Morgunblaðið - 08.11.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 8. nóv. 1944.
MORGIJNBLABIÐ
7.
FJELAGSLÍF ÍSLEIMDIIMGA I BRETLAMDI
Eftir ívar Guðmundsson.
ÍSLENDINGUM fer sífjölg-
andi í Bretlandi. Ungir menn
leita sjer þar mentunar frem-
ur en áSur var. AUmargar ís-
lenskar stúlkur hafa gifst ensk-
um mönnum, og kaupsýslu-
menn hafa leitað þangað r
verslunarerindum og jafnvel
sest að í Bretlandi.
Það er sterkt band, sem bind !
ur íslendinga erlendis, þar sem
er þjóðernið og tungan. Eink-
um hin síðari árin, eftir að
samgöngur hafa orðið tregar af
hernaðarástæðum, hafa íslend-
ingar erlendis bundist fjelags-
samtökum. Þeir hafa með því
haldið við tungu sinni og feng-
ið tækifæri til að ræða áhuga-
mál sín. Einn slíkur fjelags-
skapur er íslendingafjelagið í
London. Nýlega hefir formað-
ur þessa fjelagsskapar, Björn
Björnsson, kaupmaður í Lon-
don, verið hjer á ferð og jeg
notaði tækifærið til að leita
frjetta hjá honum um fjelagið
og hag íslendinga í Bretlandi.
Jeg hafði áður fengið tækifæri
til að kynnast áhuga Björns
fyrir fjelagsmálum íslendinga
í London og sagði frá því hjer j
í blaðinu eftir blaðamannaför-
ina til Bretlands 1941. En margt
hefir breyst á þeim þremur ár-
um, sem síðan eru liðin. ís-
lendingar eru nú orðnir fjöl-
mennari í London og þeir hafa
stofnað Islendingafjelagið, sem
er góður vísir að öflugum og
þörfum fjelagsskap meðal ís-
lendinga, er búsettir eni í Lon-
don og umhverfi.
íslendingafjelagið.
íslendingafjelagið í London
var stofnað 10. april 1943, en
áður höfðu íslendingar haft
með sjer samband nokkuð og
hittst við og við- í fjelaginu eru
nú 55 manns. Eru meðlimir fje
lagsins svo að segja allir ís-
lendingar, að fáeinum mönn-
um undanteknum, sem hafa
sýnt íslandi og íslendingum
sjerstakan áhuga og velvild. •—
Bræðraþjóðirnar á Norðurlönd
um eiga þar sína fulltrúa, þar
sem eru Christmas Möller,
leiðtogi frjálsra Dana, J. S.
Worm-Múller prófessor, Lag-
erfelt barón frá Svíþjóð og þeír
sem fara með íslandsmál í
British Council og Hambros-
bankæ
Svifsprengjuáráslr hindra
fjelagslífið.
Björn Bjömsson, sem verið
hefir formaður íslendingafje-
lagsins frá stofnun þess, segir
að verkefni fjelagsins sjeu
mörg. Það hafði komið sjer upp
lesstofu í Browns Hotel. Var les
stofan vel sótt, áður en svif-
sprengjuárásirnar hófust í
sumar. íslendingar komu á les-
stofuna til að lesa íslensk blöð
og bækur og til að hittast. En
þegar hinar miklu árásir hóf-
ust á London dró mjög úr að-
sókninni að lesstofunni og það
fór svo að hætt var við að hafa
hana opna. Það er þó fyrirhug-
að að opna hana á ný svo fljótt
sem ástæður lej/fa. Fjelagið á
nú dálítið bókasafn með nokk-
urum íslenskum bókum og bók
um um ísland, einkum ferða-
bókum. Blöð og tímarit hafa
fjelaginu borist hjeðan að
Samtal við Björn Björnsson,
formann Islendinga-
fjelagsins í London
HUS BJÖRNS BJÖRNSSONAR, Allerford, í Silverlane,
Purley, sem Islendingar í London nefna stundum „Landakot",
vegna þess hve Isiendingar koma þangað oft.
vera íslendingar þó forlögin
hafi hagað því svo til að við
erum búsett erlendis um lengri
eða skemri tíma. Við viljum
halda við þjóðerni okkar og
tungunni eftir fremsta megni.
En það verður ekki auðvelt
nema með einhverri hjálp og
skilningi að heiman. Við erum
ekki síður góðir íslendingar en
þeir, sém farið hafa yfir stærri
Björn náði tali af forstjóra fyr
irtækisins og fór að rabba um
þetía við hann. Leist forstjór-
anum ekki vel á hugmyndina
til að byrja með og ekki beíur,
er hann heyrði nefndi íbúatölu
landsins. En svo fór þó þetta
eftir samtalið, að forstjórinn
lofaði að athuga málið og nú
hefir verið ákveðið að taka upp
námskeið í íslensku.
Dr. Stefán Einarsson í Balti-
more mun vinna að þessu ásamt
öðrum.
Þetta Linguaphone námskeið
sjó. Við heyrum talað um Þjóð mun vafalaust verða hið þýð
ræknisfjelag á Islandi, en það
jingarmesta tæki til að halda
meðal
Islendinga, sem erlendis dvelja
og barna þeirra. Á Björn
hinar bestu þakkir skildar fyr-
ir að hafa komið þessu á fram-
færi.
ÍSLENDINGAR í London: Elinborg Stefánsson, frú Hulda
Björnsson og dætur hennar Krislín og Ingunn, Þórarinn Jóns-
son kapteinn, sem nú er í breskri fallhlífahersveit.
virðist ekki vera um neitt Þjóðl Yið íslensku «unnáttu
ræknisfjelag Evrópu-íslendinga
að ræða. En það er þó fjelags-
skapur, sem þyrfti að komast
á stofn eða verksvið Þjóðrækn-
isfjelagsins víkkað.
Þær íslenskar konur, sem
gifst hafa erlendum mönnum,
vilja kenná börnum sinum ís-
lensku og þær vilja halda sam-
bandinu við gamla Frón. Hver
einasti Islendingur, sem sesf að
í framandi landi er fulltrúi þjóð
arinnar, þó í smáum stíl sje.
Eftir einstaklingnum er þjóðin
dæmd. Við höfum ekki ráð á
að missa sam&andic^ við þessa
Islendinga og við þurfum ekki
að gera það.
íslendingar i Kaupmannahöfn
hafa riðið á vaðið með þarft
fyrirtæki, þar sem er tímaritið
Frón. Slíkt tímarit þyrfti eft-
ir strið að ná til sem flestra ís-
lendinga erlendis. í dálkum
slíks rits gætu þeir rætt sín
áhuga og vandamál. Það væri
meira að segja ekki úr vegi að
stofna Evrópusamband íslend-
ingafjelaga.
heiman og eru það kærkomnar
sendingar. Ennfremur hefir upp
lýsingadeild bresku ríkisstjórn
arinnar (M.O.I.) sent fjelaginu
frjettir af helstu viðburðum
hjeðan að heiman. Voru t. d.
frjettaskeytin frá lýðveldishá-
kleyft að sækja skemtanir fje-
lagsins. En sá megin galli er
á þessu fyrirkomulagi, að risnu
sjóðurinn hefir engar fastar
tekjur og hingað til hafa ein-
stakir menn tekið á sig að
greiða hallann. Hve lengi verð
tíðinni vinsæl mjög meðal ís- I ur hægt að halda því fyrir-
lendinga. Ekki er gott að segja komulagi, er ekki hægt aðsegja.
hvort þessari frjettastarfsemi
verður haldið áfram. — En
margir íslendingar í London j f jelagsins í Re.vkjavík.
Stjórnarfundur íslendinga,-
eru að vona, að nú þegar frjetta
deild hefir verið stofnuð inn-
an utanríkisráðuneytisins, þá
muni verða hægt að fá frjettir
beint til sendiráðsskrifstofunn-
ar fyrir tilstilli islenskra yfir-
valda. Myndi það verða vel
þegið af íslendingum ytra.
Erfiðleikar. *
Það fer ekki hjá því, að nokk
urir erfiðleikar sjeu á að halda
slíkum fjelagsskap eins og hjer
um ræðir saman. Það er þó
ekki vegna áhugaleysis fjelags
manna, heldur meira vegna
þess, að fjelagið er fátækt. —
Það hefir t. d. verið nauðsyn-
legt, að halda nokkur hóf fyr-
ir gesti, sem komið hafa frá
íslandi. Margir fjelagsmanna
eru efnalitlir námsmenn og hef
ir ekki tferið ætlast til, að þeir
gætu greitt það hátt þátttöku-
gjald, sem hlýtur að verða í
slíkum hófum. Hefir því verið
tekiö það ráð, að stofna risnu-
sjóð. Með þvi móti hefir hing-
að til verið hægt að hafa þátt-
tökugjald í hófum fjelagsins
það lágt, að öllum ætti að verá
— Þau tíðindi gerðust í sögu
hins unga íslendingafjelags í
London á dögunum, segir Björn
að haldinn var stjórnarfundur
að Hótel Borg í Reykjavík. •—
Stóð þannig á því, að hjer voru
staddir í Reykjavik meiri hluti
stjórnarinnar. Stjórn fjelags-
ins skipa nú: Björn Björnsson,
formaður. BrynKildur Sören-
sen, Þorsteinn Hannesson, And
rjes Björnsson og Eiríkur Bene
diklz.
Fjelagssljórnin hefir ýms
áhugamál á prjónunum, en best
er að tala sem minst um þau
sinni. Það er t. d. alveg óvíst
um húsnæðismál fjelagsins í
framtíðinni. En þó má segja
með nokkurri vissu, að fjelagið
hvgsl ekki að byggja neina
„höll“ í náinni íramtíð. Getur
VQnandi komið fram nokkrum
af sinum'áhugamálum án þess.
„Vitjum vera Islendingar“.
— Stundum fer ekki hjá því,
heldur Björn Björnsson áfram,
ao við íslendingar, sem erlend-
is dveljum í Evrópulöndum,
finnum, að íslendingar heima,
skilja okkur illa. Við viljum
fslendingar sakna stutt-
bylgjuútvarpsins.
Það væri ýmislegt hægt að
gera hjeðan að heiman til að
hjálpa íslendingum erlendis til
að halda sambandinu við gamla
landið, sem þeim er svo kært.
Eitt af því, er stuttbylgjuút-
varp frá íslandi. Þeir landar,
sem muna eftir stuttbylgjuút-
varpinu sakna þess mikið. —
Þao væri mikil bót ef því vrði
komið á aftur.
I slíku útvarpi gætu íslend-
ingar erlendis fylgst með því,
sem er að gerast heima, gætu
hlustað á íslensku. Þeim fynd-
ist þeir ekki vera eins einmana,
ef slíkt útvarp væri tíl. Bara
að heyra rödd að heiman, þó
ekki sje nema í gegnum út-
varpsviðtæki hefir mikið að
segja.
Viðskiftamál íslendinga
og Breta.
Að lokum spurði jeg Björn
Björnsson um viðskiftamál ís-
lendinga og Breta. Hann er
þeim málum manna kunnugast
ur, því hann á sjálfur stórt út-
flutnings- og innfluthings-
fyrirtæki í London. •—
Björn hefir auk þess ritað um
íslensk bresk viðskifti í bresk
viðskiftatímarit.
— Það er ekki mikið um þau
mál að segja^ eins og stendur,
segir Björn, fram yfir það, sem
almenningur veit.
Bretum hefir líkað viðskiftin
við íslendinga yfirleitt vel og
sama finst mjer vera að segja
um íslenska kaupsýslumenn.
Viðskifti Breta út á við tak-
markast nú mjög'af hernaðar-
nauðsynjum. Margir framleið-
endur eru í herþjónustu og yf-
irleitt miðast öll framleiðsla
þjóðarinnar við hernaðinn, eins
og kunnugt er, þá verða við-
skifti milli íslendinga að fara
eftir ákveðnum reglum í sam-
bandi við láns- og leigukerfið
og verslunarsamninga, sem gerð
ir hafa verið milli Bretlands,
Bandaríkjanna og íslands.
En jeg þykist viss um, að
undir eins og Bretar geta á ný
farið að framleiða til aukins
útflutnings, þá muni takast við
skifti á ný milli íslendinga og
Breta. Jeg heyri það á kaup-
sýslumönnum hjer, að þó þeir
sjeu að mörgu leyti ánægðir
með þær vörur, sem þeir fá
nú, þá vilja þeir gjarna fá
breskar vörur á ný til saman-
burðar.
íslcnskur verslunarfulltrúi
í London.
Það, sem okkur vantar í
London nú þegar, er íslenskt
íslenskur
íslensku námskeiðí'á
Linguaphone-plötum.
Björn Björnsson hefir komið verslunarráð, eða
því til leiðar, að á næsta ári verslunarfulltrúi.
kemur út námskeið á íslensku I Svíar, Norðmenn og Danir
á Linguaphone-grammófónplöt höfðu slíkt ráð í- London fyrir
um. En þessi aðferð í tungu- stríð. Það ætti að fá ungan og
málkenslu hefir, sem kunnugt duglegan hagfræðing í slíka
er. rutt sjer mjög lil.rúms und stöðu, eða annan mann, sem
anfarin ár og orðið vinsælli , væri vel undi-r starfið búinn.
með hverju ári, sem líður. | Þetta eru mínar hugmyndir,
Björn segir, að dag nokkurn, mótaðar af langri reynslu, seg-
er hann var á gangi í Regent- ir Björn.
stræti í London, hafi hann rek- j
ist á auglýskigu frá Lingua- íslenska heimiiið í Purley.
phone, þar sem birtur var listi
yfir þau tungumál, sem Lingua
phone kennir. Þar var hvorki
íslenska eða danska, en aftur
á móti bæði saénska og norska.
Það verður ekki svo skilið
við málefni íslendinga í Lon-
don, að ekki sje minst á ís-
lenska heimilið í Purley við
Framh. a 8. síðu.