Morgunblaðið - 14.09.1944, Blaðsíða 5

Fimtudagur 14. sept. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
r! T' ■ . ! 5
Síða ungra Sjálfstæðismanha.
Ritstjórn: Sambandsstjómin.
VÖXTIJ R HASKÖLAN8
Nýjar deildir f
taka til starfa
MENNINGARLEG og stjórn-
arfarsleg frelsisbarátta íslend-
inga hefir jafnan haldist í
hendur. Hvers virði var líka
hið stjórnarfarslega frelsi, ef
andlega menningu skorti? Und-
irstöðufræðslan var að sjálf-
sögðu fyrsta skilyrðið, en
draumar forystumannanna
gengu lengra. Bæði Jón Sig-
urðsson og aðrir stjórnmála-
leiðtogar þjóðarinnar vildu
koma á fót innlendum háskóla.
Þeir, sem í fylkingarbrjósti
stóðu, höfðu allir numið við
erlenda hháskóla, og þeim var
það ljóst, að íslendingar urðu
sjálfir að geta menntað em-
bættismenn sína, ef þeir ætl-
uðu að ná og varðveita full-
komið frelsi og sjálfstæði sitt.
Háskóli íslands var að lok-
um stofnaður árið 1911, á ald-
arafmæli Jóns Sigurðssonar.
Miklar vonir voru við skólann
tengdar, og hlýjar heillaóskir
fýlgdu honum út á starfsbraut-
ina.
Síðan hefir háskólinn veitt
embættismannaefnum þjóðar-
innar andlega uppfræðslu í
rúmlega þrjá áratugi. — Mun
óhætt að fullyrða, að háskól-
inn hafi leyst hlutverk sitt vel
af hendi, þegar tekið er tillit
til margháttaðra erfiðleika, er
hann hefir átt við að slríða.
Þröng húsakynni stóðu stofn
uninni lengi vel mjög fyrir
þrifum. Fyrir nokkrum árum
var svo hin glæsilega háskóla-
bygging reist, og það veitti
skólanum skilyrði til þess að
auka mjög starfsemi sína. —
Ýmsir töldu óráðlegt að reisa
svo stóran og veglegan há-
skóla, en til allrar hamingju
náðu*þær raddir ekki að hafa
áhrif á framgang málsins. Er
enda reyndin þegar orðin sú,
að öll húsakynni háskólans
hafa verið tekin í notkun fyr-
ir hinar ýmsu deildir hans.
Lengi vel voru deildir há-
skolans ekki nema fjórar: Laga
deild, guðfræðideild, lækna-
deild og norrænudeild Þeir
stúdentar, sem leggja vildu
stund á önnur fræði, urðu að
sigla til framandi landa
Með bættum starfsskilyrð-
um töldu forráðamenn háskól-
ans sjálfsagt að stækka starfs-
svið hans. Varð styrjöldin ekki
hvað síst til þess að hraða
framkvæmdum í þá átt. Hafa
nú á fáum árum orðið þær stór
stigu framfarir í starfi háskól-
ans, að fjórum nýjum deildum
hefir verið við hann bætt, og
nema nú tugir stúdenta þau
fræði, sem þar eru kennd.
Þar sem deildir þessar eru
svo að segja ný teknar til
starfa — og kennsla ekki enn
hafin í einni þeirra ■— þykir
mjer rjett að drepa lítillega á
þá keimslu, sem stúdentum er
þar veitt.
Viðskiftadeildin:
Árið 1938 var stofnaður Við-
skiftaháskóli íslands. Var þeg-
ar hafin kennsla í mörgum
námsgreinum skólans, en
skipulag hans var þó með nokk
urum losarabrag, enda verið
lítiil undirbúningur að stofnun
hans. Þáverandi formaður
Framsóknarflokksins, Jónas
Jónsson, taldi skólann nokkurs
konar skilgetið afkvæmi sitt
og barðist með oddi og egg á
móti því, að hann væri innlim
aður í háskólann, sem þó virt-
ist eðlilegast. Eftir mikla bar-
áttu nemenda skólans, heppn-
aðist þeim að fá hann samein-
aðan háskólanum. Var við-
skiftaháskólinn þá lagður nið-
ur, en viðskiítanámið tengt við
lagadeildina og hún síðan
nefnd laga- og hagfræðideild.
Viðskiftanámið er þó sjálf-'
stætt nám eftir sem áður, en
kennslan er nú komin í fast
form. í deildinni er einkum
kennd bókfærsla, hagfræði og
reksturshagfræði, auk nokk-
urra tungumála og smærri
námsgreina. Námið tekur nú 4
ár. Sá ljóður er á þessu námi,.
að það veitir ekki forgangs-
rjett að neinum stöðum, en
telja má þó viðskiftakandidata
öðrum færari til ýmsra staría,
þar sem þörf er á sjerþekkingu
um rekstur fyrirtækja og bók-
hald.
Verkfræðideildin:
Verkfræðikennsla hófst við
háskólann haustið 1940. Var 1-
fyrstu óráðið hversu víðtæk
þessi kennsla yrði, og henni
því hagað sem undirbúnings-
kennslu undir framhaldsnám
erlendis. Síðan hefir kennsla
þessi verið.smám saman aukin,
og er nú auðið að ljúka fulln-
aðarprófi í byggingarverkfræði
við deildina. Lokaprófi í öðr-
um sjergreinuih verkfræðinn-
ar verður enn sem komið er,
Framhatd á 8. síðu.
SAMTÍMIS ÞVÍ, að gerbreytingar hafa átt sjer stað í þjóðfje-
lagsháttum okkar íslendinga á síðari áratugum, hefir aðstaða
hinna ungu í þjóðfjelaginu tekið miklum stakkaskiftum.
Hafa menn veitt þessu fulla athygli? Og, — það, sem mestu
máli skiftir, — gerir unga fólkið sjer Ijósa grein fyrir þessu
sjálft?
®
ÞAÐ TÍÐKAÐIST ekki áður að leila álits hinna ungu um þjóð-
málin. Kosningarrjettur var bundinn við ýmist 35 ár (lands-
kjör), eða 25 ár (kjördæmakjör), fram til ársins 1934 og
áður ýms önnur takmörk eínalegs eðlis o. f 1., sem útilokaði
alveg unga fólkið frá þátttöku í kosningum. I strjálbygðum
sveitum gætti samtaka unga fólksins ekkert. Menntun þess
var í molum, fáir og ófullnægjandi skólar.
NÚ GREINIST skólakerfi landsins um bæ og bygð og aukin
menntun veitir æskunni meira þor og áræði. Mikill hluti
unga fólksins er saman kominn í kaupstöðum, kauptúnum
eða nokkru þjettbýli, þar sem víðtæk samtök þess i ýmsum
myndum bera uppi hagsmuna .eða áhugamál þess. — Hin
breyltu viðhorf hafa skapað unga fólkinu rjett til fullra
áhrifa um stjórnmál landsins með almennum kosningar-
rjetti og kjörgengi við 21 árs aldur. Mætti nokkuð marka af
þeirri staðreynd, að þegar kosningarrjettaraldurinn var færð-
ur, úr 25 árum í 21 ár 1934, hækkaði kjósendatalan um 11
þúsund!
NÝIR TÍMAR hafa fært hinni yngri kynslóð nýtt hlutverk. —
Þetta hlutverk er rjetlur til þátttöku í baráttunni um það,
hverskonar þjóðfjelag hinni komandi kynslóð er ætlað að
erfa.
Vitundin um þetta hlutverk hlýtur að knýja unga fólkið til
alvarlegs mats á viðhorfum þess til þjóðfjelagsmálanna. —
Hver, sem ekki skynjar hlutverk sitt, getur ekki valdið því.
Ef æskan ekki skynjar sitt pólitíska hlutverk, en glevmir
því í glaumi og dansi og lifir aðeins fyrir liðandi stund,
glatar hún sjálfsákvörðunarrjetti sínum til hlutdeildar í að
móta sína eigin framtíð.
e
ÞAÐ ÞJÓÐFJELAG, sem býr hinum ungu bætt skilyrði, góða
menntun og hollt uppeldi, á að hljóta endurgjald sitl í þroska
og manndómi æskunnar.
Ef það endurgjald bregst, hefir æskan ekki skynjað hlutverk
sitt og svikið sína eigin þjóð.
Slysatrygging
íþróttamanna
SLYSATRYGGING íþrótta-
manna er mál, sem samtök
íþróttamanna hafa um alllangt
skeið haft mikinn áhuga fyr-
ir. Þrátt fyrir það eru þessar
slysatryggingar ekki ennþá
komnar í framkvæmd að neinu
leyti hjer á landi. Hinn smá-
vægilegi slysasjóður, sem
íþróttamenn í Reykjavík hafa
stefnað til þess að ljetta lítil—
lega undir með þeim reykvísk-
um íþróttamönnum, sem slasast
eða verða fyrir meiðslum, nær
örskamt í þessum efnum.
Á Alþingi haustið 1943 fluttu
þeir Sigurður Bjarnason og
Gunnar Thoroddsen tillögu til
þingsályktunar um slysatrygg-
ingu íþróttamanna. Var tillag-
an á þessa leið:
„Alþingi ályktar að fela rík—
isstjórninni að skipa þriggja
manna nefnd til þess að undir-
búa setningu lagaákvæða um
slvsatryggingu íþróttamanna.
Einn nefndarmanna skal skip-
aður samkvæmt tilnefningu
Iþróttasambands Islands og
annar samkvæmt tilnefningu
Tryggingarstofnunar ríkisins.
Nefndin skal hafa skilað á-
liti og tillögum til ríkisstjórn-
arinnar fyrir 15. febrúar 1944.
Nefndarmenn taka engin lauu
fyrir störf sín“.
Tillaga þessi fjekk þá af-
greiðslu, að þingnefnd sú, sem
um hana fjallaði, lagði til, a5
milliþinganefnd, sem starfar
að endurskoðun tryggingarlög-
gjafarinnar, taki einnig slysa-
tryggingar íþróttamanna til
meðferðar, en eins og kunnugt
er, eru nú engin ákvæði i
tryggingarlöggjöf vorri um slík
ar slysatrvggingar. Verður því
að ætla, að þetta mál sje á
'sæmilegum rekspöl. Sjálfsagt
er þó fyrir samtök íþrótta—
manna að hafa samband vicí
milliþinganefndina og fylgjast
með því, hvað í því gerist. —
Slysatryggingar íþróttamanna
verða að komast á og það sem
fyrst.
Fánadagar
NÝLEGA hafa verið birt
ákvæði um fánadaga, sem for-
seti íslands hefir sett samkv.
tillögum forsætisráðherra og
fyrirmælum Alþingis.
í þessum ákvæðum eru fyr-
irmæli um fasta fánadaga, sem
draga skuli fána á stöng.
Meðal þessara föstu fána-
dag^ er 1. maí, — frídagur
verkamanna. Fer vel á því. En
við eigum fleiri fasta frídaga
ákveðinna stjetta í þjóðfjelag-
inu: frídag verslunarmanna og
sjómannadaginn. Mega þessir
dagar ekki líka vera fánadag-
ar?
J. H.