, sem hjer er gert
ráð fyrir.
Þótt fáir virðist nú hafa á-
huga fyrir járnbrautarlagn-
ingu, svo sem drepið hefir ver-
ið á, þykir rjett að benda hjer
á allar aðferðir til lausnar þess
um samgöngumálum, er rædd-
ar hafa verið, svo að nefndin
hafi það alt til samanburðar;
er hennar að hafna og velja og
gera grein fyrir rjettmæti nið-
urstöðunnar.
Ýmsum kann að þykja tími
sá í styttra lagi, sem nefndinni
er ætlaðúr til þess starfs, er
tillagan felur henni, en þess er
þá að geta, að margs konar at-
huganir og rannsóknir, er lúta
að verkefnum hennar, eru fyr-
ir hendi hjá vegamálastjóra,
gerðar á ýmsum tímum um þau
vegarstæði, aðstöðu og aðferð-
ir, er helst verður um að ræða.
Þær upplýsingar, er nefndina
kynni helst að vanta, er
fræðsla um hina erlendu þró-
un samgöngumálanna, til hlið-
sjónar við starf sitt, en fyrir
maílok ætti henni að vera hægt
að afla sjer þeirrar fræðslu. —
Þykir nauðsynlegt, að nefndin
skili rökstuddum tillögum fyr-
ir maílok, því að í júnímánuði
n.k. mun Alþingi koma saman
til fundar að nýju, og þurfa til-
lögurnar þá að leggjast fyrir
þingið til samþyktar.
Æskilegt hefði verið, að nú
þegar væri ákveðin fjárhæð til
framkvæmda vegabótunum á
næsta sumri, en slíkt er varla
gerlegt, eins og á stendur. Hitt
verður að hafa hugfast, að á
júní-þinginu vérður fje að veit
ást þegar í stað, er þingið hef-
Franih,’ á 8í síðu. -
Skúli Bergsveinsson
IVIinning
ÞANN 10. þ. m. andaðist að
heimili sonar síns, Bergsveins
bónda í Ögri við Stykkishólm,
Skúli Bergsveinsson, nær 75
ára að aldri. — I dag verður
hann til grafar borinn.
Skúli var fæddur í Sviðnum
á Breiðafirði 28. dag júnímán-
aðar 1869, sonur hjónanna Ing-
veldar Skúladóttur og Berg-
sveins Ólafssonar, Teitssonar,
bónda í Sviðnum. Ólst hann
upp á barnmörgu heimili for-
eldra sinna í Bjarneyjum og
við misbreytt kjör eyjadrengs-
ins bæði til sjós og lands. Ung-
ur kvæntist hann frændkonu
sinni Kristínu Einarsdóttur
frá Skáleyjum árið 1898. Voru
þau hjónin þrmenningar að
ætt frá Eyjólfi Einarssyni í
Svefneyjum.
Vorið 1899 hófu þau búskap
í Skáleyjum, bjuggu þar um
30 ár, að undanskildu einu ári,
er þau höfðu Svefneyjar til
ábúðar, var það á efri búskap-
arárum þeirra.
Skúli bjó lengst af á hálfum
Skáleyjum eða 20 hundruðum.
Fjelítill byrjaði hann búskap,
en með hagsýni og hyggindum
beggja hjónanna gerðist hann
brátt gildur bóndi, eignaðist
% hluta ábýlisins og bætti jörð
ina á ýmsa lund.
Börn þeirra hjóna: Berg-
sveinn, búfræðingur og bóndi
í Ögri við Stykkishólm, Gísli
Kr. Skúlason, húsgagnasmíðá-
meistari í Reykjavík og Ing-
veldur Guðrún, hún andaðist
ung að aldri árið sem foreldr-
ar hennar bjuggu í Svefneyj-
um. Fimm börn tóku þau til
fósturs, ýmist nýfædd eða
mjög ung og ólu upp.
Skúli var mörg ár í hrepps-
nefnd Flateyjarhrepps.
Síðustu árin dvaldi hann í
Ögri.
★
Bóndinn Skúli Bergsveins-
son var mótaður í andrúms-
lofti þeirrar hreyfingar, til
bættra búskaparhátta, sem
Torfi 1 Ólafsdal vakti um
bygðir Breiðafjarðar. Og þótt
ekki verði um hann sagt, að
hann hafi skarað fram úr í
stórhug eða verklegum fram-
kvæmdum, þá var hann hygg-
inn bóndi, svo ekki verður um
deilt, og stóð hvergi ■ að baki
þeirra manna, sem yrkja jörð
sína og vinna heimilinu af
drenglund og elju. Mjer er
heldur ekki grunlaust, að sæti
hans í hreppsnefnd eyjanna
hafi verið skipað þeim manni,
sem vakti athygli hinna að
fullu.
Annars mun það ekki vera á
vettvangi bóndans eða ráða-
manns hinnar litlu, samvirku
fjelagsheildar, sem Skúla ber
hæst í vitund þeirra, sem
stóðu honum næstir í hvers-
dagslegri önn tímans. — Ef til
vill var það bernskan í sál
hans, á svo undursamlegan
hátt slungin glaðværu þreki og
ró þess manns, sem lifað hafði
ekki aðeins sumarmál og Jóns-
m#ssu mannlegra kjara, held-
ur einnig Þorrann og Góuna,
sem olli hinum laðandi töfrum
persónuleikans og markaði
honum sjerstöðu. Flestum er
þann veg farið, að alt frá há-
degi æfinnar og fram til elli
ber verund þeirra harla lítinn
blæ bernskunnar. En mjer
fanst altaí ósnortin æskan aug
ljósari, snarari þáttur í eðli
Skúla en annara manna. Og
kannske er það stærsti sigur
mannsins og um leið aðal starf
hens í heimi sýndrar og utan
að lærðrar mensku, að vera
hispurslaust trúr hinum
bernska upprunaleika til
hinstu stundar, á langri æfi, og
hafa þó áunnið skapgerð sinni
skýrustu svipmót karlmensk-
unnar.
Því Skúli var karlmenni. —
Hann var mikill að vallarsýn
og stiltur í fasi. Hreinleiki í
orðum og æðrulaus. Kuldi og
vosbúð virtust bíta ver á hann
en aðra menn. Þeim, er þessar
línur ritar, er sjerstaklega
minnisstæð bjartsýn ró hans,
þrek og óbilandi hugur frá
margri sjóferð í misjöfnu veðri
um Breiðafjörð. Jeg var að
vísu unglingur í foreldragarði,
hann reyndur bóndi og rosk-
inn, andbýlingur móður minn-
ar, þegar jeg fyrst fór að hafa
náin kynni af honum við sam-
eiginleg störf búanna; en frá
þeim stundum minnist jeg hans
sem þess manns, er tekið hefir
mig einna sterkustum tökum
allra þeirra, sem jeg síðar hefi
kynst.
Hið hlýja þel hans laðaði
æsku mína. Karlmannleg, glað .
vær lund hans var manndómi
mínum örfun og styrkur.
Jeg veit, að jeg tala fyrir
munn móður minnar og syst-
kina, þegar jeg segi, að hljóð-
um hugum og í heitri þökk
minnumst við hans í dag, ekki
aðeins sem elskulegs vinar og
fjelaga, heldur einnig sem eins
hins ágætasta manns, sem
breiðfirskar eyjar hafa alið.
Jón Jóhanncsson.
Myndasafn barna
og unglinga
MYNDASAFN barna og ungl
inga, heitir ný bók,
Margir munu draga þá álykt-
un af nafninu, að bók þessi sje
prýdd fjölda myndum, fyrir
börn og unglinga, en svo er
ekki. I bókinni eru 32 auðar
síður. Börnin sjálf eiga að
klippa myndir, sem þeim lang-
ar til þess að eiga, úr blöðum
og tímaritum, og líma þær inn
í bókina og skrifa það með
eim, sem þau vilja. Með þessu
móti geta börnin sjálf ráðið því,
hvaða myhdir eru í safni þeirra
og verður þar þá að sjálfsögðu
eingöngu þær myndir, sem þau
helst vilja eignast og hafa
mesta ánægju af. y.
Best ú
auglýsa í
Morgunblaðinu
\t