Morgunblaðið - 17.09.1944, Blaðsíða 5

Sunnudagur 17. sept. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
Gjaldskrá Bafveitunnar hin nýja |
FRUMVARP að nýrri gjald-
skrá Rafveitunnar hefir nú
verið iagt fyrir bæjarstjói'n. —
Mjer gafst kostur á að athuga
frumvarp þetta nokkuð, en
mun þó aðeins gera að umtals-
efni þá taxta, sem einkum
varða heimili þessa bæjar. Jeg
tel heppilegast fyrir alla að-
ila, að bæjarbúum gefist kost-
ur á að gei'a sjer grein fyrir
þeirri verðhækkun, sem þeim
er ætlað að bera, undandáttar-
laust og með rjettum tölum,
en þessi ca. 50% verðhækkun,
^sem þrásinnis hefir verið getið
um í sumum ddgblöðunum að
undanförnu, er með öllu vill-
andi.
Hækkun verðlags er nú yf-
irleitt reiknuð frá árinu 1939,
og gildir einu, hve oft verð-
breyting hefir orðið. Ber því að
leggja til grundvallar rafmagns
verðið frá því ári til að fá sam-
bærilegan grundvöll. í töflu,
sem frumvarpinu fylgir, er
einnig gert ráð fyrir þessum
samanburði, en þó er veiga-
miklum útreikningum sleppt.
í júní 1939 var almennur
heimilistaxti 8 au. og 4.5 au. á
kwst., hærra gjaldið að
ákveðnu magni, sem fer eftir
stærð íbúðanna, lægra gjaldið,
fyrir svonefnda umfrarilbyðslu.
Nú gerir frumvarpið ráð fyr-
ir einu verði 16 au. á kwst. í
töflunni er rjett tekið fram, að
hækkunin 8 au. ,í 16 au. sje
100%, en hinu er sleppt, að
lægra gjaldið 4.5 au. fer einnig
upþ í 16 au. Þannig hefir um-
frameyðslan . hækkað um
255%, en hún mun nú vera
orðin alveruleg, enda hefir
fjöldi heimila aflað sjer margs-
konar rafmagnstækja til að
Ijetta undir við heimilisstörf-
i x auk hitunar, sepi oft þarf að
rrípa til allvíða ennþá.
Þá er í frumvarpin gert ráð
fyrir að rafmagn til húsahit-
i iar verði 9 au. á kwst., en í
júní 1939 var kwst. á 2.72 au.
: 'mkvæmt hitunai'taxta. Hækk
rnin nemur því samtals 227%.
T”ssi samanburður er rjettur.
J'angt er að miða hækkunina
v i verðlag heimilistaxtans,
< da þótt nokkrir rafmagnsnot
ridur hafi orðið að sæta þeim
ckjörum, að gjalda aðalhitun
f mkvæmt þeim taxta, en
1 num var aldrei ætlað það
] xtverk.
Jeg hef í annað skifti gert
r ein fyrir því áliti mínu og
r 'irgra annara rafmagnsnol-
< ia, að rafmagn til húsahit-
x ar megi fráleitt fara yfir 5
: i. á kwst. miðað við kola-
I xnið á kr. 180 00. í viðtali
’ > Morgunblaðið 13. júlí síð-
r tiðinn telur rafmagnsstjóri,
: áthuganir Rafveitunnar hafi
3 t í ljós, að meðalverðið hafi
t 'nst 7.5 á kwst., ef gert væri
x v fyrir kolaverði á krónur
r 1.00. í greinargerð fyrir áð-
x nefndu frumvarpi er komist*
: i annari niðurstöðu, en hún
<" að meðalvei'ðið sje 6 au. á
1 vst. á móti kr. 180.00 kola-
" 'rði. Fer þá að verða mjótt
1 ilið á milli niðurstöðu minn-
r.r og Rafveitunnar.
En Rafveitan vill eigi láta
sjer nægja 6 au. verð á kwsl.,
heldur er það hækkað um 50%
í 9 au. til að gera ráð fyrir
auknum þægindum og lægri
stofnkostnaði eins og það er
orðað í skýringum við frum-
varpið. Nú er það vitað, að í
allflestum tilfellum mundi
heimilsfólk sjáft annast kola-
kyndingu, yrði hún því eigi
bein heimilsútgjöld, og þæg-
indi, þó góð sjeu, má vissulega
kaupa of dýru verði. Þá er
hitt atriðið eigi síður athuga-
vert. Húseigendum og leigj-
endum þeirra er gert að greiða
Rafveitunni þann verðmun, er
kann að verða á stofnkostnaði
miðstöðvarlagnar og rafmagns
lagnar, með öðrum orðum, þeim
er gei't að greiða ímyndaðan
stofnkostnað. Nú er jeg ekki
viss um, að þessi verðmunur
sje ávalt svo ýkjamikill, en
hilt er jeg alveg sannfærður
um, að Rafveitan á ekki tilkall
til hans frekar en til þóknunar
fyrir kyndingu, sem hún ekki
lætur í tje. Þessi 50% hækkun
verður ekki rjettlætt á þennan
hátl.
Arið 1942 nam tekjuafgang-
ur Rafveitunnar 1.8 milj. kr.
og 1.45 milj. kr. ái’ið 1943, sam
tals bæði árin 3.25 milj. kr. •—
Þessi ríflegi tekjuafgangur
mun aðallega stafa .af viðskift-
um við setuliðið, sem nú fara
óðum minkandi. Er því að von
um, að Rafveitan þurfi nokk-
urn tekjuauka annarstaðar frá.
En það er auðsætt, að sú ein
hækkun á rafmagnsverði á
rjett á sjer, sem er nauðsynleg
lil eðlilegrar fjái'hagsafkomu
stofnunarinnar, en greingerð
fyrir því, að rafmagnverð til
almennings þurfi að hækka,
eins og að framan getur, um
samtals 100%, 255% og 227%,
er eigi fram komin. Mun því
þessi hækkun, sem ekki getur
talist óveruleg, samtímis því,
að meðalverðlag hefir hækkað
um 166%, valda nokkurri
furðu.
Sigurður Þórðarson,
bankamaður.
Mikil aðsókn að
Handíðaskóianum
HANDÍÐASKÓLINN verður
settur um næstu mánaðamót.
Húsnæði skólans, sem þegar er
orðið alt of lítið til að fullnægja
aðsókninni, hefir í sumar ver-
ið lagfært á ýmsa lund. Nýr,
fastur kennari hefir verið ráð-
inn að skólanum, Gunnar
Kiængsson smíða- og teikni-
kennari. Gunnar hefir kent við
gagnfræðaskólann á ísafirði í
átta ár. Stundaði hann sjernám
sitt í Svíþjóð.
S.l. vetur voru nemendur
skólans 340 og nú þegar eru
sumar af námsdeildum skólans
fullskipaðar í tvö ár. Vegna
þessarar miklu aðsóknar hefir
skrifstofa skólans óskað þess,
að blaðið flytti þá orðsendingu
til allra, sem sótt hafa munn-
lega um skólavist næsta vetur,
og ákveðnir eru í því að stunda
námið, ef rúm leyfir í skólan-
um, að þeir ítreki umsókn sína
skriflega í síðasta lagi þ. 24.
þ. m. Eyðublöð fyrir umsókn-
iimar fást í skrifstofunni á
Grundarstíg 2 A og í bókaversl
un Braga Brynjólfssonar, Hafn
arstræti 22.
&
Skúra-
byggingar
í MORG UNBLAÐINU 20.
ág. er eftirlektarvert samtal
við hr. Sigurðs Pjetursson
byggingafulltrúa, um ólöglegar
skúrabyggingar í bænum. Jeg
er honum sammála um, að
margt af þessum skúrum eru
til hinna mestu leiðinda og
ættu því að hverfa.
Til hvers eru þessir skúrar
notaðir spyr margur. — Mjer
vii’ðist þeir vera mest notaðir
sem skýli fyrir bíla, verkstæði
til tómstundavinnu, geymslu
fyrir net og segl úr bátum o.
fl. Mjer finst það órjett-
látt að skúrabyggingar sjeu
bannaðar eins og nú er, þær
ætti að leyfa, en auðvitað undir
eftirliti byggingai'nefndar, og
skipulagsnefndar.
Jeg vil leyfa mjer að stinga
upp á því að byggingayfirvöld
bæjarins úthluti vissum stöð-
um í bænum til skúrabygginga
og á sem þægilegustum stöðum
fyrir notendur þeirra. — Þeir,
sem koma til með _og þurfa á
slíkum skúrum, eða vinnu-
byggingum að halda eru: Bíl-
stjórar, trillubátaeigendur, ým
iss konar fjelög, sem gælu not-
að þær sem skrifstofu, bóka-
safn, fundaherbergi og smíða-
stofu.
Þessi fjelög, sem mjer finst
að komi til greina eru: Svifflug
f jelag íslands, skíðafjelögin,
skátar, farfuglar, róðra- og
siglingafjelög. Og að lokum
einstaklingar, sem ekki eru
svo stæðir að eiga eigið hús þar
sem þeii'*geta verið með ióm-
stundavinnu sína.
Þessir einstaklingar gæti jeg
hugsað mjer að væru aðallega
ungir og áhugasamir piltar,
með áhugamál á ýmsum svið-
um. T d. piltar, sem hafa áhuga
á smíðum (járn eða trje) i tóm-
stundum sínum, og fagmenn,
sem fengju þarna góðan og ró-
legan samastað til rannsókna
og tilrauna varðandi iðn sína.
Við íslendirlgar eru fámenn-
ir, og þess vegna þarf að hlúa
að þeim mönnum, sem eitthvað
vilja hugsa og gera í tóm-
stundum sínum á meðan þeir
eru ungir og hafa best skilyrði
til náms og mestan áhuga til
þess að glíma við ýms verk-
efni. Þessvegna segi jeg leyfið
skúrabyggingar.
Um útlit og fyrirkomulag
þessara skúra hef jeg hugsað
mjer að þeir væru í flestum
tilfellum bygðir þannig, að
þeir mynduðu ferhyrnda sam-
stæðu (líkt og verkamannabú-
staðirnir), þannig að gluggar
skúranna sneru að götu en dyr
að porti, og innkeyrsla væri úr
sín hvorum enda portsins. —
Byggingarefnið ætti að vera
vikurholsteinn. Um hverja
skúrasamstæðu ætti að vera
fjelag, sem sæi um innkaup á
öllu efni í skúrana og skipu-
legði vinnuna við byggingu
þeirra, en fjelagsmenn legu til
alla vinnu.
Tilgangur minn með þessari
grein er sá, að mælast til þess,
að bætt verði úr þeirri þörf
bæjarbúa fyrir skúra og að
þeir fái leyfi til að reisa þá, en
neyðist ekki til þess að í’eisa þá
í óleyfi yfirvaldanna.
Sigiirður Hilmar.
BRJEF:
\lafnlausi ferðamaðurinn í
Kinnastaðabílnum
Herra ritstjóri!
VEGNA brjefs Alþýðublaðs-
ins 29. ágúst tel jeg mið knúð-
an til að gera nokkrar athuga-
semdir og einnig upplýsa að-
stæður sjerleyfishafa, ef al-
menningur skyldi vera jafn ó-
kunnur þeim málum sem þessi
bi'jefrilari Hannesar á horninu
virðist vera.
Bi'jefritarinn telur sig hafa
ferðast víða um heim. En jeg
leyfi mjer að efast um, að at-
hyglisgáfa þessa manns sje í
góðu lagi, því að það hefir ekki
heyrst ennþá, um þá bíla er-
lendis, sem ekki gætu bilað. —
Mjer er nær að halda, að ,þessi
maður hafi ekki ferðast neitt
erlendis, nema þá í draumi.
Það hafa hundruð manna
ferðast í sumar með bíl þess-
um, sem hann gerir að um-
ræðuefni í áðurnefndu bi'jefi,
og enginn þeirra talið ástæðu
til að kvarta yfir bílnum fyrr.
Enda engin ástæða iil þess. —
Það sannar brjefritari sjálfur
þar sem hann segir, að bíllinn
hafi verið 12 tíma frá Kinn-
ai'stöðum til Reykjavíkur, sem
eru því nær 300 km, og þar í
allar tafir, enda var áætlunar-
bíllinn aðeins hálfa klukku-
stund á eftir áætlun nefndan
dag, er hann kom lil bæjarins.
Það mun enginn fullvita
maður furða sig á því, þó að
bifreiðar sjeu ekki alltaf sem
nýjar, þar sem endurnýjun á
þeim er ófáanleg, og vara-
hlutir ekki til, eða af mjög
skornum skamti, og kemur
þetta sjerstaklega niður á sjer-
leyfishöfum, þar sem allflestir
sjei'leyfishafar hafa ætíð orðið
útundan við úlhlutun bifreiða,
þrátt fyrir það, þó bifreiðar
hafi verið fluttar til landsins í
hundraðatali, og má í því sam-
bandi benda á, að 1942 voru
fluttar inn á vegum þess op-
inbera 778 vörubifreiðar. Þar
af fengu sjerleyfishafar á öllu
landinu aðeins 15—20 bifreið-
ar, og má af þessum tölum sjá
hvaða erfiðleika sjerleyfishaf-
ar hafa við að striða. T. d. hefi
jeg aðeins fengið 1 bifreið af 4
á sjerleyfisleið minni fyrir til-
hlutun póststjórnai'innar. Hin-
ar 3 hefi jeg keypt á „svörtum
markaði”, og þess vegna ekki
skyldur til að hafa þær á rút-
unni. Það mundi sennilega ein
hver þurfa að bíða nokkra ivo
tímana, ef aðeins 1 bíll gengi
á þessari leið.
Hann virðist erfiður á skaps-
mununum ferðamaðurinn í
Kinnarstaðabílnum 12. ágúst.
Þá mun það hafa verið, sem
undrin skeðu (að kvikindið fór
ekki í gang). Hann reynir að
svivirða allt og alfa, nema
sjálfan sig. Hann virðist æða
um, ilta á sig kominn, og munu
flestir skilja ástæðuna, sem
bi'jefið hafa lesið. Hann revnir
að koma því inn hjá lesendum,
að þetla hafi skeð á eyðistað.
En það yar nú eitthvað annað.
Það var á Kinnai'stöðum í
Þorskafirði, heimili, sem er al-
,þekt fyrir gesti'isni, bæði fyi'r
og nú, enda notuðu farþegar
sjer það óspart þennan morg-
un, og sátu við kaffidrykkju,
meðan viogerð á bílnum fór
fram.
Bi’jefritarinn ræðst á bílstjór
ann og telur það of gott fyrir
hann, að hann reyki á meðan
fólkið sest inn í bílinn, og hend
ir síðan sígarettunni hálf-
reyktri eftir að hann er sestur
inn í bílinn.
Þar næst ræðst hann að far-
þegunum i bílnum, og kallar
þá fifl ásamt bílstjóranum, og
að þeir heyri til múgsins, og
gefur með því í skyn, að hann
sjálfur sje af háum ættum eða
jafnvel af aðli. Gerist hann
býsna djarfur að leyfa sjer að
kalla fjölda fólks slíkum nöfn-
um, og mun það varða við lög.
Jeg vil í þessu sambandi láta
brjefritarann vita, að til eru lög
sem ná til þeirra manna, sem
stunda atvinnuróg. Og ef hann
þorir að gefa upp nafn sitt, þá
er jeg tilbúinn að mæta honum
á þeim vettvangi. Annars vil
jeg ráðleggja brjefritara þess-
um, að leita að moldarflagi í
hvarfi til að svala sjer, heldur
en að skeyta skapi sínu á far-
þegum í mínum bílum eða
þeim bílstjórum, sem vinna hjá
mjer.
Það eru vinsamleg tilmæli
mín til yðar, Hannes minn, að
þjer takið ekki menn á hornið
með mjög háum hita, og tel jeg
að betra væri þeirra vegna, að
hjálpa þeim til læknisaðgerða,
jafnvel þó það væri eitthvað
inn fyrir bæinn, heldur en að
þeir verði sjer til skammar i
brjefaskriftum.
10. sept. 1944.
Guðbr. Jörundsson,
frá Vatni.
’♦
Suður-Frakkar
kyrrast
London í gærkveldi:
EINN frjettaritari Reuters í
Frakklandi segir, að hefndar-
þorsti manna í Suður-Frakk-
landi, eftir að Þjóðverjar voru
hraktir þaðan, hafi verið gríð-
arlegur. Nú er löggæslan a5
komast í fastar skorður. Allir
þeir, sem hafðir hafa verið fyr-
ir rangri sök eða teknir fastir
í misgripum hafa verið látnir
lausir, og þeir, sem ábyrgð
bera á slíkum handtökum,
verða látnir sæta ábyrgð. Þeir,
sem hafa með framferði sínu
brotið gegn almennum mann-
rjettindum, verða látnir sæta
dauðarefsingu. — Reuter.
Ef Loftur ^etur það ekki-
— |iá hver?
Eggert Claessen
Einar Ásmundsson
Oddfellowhúsið. — Sími 1171.
hæstarjettarmálafli’tningsmeTm,
Allskonar lögfrœðistörf í