Morgunblaðið - 26.07.1944, Blaðsíða 5

Miðvikuclagur 26. júlí 1944
ORGCNBLASíÐ
Sf
SVAR EIMSKIPAFJELAGSINS
Framh. af bls. 4.
velgengni fjelagsins og sækja
um að farmgjöldin yrði lækk-
uð.
En við þessu er það að segja,
að þetta er algjörlega rangt sem
Viðskiftaráðið segir um vitn-
eskju fjelags vors um þá að-
stöðu ráðsins, sem það hjer hef-
ir lýst, því í brjefi Viðskifta-
ráðs til fjelagsins; dags. 20. maí
f. á. stendur að við ákvörðun
farmgjaldanna pr. 8. maí f. á.
hafi verið:
J;tekið tillit til hins sjálf-
sagða, að ekki sje dregið úr
möguleikum fjelagsins til að
endurnýja og auka skipastól
sinn; að stríðinu loknu“.
Hjer er því um fullkomna
stefnubreyting Viðskiftaráðs að
ræða sem ekki varð vart fyr en
í brjefi Viðskiftaráðs; dags. 29.
des. síðastl.
Á sama tíma sem ríkissjóður
leggur skatla á þjóðina; til þess
að leggja miljónir til hliðar;
vegna framtíðar framkvæmda,
og löggjafarvaldið veitir útgerð
armönnum rjettilega færi á að
safna sjóðum til útvegunar
nýrra skipa að stríðinu loknu;
þá lýsir Viðskiftaráðið þeirri
stefnu sinni að það hafi verið
og verði órjettmætt; að farm-
gjöldin sjeu það há; að Eim-
skipafjelagið geti safnað fje til
þess að geta fengið sjer ný skip
að ófriðnum loknum.
Vjer fáum eigi skilið að þessi
stefna Viðskiftaráðs fái staðist
dóm alþjóðar.
En Viðskiftaráðið hegðar sjer
í framkvæmdum sínum eftir
Ijeðri stefnu sinni í siglingamál
um þjóðarinnar. í greinargerð-
inni segir; að nú hafi farm-
gjöldin verið lækkuð svo mikið
,,að ekki væru líkur til, að um
ágóða yrði að ræða á yfirstand-
andi ári“.
í þessu, sambandi gefur Við-
skiftaráðið fjelagi voru ávísun
á að auka skipastól sinn af stór-
kostlegum inneignum; serrsþjóð
in eigi í erlendum gjaldeyri.
Oss er ekki kunnugt um að Við-
skiftaráðið; þó voldugt sje, hafi
ennþá fengið umráðarjett yfir
umræddum inneignum erlend-
is. sem einn af bankastjórum
Landsbankans nýlega hefir sagt
opinberlega að væru sparifje
landsmanna. Virðist því óþarft
að ræða frekar þessá fjármála-
speki Viðskiftaráðsins.
. í niðurlagi greinargerðar sinn
ar slær Viðskiftaráðið loks al-
veg úr hendi sjer það varnar-
vopn fyrir því að ráðið lækk-
aði ekki farmgjöldin fyr en
gjört var; sem á að liggja í sak-
argiftinni gegn fjelagi voru um
rangar skýrslur og laúnung upp
lýsinga. í greinargerðinni stend
ur orðrjett:
..Ráðið gat að sjálfsögðu án
aðstoðar fjelagsins fylgst með
siglingatíma skipanna og flutn-
ingsmagninu; en hvað reksturs-
kostnaðinn snertir varð það að
byggja á skýrslum og áætlun-
um fjelagsins; en hann hefir
reynst mjög miklu minni en fje
lagið gjörði ráð fýrir í 'sínum
áætlunum“.
Menn hljóta nú að spyrja: Ef
málið er svona einfalt, hvers
vegna fyl'gdist ráðið þá ekki
með þessum atriðum málsins;
sjerstaklega þegar f jelagið hafði
beinlínis lýst því yfir að það
treysti sjer ekki til að gjöra
ábyggilegar áætlanir á slíkum
grundvelli?
En hjer vísar svo ráðið til
þess að öll villa í þessu máli
stafi af því; að skýrslur og á-
ætlanir fjelagsins um reksturs-
kostnað hafi reynst of háar.
Þetta er algjörlega rangt.
Ráðið getur ekki átt hjer við
aðrar ;lskýrslur og áætlanir“ en
þær; sem lágu fyrir vegna farm um
gjaldahækkunarinnar pr. 8. maí
síðastl. ár.
En þegar athugaðir eru reikn
ingar fjelagsins fyrir síðastl. ár
og hinir ýmsu reksturskostn-
aðarliðir í honum eru bornir
saman við tilsvarandi liði í fyr-
greindum skýrslum og áætlun-
um fjelagsinSj þá kemur í ljós;
að áætlanir fjelagsins um rekst-
ursútgjöld skipanna hafa stað-
ist; nema að því leyti. að vá-
tryggingargjöld og áhættuþókn
anir á leiguskipunum urou 3—4
milj. kr. lægri en áætlað var; og
gat vitanlega enginn sjeð þær
lækkanir fyrir.
Hinsvegar varð svo kostnað-
ur af viðhaldi og aðgerðum
skipanna miklu hærri en vjer
gjörðum ,ráð fyrir; svo raun-
verulega hefir reksturskostnað-
ur orðið hærri en áætlað var;
alveg gagnstætt því; sem Við-
skiftaráðið segir í greinagerð
sinni; þannigi að Viðskiftaráðið
getur ekki með nokkrum rjetti
borið fyrir sig; að reksturskostn
aður fjelagsins hafi orðið minni
en fjelagið gjörði ráð fyrir og
að það hafi orðið til þess að
Viðskiftaráðið hafi ekki verið
á verði viðvíkjandi ágóða fje-
lagsins.
Með framanrituðu teljum
vjer oss hafa sýnl fram á hversu
staðlausar eru ásakanir Við-
skiftaráðs gegn fjelagi voru um
rangar skýrslur og launung upp
lýsinga til þess að leyna ágóða
*
fjelagsms.
En -vjer teljum þó rjett að
víkja stuttlega að nokkrum
atriðum þessa máls; sem opin-
berar umræður hafa orðið um
í þessu sambandi.
Ýms blöð hafa gjört mikið
úr því hversu mjög farmgjöld-
in hafi hækkað dýrtíðina í land
inu. Nú er nokkur reynsla kom
in um það hversu mikið vísi-
talan hefir lækkað vegna þeirr
ar 45% lækkunar á farmgjöld-
unum; sem Viðskiftaráðið ákvað
12. maf síðastl. Viðskiftaráoið
lækþaði hámarksverð á innflutt
um matvörum 31. maí síðastl.;
og má væntanlega telja að þar
hafi komið fram öll sú ’lækk-
un á þeim vörum, sem lækkun
flutningsgjaldanna getur haft í
för með sjer.. Afleiðing; að því
er vísitöluna snertir pr. 1. f. m.;
varð ekki meiri en sú; að lækk-
un tjeðra vara nam 2Vs —
tveimur og einum fimta — vísi-«
tölustigs. —- Þetta sýnir hversu
afskaplega ýkt hefir verið þýð-
ing farmgjaldanna fyrir dýrtíð-
arvísitöluna. Nú hefir ennfrem-
ur verið ákveðin vísitaian pr.
1; þ. m.; og þar hafði lækkun
farmgjaldanna engin áhrif. Að
vísu má segja að há farmgjöld
hafi þau áhrif að hækka verð
á vörum; sem ekki eru teknar
með í vísitölureikninginn, og er
erfitt að meta þær hækkanir,
En mikið áf þeim vörum eru
munaðarvörurj og við það bæt-
ist að töluvert af þeim vörum
hefir undanfarið verið selt út-
lendingum. Getur hver metið
það með sjálfum sjer; hvort
þarfara muni vera að lækka
verðið á slíkum vörum; eða
tryggja aukning skipastóls Eim-
skipafjelagsins eftir ófriðinn.
Ástæðurnar fyrir hinni sjer-
staklega góðu afkomu fjelags-
ins eru aðallega á tvéim svið-
og skal nú skýrt stuttlega
frá þeim.
í fyrsta lagi fóru tímaleigu-
skip fjelagsins; 3 að tölu; alls
15 ferðir milli Ameríku og Is-
lands á árinu 1943; en árið 1942
aðeins 9 ferðir. Útgjöldin fyrir
þau skip vaxa ekki að sama
skapi og ferðafjöldinn.
í öðru lagi veitti Viðskifta-
ráðið á árinu 1943 innflutn-
ingsleyfi og skiprúm fyrir
miklu meira af vörum með há-
um farmgjöldum (hátaxtavör-
um) en gjört hafði verið ráo
fyrir. í brjefi til fjelags vors;
dags. 20. maí f. á.; skýrði Við-
skiftaráðið frá því að gert væri
ráð fyrir því að af matvörum;
fóðurvörum; sykri og áburði,
sem alt voru vörur með lágu
flutningsgjaldi (lágtaxtavörur)
verði innfluttar 35 þús. smál.
en af hátaxtavörum 2014 þús.
smálestir. Þetta snerist alveg
við í framkvæmdinni; því raun
verulega voru fluttar inn að-
eins rúmar 30 þús. smálestir
af lágtaxtavörum (auk» tæpra
10 þús. smál. af vörum; sem
fluttar voi’u með ;;láns- og
leigu“-skipum; er vjer höfum
afgreiðslu á); en yfir 30 þús-
und smálestir af hátaxtavörum.
Þessi breyting Viðskiftaráðs
hafði út af fyrir sig í för með
sjer um 10 milj. kr. hækkun á
ágóða fjelagsins síðastliðið ár;
sem á reikningi fjelagsins er tal
inn rúmar 18 milj. krónur. En
eftir að reikningurinn var und-
irskrifaður sendu endurskoð-
endur fjelagsins brjef til fje-
lagsstjóranarinnar; sem lagt
var fram á aðalfundi 3. f. m.
þar sem þeir telja að á reikn-
ingum sje of lágt áætlað til
flokkunaraðgerða skipanna.
svo nemi um 3 milj. kr.; og
samkvæmt því ætti ágóðinn
ekki ao teljast meiri en um 15
milj. kr. Það kemur því í Ijós
að um % ágóða fjelagsins s.l.
ár stafar af framangreindri
stefnubreyting Viðskiftaráðs
um innflutning hátaxtavar-
anna.
I skýrslu fjelagsstjórnarinn-
ar til síðasta aðalfundar fje-
lagsins 3. þ. m. segir m. a. á
þessa leið:
..Eins og öllum er kunnugt
er tilgangur fjelagsins sá eini
að geta betur sjeð fyrir sigl-
ingúm landsmanna með því
aö eignast ný og betri skip,
sem á hverjum tíma samsvari
þeim kröfum; sem gerðar eru
til fjelagsins um skipakost“.
Undir þétta var tekið ein-
róma af hluthöfum fjelagsins á
aðalfundi. Þeir hafa í upphafi
lag.t fjé sitt i fjelagið í þeim
tilgangi að gagna fósturjörð
■sinni. og aldrei komið til hugar
að græða á því; enda hafa þeir
frá stofnun fjelagsins ekki
fengið meira en tæplega 314%
á ári að meðaltali af hlutafje
sínu. Það er því ólíklegt að ár-
angur verði af þeirri ljótu við-
leitni nokkurra blaða að koma
því inn í hugi manna að það
fje; sem fjelaginu græddist
verði notað til annars en al-
þjóðarheillar.
Jafnframt er ástæða til þess
að mótmæla enn á ný; þeim sí-
endurteknu ósannindum í sum-
um blöðum að hlutabrjef í fje-
laginu sjeu nú komin í hendur
fárra manna. Tala hluthafa var
hæst árið 1919. Þá voru 14609
hluthafar í fjelaginu. Nú eru
þeir 13724.
Vjer viljum að endingu taka
upp eftirfarandi kafla úr fyr-
greindu brjefi voru til Við-
skiftaráðs dagsettu 8. desember
f. á.; er skýrir þau sjónarmið;
er ráða í stjórn og rekstri fje-
lagsins:
;,Án þess að vjer ætlum að’
fara að rekja sögu fjelagsins
og lýsa því, hvernig það hef-
ir nú í tæp 30 ár starfað með
hag þjóðarinnar fyrir aug-
um; en sú saga er öllum
kúnn; sem fylgst hafa með
starfseminni þessi ár; vilj-
um vjer aðeins benda á það
að enda þótt fjelagið sje ao
forminu til ;,privat“-fjelag;
þá eru hluthafar þess svo
margir (13—14 þúsund að
tölu); og starfsemi þess svo
samtvinnuð lífi og starfsemi
fólksins, að pkoða má það að
vissu leyti sem opinbert fyr-
irtæki, enda lætur það
prenta árlega og birtir reikn
inga sína og ítarlegar skýrsl
ur; sem lýsa hag þess og
'öllu starfi eins Ijóst og unt
er; og hafa allir; hvort sem
um er að ræða hluthafa eða
aðra landsmenn aðgang að
þessum reikningum og
skýrslum.
Er því augljóst í sambandi
við það mál sem hjer liggur
fyrir að ekki getur á nokk-
urn hátt verið um það að
ræoa; að vjer viljum leyna
Viðskiftaráð eða Verðlags-
stjóra nokkru sem lýtur að
hag og afkomu fjelagsins“.
Þetta ætti að ríægja til þess
að sýna og sanna_ að fjelagið
hefir aldrei; hvorki nú eða
endranær haft annað en þjóð-
arhagsmuni fyrir augum; og
þegar tekið er tillit til þess að
'Eimskipafjelag íslands er eín-
asta atvinnufyrirtækið í land-
inu, sem birtir reikninga sína
á þann hátt; sem gert er; eru
ásakanir Viðskiftaráðs um að
fjelagið vilji gefa því rangar
skýrslur eða leyna það ein-
hverju; algerlega ómaklegar
enda teljum vjer oss hafa sann-
að það fyllilega með framan-
greindu svari voru.
Reykjavík 24. júlí 1944,
H.f. Eimskipafjelag íslands,
G. Vilhjálmsson.
‘Prv-pfui- £ac -ÍLC
TANNBURSTAR
Aagun jeg hvíU
með gleraugum
f r á
Týli hl
Sölumaður
Áreiðanlegur og prúður ungur maður, sem
hefir áhuga fyrir verslun, getur fengið stöðu,
sem sölumaður hjá þektri heildverslun í Rvík.
Umsokn með mynd og meðmælum, ef til eru,
sendist afgreiðslu blaðsins mrkt. „Sölumaður
1944“. 'f
V
w)
NESTI!
V
Höfum fjölbreytt úrval af allskonar tilbúnu
nesti, svo sem kjötrjetti, fiskrjetti og síldar-
rjetti, einnig smurt brauð í pökkum.
SÍLD & FISKUR
Berg-staðastræti 37. — Sími 4240.
X
❖
Stórt verslunar-
og iðnfyrirtæki
vantar skrifstofustúlku. Vjelritunarkunn-
átta nauðsynleg. Umsókn merkt „TYPIST“
ásamt upplýsingum um fyrri atvinnu, send-
ist afgreiðslu blaðsins fyrir 27. þ. m.
1
I
'k
I
I
I
4
y
T
I
•f
k