Morgunblaðið - 10.03.1944, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 10 mars 1944
Núverandi aðstaða Finna
Alit ábyrgs Norðmanns
Frá norska blaða-
fulltrúanum:
Dr. ARNE ORDING, sem
flytur erindi um utanríkismál
í norska útvarpið frá London,
og sem er starfsmaður utanrík-
ismálaráðuneytisins norska,
íhefir meðal annars sagt eftir-
farandi um Finnlandsmálin:
„Það er álitið, að þýski her-
inn í Finnlandi, sem Dietl hers
höfðingi stjórnar, sje um 8 her-
fylki, eða uppundir 100 þús.
manns; er hjer með talið S.S.-
herfylki. Mikið af þessu herliði
er Austurríkismenn og er erf-
itt að dæma um bardagavilja
þeirra. Þýski herinn þarna fær
birgðir sínar eftir sjóleiðinni
norður Botniska flóann og
einnig eftir sjóleiðinni frá
Norður-Noregi.
Það er greinilegt, að ómögu-
legt er að gera ráð fyrir því, að
þessi her muni blátt áfram gef-
ast upp. Annaðhvort mun hann
berjast af öllu megni til þess
að halda stöðvum sítrum, eða
reyna að komast í burtu. En
sem stendur er brottflutningur
hersins miklum erfiðleikum
bundinn. Hann getur tekist
eftir sjóleiðinni frá Petsamo,
en á þá á hættu stöðugar árás-
ir flugherja og flota banda-
manna, og einnig munu erfið-
teikar vera á því fyrir Þjóð-
verja að fá nægilega mörg stór
.skip til flutninga þessara. Einn
ig er mögulegt að flytja herinn
eftir þrem leiðum til Norður-
Noregs, en þær leiðir liggja
eftir öræfum, og er vafasamt,
að þær sjeu færar nú að vetr-
arlagi.
Álit finsku blaðanna á rúss-
nesku friðarskilmálunum var
í fyrstu algjörlega óhagstætt,
og var sagt, að finsku þjóðinni
hefði hnykt við skilmála þessa.
Þetta getur verið, ekki vegna
sjálfra skilmálanna, heldur
jiins, að vegna ritskoðunar hafi
Finnar ekki verið vitandi um
núverandi ástand í styrjöld-
inni. Áður voru það aðallega
þær birgðir, sem Finnar fengu
frá Þjóðverjum. sem taldar
voru svo mikils virði, að ekki
gæti komið til mála að semja
frið, en nú er ekki lengur hægt
að halda þessu fram. Ástand
Finna í þessum efnum hefir nú
mjög skánað, og hefir þjóðin
margra mánaða birgðir, og
Svíar eru einnig reiðubúnir að
hjálpa frekar, ef þurfa þykir.
Þá koma finsku blöðin með
þau rök, að sjerfriður myndi
hafa í för með sjer að eins færi
í Finnlandi og áður á Ítalíu, en
þess ber þá að gæta, að Þjóð-
verjar hafa á sínu valdi járn-
brautirnar frá Þýskalandi og
Frakklandi til Ítalíu og geta
þannig dregið að sjer mikinn
her til Italíu. En Þjóðverjar
geta hinsvegar ekki sent herj-
um Dietels nema lítinn liðs-
auka, og einnig það mun taka
tíma. Finski herinn er sterk-
ari en þýski herinn í Norður-
Finnlandi og getur hindrað að
Finnland verði gert að annari
Italíu, ef hann óskar þess“.
Ording leggur áherslu á það,
að Rússar hafi verið styrktir
bæði af Bretlandi og Bandaríkj
unum, og að b’reska stjórnin
hafi samþykt friðarskilmálana
fyrir sitt leyti, og einnig hafi
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Stettinius, hvatt Finna
til þess að ganga að skilmálum
þessum.
„Opinber skoðun Nórð-
manna er sú, og hefir oft verið
látin í ljós, að Norðmenn vilja
góða sambúð við frjálst, lýð-
ræðissinnað Finnland í fram-
tíðinni, en þetta er auðvitað ó-
mögulegt, ef Finnar halda á-
fram að berjast með því veldi,
sem kúgar og rænir norsku
þjóðina. Samband Finna við
hin Norðurlöndin er undir því
komið, að Finnar semji nú við
hinn mikla nágranna sinn í
austri, og til þess hafa Finnar
nú einstakt tækifæri“.
Deanna Durfain
skilur við mann
sinn
New York: — Það tók ekki
nema 10 mínútur fyrir Deanne
Durbin, söng- og leikkonuna
frægu að fá skilnað frá manni
sínum, Waughn Paul, sjóliðs-
foringja, fyrrum kvikmynda-
tökustjóra. — Frúin ákærði
mann sinn fyrir „andlegt of-
beldi“ og sagði fyrir rjetti, að
hvernig sem hún legði sig fram
við starf sitt í kvikmyndum og
fyrir útvarp, þá setti hann alt-
af út á alt sem hún gerði“, og
yrði hún svo „taugaóstyrk og ill
í skapi af rifrildi því sem á eftir
fylgdi“. Rjetturinn veitti skiln-
að samstundis. — Deanna er nú
21 árs að aldri.
Rússar hafna miðl-
unarfillðum Brefa í
dellunni við Pól-
verja.
London í gærkveldi.
RÚSSAR hafa sagt ófull-
nægjandi tillögur, sem breska
stjórnin sendi nýlega til
Moskva, til miðlunar í deilu-
málum Rússa og Pólverja.
Ekki hefir eun verið opinbert
gert, hverjar tillögxxr þessar
voru,nje hvernig lausn vanda-
málanna var áætluð í þeim.
Nöfn frægra manna
LONDON: — Menn, sem
eiga bækur, sem í eru rituð
eiginhandarnöfn frægra manna
nú látinna, halda oft, að þeir
eigi þar dýrmæta eign, en í gær
var þetta afsannað, er boðið
var upp allmikið safn af brjef-
um og eiginhandarnöfnum
„fursta og konungsdætra11 o g
annara stórmenna liðinna tíma.
Voru þar á meðal brjef frá
Gladstone, Lewis Caroll, próf.
Huxléy, Jenny Lind og mörg-
um öðrum.
Þetta fór fyrir rúmar 100
krónur.
Japönsk gröf
ÞESSI hermaður er að lesa
áletrun, sem sett hefir verið yf-
ir gröf japanskt hermanns,
sem fallið hefir í bardögum á
Suðurhafsey.
100.000 námumenn
breskir í verkfalli
London í gærkveldi.
N ÁMUM ANN AVERKFALL-
IÐ breiðist stöðugt út. Má nú
heita, að vinna sje stöðvuð í
öllum stærri námum í Wales
og eru þar yfir 90.000 menn í
verkfalli. Þá hefir verkfallið
breiðst til Skotlands og hafa
um 7000 námamenn lagt þar
niður vinnu.
Fulltrúar námamanna eru nú
í Londop að ræða við eldsneyt-
ismálaráðherrann, Lloyd Ge-
orge yngri. Oska þeir eftir
fullri skýringu stjórnarinnar á
afstöðu hennar í málum þess-
um og hafa látið það álit sitt í
ljós, að best væri að bíða nokk
uð með samningaumleitanir,
þar til vilji námamannanna
kæmi betúr í ljós. Námamenn
vilja meðal annars fá hærra
kaup fyrir að vinna, þar sem
mikið vatn er í námunum, eða
mikið ryk, heldur en fyrir
aðra vinnu. Voru þetta verk-
fallsorsakir. — Reuter.

Óánægja með fjár-
málastjórn olli bylt-
ingunni í Boliviu
Ameríska tímaritið „News-
week“ segir á eftirfarandi hátt
frá hinni nýafstöðnu stjórnar-
byltingu í Bolivíu, sem hafði
það í för með sjer, að Bretar
og Bandaríkjamenn neituðu að
viðurkenna stjórn landsins eft
ir byltinguna:
Það var klukkan 3 um morg-
un, að vjelbyssuskothríð tók
að heyrast í La Paz, höfuðborg
Bolivíu og fóru þá íbúarnir að
stinga höfðunum út um glugga
sína. En flestir þeirra sáu ekk-
ert nema myrkur. Fjórum
klukkustundum síðar tilkynti
rödd í útvarpið að bylting
hefði orðið í landinu. Sá, sem
talaði í útvarpið, var Victor
Paz Estensorro, 36 ára gamall
stjórnmálamaður og lögfræð-
ii^ur.
Estensorro las yfirlýsingu íör
seta þess, sem áður hafði ver-
ið við völd, Penaranda, þar sem
hann tilkynti að hann segði af
sjer, „til þess að þóknast þjóð-
arviljanum og vilja hersins“.
Því næst lýsti ræðumaður yfir
því,y— en það var hann, sem
byltinguna hafði gert, ásamt
nokkrum liðsforingjum, — að
Bolivia, sem fyrir skömmu
hafði sagt möndulveldunum
stríð á hendur, myndi halda
áfram stuðningi sínum við hin-
ar sameinuðu þjóðir. Síðar var
tilkynning gefin út til þjóðar-
innar af hinum nýju ráða-
mönnum um það’ að hin nýja
stjórn hefði frelsað hana frá
stjórnmálalegri og fjármála-
legri kúgun.
Þessi bylting, sem framin
var svo snögglega, að aðeins
smávægilegir götubardagar
urðu, var hámarkið á óróa all-
miklum, sem ríkt hafði um hríð
í þessu innilukta landi. Verð-
bólga hafði geisað, verkföll
verið háð. Og stjórn’ Penar-
anda, sem er Indíáni, gerði ekk
ert til þess að verjast dýrtíð-
inni, heldur ljet allt reka á
reiðanum.
Þar að auki hafði það vald-
ið eigi alllítilli gagnrýni hjá
ýmsum, að Penaranda hafði
tekið þá stefnu, að selja banda
mönnum alla tinframleiðslu
landsins, en hún er um 40.000
smálestir á ári, og ennfremur
gúmmíframleiðsluna,“um 3000
smálestir árlega. Hjeldu gagn-
rýnendur því fram, að hægt
væri að fá miklu betra verð
fyrir vörur þessar annarstaðar,
t. d. í Argentínu. Einnig komu
hjer til greina flokksstjórnmál,
sjerstaklega varð mikil reiði
yfir því, að Penaranda forseti
ljet banna aðalandstöðublað
stjórnar'hans. ,
Þótt Bolivía gegni ekki
neinu þýðingarmiklu hlutverki
í styrjöldinni, þá hafa Banda-
ríkin mist vin, þar sem Penar-
anda forseti var. Hann hafði
altaf verið . bandamannasinni.
Þegar hann var á ferð. í Banda-
ríkjunum skrifaði hann undir
skjal, þar sem hann lofaði
bandamönnum stuðningi Boli-
víu, og einnig var það hann, er
átti aðalþáttinn í því, að Boli-
vía fór í stríðið.
Ekki er enn hægt að sjá fyr-
ir áhrif byltingar þessarar*
hvorki á stefnu nje mönnuín
hinnar nýju stjórnar. Vilaroel
majór, einn af foringjunum í
stríöinu gegn Paraguay, var
gerður forseti, en Estensorro
sjálfur settist í sæti fjármála-
ráðherra. Sagt er, að sumir
þeir sem styðji hina nýju stjórn
sjeu íyrverandi stuðningsmenn
Jlermanns Busch ofursta, sem
áður var forseti og einræðis-
herra í Bolivíu.
Fasleignaeigendur
mótmæla aðierðinni
við innheímlu
hitaveiíugjaldsins
AÐALFUNDUR Fasteigna-
eigendafjelags Reykjavíkur
var haldinn í Kaupþingssaln-
um s.l. þriðjudag. Form. fje-
lagsins, Gunnar Þorsteinsson,
hrm., gaf skýrslu um störf fje-
lagsstjórnarinnar og starfsemþ
fjelagsins s.l. starfsár.
Á fundinum kom fram megn
óánægja yfir þéirri ákvörðun
bæjaryfirvaldanna, að inn-
heimta afnotagjald Hitaveit-
unnar hjá húseigendum, en
ekki beint hjá notendum vatns
ins. Var skorað á stjórn fje-
lagsins að leita úrskurðar dóm-
stólanna um rjettmæti þessara
ráðstafana. Svohljóðandi til-
laga var samþykt með sam-
hljóða atkvæðum:
„Aðalfundur Fasteignaeig-
endafjelags Reykjavíkur, hald
inn 29. febr. 1944, mótmælir
harðlega þeirri ákvörðun bæj-
aryfirvaldanna, að innheimta
heitavatnsafnotagjaldið hjá
húseigendum einum, en ekki
notendum þess.
Telur fundurinn slíkt inn-
heimtufyrirkomulag, — sem ó-
hjákvæmilega hlytur að fylgja
talsverð fjárhagsleg ábyrgð, —>
fullkomna lögleysu, og skorar
á bæjarráð og bæjarstjórn, að
breyta innheimtufyrirkomulag-
inu tafarlaust þannig, að gjald
ið verði innheimt beint hjá not
endum þess, en ekki hjá hús-
eigendum eða umboðsmönnum
þeirra.
Þangað til sú breyting verð-
ur á gerð, telur fundurinn sjálf
sagt og óhjákvæmilegt, að- hús-
eigendur reikni sjer ákvegna
umstangs- og áhættuþóknun
fyrir starf sitt, er fundurinn tel
ur hæfilega 10% af hverri inn-
heimtri gjaldaupphæð".
Ur stjórn fjelagsins gengu
Gunnar Þorsteinsson, form.,
Egill Vilhjálmsson og Sveinn
Sæmundsson. Voru þeir allir
endurkosnir einróma. Fyrir;
í stjórninni voru: Sigurðuir
Halldórsson og Þorl. Helgi Ey-
jólfsson, húsasmíðameistari. j