Morgunblaðið - 13.09.1944, Qupperneq 6

6
MOEöUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 13. sept. 1944.
i i

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar GuSmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiösla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
1 lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbðk.
„Eigi skal gráta
Björn bónda — “
MÖNNUM kom það nokkuð undarlega fyrir sjónir
kapp það, sem ríkisstjórnin lagði á það, að fá- útvarpað
umræðum frá Alþingi um dýrtíðarfrumvarp stjórnar-
innar, sem nú liggur fyrir Alþingi.
Vitað var, að samningaumleitanir stóðu yfir milli þing
flokkanna um það, að ná allsherjar samkomulagi um úr-
lausnir á sviði dýrtíðarmálanna og mynda á þeim grund-
velli þingræðisstjórn með sterkum þingmeirihluta og
helst stuðningi alls þingsins. Stjórnin sendi þingflokk-
unum tillögur sínar í dýrtíðarmálunum í byrjun þessa
mánaðar og óskaði þá eftir, að þeir ljetu stjórninni í tje
upplýsingar um afstöðu sína til tillagnanna fyrir 10. þ.
mán. Tillögurnar voru þó lagðar fram á Alþingi í frum-
varpsformi tveim, þrem dögum síðar, og svo krafðist
stjórnin útvarpsumræðna um málið í miðjum klíðum,
áður en útrunninn var frestur sá, sem hún hafði sett
flokkunum til þess að tjá sig um tillögurnar. Varð að
vonum ekki í fljótu bragði séð tilætlunin með þessum
aðferðum.
Ef stjórnin var eitthvað svipaðs sinnis og þingflokk-
arnir um það, að heppilegast myndi, ef takast mætti að
ná nokkru samkomulagi um málið, var hér áreiðanlega
ekki beitt heppilegustu eða liprustu aðferðum.
Útvarpsumræðurnar eru nú um garð gengnar. Máls-
svari ríkisstjórnarinnar hafði svipað mál að flytja og fyr-
ir um það bil tveim árum, er stjórnin settist á laggirnar,
að þjóðinni bæri nauðsyn til að stemma stigu við dýr
tíðinni til öryggis afkomu sinni í framtíðinni. Hins vegar
fanst það ekki á, þegar tillögur stjórnarinnar voru reif-
aðar, að hún hefði komist mikið lengra áleiðis en í upp-
hafi að því marki, að benda á færar leiðir til þess að ná
þeim tilgangi að sigrast á dýrtíðinni. Mönnum mátti því
finnast tilefnið til útvarpsumræðnanna vonum minna •—
og sennilega hafa ýmsir verið dálítið ,,skúffaðir“ í fyrstu
umferð.
. En úr þessu átti eftir að rætast. Eftir 1. umferð um-
ræðnanna um dýrtíðarmálin ljet forsætisráðberra til
sín heyra — og hafði boðskap að flytja. Tilkynnti hann
þjóðinni með virðuleik og myndarskap, „að ef Alþingi
hefði ekki fyrir 15. þ. m. myndað nýja ríkisstjórn, er
hefði öruggan stuðning og meirihluta Alþingis, eða
tryggður yrði meirihluti þings fyrir viðunandi lausn
dýrtíðarmálanna<, þá myndi 'ríkisstjórnin leggja fyrir
forseta lausnarbeiðni sína, sem væntanlega yrði tekin
til greina“.
Erindið í útvarpið varð nú ekki lengur efað. Útvarps-
umræðurnar urðu þá einskonar kveðjuathöfn yfir ríkis
stjórninni, eftir að forsætisráðherra hafði fluttan boð-
skap sihn.
Skal eigi um það spáð, hvort fremur hefir sett að þjóð-
inni harm og kvíða, eða hugur hennar hefir stefnt að
því, „að eigi skyldi gráta Björn bónda, — heldur safna
liði“.
Víst er um það, að þeir voru ekki svo fáir, sem í upp-
hafi töldu til engra góðra tíðinda efnt með myndun nú-
verandi ríkisstjórnar, með þeim hætti, er raun bar vitni,
án þess að hún nyti nokkurs stuðnings Alþingis. Þessa
menn þarf ekkert að setja hljóða þótt stofnað sé til
kveðjuathafnar, án þess að tilefni sé til þess að minnast
stórra afreka. »
Hvað gerir nú Alþingi? Þessi stofnun stendur á fornri
frægð, — en bara ekki að því er snertir viðureignina við
dýrtíðina eða getuna til þ^ss 'að sameina nú krafta þjóð-
arinnar til varðveislu og hagnýtingar þeim miklu mögu-
leikum, er þjóðin á völ á, ef hún sér fótum sínurn for-
ráð.
Taflinu er þó ekki lokið. Þingið á enn leikinn. Það hef-
ir nú í hendi sjer, —r annað hvort að gera góðan leik, —
eða leika af sér!
—
Ný Þingmál
HJER SKAL getið nokkurra
nýrra þingmála, sem fram hafa
komið á Alþingi síðustu dag-
ana.
i
I
v
«•«
[Jdwerji ábrl^ar:

Ú l
VY
cicýlecýci líj'L
tnu
•:-:.*»:-:-:-:-:->»:->»:->4^»
Húsmæðrafræðsla
í sveitum.
Eysteinn Jónsson flytur frv.
þetta eftir ósk þm. N.-Þingey-
inga, sem er sjúkur. Það er
Samband kvenfjelaga í Norður
Þingeyjarsýslu, sem hefir far-
ið þess á leit, að stofnaður verði
húsmæðraskóli í sýslunni. Er
lagt til að skólasetur verði á
Akri á landi Skinnastaða í Öx-
arfirði.
Dýralækríar.
Gunnar Thoroddsen flytur
frv. um að bætt verði við einum
dýralækni fyrir Breiðafjarðar-
bygðir og hafi hann búsetur í
Stykkishólmi.
Viti á Súgandisey.
Gunnar Thoroddsen flytur
frv. og fer þar fram% að tekið
sje upp í brúarlögin bygging
ljósvita á Súgandisey við Stykk
ishólm. Frv. er flutt samkvæmt
ósk hreppsnefndar Stykkis-
hólmshrepps.
Endurskoðun
vinnulöggjafarinnar.
Guðm. I. Guðmundsson flyt-
ur þál.till. í Sþ. um skipun 7
manna nefndar til þess að end-
urskoða vinnulöggjöfina og lög
nr. 33, 1915, um verkfall opin-
berra starfsmanna.
Fyrirspurnir.
Ingólfur Jónsson flytur í Nd.
fyrirspurn til samgöngumála-
ráðherra um athugun á stein-
steyptum vegi og breyttu veg-
arstæði yfir Hellisheiði og
Svínahraun, svohljóðandi:
„Hvað líður rannsókn þeirri,
sem ríkisstjórninni samkv.
þingsályktUn á síðasta þingi
var falið að láta fram fara, um
breytingu á vegarstæði yfir
Hellisheiði og Svínahraun og
hvort heppilegt er að gera veg-
inn steinsteyptan á þeirri
leið?“
Sami þm. flytur fyrirspurn
til sama ráðherra um ákvörðun
og framkvæmd gagngerðra
samgöngubóta frá Reykjavík
austur í Ölfus, svohljóðandi:
„Hvað líður störfum nefnd-
ar þeirrar, sem skipuð var
samkvæmt þingsályktun s. 1.
vetiír til þess að gera tillögur
um gagngerðar endurbætur á
samgöngum frá Reykjavík aust
ur yfir fjall?“
Hilabylgja í Dan-
mörku
ÞANN 7. júlí voru 10 Kaup-
mannahafnarbúar, sem fengið
höfðu sólstungu, fluttir í
sjúkrahús.
í Herning varð hiíinn 30
stig á Celsíus 8. júlí. í Esbjerg,
Randers, Maribo og á Fjóni,
var hitinn 29 stig.
I Kaupmannahöfn og mörg-
um öðrum borgum er vatns-
skortur, og verða menn að fara
sparlega með vatn. Á mörgum
stöðum er bannað að vökva
garða.
(Skv, danska útvarpinu hjer).
Kunnur listamaður í
Reykjavík.
ÞAÐ ER kunnur listamaður
'staddur hjer í bænum um þess-
ar mundir. Flóttamaður frá
Austurríki, en sem er nú anyerísk
ur borgari. Listamaður þessi er
fiðluleikarinn Werner Gebauer,
og hann er hjer á vegum hers-
ins, með U. S. O. flokki, sem
hingað er kominn til að skemta
hermönnunum.
Werner Gebauer er varla
meira en 28 ára, en hefir þó þeg-
ar getið sjer gott orð í Ameríku
sem fiðluleikari. Hann hefir
leikið í kvikmyndum og nú er
hann hverfur aftur heim til
Ameríku, mun hann taka við
stöðu sem konsertmeistari við
symfóníuhljómsveitina í Was-
hington. Gebauer hefir þegar
haldið hjer nokkra hljómleika
fyrir hermenn. Jeg fjek'k tæki-
færitil að hlusta á hann og fje-
laga hans í Tripolileikhúsinu í
fyrrakvöld. Ekl(i veit jeg, hvort
margir íslendingar fá tækifæri
til að hlusta á þenna ágæta lista
mann, en mjer er sagt, að á
föstudaginn kemur muni þessi
USO-flokkus halda skemtun í
Andrews-fimleikahúsinu við Há
logaland og að hermönnum
verði þá heimilt að taka með
sjer íslenska gesti.
9
Ljek einleik í kvik-
myndinni „Inter-
mezzo“.
GEBAUER ljek fiðlusólóna í
kvikmyndinni Intermezzo, sem
margir munu kannast við hjer,
því myndin var sýnd í fyrra
hjer í Tjarnarbió. Aðalhlutverk-
in ljeku Ingrid Bergman og Les-
lie Howard, og eins og menn
muna var myndin um heims-
frægan fiðlusnilling og lagið
Intermezzo, sem leikið var í
myndinni, hreif alla, sem mynd-
ina sáu.
Á hljómleikunum- í Tripoli-
leikhúsinu ljek Gebauer Inter-
mezzo við mikla hrifningu á-
heyrenda.
Aðrir listamenn með þessum
USO-flokki eru frægur bariton-
söngvari, sem sungið hefir m. a.
í Radio City í New York, söng-
kona og 6 manna danshljómsveit.
Ekki veit jeg, hvaða reglur
herinn hefir um það, að lista-
rhenn á vegum hersins leiki fyrir
óbreytta borgara, en það er jeg
viss um, að marga myndi langa
til að fá tækifæri til að heyra í
þessu listafólki.
9
Sonur fyrrverandi
sendiherra í Kaup-
mannahöfn.
FIÐLULEIKARINN, sem jeg
er að segja ykkur frá, er son-
ur kunns austurrísks stjórnmála
manns. Faðir Werners Gebauer
var um eitt skeið sendiherra
Austurríkis í Kaupmannahöfn
og síðan varð hann kenslumála-
ráðherra Austurríkis. En þegar
nasistar rjeðust inn í Austur-
ríki, varð faðir hans að láta af
völdum og fjölskyldan að flýja
land.
Werner Gebauer, hinn ungi,
komst til Ameríku, eins og svo
margir aðrir pólitískir flótta-
menn frá Evrópu. í Ameríku var
honum vel tekið og hann fjekk
atvinnu við kvikmyndir. Þegar
ófriðurinn braust út, gekk Ge-
bauer í herinn og var orðinn
liðsforingi er hann bauðst til að
ferðast um meðal hermanna er-
lendis og skemta þeim á vegúm
USO-stofnunarinnar.
Von á fleiri merkum
listamönnum.
EFTIR ÞVÍ, sem jeg h'efi frjett
er von á fleiri merkum lista-
mönnum frá Ameríku hingað til
lands á næstunni. Því miður er
ekki leyfilegt að skýra frá fyr-
irætlunum þessum, nje segja
neitt um ferðir slíkra lista-
manna, sem ferðast á vegum
hersins. En jeg yrði ekki neitt
hissa á því, þó kunnar Holly-
wood-stjörnur sæjust spígspora
hjer eftir götunum í Reykjavík
á næstunni.
En hvort það verður Greta
Garbo, Rita Heyworth eða Mar-
lene Dietrich, get jeg ekkert sagt
um að svo stöddu. N
En þið, sem eruð hrifin af
Hollywood-stjörnunum og viljið
reyna að ná í eiginhandarundir-
skrift, ættuð að hafa bækurnar
tilbúnar og gæta þess vel, að
blek sje í lindarpennunum. Á-
hugaljósmyndurum er vissara að
hafa filmur í vjelunum næstu
daga, því hver veit, nema að
tækifærið gefist.
„Bandaríkja-
menn ætla
ekki ú stæla
Bitleru
Ritstjórnargrein um ís-
land í amerísku blaði.
DETROIT ‘ FREE PRESS
úirti 29. ágúst ritstjórnargrein.
um ísland, segir þar meðal
annars:
„Með fáum velvöldum orð-
um vísaði utanríkisráðherra
Islands, Vilhjálmur Þór, á
'bug þeim áróðri, sem hafður
hefir verið í frammi um að
Bandaríkin hjeldu þeim bæki-
stöðvum, sem þau hafa nú á
íslandi.
Oss voru látnar þessár
bækistöðvar í tje með því skil-
yrði að „þegar er núverandi
hættuástand í milliríkjaskift-
um er lokið, verði allur slík-
ur her og sjóher kallaður
heim“.
Islendingar vænta þess að
vjer stöndum við þessa skuld-
bindingu. Það munum yjer
gera.
Bandaríkjamenn hafa sem
þjóð ekki tilhneigingu til að
stæla llitler".
Hæfl uiti alSsherjar
sékn gegn Japan
Quebec í gærkveldi.
Churchill og Roosevelt tóku
til óspiltra málanna með við-
ræður síðari hluta dags í dág
og voru yfirhershöfðingjar og
hermálaráðunautar beggja
viðsta.ddir. Talið er að rætt
sje um allsherjarsókn banda-
manna gegn Japönum.
—Reuter.