Morgunblaðið - 04.07.1944, Blaðsíða 7

í>riðjudaginn 4. júlí 1944.
MOEGUNBLAÐIÐ
1
RIICAST
HANS ágæta hágöfgi, Niza-
minn af Hyderbad, sem er vold
ugastur allra hinna inn-
fæddu indversku þjóðhöfð-
ingja, ræður yfir landi, sem er
á stærð við England og Skot-
land samanlagt og talinn er
vera ríkasti maður heimsins,
leyfir sjer ekki meiri munað
en svo, að hann lifir af rúmum
þrjátíu krónum á viku og býr
í hrörlegu húsi ásamt eftirlætis
geit sinni.
Þesssi veikbygði lilli maður,
sem gengur í gömlum fötum og
brosir vingjarnlega, er meðal
hinna sjerstæðustu nútíma-
manna. Hann og hið mikla ríki
hans Iiyderabad kemur manni
helst fyrir sjónir sem drauma-
land úr Þúsund og einni nólt.
Jeg er nýkominn úr hálfs mán-
aðar dvöl við hirð nizamsins,
þegar þetta er ritað, og verð
jeg að játa það, að jeg hefi ekki
enn náð fyllilega jafnvægi eft-
ir allt það einkennilega, sem
fyrir augu mín bar þenna tíma,
Hyderabad er helsta -ríkið í
Indlandi. Nær það yfir hina
stormasömu Decan hásljettu í
Suður-Indlandi og er 83.000
fermílur að stærð. Stjórnandi
þessa ríkis, Rustam-i-Dowram
Arastu-i Zaman Muzaffar-ul-
Mulkwal-Mamalik Fateh Niz-
am-ad Dowla Nizam-ul-Mulk
Asaf Jah Sultan-ul-Uloom
Sipah Salar General Nawab Sir
Mir Osman Ali Khan Bahadur,
dyggur bandamaður bresku
stjói’narinnar, skipar öndvegis-
sessinn meðal hinn 562 ind-
versku þjóðhöfðingja. — Enda
þótt fjórir hinna indversku
þjóðhöfðingja auk hans eigi
rjett á að vera heilsað með 21
fallbyssuskoti, þá er hann sá
eini þeirra, sem ber titilinn^
hans „ágæta“ hágöfgi. r
Nizaminn er tengdur bresku*
krúnunni fornum og traustum
samningum, sem tryggja yfir-
ráð hans yfir öllum öðrum mál-
um en utanríkismálum, og
skoðar hann sig því fremur vin
Bretakonungs en undirmann
hans. Hin hvössu og leiftrandi
augu hans vaka með árvekni
yfir furstavaldi hans, sem er
fjarri því að vera nafnið eitt.
Nizaminn er feykivoldugur.
HANN hefir óskorað vald yf-
ir lífi og limum þegna sinna,
sem eru 17.000.000 að tölu. •—
Hann hefir sína eigin tolla —
sem eru fimm prósent af verð-
mæti allrar innfluttrar vöru frá
breska Indlandi ■— hefir sinn
eiginn her, frímerki, járnbraut
ir og flugþjónustu. Pappírsseðl-
ar hans eru einu seðlarnir, sem
eru gjaldgengir í Indlandi auk
bresku seðlanna.
Nizamdæmið felur í sjer mik
ið vald. En Osman er hljedræg-
ur og mjög lítillátur. Þú mátt
ekki búast við að sjá demants-
skrýddan vefjahöff, purpura-
skykkju og perluhnappa, er
MABUR HEIMSINS
EFTIR ERNEST 0. HAUSER
Eftirfarandi grein er um indverska þjóðhöfðingj-
ann Osman, Nizam af Hyderabad, sem talinn er rík-
asti maður heimsins, en þótt hann sje auðugur, lifir
hann mjög fábrotnu líferni. Talið er að fjáreign hans
sje að verðmæti um þrettán miljarðir króna. Grein-
er þýdd úr ameríska blaðinu „Saturday Evening
Post“.
Fyrri grein
Ríkasti maður heimsins (í miðju).
þig með hvassri en þó ekki ó-
geðfeldri rödd og leggja á-
herslu á orð sín með handapati.
Hann talar ágæta ensku. Hann
er fimmtíu og átta ára gamall
og við góða heilsu, nema hvað
tennurnar eru farnar að láta á
sjá. Bak við vel lagað enni
hans starfar einhver skarpasti
heili í Indlandi. Þú munt kom-
ast að raun um, að hann fylg-
ist vel með bæði indverskum
málum og heimsmálunum yfir-
leitt. Hann er vís til að varpa
að manni hverri spurningunni
af annari og reka öðru hverju
upp smitandi hlátur. — Þjer
myndi finnast mjög geðfelt að
ræða við hann, en þó gæti ver-
ið, að þú fyndir jafnvel til með
aumkunar með honum, því að
æfi Osmans er fremur ömur-
leg, enda þótt hann eigi ótal-
margar miljónir og stórt kon-
ungdæmi.
Hann er sjöundi Nizaminn.
Hann er strangtrúaður Múham
eðstrúarmaður sem forfeður
hans. Ætt hans er af tyrknesk-
hann ber fyrir augu þín. Það um uppruna og er kominn frá
eina, sem þú sjerð, er visinn
öldungur með hálfgert vofu-
andlit, ræktarlítið skegg og hár
og gengur í heimaunnum ind-
verskum frakka, fornfálegum
skóm og ber vefjahött. sem ind
verskir burðarkarlar myndu
hafa fleygt fy/ir fimmtán ár-
um síðan. Hann mun ræða við
Abu Bakr, tengdaföður Mú-
hameðs. Faðir Osmans reið um
á fílum og ók í Rolls-Royce bif
reiðum. Hann fór á tígrisdýra-
veiðar. Hann bar gimsteina
sina í stað þess að loka þá inni,
og þá gimsteina, sem hann gat
ekkiá sig hlaðið, ljet hann festa
hinum dýrlegu höllum sínum.
Hann var drykkfeldur, og eftir
að hafa setið að sumbli heila
nótt, var hann viss meðaovarpa
peningi upp í loftið og hitta
hann í loftinu með skamm-
byssukúlu. Um margra ára
skeið varð honum ekki sonar
auðið, og þegar dansmær af
Hindúaættum, sem hann hafði
heiðrað með atlotum sínum,
fæddi honum dreng — Osman
— viðurkendi hann drénginn
með ánægju son sinn og erf-
ingja. Síðar fæddi lögleg kona
hans honum tvo sonu og sner-
ist þá ást hans á hinum frum-
getna syni sínum í hatur. Os-
man óx þannig upp við fyrir-
litningu föður síns og hjelt
sig því algerlega að móður
sinni. Þegar faðir hans dó,
fjekk hann henni höll til bú-
setu og heimsótti hana daglega.
Nærri lá. að hann yrði brjál-
aður, er hún andaðist, hóf hann
mikla trúarherferð til þess að
gera hana að heilagri veru sem
,.móður Decan-sljetlunnar“. —
Var miklu fje varið til þess að .
reisa hof í minningu hennar.
Enn í dag fer hann á hverju
kvöldi til hallar hennar, sem
nú er í eyði, og legslaður henn-
ar, sem er þar skamt frá.
honum kend saga, bókmentir
og tungumál. Hann er fullfær
í arabisku, persnesku, Urdu-
máli og ensku, en hin heima-
fengna mentun hans var of tak-
mörkuð til þess að hann gæti
látið að sjer kveða á einlivérju
tilteknu sviði. Það má þó full-
jnða það, að Osman hefir ekki
staðið forfeðrum sínum að baki
í stjórn innanlandsmálanna
þau þrjátíu ár, sem hann hefir
setið á valdastóli.
Sparsemin er helsti eiginleiki
Osmans. — Hann veitir sjer
hvorki eyrnahringi úr demönt-
um nje purpuraklæði, fíla nje
dansmeyjar. Eftir andlát föður
síns, lokaði hapn Falaknuma-
höllinni — nafnið þýðir „eins
og himininn" — og flutti í hinn
fálæklega bústað, sem hann nú
dvelur i. Er bústaður þessi í
úthverfi Hyderabadborgar. Er
þar tylft lágreistra og skraut-
lausra húsa á grænum fleíi, um
lukt háum múrvegg. Skraut-
leg Rolls-Royce bifreið, sem
honum var færð að gjöf, þegar
hann tók við völdum, er aðy
ryðbrenna í bifreiðaskúrnum.
Ilinir konunglegu fílar hans
hafa ekki verið notaðir síðan
krýningarathöfnin fór fram.
Þegar Osman fer út. ekur hann
í gamalli Fordbifreið og við
sjerstök tækifæri í gamalli og
viðhafnarlausri enskri Humb-
erbifreið.
Hann umgengst nú sifelt
færra og færra fólk. Veislur
heldur hann aðeins, þegar
hann má til, og þá á kostnað
ríkisins. Hann er fyrir löngu
hællur að stunda tígrisdýra-
veiðar, sem eru hefðbundnar
iðkahir indversku þjóðhöfðingj
anna. Fyrir nokkrum áratugum
hætti hann einnig að leika
tennis. Hann er góður skák-
maður, en héfir þó ekki teflt í
mörg ár. Hann hefir andstvgð
á hópgöngum, kvikmyndum og
skáldsögum. Hann hefir aldrei
ferðast í flugvjel. Embættis-
menn hans verða að beit^ öll-
um fortöluhæfileikum sínum,
ef þeir ætla að fá hann til að
vera viðstaddan sýningu eða
leggja hornstein að nýrri bygg-
ingu. Hann reynir venjulega að
biðja sig undan þessu eins óg
drengur, sem fer að kjökra, er
á að færa hann úr þægilegum
hversdagsklæðnaði í sparifötin.
Osman er vel mentaður.
Fátt er af æsku Osmans
að
saman og nota í dyrakeðjur ítsegja. Við hirð föður síns var
Auðurinn er aðalánægja
Osmans.
,OSMAN er ekki gefinn fvrir
tilbreytingar. Hann gengur í
fötum sínum þangað til þau
grotna utan af honum. Dag
nokkurn braut hann göngustáf
sinn. Kaupmaður sendi honum
heilt safn af stöfum. — Osman
reyndi suma þeirra en sendi þá
síðan alla aftur og hjelt áfram
að nota gamla stafinn sinn, sem
enn hjekk saman, þótt hann
væri brotinn. Þegar markgreif-
inn af Linlithgow, fyrverandi
varakonungur Indlands, heim-
sótti Osman, stóð hann á stöðv
arpailinum og hallaði sjer fram
á stafinn sinn, sem ljet iskyggi-
lega mikið undan þunga hans.
— Þetta er mjög hættulegt,
yðar hágöfgi, sagði Linlithgow.
—■ Já, jeg verð að láta setja
hólk á hann, sagði Osman. Og
hann Ijet ekki sitja við orðin
tóm.
Það er erfitt að segja, hVe-
nær Osman fyrst hóf feril sinn
sem mesti auðsafnandi heims-
ins. Eftir því sem ein saga seg-
ir, var ætlan hans fyrst að
kaupa lit með gulli þessu Ber-
arhjeraðið, sem var hluti af
Hyderabad, en fyrverandi niz-
am leigði Bretum það um ald-
ur og æfi. Hver sem upphaflega
ætlunin kann að hafa verið,
þá er auðsöfnunin nú einasta
skemtun Osmans.
Hvað er áuður nizamsins
mikill? Ef þú átt eftir að fara
til Hyderabad, er líklegt, að þú
heyrir margar getgátur um
þetta atriði, því að auðæfi Os-
mans eru eftirlætisumræðuefni
á heimilum og samkomustöðum.
borgarinnar.
Jeg sat til dæmis að te-
drykkju hjá vel mentaðri fjöl-
skyldu og var þá alt í einu lögð
íyrir mig þessi spurning: „Seg-
ið okkur, herra Hauser, hver er
ríkasti maðurinn í landi yðar?
Rockefeller? Morgan? Ford?“
Jeg játaði, að jeg vissi ekki, og
var mjer þá sagt, að það skifti
ekki miklu máli, því að senni-
lega væri „hans ágæta há-
göfgi" rikari en nokkur þeirra.
Reyndin er sú, að Hyderabad-
búar eru stoltir af auðæfum
þeim. sem drottnari þeirra hef-
ir safnað saman á þrjátíu ár-
um.
Tekjur Nizamsins.
VJER skulum fyrst athuga
árstekjur Osmans. Hyderabad-
ríki greiðir honum árlega
5.000.000 rupes — ein rupe er
um það bil tvær krónur. •—
Tekjur hans af krúnulandeign-
unum — sem eru einkaeign
nizamsins og ná yfir um það
bil tíunda hluta landsins með
1.500.000 ibúum — eru nálægt
21.000.000 rupes á ári. Þar að
auki hefir Osman drjúgar tekj-
ur af mjög arðvænlegum hirð-
sið, sem er þess eðlis, að hver
sá þegn nizamsins, er hann veit
ir viðtal, gefur honum eina as-
hrafi úr gulli — jafngildir það
um það bil 100 rupes — og þar
að auki fjórar silfurrupes. —
Enda þótt faðir Osmans væri
vanur að snerta aðeins pening-
ana og afhenda þá siðan gefand
anum aftur sem gæfumerki, þá
fylgir Osman þeirri venju að
taka á móti fjenu. í fjórum ár-
legum stórveislum, er hann
veitir þúsundum gesta af mik-
illi rausn á kostnað ríkisins,
brettir hann upp ermum sínum
og hrifsar í skyndi peningana
fimm úr hendi hvers gests, er
þeir ganga í röð fyrir hann. —
Hefir hann þá hjá sjer tvo poka
og lætur gullpeningana í annan
en silfurpeningana í hinn. —
Sumir aðalsmenn hans setja
stolt sitt í það að gefa honum
jafnvel tuttugu eða þrjátíu
gullashrafis í hvert sinn. er
þeir ganga fyrir hann: Áætla
má tekjur hans af þessari hirð-
venju um 10.000.000 rupes.á
ári. Þessar þrjár tekjulindir
færa Osman því 36.000.000 ru-
pes eða 72.000.000 króna ár-
lega. Aðrar gjafir, sem Osman
eru færðar af þeim. sem ávinna
Framhald á 8. síðu.