Morgunblaðið - 07.05.1944, Síða 6

6
Sunnudagur 7. maí 1944
1N1 O R 0 U N B L A D T Í1
I
nbfaitttiibibik
Útg:: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjártansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Samtök eða
flokkastrei tur,
HUGSANDI MÖNNUM hrýs hugur við því, hversu
horfir um fjárhagsmálefni þjóðarinnar. Verðbólgan fer í
raun og veru stöðugt vaxandi, enda þótt tekist hafi í bili
að hefta nokkuð hækkun vísitölunnar með þungum fjár-
útlátum fyrir ríkissjóð.
Hinar og þessár dýrtíðarráðstafanir, sem reyndar hafa
\'erið frá því stríðið hófst hafa reynst meira og minna
gagnslausar. Og það hefir æ betur komið í Ijós, að eitt
virðist öðru fremur nauðsynleg forsenda fyrir því, að
nokkrar dýrtíðarráðstafanir komi að haldi, og það er, að
takast megi að skapa allsherjar pólitísk samíök í landinu
og sameiginlega ábyrgð allra flokka.
Á þetta hefir oft áður verið bent hjer í blaðinu og hvatt
til raunhæfra aðgerða í þessum efnum.
Það hefir jafnan verið sama viðkvæðið hjá aðalblaði
Framsóknarmanna, er slíkt hefir borið á góma, og er svo
enn. Tíminn gerir þessi mál að umtalsefni í gær í .for-
ystugrein. Segir blaðið, að til lítils sje, að hvetja til sam-
taka og viðnáms í dýrtíðarmálunum, þegar engri ákveð-
inni stefnu sje jafnframt haldið fram til eftirbreytni, en
Sjálfstæðisflokkurinn hafi ekki sett fram neitt ákveðið
dýrtíðar-,,prógram“. Hinsvegar sje Framsóknarflokkur
inn stöðugt með sína „ákveðnu, hagsýnu og rjettláíu
stefnu“ 1 dýrtíðarmálunum.
Það er áreiðanlega minstur vandi að setja fram hin
sjerstæðu flokkslegu sjónarsvið varðandi dýrtíðarmálin.
Hitt er allur vandinn að sameina og samræma sjónarmið
flókkanna til sameiginlegra átaka, og þar talar reynslan
sínu máli. Sjálfstæðisflokkurinn hefir litið svo á, að lík-
urnar til sameiningar væru því meiri sem minna kapp
væri á það lagt að flagga með sjersjónarmiðunum. Hitt
er mönnum aftur á móti alment orðið Ijóst, ’að Framsókn-
arflokkurinn hefir hugsað meira um að stíga rokk flokks-
hagsmunanna og reka harma sinna á öðrum flokkum, eftir
óhagstæð úrslit í síðustu alþingiskosnihgum. Þessi hefnd-
arpólitík hefir m. a. lýst sjer í því, að standa öndvert gegn
allsherjar samtökum og auka þannig festuleysið á stjórn-
málasviðinu. Hreykja sjer síðan og segja: Sjá — eykst
ekki glundroðinn í þjóðfjelaginu síðan lauk valdaaðstöðu
Framsóknarflokksins á Alþingi. — Því eflir ekki þjóðin
okkur aftur til valda?
Hversu lengi þessi loddaraleikur verður leikinn, skal
engu um spáð. Hitt mun víst, að víða sjeu fram komnar
kröfur úr röðum óbreyttra Framsóknarmanna um ábyrg-
ari afstöðu valdaklíku flokksins.
Það er svo margt annað, sem umrædd skrif Timans
gefa tilefni til athugasemda við.
Þannig lýsir blaðið hinni ákveðnu dýrtíðarstefnu
Framsóknar m. a.: „Það er hófleg niðurfærsla verðlags og
kaupgjalds“. Hjer mætti minnast þess, að með gengislög-
unum 1939, var hvorttveggja bundið, verðlagið og kaup-
gjaldið. Dýrtíðin stóð í aðalatriðum í stað. En það er Fram
sóknarflokkurinn, sem hafði forystu um það að taka úr
stíflunni, þegar verðlagshömlum gengislaganna á helstu
innlendu neysluvörum, kjöti og mjólk, var sleppt á þing-
inu 1940. Það var dálítið annað en koma nú og tala um
„hóflega niðurfærslu“.
Þá segir Tíminn, að Sjálfstæðismenn hafi stöðvað fram-
kvæmd dýrtíðarlaganna 1941 „vegna togaraeigenda, og
dýrtíðin hjelt því áfram að vaxa“. Já, — það er breitt bak
togaraeigendanna í augum þeirra Tímamanna. En fyr má
nú vera! Það er staðreynd, að verðlagsvísitala kjöts,
mjólkur og feitmetis og garðávaxta hækkar frá apríl til
okt. 1941 um 46 stig, en þessar afurðir, ásamt fiskmeti,
ráða nær % vísitölunnar. Og samt hækkaði heildar-verð-
lagsvísitalan á sama tíma ekki meira en 22 stig. Það var
því áugljóst, hvár skórinn kreppti. En á þennan garðinn
urðu menn ekki ásáttir að ráðast. Togaraeigendur voru þá
alls ekki á dagskrá, þótt nú sje gott að njóta þeirr til ályga.
Sigurión
Sigurðsson
bonkamaður
Sextugur
C í (j i Cí
Á KREPPUARUNUM frá
1932, þar til yfirstandandi styrj
öld skall á, munu þeir færri,
bændur þessa lands, sem eigi,
beint eða óbeint hafa haft
kynni af Sigurjóni Sigurðssyni.
Sigurjón var einn af þeim
þremur, er 28. nóv. 1932 byrj-
uðu í undirbúningsstarfi að
stofnun Kreppulánasjóðs, sem
Búnaðarbankanum var falin
yfirstjórn á. Við þá stofnun og
í Búnaðarbankanum sjálfum
hefir hann starfað síðan. Stríðs
árin hefir Sigurjón flfað nokk-
urskonar huldulífi, því þá var
honum falið helmingur, já, ná-
kvæmlega helmingur Búnaðar-
bankans í umsjá.
Hjá honum eru geymd öll.af-
rit af því, sem gerst hefir og
gerist daglega í bankanum.
Þótt Bankahúsið við Austur-
stræti yrði fyrir loftárás og
lagt í rústir, myndi enginn, sem
þar á fje geymt verða fyrir
neinu tjóni enda þótt spari-
sjóðsbókin eða önnur irínieign-
arskilríki væru glötuð, þá eru
þau geymd hjá Sigurjóni, og
vel geymd.
Eigi skyldu heldur hinir
hlakka, er bankanum skulda,
ef slíkt kæmi fyrir, því Sigur-
jón liggur eins og ormur á
gulli, á öllum skilríkjum bank-
ans fyrir skuldum manna.
Stríðsárin hefir Sigurjón haft
öll þessi gögn undir höndum og
einn endurfært allar dagfærsl-
ur bankans og er þá óhætt að
segja að hann sje stærsti
strækubrjótur Islands, ef átta
stunda vinnudagur væri hafð-
ur í huga.
Sigurjón hefir skift um vist-
arverur á þessum árufn og hvar
hann er nú niður kominn er
eigi látið uppskátt áf hernað-
arlegum ástæðum, því hann er
á útvarpsmáli „Generalstaff“
bankans.
Að bankastjóri hefir falið
honum þetta starf einum, er
meira lof og sýnir meira traust
á manninum en löng blaða-
grein gæti gert.
Sigurjón er bróðir Stefáns í
Hvítadal; samt sver hann fyrir
það, að hann geti gert vísu
j sjálfur — en trúi þeir sem
Jvilja.
j Sigurjón er drengskaparmað
[ur mesti, yftflætislaus, trygg-
1 lyndur og samvinnuþýður. —
Samt er Sigurjón einbeittur í
Iskoðunum og sannur íslending-
ur í lund.
M. O
Hnitbjörg.
FRJETTAGREININ hjer í blað
inu á föstudaginn, kom mörgum
á óvart að þvi er virðist. Þetta
stóra hús á einum hæsta stað í
bænum ætti þó ekki að leynast
fyrir vegfarendum og einmitt
vegna þess, hve það hefir verið
i mikilli niðurníðslu, hefði það
itt að vekja athygli. O. J. skrifar
njer um þetta hneykslismál á
bessa leið:
,,Jeg býst við að þegar bæjar-
búar lásu Morgunbláðið 5. þ. m.,
taíi rnargir' orðið undrandi eftir
estur greinarinnar um að „Hnit-
ojörg" hafi legið undir skemdum
í eitt ár og sömuleiðis verkin
tent þar eru geymd.
Jeg verð að segja, að mig setti j
hljóðan langa stund, þvílíkt!
skeytingarleysi tel jeg mjög víta- I
vert og væri fróðlegt að vita,
hvernig það hefir átt sjer stað,
og eins og í greininni segir ,,að
aðgerð á húsinu hafi verið hætt
regna ósamkomulags.
Hver ber ábyrgð á að vera þess
valdandi að fegurstu listaverk-
um þjóðarinnar ’nefir verið stefnt
í voða vegna vanrækslu eða
þrjósku, eða jafnvel eins og fram
kemur í greininni, áð þau sjeu
þegao skemd.
Er þetta sæmandi framkoma
/ið merkilegasta listamann ís-
'ensku þjóðarinnar? Getum við
dnnroðalaust vanhirt listaverk
Einars Jónssonar, sem vafasamt
er að muni nokkurntíma eiga
sinn líka hjer hjá okkur.
Hugsið ykkur, lesendur, -—
frægasta listamann okkar sitja
í rökum húsakynnum, horfandi
á vatnið seitla á listaverkin og
hvern dropa setja varanleg merki
á verk sín. — Er þetta sæmandi?
Hver ber ábyrgðma?"
Engin listasöfn.
ÞAÐ ER MIKIÐ RJETT, sem
brjefritari segir um listasafnið
hans Einars Jónssonar. Þetta eina
listasafn, sem til er í landinu.
Það hefir verið fárast mikið yfir
því, að ekki skuli vera til húsa-
skjól yfir listaverk manna
eins og Kjarvals Og fleiri —
— Málverkasafn ríkisins
sem er bæði gbtt og mikið, var
lengi til húsa í kjallaraholu, þar
sem mýndirnar voru látnar
grotna niður, eða málverkin
voru á flækingi hingað og þang-
að úti í bæ. Jeg segi var, en það
hefir víst enginn bót verið ráð-
in á því enn.
Þegar maður sjer méðferðina
á hinu dýrmæta listasafni Einars
Jónssonar, verður manni nærri
því á að gleðjast yfir að ekki
skuli vera til fleiri slík söfn, sem
við þurfum að blygðast okkar
fyrir, vegna vanhirðu þeirra.
Það vantar ekki gorgeirinn á
stundum, þegar við erum að hæla
okkur af menningunni á öllum
sviðum. En svona er hún menn-
ingin okkar. Þegar gesti ber að
garði og talið snýst að listmenn-
ingu íslendinga, segjum við
montin:
Ja, við eigum nú einn af
fremstu myndhöggvurum þessar
ar aldar og til eru íslenskir list-
málarar hjá okkur, sem myndu
vekja heimsathygli, ef þeir væru
ekki grafnir lifandi hjer í fámenn
inu úti á hjara veraldar.
En þegar gestirnir spyrja hæ-
versklega, hvort þeir geti ekki
fengið að skoða söfn þessara snill
inga, þá kemur vandræðasvipur
á Islendinginn, sem er svo stolt-
ur af listamönnunum sínum.
ífinu |
Góð tillaga um pappírs
nýtingu.
„RÁÐHOLLUR"- skrifar: „Hr.
Víkverji.
Tillaga um nýtingr; blaða og
úrgangspappírs var góð, en þjer ~
þurfið að fylgja henni fastar eft-
ir. Menn eru tornæmir á margt,
hraðinn og kæruleysið glepur.
Oft hefi jeg haft orð á því heima
hjá mjer, að mjer blöskraði að
sjá alla þessa sóun á úrgangs-
pappír, því að jeg hefi oft sjeð
bíla hersins, sem safna úrgangs-
pappír, og vitað, að þetta má
nota.
Nú þyrfti að benda bæjarbúum
á einhverja auðvelda leið til þess
að framkvæma þessa söfnun. Til
clæmis hagar svo til í mínu ná-
grenni, að nokkrir tugir fjöl-
skyldna búa í samfeldri húsa-
hvirfingu. Nægilegt væri að koma
fyrir einni pappírsgeymslu ein-
hversstaðar í þessari hvirfingu og
gætu þá allar fjölskyldurnar lát-
ið pappírsrusl sitt þar, og þyrftu
ekki að ganga til þess nema
nokkra faðma, og auðvitað ekki
nema vikulega eða sjaldnar. Eitt-
hvað svipað þessu er framkvæm-
anlegt víða í bænum, en annað
kann að eiga við á öðrum stöð-
um. Með samtökum og hirðusemi
mætti auðveldlega koma miklu
til vegar. Geta nú Reykvíkingar
ekki komið sjer saman um, að
gera átak og sjá til, að bær þeirra
hætti að vera einhver hinn sóða-
legasti bær í siðaðra manna lönd
um?“
Og sorphreinsunin ....
Ráðhollur heldur áfrarn:
TIL HVERS höfum við líka
bæjarstjórnir, lögreglu og' lands-
stjórn, ef aldrei má taka heilum
höndum á neinu og engum settum
reglum er fylgt eftir? Eitt sinn
átti jeg heima í bæ einum erlend-
is, þar sem gert var heilmikið
I reinlætisátak. Bæjarstjórnin aug
lýsti, að eftir vissan tíma yrði
hvert einasta hús í bænum að
hafa sjerstaka gerð sorpíláta.
Þau urðu öll að Vera eins. Lok,
sem gengi djúpt niður í skarn-
tunnuna og sæti því fast, líkt og
lok á mjólkurbrúsum. Tunnurn-
ar áttu að vera allar af sömu
stærð og með tveimur handföng- '
um, svo auðvelt væri að steypa
úr þeim upp í sorpvagninn. Ef
hústráðendur vanrækti þetta,
mundi bærinn framkvæma það á
kostnað hlutaðeiganda. Fleiri orð
voru ekki höfð um þetta, en það
var framkvæmt og allir undu vel
við þegar búið var. Hjef hjá okk-
ur, er nóg skrafað og skrifað, en
of lítið gert til úrbóta.
Er ekki hægt að snúa við af
þessari háskalegu braut hirðu-
leysisins?“
Við skulum vona það, Ráðholl-
ur sæll.
Smjörsala.
SMJÖRSALAN er umræðuefni
manna þessa dagana, ekki síst
eftir að stjórnin hefir reynt að
verja sig í því máli á heldur
klaufalegan hátt. Maður nokkur,
sem jeg hitti í gær, bar fram
þessa uppástungu
,,Þar sem kaupmenn hafa neit
að að selja ameríska mjorið,
vegna þess, hve smásálarleg sölu-
' laun þeir áttu að fá* færi þá ekki
vel á því, að smjörið væri selt
í Nýborg. Þáð er hvort sem er
j álíka álagning á smjörið og þær
I vörur, sem þar eru Seldar”.