Morgunblaðið - 09.05.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 9. maí 1944,
TItg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Noregskcnungu:
heiðrar norska
Frelsis-taflan
HÚN VAR GÓÐ hugmyndin, sem Sigurður Eggerz,
bæjarfógeti, kom með hjer í blaðinu s. 1. sunnudag. Hann
vildi fela einhverjum listamanna vorum, „sem skilur
vængjaþyt sögunnar“, að gera töflu til minningar um
frelsisdag þjóðarinnar, sem nú er framundan. Á þessa
töflu skyldi skrá niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnai
í sjálfstæðismálinu í hverju kjördæmi landsins. Taflan
verði svo fest upp í salarkynnum Alþingis, til varðveislu
þar um aldur og æfi. 1
Þessi hugmynd á að komast í framkvæmd, svo frumleg
er hún og glæsileg í einfaldleik sínum. Með atkvæða-
greiðslunni 20. til 23. maí verður lögð undirstaðan að
frelsi íslensku þjóðarinnar. Hjer er ekki um að ræða
venjulegar kosningatölur. Úrskurður sá, sem hjer verður
upp kveðinn, nægir engan veginn sá sess eingöngu, að
vera geymdur í kjörbókum og Hagtíðindum, við hlið
venjulegra kosningatalna. Þessi úrskurður á að varð-
veitast á táknrænan hátt og geymast síðari kynslóðum.
Ef hugmynd Sig. Eggerz yrði framkvæmd, myndi frels-
istaflan ekki aðeins varðveita minningu þessa sögulega
viðburðar, heldur myndi vitneskjan um skráningu at-
burðarins á þenna hátt verða hvatning til hjeraðanna
i atkvæðagreiðslunni, því að þau myndu leggja kapp á
að ná efstu sætunum á töflunni.
Þótt engin opinber tilkynning komi um frelsis-töfluna,
er ekki minsti Ýafi á því, að slík tafla verður gerð. Og
hún á eftir að festast upp í sölum Alþingis og geymast
þar óbornum kynslóðum.
En hvaða hjerað á landinu tekur efsta sætið á þeirri
töflu?
Hvaða hjerað skilar mestri kjörsókn?
Eftir ósigurinn
EGILL í Sigtúnum slcrifar grein í „Bóndann" s. 1.
föstudag, er hann nefnir: Minni hluti og meiri hluti. Lýs-
ir hann þar nokkuð átökunum á síðasta flokksþingi Fram-
sóknarmanna og lyktunum, sem þar urðu. Þar hafi öllu
ráðið þeir menn, sem vildu halda opnum leiðum til sam-
starfs við kommúnista. Kennir talsverðrar gremju í grein
Egils. Hann segir m. a.:
„Þessi sjónarmið rjeðu á flokksþinginu. Vegna þessara
sjónarmiða var „Bóndinn" bannfærður, að því er sjeð
verður, helst fyrir þær sakir, að hann óskar samstarfs
bænda og annara borgara. Jónas Jónsson er feldur frá
flokksformensku og penna hans bægt frá fyrir sömu sak-
ir. Jörundur Brýnjólfsson, margra ára þingforseti, og
eini bóndinn í 15 manna miðstjórnarhringnum insta, feld-
ur og vikið til hliðar fyrir Þórarni ritstjóra, sem oft hefir
nefnt kommúnista, ásamt okkur Framsóknarmönnum, |
„frjálslynda umbótamenn“, og á þeim grundvelli hefir ^
mælt einna eindregnast með samvinnu við þá“.
Og Egill heldur áfram. Hann segir:
„Eins og allir vita, varð því hin svonefnda „vinstri
stefna“ ofan á í flokksþinginu, og við því er vitanlega
ekki annað að segja en það, að við, sem samvinnu borg-
aralegu aflanna óskum, verðum í minni hluta, og þar
sem leikur þessi fer fram að lýðræðisreglum, látum við
að sjálfsögðu við svo búið standa, en lifum í voninni um,
að meiri hlutinn öðlist sjónármið minni hlutans, áður
en það er um seinan“.
Egill kveðst svo láta útrætt um þesskmál „að sinni“.
Hann kveðst ekki muni svara því, sem beint hafi verið
til sín persónulega í Tímanum, m. a. aðdróttunum um
sviksemi við bændur. Því að, meðan menn eins og Bjarni
á Laugarvatni, Jón Árnason, Jónas Jónsson og Jörundur
í Skálholti sjeu honum sammála, muni ganga erfiðlega,
„jafnvel fyrir duglega erindreka", að sannfæra bændur
um, að allir þessir nienn sitji á svikráðum við þá.
Frá norska blaðaíull-
trúanum:
HÁKON konungur kom um
daginn í heimsókn um borð í
norska olíuskipið, sem á heims-
metið í flutningi flugvjelaben-
síns í þessu stríði. Skipið hefir
farið meira en 50 ferðir yfir
Atlantshafið og flutt 330.000
smálestir af flugvjelabensíni til
Stóra-Bretlands. Þar að auki
hefir það flutt töluvert af flug
vjelum og bensíni til Miðjarð-
arhafsins.
í för með konungi voru þeir
nox-ski kaupskipaflotaráðherr-
mn, Arne Sunde, aðalforstjóri
Nortraskip (sem er særsta
aorska útgerðarfjelagiS) og
forstjóri olíuflutningadeildar-
innar í flutningamálaráðuneyt-
isins breska.
Erindi konungs um borð í
skipið var m. a. að heiðra þrjá
menn af áhöfninni með St.
Ólafs orðimni, vjelstjórann og
1. stýrimann, sem hafa siglt yf-
ir Atlantshafið allt frá þvi, er
stríðið hófst og loftskeytamann
inn, sem hefir .verið á skipinu
frá því fyiúr innrásina í Noreg.
Áður hefir konungurinn veitt
tveim mönnum á skipinu sams
konar viðurkenningu.
Var settst að hádegisverði i
boði skipstjórans, og lýsti kon-
ungur þar gleði sinni yfir því,
að fá tækifæri-til þess að héilsa
upp á skipshöfnina og þakka
henni skerf hennar.
Breski kaupskipaflotamála-
ráðherrann, sem ætlaði að
heimsækjá skipshöfnina, en for
fállaðist á síðustu stundu,
sendi Sunde ráðherra brjef, þar
sem hann ljet í Ijósi aðdáun
sína á störfum skipshafnarinn-
ar á olíuflutningaskipinu og
skipshafna norska kaupskipa-
flotans yfirleitt.
_\Jílvet'ji ilripar:
clciafeqci
Sextugsafmæli
MagnuS Arngrimsson er sex-
tugur í dag. Hann er fæddur
á Eskifirði 9. maí 1884, og hefir
lengstum átt þar heima. Um
skeið stundaði hann verslun-
arstörf, fjarri heimkynnum sín-
um, en hvarf frá þeim og hefir
nú hin seinni ár verið verkstjóri
við vegavinnu ríkisins. Er hann
sjerlega vel kyntur í því starfi
hjá öllum aðiljum.
Hann er kvæntur Onnu Jör-
gensen, hinni mætustu konu, og
áttu þau 6 mannvænleg börn.
Árna jeg honum og fjölskyldu
haris allra heilla.
Bjarni Sigurðsson.
iíiinu
V*.****VVVVvv
Samtal í verslun. 1
FYRIR NOKKRUM DÖGUM
var jeg staddur í verslun einni
hjer í bænum og hlustaði þá á
samtal miili afgreioslustúlkunn-
ar og viðskiftavinar eins. Við-
skiftavinurinn kotn inn í versl-
unina og sagði við afgreiðslu-
stúlkuna:
— Það var sendur hingað lít-
ill drengur áðan. En hann fjekk
ekki rjett til baka. Síðan greindi
maðurinn frá því, hvað drengur-
inn hefði átt að kaupa, hvað
hann hefði haft mikla peninga
og hvað hann hefði komið með
heim af vörum og peningum.
Vildi hann fá að vita, hvað það
heíði kostað, sem drengurinn
keypti.
Viðskiftavinurinn var mjög
kurteis 1 orðum, og rólegur. •— j
Taldi víst, að hann fengi leiðrjett
ingu á þessu orðalaust.
En afgreiðslustúlkan tók því!
mjög'fjarri að j>etta gæti verið ’
rjett og var augsýnilega móðguð j
yfir því, að maðurinn skyldi j
bera á hana, að hún hefði gefið
skakt til baka og brátt var allt
komið í háa loft milli afgreiðslu-
stúlkunnar og viðskiftamanns-
ins. Endaði rimman með því, að
viðskiftavinurinn rauk út í fússi
með þeim orðum, að hann skyldi
sjá til þess, að hann eða sitt
fólk myndi ekki versia á þessum
stað framar.
Ekki gat jeg af samtali þessu
myndað mjer neina skoðun um
hvort stúlkan, eða viðskiftamað-
urinn hafði á rjettu að standa.
Kanske afgreiðslustúlkan hafi
gefið skakt til baka, og ef til vill
hefir drengurinn týnt aurunum
á leiðinni heim til sín. En mjer
virðist, að tiltölulega auðvelt
væri að bæta úr misskilningi
eins og þarna kom fyrir.
•
Það á að skrifa nótur.
í MÖRGUM VERSLUNUM
hefir afgreiðslufólkið mikið að
gera. Þannig er það t. d. i brauð-
og mjólkursölubúðum, þar sem
biði’öðin stendur oft langt út úr
dyrum. Afgreiðslufólk er mis-
jafnlega fljótt að reikna i
huganum, en það er eins og sumt
afgreiðslufólk skammist sín fyr-
ir að reikna saman á blaði sam-
anlagð upphæðina, sem viðskifta
vinir eiga að greiða.
Það er meira að segja oft svo,
að það afgreiðslufólk, sem lje-
legast er í hugarreikningi forð-
ist að leggja saman upphæðir á
pappír. Það væri auðvelt að
koma í veg fyrir margskonar
vandræði í verslunum, óánægju
og rifrildi, ef það væri föst venja
að láta viðskiftavinina hafa nót-
ur yfir þær vörur, sem þeir
kaupa. Það er gert víðasthvar er-
lendis og jjykir sjálfsagður hlut-
ur. Slíkt fyrirbyggir alla tor-
tryggni í garð afgreiðslufólks,
að það háfi lagt skakt samán og
það sýnir viðskiftavinunum
svart á hvítu, hvað þeir hafa
keypt og hvað það kostar. Aukin
þægindi í alla staði fyrir alla að-
ila.
Ef það þætti of mikill kostn-
aður að láta hvern viðskifta-
mann hafa nótur, mætti mikið
bæta úr með því t. d. að leggja"
saman verð þeirra vara, sem
keyptar eru á umbúðarpappírinn.
Það myndi gera sama gagn í flest
um tilfellum.
Sumir kaupmenn hafa það fyr
ir sið, að géfa út nótur fyrir all-
ar vörur, sem keyptar eru, en
það er langt ffá, að slíkt sje al-
ment. Kaupmenn ættu að athuga
þessa tillögu og spái jeg því, að
þeir muni komast að raun um*
að það borgar sig.
• '
Börnin í strætisvögn-
unum.
ÞAÐ MUN VART vera ýkjur,
að segja, að helmingur allra
strætisvagnafarþega hjer í bæn-
um sjeu börn innan fermingar-
aldurs. Óvíða munu strætisvagn
ar vera jafn yfirfullir af ungl-
ingum og hjer i Reykjavík. -—
Börnin eiga vitanlega rjett á
því eins og aðrir borgarar, að
nota þessi farartæki, er þau
greiða fai'gjald það, sem upp er
sett.
En hinu ber ekki að leyna, að
börnin í strætisvögnunum eru til
stórra óþæginda fyrir fullorðnu
farþegana og skemtilegra væri
að hægt væri að kenna börnum
betri framkomu, en þau yfirleitt
sýna í strætisvögnum. Það er
ekki óalgengt, að sjá í strætis-
vagni öll sæti fullskipuð börn-
um, en aldraðar konur standa í
vagninum, stundum langar leið-
ir. Enginn er í vafa um, hverj-
um ber að nota sætin, öldjruð-
um konum, eða börnunum. En
strætisvagnarnir eru ekki stærri
en það, að ekki er talin þörf að
hafa annan eftirlitsmann í þeim
en bifreiðarstjórann og hann hef
ir ærinn starfa að stjórna bíln-
um og getur yfirleitt ekki skift
sjer af hverjir fá sæti og hv.erjij
standa í vögnunum.
•
„Hvað kemur þjer
þetta við?“
EN ÞAÐ ERU VÍST ekki allir
á sömu skoðun í þessu efni. Það
kom fyrir í yfirfullum strætis-:
vagni núna fyrir helgina, að flest
eða öll sæti vagnsins voru þjett
setin börnum, en aldrað fólk og
þar á meðal nokkrar konur, sem
komnar voru nokkuð til ára
sinna, stóðu, eða hjengu í hand-
föngunum, sem eru upp undir
lofti.
Einhver framtakssamur far-
þegi tók sig þá til og benti börn-
unum, sern sátu, á, að það væri
ekki kurteislegt af þeim, að'
standa ekki upp fyrir eldra fólk-
inu. Maðurinn gekk fram í þessu
með skörungsskap og tókst, að
útvega sæti fyrir nokkrar kon-
ur. En nokkrum farþegum, sem
þarna voru leist ekki á þessa
framtakssemi mannsins og
hann fjekk líka að heyra það.
„Hvað kemur þjer jjetta við?“
var sagt við hann.
Börnin, sem í vagninum voru
hafa vafalaust tekið eftir þessu
og munu í framtíðinni telja sig
í fullum rjetti, þó þau taki sæti
frá eldra fólki.
e
Áliuginn, sem hvarf.
EIGENDUR BRUNARÚ ST-
ANNA af Hótel ísland fengu
mörg lofsyrðin í vetur fyrir þá
óvenjulegu framtakssemi, sem.
sýnif var til að byrja með í þvi
að hreinsa til í rústunum. Var
gengið vel fram í þessu í marga
daga, en um það„bil, sem verk-
inu var að verða lokið, virðist
áhuginn alveg hafa horfið. Núna
um nokkurra vikna skeið hefir
ekki verið unnið handtak Við að
ljúka verkinu og getur þó ekki
verið nema 2—3 dagsverk eftir
fyrir fáa menn. Ekkert heyrist
um það, hvað eigi að gera við
lóðina. En bílaeigendur, sem alt-
af eru í yandræðum með hvar
þeir eigi að geyma bíla sina, hafa
fundið þarna stað. Má nú dag-
íega sjá marga bíla, sem „park-
erað“ er, þar sem áður var „Fær-
eyingasalurinn".