Morgunblaðið - 22.08.1944, Qupperneq 5

iÞriöjntlaguv 22. ágúst 1944
MOKGUNBLAÐIÐ
o
57
VJER VILJUM FARA TIL OG BYGGJA"
Jeg vil beina athVgli yðar að
heilögum orðum, sem skráð
eru í 2. kap. Nehemia-bókar,
og þannig hljóða:
Þá sögðu þeir: Vjer viljum
fara til og byggja. Og þeir
styrktu hendur sínar til hins
góða verksins.
Það felst styrk og örugg á-
kvörðun í þessum orðum. Smá-
þjóðin Gyðingar hafði lifað
mikil tímamót. Hún hafði feng
ið lausn undan ánauð framandi
þjóðar, fengið leyfi til þess að
hverfa aftur heim til ættjarðar
-sinnar eftir langa útlegð. Þessi
þjóð ljet það verða sitt fyrsta
verk á morgni frelsis síns að
'reisa helgidóminn í höfuðborg
inni, helgidóminn, sem var
henni hvorttveggja í senn: —
Tákn þeirrar þakkarskuldar,
sem hún var í við Guð og yfir-
lýsing um það, að Guði vildi
hún vígja framtíð sína, til hans
skyldi hún sækja þrek, hjá
honum skyldi hún leita trausts
og verndar. Þegar helgidómur-
inn hafði verið reistur, hófust
þeir handa um aðrar fram-
kvæmdir. Guðs heilaga musteri
skyldu þeir hafa fyrir augun-
um, þegar þeir byggðu upp
borg sína og græddu land sitt.
Frá helgidóminum rendu þeir
augum' til fallinna múra höf-
uðborgarinnar og tóku ákvörð
un: Vjer viljum fara til og
byggja. Og þeir styrktu hend-
ur sínar til hins góða verksins.
Þannig starfa menn í Guðs
nafni, — í vitund þess að vera
að vinna hið góða verkið, í því
augnamiði að efla dýrð Guðs
og velferð mannanna. „Upp,
upp, mín sál, og alt mitt geð“.
Þannig hóf Hallgrímur Passiu
sálmana. Og enn bað hann:
O, Jesú, gef þinn anda mjer,
alt svo verði til dýrðar þjer
uppteiknað, sungið, sagt
og tjeð,
síðan þess aðrir njöti með.
Hvílík farsæld myndi hvíla
yfir störfum vor mannanna, ef
þau helguðust ævinlega af
slíkri ákvörðun og slíkri bæn.
Hvert verk, sem vjer menn-
irnir áformum og vinnum að,
er annaðhvort gott eða illt. —
Annað hvort göngum vjer með
því Guðs erinda eða ekki. Ann
að hvort er það ljóssins ættar
eða myrkursins. Vjer höfum
ekki ráð á neinu hlutlausu
svæði þar á milli. Það er
löngu áformað, að reisa kirkju
hjer á þessum stað Guði til
dýrðar og *þakkargjörðar fyrir
þá gjöf, sem hann gaf þessari
þjóð, þar sem Hallgrímur Pjet
ursson var, og til áminningar
um að ávaxta þá gjöf óbornum
kynslóðum landsins til bless-
unar. Vjer, sem höfum áhuga
á, að þetta verk komist í fram
kvæmd, erum ófullkomnir
menn og í öllum hlutum ósam-
bærilegir við þennan mesta vel
gerðamann íslenskrar kristni.
En það þori jeg að fullyrða, að
áformið að reisa Hallgríms-
kirkju á þessum stað, verður
aldrei dæmt sem illt verk af
þeim dómstót, sem endanlega
dæmir verk vor mannanna. Og
þó hefir þetta áform mætt mik
illi andstöðu og andúð, bæði
leynt og ljóst. Ágreiningur
nokkur um gerð fyrirhugaSrar
kirkju hefir engu jákvæðu til
Ræða flutt af' sr. Sigurbirni Einars-
syni við útiguðsþjónustu á Skóla-
vörðuholti sunnudaginn 20. ágúst
vegar komið, en fyrst og fremst
verið mikill fagnaður þeim ó-
vinum málsins, sem enga
kirkju vilja, hvorki hjer nje
annarsstaðar, og sem minstan
og máttlausastan kristindóm,
bæði hjer í Reykjavík og als-
staðar annars. Og í þeim hópi,
sem er vonandi fámennur en
sýnilega furðu öflugur, eru
menn með nákvæmlega sama
smekk og sömu hollustu við
málefni Guðs og valdspersón-
an, sem kallaði Hallgrím ný-
vígðan „líðilegan slordóna“. Og
og sveif með þeim hefir lagst
dómgreind og góðfýsi sömu teg
undar og birtist í orðunum
frægu: „Allan skrattan vígja
þeir“. Jeg legg ekki alla and-
stöðumenn þessa máls að líku.
En þeir, sem hafa beitt sjer fyr
ir þeirri andstöðu á bak við
tjöldin og opinberlega af úietn
aði einum, öfund og hroka, eða
blindum fjandskap við kirkju
Krists, þeir munu verða að
svara fyrir það á sínum tíma,
að þeir höfðu illt verk með
höndum, myrkraverk. Því heiti
jeg þeim í Guðs nafni.
,,Vjer viljum fara til og
byggja“. Að byggja upp — það
er einkennið á starfi kristinn-
ar kirkju. Byggja upp og
græða. Musterin, sem vjer reis
um, eru aðeins tákn og tæki
þeirrar uppbyggingar manns-
sálnanna, sem oss er falið að
inna af hendi. „Marmarans
höll er sem moldarhrúga, must
eri Guðs eru hjörtun, sem trúa,
þó hafi þau ei yfir höfði
þak“ (E. Ben.).
En það er líka rifið niður í
heimi hjartnanna, upprætt, um
turnað og spillt. Vjer höfum
nokkuð orðið varir slíkrar starf
semi á liðnum áratugum. Skráð
og óskráð lög fyrir breytni og
líf hafa verið vjefengd. Kjöl-
festu kynslóðanna hefir verið
varpað útbyrðis. Hvaðan kem-
ur oss svo heimild til þess, góð
ir, reykvískir borgarar, að
hneykslast á því, þótt sumir
lítilsigldir þegnar landsins
gangi ekki um þjóðarhelgidóm
hins unga, frjálsa ríkis með
lotningu og virðingu? Hvar er
hin almenna virðing fyrir helgi
dómum yfirleitt? Hvar hefir
yngri kynslóð landsins átt að
læra það að halda heilagt? í
nýrri bókmenntum? í blöðun-
um? I kvikmyndahúsunum? Á
Hótel Borg? Hefir það verið
talið svo ákaflega vítavert at-
hæfi undanfarið, þótt helgidóm
ar væru traðkaðir og saurgað-
ir
þeirrar starfsemi, sem miðar
að því að byggja upp og minna
á það, sem heilagt er? Litist
um hjer á holtinu, og þá sjáið
þjer myndina af því. Þjer sjá-
ið nokkra ryðfallna steypu-
járnsbúta hjer til vinstri hand
ar mjer. Þeir eru það eina, sem(
vjer höfum fengið að fram-
kvæma í söfnuði Hallgríms
Pjeturssonar af nauðsynlegum
áformum um starfsskilyrði.
Ákvörðunin að reisa Hall-
grímskirkju er aðeins ytra
borðið á miklu djúpstæðari
og víðtækari veruleika. Hún er
ytri tjáning á þeirri lífsnauð-
syn og lífsköllun kristins safn
aðar að byggja upp í andleg-
um og eilífum skilningi, gera
mannshjörtu að musterum heil
ags anda. Þeir, sem elska þenn
an bæ, — finna þeir ekki, að
slíks er þörf? Þeir, sem eiga að
stjórna þessum bæ, — vilja
þeir standa við það, að slíks
starfs sje ekki þörf? Litumst
um hjer á holtinu. Er ekki út-
sýnið að mörgu leyti táknrænt
fyrir bæinn og þjóðina í and-
legum efnum? Umrót og ó^
skapnaður og svarta flag — og
nokkur síundarhæli hælis-
lausra manna. Eitt minnis-
merki um íslenskan mann, gef
ið af erlendum mönnum. —•
Það er svo gott að þyggja gull-
hamra-gjafir. Það er e. t. v.
ekki eins þægilegt að horfast
Vestmannaeyingar unnu
jurkeppnina
Og hver eru starfsskilyrði^ augu við hitt> hvernig vjer
rækjum sjálfir minningu af-
bragðsmannanna, þeirra, sem
ekki fundu ný lönd og nýjar
heimsálfur, heldur björguðu
þjóðinni frá því að kala í ræt-
ur niður í sínu eigin landi. í
hópi þeirra manna er Hallgrím
ur Pjetursson tvímælalaust
fremstur. Og svo er það talin
goðgá að reisa þeim manni
minnisvarða. Eiguth vjer að
bíða eftir því, að Ameríku-
menn geri það? Vjer bíðum til
einskis eftir því. Ef vjer gleym
um Hallgrími og afrækjum
boðskap hans, þá er hætt við að
þess verði skamt að bíða, að
veröldinni hætti að finnast hún
eiga oss mikið vangoldið.
bæj
BÆJAKEPNI Vestmanna-
eyinga og Hafnfirðinga fór
fram að þessu sinni í Hafnar-
firði dagana 17. og 18 þ. m. —
Keppni þessi fer fram með
hætti, að í hverri íþróttagrein
keppa aðeins fjórir menn, tveir
frá hvorum bæ og má sami
maðurinn mest keppa í þrem-
ur greinum, boðhlaup þó und-
anskilið. Reiknað er svo eftir
finsku stigatöflunni.
Þetta er í annað sinn, sem
þessi bæjakepni fer fram, og
hafa Vestmannaeyingar unnið
hana í bæði skiptin. Svona
keppni hlýtur altaf að verða
skemtileg og mjög örfandi fyr
ir íþróttalífið í hlutaðeigandi
bæjum.
Ái'angurinn í hinum ýmsu í-
þróttagreinum, en als var kept
í 11, var að þessu sinni yfir-
leitt góður og í sumum ágæt-
ur. Eitt Islandsmet var m. a.
sett í þessari keppni. Vest-
mannaeyingurinn, Guðjón
Magnússon, bætti stangar-
stökksmet sitt um 10 cm. úr
3.55 m. í 3.65 m. og er þá stang
arstökksmet okkar ekki orðið
svo mjög ljelegt.
En þá er best að snúa sjer
að keppninni sjálfri, sem hófst
með langstökki. Oliver Steinn
bar þar höfuð og herðar yfir
keppinauta sína, ef svo má að
orði komast, en annars var á-
rangurinn þar mjög góður. —
Hver keppandi stökk sex stökk
svo að samtalg voru þar stukk
in 24 stökk. Af þeim var að-
eins eitt gilt stökk undir 6 m.
Sett var eitt Isiandsmet
Þorkell Jóhannesson, H. stökk
þarna 6.30 m„ sem er mjög
gott af „dreng“. Stökkbrautin
var annars nokkuð þung.
Kúluvarp var næsta grein. —
Þar sigruðu Vestmannaeying-
arnir glæsilega. Köstuðu báð-
ir þeirra menn yfir 12.50 m.,
en Hafnfirðingarnir voru með
9.41 og 10.02. Valtýr Snæ-
björnsson sigraði Ingólf Arnar
son með eins cm. mun og setti
um leið Vestmannaeyjamet í
kúluvarpi.
I stangarstökkskeppninni
setti Guðjón Magnússon nýtt
Islandsmet eins og fyrr er frá
skýrt. Næstur honum kom
Torfi Bryngeirsson með 3.30
m. En hjer urðu Hafnfirðing-
arnir vægast sagt óheppnir. —
Þorkell, sem stökk 3.40 m. á
meistaramótinu, stökk nú að-
eins 3 m. Sennilega verður því
um að kenna hve hækkunin
nam miklu eftir 3 metrana, eða
um 20 cm. En keppendur ráða
því sjálfir, hve mikið er hækk
að. Hinn Hafnfirðingurinn,
Magnús Gunnarsson, meiddi
sig lítilsháttar, er hann stökk
fyrstu hæðina, 2.80 m. og varð
að hætta-keppni.
I kringlukasti áttu Vest-
mannaeyingar einnig tvo fyrstu
menn, Einar Haldórsson með
35.68 m. og Ingólf Arnarson
með 34.77 m.
200 m. hlaupið unnu Vest-
mannaeyingar einnig, átt^i 1.
og 3. mann. Fór keppni fram á
hörðum vegi. Brautin var bein
og nokkuð holótt, svo aðstæð-
ur voru ekki sem bestar.
100 m. hlaupið vann Oliver
Steinn ljett á 11. 5 sek. — Þá
grein unnu og Hafnfirðingar,
áttu 1. og 3. mann. Brautin var
nokkuð lin.
Hástökkið vann Oliver einn
ig glæsilega. Stökk hann 1.81
m„ sem er annað besta afrek.
í hástökki á þessu sumri hjer-
lendis. Munaði ekki miklu að
hann færi yfir 1.84 m. Hafn-
firðingarnir áttu einnig annan
mann í hástökki, Árna Gunn-
laugsson. Hann er aðeins 17
ára.
Þrístökkið vann Þorkell Jó-
hannesson,, stökk 12.73 m. Vest
mannaeyingar áttu þar 2. og 3.
en Hafnfirðingar 4. og sigruðu
þeir það með litlum stigamun.
I Spjótkasti varð Þórður
Guðjónsson, H.. hlutskarpastur,
en Vestmannaeyingar unnu þá
keppni á stigum.
4x100 m. boðhlaupið unnu
Hafnfirðingarnir. Hlaupið var
á götunni. Eftir þrjá fyrstu
sprettina voru sveitirnar mjög
svipaðar, en á síðasta sprettin-
um tryggði Oliver Hafnfirðing
um sigurinn.
Framhald á 8. síðu
Vjer sjáum merki eftir her-
námið á þessu holti. Eyðing og
bruni ófriðarins hefir ekki
gengið yfir þennan bæ og þetta
land. En vjer höfum áratug-
um saman verið hernumdir af
þeim anda, sem ógnar álfunni
með algerri auðn, anda mamm-
onshyggjunnar, græðginnar í
efnisgæði og líkamsnautn. Vjer
sjáum hjer á holtinu eins og
mynd af Verkum þess anda í
mannssálunum. Þeim anda
skal útrýmt. Annars tapast
þessi þjóð.
Vjer höfum lifað tímamót á
þessu sumri. Vjer eigum for-
tíðinni mikla skuld að gjalda
og Guði mikið að þakka. Vjer
berum mikla ábyrgð fyrir
framtíðinni, já, fyrir eilífð-
inni. Vjer berum ábyrgð á
dýrmætum mannsefnum, sem
alast upþ í þessum bæ, en
er kastað á kaldan klaka
snauðrar og lífsdrepandi
heiðni. Látum Hallgrím kenna
þeim, eins og hann kenndi
feðrum vorum og mæðrum. Þá
verða flögin færri, kalblettirn
ir smærri. Þá reisum vjer þjóð
inni traustan varnarmúr. —
Þetta ljóta holt skal verða feg
ursti staður landsins, þeirra,
sem mannshöndin mótar. En
sú stefnuskrá er aðeins ytra
borð,aðeins tákn þeirrár ákvörð
unar, að í þessu landi skuli
verða fagurt mannlíf, helgað
af Kristi konungi. Höfuðborg-
in skal hafa forystu um það.
I Guðs nafni viljum vjer fara
til og byggja, byggja upp,
græða, prýða og bæta, —þeg-
ar í stað, allir sem einn maður.
Guð styrki hendur vorar til
hins góða verksins.