Morgunblaðið - 31.08.1944, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 31. ágúst 1944.
Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: fvar Guðmundsson
Auglýsingar: Arm Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Leabðk.
Blöðin og vesturíörín
MORGUNBLAÐIÐ hefir að undanförnu rætt nokkuð
um för utanríkisráðherra til Bandaríkjanna og þann
pólitíska blæ, sem fylgd ráðherrans með forseta Islands
setti á heimsókn forsetans til forseta Bandaríkjanna.
Blaðið ljet í ljósi ánægju sína yfir hinu kurteislega
heimboði forseta Bandaríkjanna til forseta Islands. En
eftir að það frjettist, að utanríkisráðherrann yrði einnig
með í förinni vestur, leyfði blaðið sjer að inna eftir því,
hver hefði boðið utanríkisráðherranum, því að för forset-
ans yrði ekki talin kurteisisheimsókn eingöngu, heldur
myndi hún einnig hafa á sjer pólitískan blæ vegna þess
að utanríkisráðherra íslands tæki þátt í henni. Hver
hefði óskað eftir því, og um hvaða pólitísk mál ætti þá
að ræða?
★
Nú hafa þrjú blöð, Alþýðublaðið, Tíminn og Vísir bit-
ið í skjaldarrendur og láta ófriðlega út af nefndum skrif-
um Morgunblaðsins. Hversvegna? Morgunblaðið telur
höfuðnauðsyn að hvetja til varfærni á sviði utanríkismál
anna og þess vegna taldi það nauðsynlegt að það kæmi
skýrt fram, að núverandi utanríkisráðherra hefir ekk-
ert umboð Alþingi, eða utanríkismálanefnd þings-
ins, til þess að hefja stjórnmálaviðræður við amerísk
stjórnarvöld, ef því væri til að dreifa. Hinsvegar sagði
blaðið samtímis: „Enginn getur verið í vafa um* hver
vilji íslensku þjóðarinnar er í þessum málum. Hann var
markaður skýrt og greinilega í herverndarsamningnum
frá 1941. Að þessu leyti ætti því ekki að stafa nein hætta
af vesturför utanríkisráðherra. Það á ekki að þurfa að
gera ráð fyrir, að honum kæmi til hugar að víkja frá
þeirri stefnu, sem Alþingi hefir markað skýrt og afdrátt-
arlaust. Er óhugsandi að nokkur ráðherra leyfi sjer
slíkt, jafnvel þótt hann starfi ekki á ábyrgð þingsins“.
Þó að Vísir sje gagntekinn af mikilleik Vilhjálms Þór
og Alþýðublaðið og Tíminn sjeu af vilja gerð að fylgjast
með í hrifningunni, lá nú samt ekki fyrir, að þjóðin
hefði á nokkurn hátt gefið þessum manni það eðlilega
umboð, sem utanríkisráðherra þingræð’isstjórnar vana-
lega nýtur, hvað þá einskonar „carte blanche“ eða óskorað
vald til þess að semja um eða tjá sig um pólitísk mál á
erlendum vettvangi. Þetta hefir ráðherranum áreiðan-
lega verið full-ljóst, og talið því afstöðu Mbl. eðlilega,
þótt aðrir yrðu reyndar til að taka nokkuð stinnt upp
þykkjuna hans vegna, enda hefir síðan sýnt sig, að ráð-
herrann hjelt sjer algjörlega á þeim grundvelli, er Al-
þingi hafði markað, að svo miklu leyti, sem hann hefir
látið í ljósi álit sitt á sambandi íslands og Bandaríkj-
anna.
★ '
Hin þrjú nefndu blöð búa öll til vindmyllur til þcss
að berjast við í þessu máli. Alþýðublaðið segir í forystu
grein í gær að Mbl. hafi „eins og öllum er kunnugt —
breitt út þann róg, að í sambandi við þessa för (þ. e. vest-
urförina) ætti að semja af okkur hið nýendurheimta
sjálfstæði og fullveldi og svíkja landið í hendur Banda-
ríkjunum“. Annað í greift blaðsins er álíka smekklegt og
sannleikanum samkvæmt. Söm eru skrif Tímans og
reyndar Vísis líka um „drengskaparlausar árásir“ á ut-
anríkisráðherrann „af hálfu Mbl. og að það sje að
„dylgja um, að hann sje í landráðaerindum vestan hafs“.
Hvar er fótur fyrir þessum þvættingi um skrif Morgun-
blaðsins? Sannleikurinn er sá, að ef slíku væri til að
dreifa, væri það siðfðrðileg skylda ráðherrans að gera
hvaða blað sem væri ábyrgt fyrir dómstólunum vegna
slíkra sakargifta.
Þau blöð eru ekki á rangri leið, sem hvetja til var-
færni og staðfestu í utanríkismálum þjóðarinnar. Sama
verður ekki sagt um hin, sem spinna upp algjörlega logn
ar frásagnir um sþrif annarra blaða og fara síðan geyst
með stóryrðum og sleggjudómum út í hött. Þar leynist
mikil hætta lýðfrelsi og sönnum stjórnmálaþroska.
EiríkurTorfason friTj
verandi hreppsijóri
85 ára
í DAG er 85 ára hinn mikli
atorku- og starfsmaður Eiríkur
Torfason, fyrum hreppstjóri í
Romshvalaneshreppi og Gerða-
hreppi. Hann hefir nú um all-
mörg ár verið búsettur hjer í
bænum, að Bárugötu 32.
Eiríkur er ættaður úr Borg-
arfirði og ólst þar upp, en flutt
ist suður á Vatnsleysuströnd
ungur að aldri og tók að stunda
sjó. Varð hann brátt formaður
og*hefir löngum stundað sjóinn
síðan. Altaf hefir hann verið
aflasæll og aldrei hlekkst á.
Bjargað hefir hann manni frá
drukknun.
Eiríkur kvæntist árið 1890,
Sigríði Stefánsdóttur og reistu
þau bú að Bakkakoti í Leiru.
Blómgvaðist brátt hagur þeirra
og varð litla kotið brátt mikið
rausnarbýli. Eignuðust þau
hjón 9 börn, en sex þeirra eru
nú látin.
Það var árið 1926, sem þau
fluttu til Reykjavíkur, og reisti
Eiríkur, sem smiður góður,
sjálfur hið myndarlega hús sitt
hjer. Stundaði hann einnig sjó,
eftir að hann kom hingað til
bæjarins, einkum á yetrum, en
á sumrum vinnur hann að
smíðum.
Eiríkur var framarlega um
fjelagsmál í bygðarlagi sínu og
gengdi ýmsum störfum fyrir
sveit sína.Var hann lengi hrepp
stjóri og einnig oddviti, og
fleiri störf innti hann af hendi.
Hann hefir altaf verið sjálf-
stæðismaður og var mikill vin-
ur Björns heitins Kristjáns-
sonar.
Munu margir vinir Eiríks
minnast hans á þessum merk-
isdegi. Kunningi.
Hátíðahöld Dana
29. ágúsf
DÖNSKU flóttamennirnir í
Svíþjóð, 18—20.000 að tölu,
efndu til mikilla hátíðahalda
29. ágúst. Margir Norðmenn og
Svíar tóku þátt í þeim, bæði í
Stokkhólmi og úti á landi.
Christmas Möller talaði heim
til Danmerkur í útvarpi frá
London, og 4 dag verður dags-
inst mihst með nokkrum orðum
á fundi danska ráðsins í Lond
on.
I Reykjavík bárust danska
sendiráðinu kveðjur í tilefni
dagsins frá biskupi íslands, hr.
Sigurgeiri Sigurðssyni og síra
Bjarna Jónssyni vígslubiskupi.
(Skv. danska útvarpinu hjer
á miðvikudag).
Luxusvörur frá ís-
landi.
FREGN berst um það frá New
York, að íslenskur silungur sje
nú seldur þar í borginni fyrir
sem svarar 13 krónum kílóið og
því bætt við, að silungurinn þyki
hið mesta lostæti. Ekki er þess
getið í fregninni, hvernig sil-
ungurinn var fluttur vestur um
haf, en . gera má ráð fyrir, að
það hafi verið í flugvjel. Sagt
er, að 20 fiskar hafi vegið um
2 kg. og er því sennilega um
murtu að /æða.
Þarna hefir okkur þá tekist
að koma luxusvöru á heims-
markaðinn og ekkert er líklegra
en að ■ þeim viðskiftum verði
haldið áfram og hægt verði að
fara inn á fleiri svið í þessum
f'fnum.
í þessu sambandi minnist j'.g
Sr.a tals, sem jeg átti við amer-
skan liðsforingja í sumar einu
sinni. Hann var einmitt að seg;a
mjer þetta. „Jeg er að hugsa
u".i ' sagði hann, ,,að setja upp
versiun með íslenskan silung og
lax að ófriðnum loknum. Jeg
þekki landa mína það vel, að
þeir munu gleypa við slíku los*.
a ti og greiða hvaða verð sem er,
ef að hægt er að auglýsa t. d.
á þenna hátt:
„Islenskur silungur og iax,
sem veiddur var í gær norður
á Islandi, á boðstólum í dag“.
„En þetta er ekki hægt, nema
flugsamgöngur sjeu góðar“,
bætti hann við, „og það er eng-
in hætta á öðru en að svo verði,
að stríðinu loknu. Hjer á ís-
landi munU verða daglegar vtð-
komur flugvjela, sennilega ©11-
an ársins hring“.
•
Plága á íslenska sjó-
menn.
ENSK BLÖÐ hafa undanfar-
ið birt greinar um vörukaup ís-
lenskra sjómanna í enskum höfn
um, ennfremur hafa verið birt-
ar frásagnir af dómum, sem ís-
lenskir sjómenn hafa verið
dæmdir fyrir að reyna að koma
úr landi á ólöglegan hátt alls-
konar vörum, sem þeir hafa
keypt. Skrif þessi hafa ekki haft
góð áhrif í Englandi og íslensk-
ir sjómenn hafa fundið það
greinilega, þegar þeir hafa ver-
ið í landi í enskum hafnarborg-
um.
Nýlega átti jeg tal við sjó-
mann; sem siglt hefir til enskra
hafna alt stríðið og spurði hann,
hvort mikil brögð væru að þess-
um vörukaupum íslenskra sjó-
manna.
Sjómaðurinn sagði mjer, að
það myndi rjett hermt. En það
væri ekki mikið, sem hægt væri
að fá keypt nú orðið. Það væri
helst notaðir munir. Hinsvegar
væri nú orðið svo miklum erf-
iðleikum bundið að kaupa nokk
urn skapaðan hlut í Englandi,
að sjómenn væru yfirleitt hætt-
ir við að fást nokkuð við slíkt.
„En það er annað í þessu sam
bandi, sem mætti minna á“, sagði
sjómaðurinn, „og það er plágan,
sem á okkur er frá kunningjum
og vinum, sem sífelt' eru að
nudda í okkur að kaupa fyrir
sig. Menn skilja ekki, eða vilja
ekki skilja, að sjóménn eiga
bágt með eða ómögulegt að ann
ast innkaup fyrir menn hjer
heima. En það eru margir, sem
af eintómri greiðasemi geta ekki
neitað mönnum og vilja vinna
það fyrir friðinn og kunnings-
skapinn að reyná. Lenda marg-
ir í klandri út af þessu, eins og
oizuiin sanha“.
Áhugi setuliðsmanna
fyrir ferðalögum.
í SAMBANDI við frásögnina
af ferðalagi bresku flugmann-
anna, sem jeg sagði frá hjer í
dálkunum fyrir skömmu, hefir
Kristján Skagfjörð stórkaupm.
skýrt mjer frá, að í alt sumar
hafi fjöldi fyrirspurna borist til
Ferðafjelags íslands frá setuliðs
mönnum um ferðalög hjer inn-
anlands. Sýnir fjöldi þessara
fyrirspurna, að mikill áhugi rík-
ir meðal setuliðsmanna fyrir
ferðalögum um landið. Hjá
Ferðafjelaginu spyrjast þeir fyr
ir um, hvert sje best að fara og
hvernig sje hægt að komast á
þann stað, sem þeir velja.
Ferðafjelagið hefir greitt úr
öllum þessum fyrirspurnum eft-
ir bestu getu og fregnir hafa
borist af mörgum setuliðsmönn-
um, sem hafa haft mikla ánægju
af ferðalögunum.
Mjólkurmeðferðin
hjer í bænum.
NÚ ÞEGAR fólkið er að koma
heim úr sumardvölinni tekur
það betur eftir því en áður, að
mjög er ábótavant um meðferð
mjólkurinnar hjer í bænum. Um
þetta mál hefi jeg fengið eftirfar
andi brjef:
„Kæri Víkverji!
Jeg vona að þjer takið til at-
hugunar smá athugasemd, sem
jeg ætla að bera fram viðvíkj-
andi „hreinlætinu“ í mjólkurbúð
um bæjarins. í fyrsta lagi leyfi
jeg mjer að segja, að það er
furðu einkennilegt að ekki skuli
vera seld mjólk í flöskum, hjer í
höfuðstaðnum, eins og á Akur-
eyri. Jeg hefi heyrt að tappaleysi
væri meðal annars kent um en
ekki voru Akureyringarnir lengi
að ráða úr þeim vandanum.
Hjer er öll mjólk, sem fæst í
mjólkurbúðunum, vafalaust eins
eða jafnvgl tveggja daga gömul,
enda súrnar hún á fyrsta degi,
ef hún er þá ekki súr, þegar hún
er keypt. ÞesSari mjó(k er ausið
upp úr miður þrifalegum dúnk-
um, sem altaf standa opnir fyrir
öllu ryki, flugum og öðrum ó-
þverra. Öllum er það Ijóst, að
mjólk er sjerstaklega næm fyrir
öllum óhreinindum og upplagð-
ur sýklaberi, ef ekki er gætt
varúðar í meðferð.
Það virðist hastarlegt, að ekki
skuli hægt að setja lok á þessa
dúnka, milli þess sem úr þeim
er ausið, eða jafnvel að maður
fari fram á, að dúnkarnir væru
hreinni og minna beyglaðir, sem
almenningi er seld mjólk úr. —
Einnig væri ekki til of mikils
mælst, þótt farið væri fram á,
að flugnaveiðarar yrðu settir
upp í þessum búðum, og einnig
að afgreiðslustúlkur hefðu hvit-
ar skýlur um höfuðið, þar sem
þær eru allan daginn með höf-
uðið rjett yfir dúnkopinu.
Enn fremur mætti fólk, sem
vinnur í»slíkum búðúm, skilja,
að viðskiftavinirnir eru ekki
sjerlega hrifnir af skítugum
sloppum og að hóstað sje beint
yfir opið á dúnkinum, sem verið
er að mæla þeim úr. J. S.“
Vilja meira frelsi.
Stokkhólmi: - Sænskir blaða-
ljósmyndarar hafa skorað á
ríkisstjórnina, að slakað verði
á reglum þeim um myndatök-
ur, sem gilt hafa í landinu að
undanförnu. Segja þeir, að þeir
hafi alt of lítið frjálsræði til
að taka myndir.