Morgunblaðið - 01.04.1944, Blaðsíða 7

Laugardagur 1. aprO 1944.
MORGCNBLAÐIÐ
7
MEÐAL 8TRÍÐSMAEMIMA
ÞAÐ var komið sólsetur,
þegar enskur foringi, sem
stóð við hlið mína, sagði allt
í einu: „Þarna koma Frakk-
ar“. — Sveit Blenheim-
sprengjuflugvjela, sem hver
um sig bar Lothringen-
krossinn, flaug yfir höfðum
okkar 1 fallegri fylkingu við
hlið breskrar flugsveitar. —
Flugvjelar þessar voru á
heimleið til bækistöðva
sinna, eftir að hafa lokið
hlutverki sínu með miklum
árangri. Þegar jeg sá þess-
ar flugvjelar frjálsra
Frakka í loftinu, fanst mjer
jeg allt í einu verða styrk-
ari og minna einmana niðri
á jörðinni.
Þessa nótt voru mjer
veitt þau sjerstöku hlunn-
indi að fá að sofa í aftursæti
herbifreiðar. — Breiddi jeg
þar gúmmísæng, sem jeg
hafði fengið að láni hjá Mic-
hael Wright. Rjett þegar
jeg var að leggjast tíl hvíld-
ar, kom Randolph Churchill
með hvítan sauðskinnsfeld,
sem hann hafði keypt í
vöruhúsi í Jerúsalem, og
fjekk hann mjer frakka
þenna, þótt jeg maldaði í
móinn. í kringum mig
skriðu bresku hermennirnir
í smáholur, sem grafnar
voru í sandinn, til þess að
skýla sjer fyrir kulda næt-
urinnar, sem var mjög nöp-
ur.
Nákvæmlega í birtingu
hófu fyrstu njósnarflugvjel-
ar breska flughersins sig til
flugs, örskamt frá hvíldar-
stað mínum. Mig drevmdi
að einhver berði harkalega
að dyrum hjá mjer — þann-
ig verkaði hávaðinn á mig
í svefnrofunum. Eftir að jeg
hafði klæðst, fjekk jeg bolla
af vatni, sem á þessum stað
var mjög dýrmætt, enda af
skornum skamti. Hreinsaði
jeg tennur mínar, andlit og
hendur úr þessu vatni. Þá
barst að eyrum mínum kurt
eisleg rödd ensks hermanns,
sem spurði: — „Viljið þjer
gera svo vel að láta mig
hafa vatnið yðar?“ Var því
svo helt saman við vatn úr
öðrum bollum og notað til
þess að þvo úr því vasaklúta
og sokka.
Jeg ek til Mussolini-girð-
ingarinnar og tala við
Þjóðverja.
FLUGFORINGI nokkur,
Houghton að nafni, kom
með þá tillögu, að við skyld-
um aka til norðurs. — Þar
var ekkert barist. Eftir
stuttan akstur fórum við yf-
ir landamæri Lybíu og gegn
um það, sem allir kölluðu
girðinguna eða Mussolini-
girðinguna. Var þetta girð-
ing úr sverum gaddavír, tíu
feta breið, þriggja feta há
og tvö hundruð mílna löng.
Var Mussolini sagður hafa
látið koma upp girðingu
þessari til þess að hindra
innfæddum kynflokkum í
því að flýja af ítölsku lands
svæði og undan blessun fas-
cistastjórnarinnar. -— Girð-
EFTIR EVE CURE
Blaðið birtir hjer annan kafla úr bókinni „Ferðalag meðal stríðs-
manna“. Fjallar þessi þáttur um ferðalag höfundar um Lybiu-eyðimörk-
ina, meðan sókn Auehiníecks stóð yfir, en sú sókn fór fijótt út um þúf-
ur eins og merm muna. Síðustu grein lauk þannig, að höfundurinn var að
horfa á orustuflugvjelar Breta hefja sig til flugs til árása á fjandmennina
ing þessi hafði nú verið rof-
in á mörgum stöðum, og
Bretar höfðu reist síma-
staura með henni, en hún
var ágætur leiðarvísir fyrir
flugvjelar, skriðdreka bif-
reiðar eða hermenn, er vilst
höfðu.
Eftir um það bil klukku-
stundar akstur staðnæmd-
umst við. Hinum megin girð
ingarinnar stóðu tvær stór-
ar flutningabiíreiðir, fullar
af þýskum og ítölskum föng
ur með nazistastjórnskipu-
lagið í Evrópu. Þótt hann
nú væri breskur fangi, þá
var hann ekki enn búinn að
venja sig af því að setja öðr
um reglur.
Kjarkur hermannanna var
óbugandi.
MÖRGUM mánuðum síð-
ar vai'ð mjer aftur hugsað
til þessa manns, sem hafði
verið svo sannfærður um
sigur Hitlers. Kvöldblöðin
um. Þegar hinir lágvöxnu'fluttu þá frjett um það, að
ítalir komu auga á okkur,
breiddist bros yfir andlit
þeirra. Þeir glöddust yfir
því að rekast á einhverja,
sem þeir gætu spjallað við.
Þjóðverjarnir voru þung-
búnir og töluðu ekki við
neinn. Þeir ræddust við inn
byrðis í hálfum hljóðum, og
andlit þeirra voru órannsak
anleg. Þeir voru í ljettum,
daufgrænum einkennisbún-
ingum, mjög hentugum í
eyðimerkurhernaði, en Ital-
imir voru aftur á móti
klæddir þungum, bláum
klæðnaði. Jeg spurði einn
ítalska hermaninn að því,
hvers vegna hann væri skó-
laus. Sagði hann hlæjandi:
„Jeg hljóp svo hratt, þegar
Bretar hófu sókn sína, að
jeg misti af mjer skóna“.
Jeg ávarpaði hávaxinn og
Ijóshærðan þýskan flug-
mann, tuttugu og fjögra ára
gamlan. Hann hafði tekið
þátt í hernámi lands míns
og talaði dálitið frönsku. —
Jeg skýrði honum frá því,
breski loftfíotinn hefði gert
stórárás á Þýskaland. Jeg
hafði spurt nazistann, hvar
hann ætti heima, og hann
hafði svarað með köldum og
fjandsamlegum raddblæ: „I
Köln‘.
Bresku hermennirnir, er
við mættum í flutningabif-
reiðum eða brynvörðum bif
reiðum nær orustusvæðinu,
höfðu ekki rakað sig, skipt
um föt eða þvegið sjer dög-
um saman og höfðu varla
sofið blund síðan sóknin
hófst. Þeir gortuðu ekki —
enda var enn ekki neitt til
þess að stæra sig af — en á
þreytulegum andlitum
þeirra gat jeg lesið þá ó-
sveigjanlegu ákvörðun
þeirra að sigra nazistana,
jafnvel þótt það tæki tutt-
ugu ára stríð.
Við aðstoðuðum tvo
skeggjaða hermenn, er fest
höfðu bifreið sína í eyði-
merkursandinum. — Annar
þeirra var frá Lancashire,
„ „ en hinn frá írska fríríkinu.
að jeg væn fronsk, og eftir Þeir höfðu verið £ öl]um or.
að jeg hafði kvatt hann, usfum sígan 1939. Að lok-
sneri hann sjei að mjer og um voru þeir nu j 'fvrsta
sagði alvarlega: „Hvað hald sinn komnir j sóknarsföðu.
ið Þíer að Pýtain7 marskalk- j jrinn sagði: „í hvert sinn,
ur myndi alita um franska gem við ]eggjUm til atlögu
konu, sem vapri hjer 1 fyf§d vlg Þjóðverjana, segi jeg
með hýst varla við sjálfan mig_ j3efta eru
við, að honum myndi geðj-
ast vel að því“.
við mættum einhverjum í
eyðimörkinni um daginn,
var þegar í stað skifst á
vatni og brauði, kexi og
benzini, eða hjólbarða og
nokkrum skömtum af uxa-
kjöti. Ensku hermennirnir
voru okkur mjög þakklátir
og óskuðu okkur góðrar
ferðar.
Undanbaldið hefst.
VIÐlögðum nú frá Musso
lini-girðingunni og ætluð-
um að fara til flugvallar, er
lá vestur. En á leið okkar
gegn straumnum. Dreifðar
flutningabifreiðar voru að
flytja á brott menn og birgð
ir. Liðsforingi nokkur, sem
við spurðum til vegar, fjekk
þá einkennilegu hugmynd í
höfuðið, að stökkva út úr
bifreið sinni og miða á okk-
ur skammbyssu. Ljet hann
okkur sýna skilríki okkar,
því að í eyðimörkinni var
aldrei hægt að vita með
fullri vissu, hvort enskar
bifreiðar flyttu Breta eða
þýskar bifreiðir Þjóðverja,
þar sem farangursvagnar,
Flugíorlngi gem við áttum
tal við rjett eftir að hann
hafði *rætt við Auchinleek,
líershöfðingja, lýsti ástand-
inu þannig fyrir okkur: —
„Hershöfðinginn er fylli-
lega öruggur um horfurnar,
en hefir ekki hina nainstu
hugmynd um, hvar hersveit
ir hans eru‘. Jeg minnist
þessarar setningar sem hlut
lægustu lýsingarinnar a
stvrjöldinni í vestur-eyði-
mörkinni.
Jeg ók nú í bifreið til
næstu flugstöðvar ásamt
Randolph Churchill og
Russell Hiíl, blaðamanm frá
Herald Tribune, Flugmenn-
irnir þar buðu okkur að bíða
eftir hádegisverði. Á þess-
um degi hinna „ruglings-
legu hemaðaraðgerða“. sem
höfðu snáist Bretum mjög
í óhag, fannst mjer jeg vera
fyllilega örugg, þar sem jeg
sat þarna í heitu sólskininu
hjá nokkrum ungum mönn-
.um, hló að fyndni þeirra og
masaði við þá um allt og
ekki neitt.
Orðið ,,Iýðræði“ vekur
athygli mína.
ÞEGAR jeg kom aftur til
Kairo, hafði verið gerð ráð-
stöfun til þess, að jeg heim-
sækti höfn við Rauða haf-
ið, þar sem amerískum og
breskum hergögnum, er
fara áttu til landanna við
austanvert Miðjarðarhaf,
var skipað á land. Morg-
uninn eftir var ekið með
skriðdrekar og bifreiðar ’ mig eftir hinum vandlega
voru herteknar, tapað aftur | varða vegi, sem tengir Kairo
og endurheimtar og gengu1
þannig á milli herjanna.
við Suez-skuðarsvæðið.
Þegar við komum til Rauða
sömu Þjóðverjarnir, er sáu
mig hörfa frá Dunkerque
Jeg skýrði honum mjög og hröktu mig frá Krít. —
hógværlega frá því, að mik- Þeir hafa sigrað mig tvisv-
ill hluti frönsku þjóðarinn-1 ar, og það er nóg. Nú lang-
ar — og í þeim hópi væri ar mig til þess að sjá þá
jeg — viðurkendi ekki hrakta einhvers staðar á
vopnahljessamninginn í brott.“ Allt í einu brá ótta-
Compiégne, og myndi því blæ fyrir í augum hans, og
telja sig í styrjöld við Þjóð- hann þagnaði eins og hann
verja, þar til sigur væri unn væri hræddur um að hafa
inn. Þetta fólk væri kall^ð of opinskátt látið í ljós, hve
frjálsir Frakkar. Ef til vill þreyttur hann væri orðinn
hafði hann heyrt um þá get- á „herfræðilegu undan-
ið, en hafði svo verið, þá haldi“. Hann bætti við,
mintist hann að minsta kosti næstum við með afsökunar
ekki á það. Hann vildi aug-
sýnilega ekki ræða meira
við mig. Hefði stvrjöldinni
lokið eftir júníófarirnar
1940, þá myndi þessi ungi
maður nú \hafa búið 'í
Þýskalandi, eða ef til vill í
röddu' „En það er annars
allt í lagi, meðan við erum
vissir um að sigra þá að lok-
um, eða er það ekki‘?“
Við gáfum þeim dálítið af
niðursoðnum silung, og þeir
ljetu okkur í tje dálítinn
París, og verið harðánægð- vatnssona. í livert sinn, sem
Við beygðum nú til hægri j kafsins, sem var iádautt, var
í því skvni að komast aftur! í þeirri andránni að
til girðingarinnar, svo að k°ma stór skipalest frá
við týndumst ekki í Stóra-Bretlandi. — Hafði
straumnum. Við lentum í |hún íarið suður fyrir Góðr-
hópi Suður-Afríkumanna! afvonarhöfða og flutti
og rákumst á sjúkravagna jmargar þúsundir enskra og
og fiutningabifréiðir flug- j suður-afríkanskra her-
hp.rsins, sem aliar hjeldu í manna- Lítill dráttarbátur,
suðuráct. Viö Komumst þá sem komið hafði frá New
að raun um það, að flúgvöll- jYork á þúfari stærra skips,
ur sá, sem við ætluðum að flutti okkur út 1 eitt af amer
skoða, hafði verið vfirgef-;isku fluimngeskipunum. —
inn. Gaf þá Houghton bif-|Jeg Þekti Þarna 1 húpnum
reiðarstjóranum skipun um Mauritaniu, sem nú hafði
að snúa aftur með okkur til verið grámáluð, N.ew Am-
Maddalena. Þegar þangað sterdam og risaskipið Ge-
kom, var allur varningur, orgie-
þar búinn til flutnings, því I Ameríski skipherrann
að opinber aðvörun hafði krafðist þess með sannri
borist þess efnis, að menn amerískri gestrisni, að fá að
skyldu vera við því búnir gefa okkur morgunverð í
að yfirgefa staðinn með káetu sinni. Fengum við
hálfrar klukkustundar fyrir þarna hjá honum kaffi,
vara. Fylking þýskra og ít- brauð, smjör og ost. Síðan
alskra skriðdreka hafði far- horfði jeg á afíermingu
ið gegnum Mussolini-girð-
inguna og hjelt hratt í átt-
ina til okkar. Skriðdreka-
sveit þessi var þó enn í mik-
illi fjarlægð. Við morgun-
verðarborðið daginn eítir
frjettum við, að skriðdreka-
sveitin hefði allt í einu
beygt í aðra átt. Til her-
stöðva Breta víðsvegar um
eyðimörkina barst nú til-
kynning um það, að allt
skyldi hafa undirbúið til
brottflutnings með hálfrar
klukkustundar fyrirvara.
skipanna. Alls konar teg-
undir herflutningabifreiða
svifu í loftinu, og það ískr-
aði í keðjunum „Allríflegt
framlag til styrktar lýðræð-
inu“, sagði skipstjórinn
meo stolti. Þetta var í fyrsta
sinn, sem jeg heyrði nefnt
orðið „lýðræði“, síðan ieg
fór til Bandaríkjanna, og þá
vildi svo til, að það var ein-
mitt Bandaríkjamaður, sem
sagði það. Á næsta skipi, er
jeg fór um borð í, klyfjaði
Framh. af hls, 8.