Morgunblaðið - 09.03.1944, Blaðsíða 11

Fimtudagur 9. mars 1944
MORGUNBLAÐIÐ
11
íftl£
VÍCKI MUlf>
að og fyrirlitið og fundist skop-
leg. Hann tilheyrði heldra fólk-
iiiu, og engu að síður fór hann
í hundana. Það gladdi mig. Já,
jeg fór sjálfur í hundana, þjer
höfðuð áður orð á sambandi
mínu við konur. Jeg fór í hund
ana, Sir Henry, af því að jeg
ienti í kringumstæðum, sem
báru mig ofurliði. Jeg vil orða
það þannig: Jeg lenti í ki'ing-
umstæðum, sem engir nema
gyðingar geta afborið. Gyðing-
ar þrífast vel í ofsóknum og
útlegð. En maður eins og jeg,
hann fer í hundana. Thomas
Mann segir einhversstaðar að
erfiðar kringumstæður sjeu oft
ákjósanlegustu kringumstæð-
urnar, eða eitthvað á þá leið,
en hann segir einnig að ekk-
ert sje til jafn óheilbrigt og
lífið — þessvegna.... “.
,,Hver er Thomas Mann?“
spurði sir Henry?
„Auðvitað vitið þjer það
ekki“, sagði Kurt drembilega.
„Rithöfundur. Nobels-verðlaun
aður. Mesti núlifandi Þjóðverja
Það skiptir auðvitað ei1§u máli.
Það sem mig langaði til að
segja, var þetta: Russell var
fæddur undir bestu kringum-
stæðum: peningar, fjölskylda,
gnægð auðæfa, friðar og frelsi.
Hann hafði alt. Engu að síður
fór hann í hundana. Það gleð-
ur náunga eins og mig, herra.
Það er eina ánægja mín í líf-
inu. Mjer var sönn ánægja í að
horfa á hinn háttvirta herra
gera sjálfan sig að svíni“.
Sir Henry ygldi sig eins og
það væri vont bragð 1 munni
hans.
„Við skulum halda okkur við
staðreyndirnar og láta alla sál-
fræði afskiptalausa. Þið fóruð
til Krysantemum-hótelsins og
dvöldu þar — —
„Ekki mjög lengi — að
minsta kosti ekki nógu lengi
fyiir hinn háttvirta. Hann var
aðeins búinn að reykja 5 píp-
ur. Jeg segi aðeins, vegna þess
að það leið langur tími áður
en ópíumið hafði nokkur áhrif
á hann. Hann var að vissu leyti
ómóttækilegur. Jeg býst við að
þannig sje það um flesta of-
drykkjumenn“, sagði hann og
léit spyrjandi á dr. Hain. Lækn
irinn kinkaði kolli samþykkj-
andi. „5 pípur var hreinasta
smáræði handa honum. Rjett
nóg til að vekja hann upp. Síð-
an varð smáuppþot — lögregl-
án eða eitthvað þessháttar. Ef
til vill hefir átt að handtaka
Japanann, sem á hótelið. Hvað
sem öðru líður, hjálpuðu stelp-
urnar okkur út um bakdyrnar,
svo við stóðum úti á stræti
klukkan tvö um nótt alskostar
ódrukknir og hinn Háttvirti
æpandi og heimtaði meira. Það
var ógerningur að fá hann til
að fara heim og koma sjer í
rúmið. Eftir fimtu pípuna var
var hann ennþá hræddari við
konuna sína en eftir þá fyrstu.“
„Já“, sagði sir Henry forvit-
inn eftir að heyra meira um at-
burði næturinnar, en áður en
Kurt gat sagt meira, komu
Rússarnir tveir inn með dráttar
karl á milli sín.
Það var Lung Yen. Hann var
í óvenjulega hreinum fötum,
bláum jakka og með Evrópisk-
an hatt á höfði, því að hann gat
ekki skilið við hann, þótt sam-
verustundum hans og sonar
hans væri nú lokið og þótt hann
væri búinn að selja silkikyrt-
ilinn.
„Bíðið“, sagði sir Henry, og
benti á þá með löngum, grönn-
um vísifingri. Yen staðnæmdist
við vegginn nálægt dyrunum
og stóð á öndinni af hræðslu,
eins og hann væri að bíða eftir
dauðadómi sínum.
„Eins og þjer vitið, herra, er
Krysentemum-hótelið skamt
frá Nanking-stræti. Þar sem við
höfðum ekkert þar að gera leng
ur, reyndum við Norður Szec-
huan-stræti og Foochow-stræti
og ýms önnur óþverabæli. En
fjandinn var með 1 spilinu.
Hver einasta knæpa, sem jeg
vissi um, var lokuð, hlerar fyr-
ir gluggum, og niðamyrkur
fyrir innan. Það voru allir
svona hræddir við Japanina,
skiljið þjer. Að síðustu sagði
jeg dráttarkarlinum að fara
með okkur til Kwe Kuei“. Kurt
benti á Yen. „Kuei er, eins og
þjer hljótið að vita, ógeðsleg-
asta og sóðalegasta ópíum-
knæpan í þessum hluta Shang-
haiborgar. Þar verður maður
að liggja á sömu mottum og
kínverskir verkamenn og drátt
arkarlar, og eini mismunurinn
er, að hvítu mennirnir verðá
að borga meira. Jeg sagði hin-
um Háttvirta það. Jeg dró ekki
dulur á hverskonar staður þetta
var. En hann var brjálaður í
ópíum. Hann varð að fá meira,
þessa sömu nótt, hann gat ekki
beðið. Auðvitað var mjer sönn
ánægja í að draga hann niður
í svaðið í fína samkvæmisjakk-
anum sinum. Það var einmitt
það sem jeg vildi. Ef hann var
staðráðinn í að sökkva æ dýpra,
þá var mjer ekkert umhugað
um að halda aftur af honum.
Síðan hjeldum við til Kwe
Kuei. Þar var líka lokað og
læst, en dráttarkarlinn virtist
vera innan undir hjá þeim
þar, því að hans vegna var okk
ur hleypt inn. Þar fjekk hinn
Háttvirti alt það ópíum, sem
hann girntist. Áður en hann
sofnaði, fjekk hann mjer pen-
inga sína, hringi og alt annað
fjemæti til geymslu. Eflaust
hefir honum fundist fjelags-
skapurinn sem við vorum"í held
ur ískyggilegur. En það var auð
vitað einskær vitleysa. Verka-
mennirnir þarna eru heiðar-
legri en flestir aðrir“.
„Hafið þjer nokkur önnur
vitni að því að hr. Russell fjekk
yður hluti þessa til geymslu?"
spurði sir Henry. Kurt ypti
öxlum. „Jeg veit ekki hvort
dráttarkarlinn’hafði rænu á að
taka eftir því“, sagði hann.
Engu að síður virtist Yen vita
alt um þetta, þegar túlkurinn
spurði hann.
„Dráttarkarlinn staðfestir
framburð hans“, sagði túlkur-
inn. „Hann segir: stóri herra-
maðurinn fjekk hinum litla hr.
Ku peningaveski sitt og hringi.
Góði litli hr. Ku hló og stakk
því í vasann, án þess að líta
á það“.
Sir Henry Kingsdale-Smith
hugsaði með hryllingi til þess,
hversu langt ópíumlöngunin
hafði leitt Russell; hann hafði
reykt það fyrir framan aug-
un á dráttarkarli sínum, sem
einnig var reykjandi. Sir Henry
þekti tigin samkvæmi, þar sem
pípan gekk munn frá munni, c;
hafði altaf haft megnustu and
úð á þeim. Honum varð óglatt
af að hugsa til ástandsins í ó-
þverrabæli Kwe Kuei. „Haltu
áfram“, sagði hann og lagði ó
sjálfrátt hendina á hjartað,
sem var tekið mjög að ókyrr
ast.
„Seinna sofnaði jeg einnig,
þv'í að jeg hafði ekkert reykt
í lengri tíma, og það sveif þess-
vegna ört á mig. Þegar jeg vakn
aði, eða öllu heldur, þegar þeir
Kuei og dráttarkarlinn vöktu
mig, svaf herramaðurinn enn góðlátlega.
eins og steinn. Kínverjarnir
töluðu þá allig í einu og jeg
skildi ekki orð af því sem þeir
voru að segja. Jeg sagði því við
dráttarkarlinn: „Frans, hvað
á alt þetta að þýða? — Jeg
kalla þá alla Frans, það er nokk
uð sem jeg hefi vanið mig á —
en í geðshræringunni hafði
manntetrið týnt niður þeirri
litlu Pidginensku sem hann
kunni. Sannleikurinn var sá, að
enda þótt Kuei hafði hleypt
okkur inn í óþverrabæli sitt,
hafði hann engin ráð með að
hleypa okkur út aftlur. Kín-
verjar voru farnir að vígbú-
ast í strætinu, hlaða sandpok-
um og girða með gaddavír, það
sá jeg út um gat á hleranum.
Kuei og dráttarkarlinn þrifu
allar ábreiðurnar og byrgðu
vel fy-rir gluggana. Sá Háttvirti
einn varð ekkert var við þetta
uppistand, hann hjelt áfram að
sofa svefni hinna rjettlátu. Við
vorum í mestu klípu — fangar
ópíumsbæli. Gluggin vissi út
að lágum þökum, því að við
vorum við bakhlið hússins. Úti
Pjetur og Bergljót 1
Eftir Christopher Janson
22.
sína tala um Pjetur, en þegar hún var að því, fór hann að
spyrja um eitt og annað og fór líka að veita piltinum meiri
athygli en áður.
Svo kom það fyrir einn dag, þegar Árni var að grafa
skurð við túnið sitt, að maður kom ríðandi að honum.
Það var Pjetur. Hann sat á hvítu hryssunni prestsins,
hafði lausan tauminn er hún fetaði sig upp brekkuna,
hendurnar hafði hann í vösunum, en skúfurinn á húf-
xmni dinglaði við annað eyrað.
„Góðan daginn, Guð blessi vinnuna“, sagði hann, þeg-
ar hann kom að Árna. Árni leit upp. „Þakka þjer fyrir.
Hvert ert þú að fara?“
„Jeg er að fara til bæjarins fyrir prestinn".
„Þjer líkar vel hjá prestinum?“
„Já, ekki er því að leyna. Þetta er öðlingsmaður og
borgar gott kaup. Jeg er þegar búinn að leggja 100 dali
til hliðar“.
„Svo, — ekki er það nú nóg 'fyrir jörð“, sagði Árni
„Nei“, sagði Pjetur, „en það kemur meira með tímanum,
skaltu vita“.
Árni tók nú að grafa aftur, en hryssan að ókyrrast og
vildi af stað. En Pjetur vildi spjalla svolítið lengur, hjelt
aftur af hrossinu og fitlaði við tauminn.
„Það er og“, sagði hann. — „Viltu standa kyrr, væna
mín. — Ja, mig langaði nú til þess að spyrja þig að
nokkru, Árni“, og um leið og Pjetur sagði þetta, tók hann
ofan. — „Já, jeg ætlaði að spyrja að því, hvort þú myndir
vilja eiga mig fyrir tengdason, því jeg hefi lengi haft hug
til hennar Bergljótu“.
„Bergljót er bóndadóttir, dóttir sjálfseignarbóndaÁ
svaraði Árni stuttur í spuna og stakk skóflunni niður.
„Satt er það“, ansaði Pjetur og sló húfunni á lærið, —
hve mikils krefst þú?“ sagði hann eftir nokkra þögn.
Árni stóð um stund þegjandi og studdist fram á skófl-
una. Síðan sagði hann: „Þann dag, sem þú getur lagt tvo
rauða seðla á borðið fyrir framan mig, skal stúlkan vera
þín, en þangað til verður ekkert úr neinu“.
Pjetur sat þögull ög hjelt í reiðskjótann: „Tvö hundruð
dali, ja þess getur orðið nokkuð langt að bíða, en þú
manst loforð þitt, Árni“.
„Jeg man það“.
„Vertu þá sæll og gangi þjer vel vinnan“.
„Vertu sæll og góða ferð“.

uyrujL
Maður nokkur kom eitt sinn
til Árna biskups Helgasonar í
Görðum og bað hann um lán
eða nokkra hjálp, en gat þess
um leið, að það væri nú fyrir
sjer eins og öðrum fátækling-
um, að hann byggist ekki við
að geta borgað það, og úrræði
sitt yrði því að biðja guð að
um að launa honum það.
Árni biskup svarar: — Ekki
er nú í kot vísað. Þú munt eiga
hjá honum.
★
Mentun er — segja menn —
þau áhrif lærdómsins, er eftir
verða í hverjum manni, þegar
hann er búinn að gleyma því,
sem hann hefir lært.
★
Hún stóð út við borðstokkinn,
og var með angistarsvip. Ung-
ur maður .stöðvaðist hjá henni
og segir:
\ „Þjer eruð svo sorgbitnar,
ungfrú, langar yður heim aft-
ur?“
„Nei“, svaraði ungfrúin,
„ekki mig. heldur fiskinn, sem
jeg borðaði í morgun.
Læknir nokkur bað kunn-
ingja sinn, er var meinfyndinn,
að skrifa eitthvað í stefjabók
sína, sem lá á borðinu. Maður-
inn settist niður og fór að
skrifa:
„Síðan þessi ágæti læknir
fór að stunda sjúklinga, hafa
sjúkrahúsin algerlega lagst nið-
ur......“.
„Nei, blessaður vertu, þetta
er alt of mikið hól“, greip lækn
irinn fram í.
„Biddu augnablik“, sagði
hinn, „jeg var ekki alveg bú-
inn“, og svo bætti hann við:
.....en kirkjugörðunum hef-
ir fjölgað að mun“.
★
Yfirsetukonan: — Jeg nýt
þess sóma að láta yður vita, að
það er kominn lítill sonur.
Prófessorinn: — Jæja, er það
svo, biðjið þjer hann að fá sjer
sæti og bíða, jeg kem undir
eins.
★
Vitur maður hugsar minna
um að uppræta klæki heimsins
en verja sig fyrir þeim.
Maður kemur dálítið rykug-
ur inn í veitingastofu og biður
um sterkan bjór, en segir við
þjóninn um leið:
„Ef jeg skyldi fara að vera
of hávær, er best að henda mjer
út, en það verður að vera um
norðurdyrnar, því að annars
rata jeg ekki heim“.
★
Kerlingin: — Svo þjer viljið,
að jeg verði tengdamóðir yðar?
Ungi maðurinn: — Nei, als
ekki, en það er víst óumflýjan-
legt, fyrst jeg vil giftast dóttur
yðar.
★
„Hversvegna var Salomon
vitrasti maðurinn í . öllum
heiminum?“
„Vegna þess, að hann hafði
svo margar konur, sem gáfu
honum holl ráð“.
★
Drengurinn: — María vill að
asninn minn giftist brúðunni
hennar. Giftast asnar nokkurn
tíman, frændi?
Frændinn: — Já, eingöngu
asnar.