Morgunblaðið - 04.01.1945, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 4. janúar 1945,
Wegageri rikisins é von á 30 stórvirkum vjelum
Frá vegamálastjóra, Geir
G. Zoéga, hefir Morgun-
blaðið fengið eftirfarandi
yfirlit yfir vega- og brú-
argerðir á árinu 1944:
FJÁRVEITINGAR í fjár-
Uiguín til vegamála voru
nktr.ar 14 milj. kr.v en sam-
tais hefir heildarkostnaður
orðið hátt á 17 milj. króna.
Hjer af voru ef tirstöðvar f rá
áristiu 1943 um 1,5 milj. kr.
og um 1.7 milj. kr. greiðslur
frá setuliðinu til viðhálds
fjjóðvega. Er þetta hærri
upphæð en nokkru sinni f yr,
en aðgætandi er, að vegna
verðhækkunar á öllum svið-
um eru framkvæmdir ekki
rniög miklu meiri en áður,
og jafnvel nokkru minni en
1943, en þá nam heildar-
eyðsian um 16.4 milj. kr.
Að nýbyggingum á bjóðveg-
U)>, var unnið á um 100 veg-
víðsvegar um land alt
4'yrir jsamtals nær 6 milj. kr. —
;4Fre>3tað var vinnu á nokkrum
♦ oflurn, sumpart vegna lítils
4ratríboðs verkamanna, ep sum-
ftítrt vegna vöntunar á stórvirík
um v jelum. Geymast þær fjár-
veitingar til næsta árs.
Stór*irkar vjelar.
Margar stórvirkar vjelar hafa
verið í pöntun, sumar meir en,
órlangt, en vegna þess að ut-'
41 t-ítningsleyfi hafa ekki fengist,
hafa epgar slíkar vjelar bætst
við til afnota 1944. Hafa því að-
ein.j verið I notkun’þær 3 jarð
ýXur^ sem vegagerðin a, auk 2
•—3 annarra sem leigðar hafa
verið um tíma og nokkurra
vje'la, sem setuliðið hefir lánað
um táma. Virðist nú nokkur von
urn að eitthvað rýmkvist um út-’
flutningsleyfi.
Aamtals eru meir en 30 slíkar
vjelar í pöntun, bæði jarðýtur,
vegheflar, grafvjelar og á-
rrio'kstrarvjelar. Fjárveitingar
1944 og 1945 til vjelakaupa eru
samtals 2.4 milj. kr. Er vitan-
lega gert alt sem unt er til þess
að ná sem flestum vjelanna fyr
ir vorið, enda veltur mjög á því
um framkvæmdir á næsta ári,
.svo mjög að sjálfsagt þykir að
fresfta ýmsum nýbyggingum,
nema hentugar vjelar fáist, þar
eð kostnaður myndi ella fara
fram úr öllu hófi.
f'íoirðurlandsleið.
Á Norðurlandsleið var mest
unnlð í þessum köflum: Hafnar
fjaiísvegi í Vatnsskarði og í
Öxnadal. Nýgerði kaflinn í
Hafnarfjallsvegi kemur ekki að
notum nema að nokkru leyti
fyr en fullgerður er tæplega 5
km kafli til viðbótar í Hafnar-
skógi, sem gerður verður á
næsta ári. Þegai' ennfremur
er lokið þar tæplega fimm
km. kafla um Fiskilækj-
araiela, verður fullgerður upp-
Ivleyiptur vegur frá Akranesi tii
Eorgarfjarðarhjeraðs og á þá
að vera fengin þar örugg vetrar
loið Vajnsskarðsvegur er nú
k« «nktn svo langt, að vænta
«ná, að fullgerður verði á næsta
ár.i nema e. t. v. smákaflar hjá
BwUtaðarhlíð og Víðimýri. — Á
Öxiiadalsheiði er fullgerður
k'aöinn upp brekkuna hjá
Baklíaseii að Grjótá og nokkuð
byrjuð vegagerð vestar. Vegur
Viðhald vega og nýbyggingar
kostaði 17 miljón kr. s.l. ár
inn frá Silfrastöðum um Norð-
urárdal norður að Grjótá er 22
km. að lengd og teppist venju-
lega, þegar kemur fram á
haust og fram í júníbyrjun. —
Þarf að leggja áheislu á að
Ijúka honum sem fyrst, og fá til
'hans hærri fjárveitingar en nú,
þegar lokið er Vatnsskarðsvegi.
í ár var mest unnið í Öxnadal
■innanverðum og lokið þar kafl
anum innan við Öxnadalsá, enn
fremur nokkrum köflum utar.
1Eru þar þó enn ólagðir 3,5 km„
^sem væntanlega verða fullgerð
ir á næsta ári. Þegar lokið er
vegagerð um Norðurárdal og
Öxnadalsheiði væntanlega eftir
4—5 ár, má gera sjer von um,
að leiðin til Akureyrar verði
jafnaðailega bílfær 1 snjóljett-
um vetrum. Á Norðurlandsleið
var ennfremttr unnið að nýlagn
ingu í Húnavatnssýslu hjá
Enniskoti og hjá Bólsstaðarhlíð.
Verða þeir kaflar fullgerðir á
næsta ári og mun þá batna atl-
verulega vetrarleiðin.
V'esturland.
Á Vesturlandi var aðallega
unnið að þessum vegum: Á
Snæfellsnesi var haldið áfram
kaflanum ofan við Búðir í Stað
arsveit og kaflanum yfir hraun
ið innan við Arnarstapa. Vænt
anlega verða þessir kaflar full-
gerðii’ á næsta ári og er það
mikil samgöngtibót. Þarf þá
ekki lengur að fara um Búðaós
og sæta þar sjávarföllym og ak-
fært verður að Arnarstapa, en
þangað er ekki einu sinni kerru
fært eins og e.r. I Stykkishólms
vegi var lökiðyið brekkuna upp
í Kerlingarskarð að vestan og
er þá ógerður 3 km. langur kafli
þar um mela og sanda, ágætur
vegur nú á sumrum, en verður
ófært í fyrstu snjóum. Að hon-
um loknpm, efjlir 1—2 ár verð-
ur leiðin til Stykkishólms jafn
aðarlega. bílfær.. einnig á vetr-
um; • * .
Á Vestfjörðum var aðallega
unnið í Pgtreksfjarðarvegi,
Rafnseyrarheiðarvegi, Bitru-
vegi og Langadalsvegi. Patreks
fjarðarvegur er nú kominn frá
Patreksfirði inn að Kleifaheiði
og þó ekki fullgerður. Er um 8
km. yfir heiðina suður til Barða
strandar, nokkuð kostnaðarsöm
vegagerð á köflum, en þarf að
ljúkast á næstu árum, svo og á-
fram um Barðaströnd að Brjáns
læk. Rafnseyrarheiðarvegur frá
Þingeyri til Rafnseyrar er énh
kominn aðeins stutt áleiðis og
enn ógerðir um 9 km., en veg-
stæði er gott og verður þetta
yfirleitt ekki kogtnaðarsöm
vegagerð. I Bitruvegi í Stranda
sýslu var gert bílfært að sunn
an að heitá má tíl Óspakseyrar.
Er fyrirhugað að halda þessum
vegbótum áfram norður yfir
Bitruháls til Kollafjarðar. Verð
ur þá sumarbílfært um sýsluna
alt frá Borðeyri nakkuð norð-
ur fyrir Hólmavík. í Langadal
er nú orðið akfært frá Arngerð
areyri inn í dalbotn og upp á
heiðarbrún, og yerður nú hald
ið áfram su.ður yfir Þoskafjarð
arheiði. Eru þar ógerðir enn um
20 km., all-kostnaðarsöm vega-
gerð, sem fyrirhugað er að
ljúka á næslu 2—3 árum.
Norðurland.
Á Norðurlandi var auk aðal-
leiðarinnar sjerstaklega unnið í
Greinargerð Viðskiptaráðs varðandi
innkaup umboðsmanná í Ameríku
Frá Viðskiftaráði hefir
blaðinu borist eftirfar-
andi:
ÞEGAR sú breyting var gerð
á verðlagseftirlitinu snemma á
árinu 1943, að það var fengið að ræða’ taldi ráðið ekki ríett
í hendur Viðskiftaráðinu og að 2era um i,að a,yk,un án
sjerstakur verðlagsstjóri var Þess að fá um það umsógn rík-
skipaður, höfðu ýmis fyrirtæki issUórnarinnar. Aö lokinni ai-
umboðsmenn eða útibú í Banda hu6un á málinu taldi hún Við‘
ríkjunum til þess að annast skiftaráðinu ekki heitnilt að
vörukaup fyrir sig, auk þcss Sefa ut fyiirmaeli um, að neita
sem nokkrir íslenskir rikisborg að ,aha Shcfa íeikmnga frá am-
arar höfðu sest þar að til þess eríákum fyrirtækjum, jafnvel
,að kaupa vörur fyrir ísleosk *óit íslenskir ^orgarar slörf-
fyriríæki. í gildandi verðlags- , Vðu vlð þau veSna viðskifta vlð
Tvö fyrirtæki í Reykjavík kærð iyrir
vorXbflch?A|
* «1 Vl
ákvaeðum voru engin hámarks-
ákvæði um umboðslaun slíkra
aðilja,
Eitt af fyrstu verkum Við-
skiftaráðsins og verolagsstjóra
var að endurskoða hinar al-
mennu reglur um verðlagningu
vara. Hálfum mánuði eftir að
ráðið var fullskipað til þess
að fjalla um verðlagsmál, gaf
það út nýjar verðlagningarre^l
ur, og var þar m- a. ákveðið, að
fyrirtæki, sem hefðu umboðs-
menn eða útibú erlendis, mættu
ekki reikna þeim meira ea 5%
í umboðslaun. Þegar á fyrstu
fundum ráðsins var og um það
rætt og það fyrirhugað. að géfa
út reglur um að verðlagning
vöru skyldi aldrei bygð á reikn
ingum (fakturum) íslenskra rík
isborgara í Ameríku, eða á
reikningum amerískra fyrir-
tækja, sem íslenskir borgarar , útibú sitt reikna sjer hærri um-
störfuðu við vegna viðskifta við ! boðslaun en heimill er. Var nú
ísíand eða gildar líkur væru I hafinn víðtækur undirbúning-
fyrir að stæðu í hagsmunasam- ! ur að rannsókn þessa máls, m.
a. moð aðstoð ræðismanns ís-
lands í New York. í október var
Skagastrandarvegi, Út-Blöndu-
hlíðarvegi, Siglufjarðarskarðs-
vegi, Svalbarðsstrandarvegi
og Brekknaheiðarvegi. I
Skagastrandarvegi er verið að
leggja nýjan vegkafla skammt
utan við Blönduós út að Laxá,
og mun meginhluti hans verða
fullgerður á næstu 2 árum. I
Blönduhlíð í Skagafirði er nú
kominn all-góður vegur frá
Hjeraðsvatnsbrú á Grundar-
stokki um 12 km. út bygðina og
er þá leið þessi austan vatna
alia leið að ytri brúnni orðin
nokkuð greiður vegur. í Siglu-
fjarðarvegi var mest unnið í
Fljótunum og er nú orðið bíl-
fært skammt út fyrir Hraun,
en að norðan upp í háskarðið,
sem er rúmlega 600 m. yfir sjó,
Er fyrirhugað að ljúka vega-
gerð þessari á 2 næstu árum,
Á Svalbarðsströnd er fyrirhug-
aður vegur alt út til Höfðahverf
is. Varð kaflinn út að Miðvík
fullgerður í ár, en ólagðir eru
enn um 6 km.( sem ætti að ljúk-
ast á 2—3 árum. Brekknaheið-
arvegur liggur frá Þórshöfn á-
leiðis til Langanesstranda og
eru enn ólagðir um 6 km. til
byggðar nálægt Gunnólfsvík.
Austurland.
Á Austurlandi var víða unn
ið að minniháttar vegagerðum,
en vegna manneklu og vjela-
vöntunar var frestað vinnu í
Oddskarðsvegi milli Eskifjarð-
ar og Norðfjarðar, svo og að
mestu leyti í Fjarðarheiði. Nokk
uð var unnið í Fáskrúðsfjarðar-
vegi, sem nú er nær því kominn
að Hafranesi við Reyðarfjörð,
en þaðan er hæg sjóferð innan-
fjarðar til Eskifjarðar.
Suðurland.
Á Suðurlandi var mesta vega
gerðin í Selvogs- og Krísuvík-
urvegi og unnið þar fyrir nær
900 þús. kr. Er vegurinn að aust
an fullgerður að vegamótum til
Þorlákshaínar eða skámt frá
sem var á förum til Bandaríkj-
anna, skyldi einnig athuga
þessi mál þar. Kom hann aftur
íil lanasins i febrúar 1944.
Skömmu síðar gaf ráðið út fyr|fyrir Vindheima, en að vestan
irmæli um það, að óheimilt sje isuður fyrir Kleifarvatn, nær
að byggja verðlagningu á vöru (t>vi fil Krísuvíkur. Vantar þá
reikningum íslenskra borgara í enn um km’ 111 Þess að veg-
Bandaríkjunum, og lillu síðariurinn nái saman.
var öllum innflytjendum sem
verðlagt höfðu vörur á grund-
veiii reikninga frá ísienskum
umboðsmönnum eða útibúum,
Islana. Ao öoru leyíi hafoi hún
ekkert við fyrirhugaoa ráð-
stöíun að athuga.
Eftirlit með því, hvorl fyr-
irmælunum um að reikna um-
boðsmönnum í Ameríku aðeins
5% væri hlýtt, var að ýmsu
leyti mjög eríitt, enda höfðú
ýmis fyrirlæki erlenda um-
boðsmenn. Var þó á ýmsan hátt-
reynt fyl^jp.st mcð jpessu m.
a. með því að athuga. hvort sam
bærilegar vörur væru dýrari'
hiá þeim, sem hefðu fasta um-
hoðsmenn í BandaríkjunUm, en
öðrum. Kom í ýmsum tilfellum
í ljós, að svo virtist, þótt ógjörn-
i ingur væri að færa sönrmr é,
hver orsökin kynni að vera. í I Þessutn fyrirmælum, þrátt fyr-
seotember 1943 komst verðlags 'lr ítrekamr alllangan frest,
eftirlitið svo að raun um mjög og hefir Vlðskiftaráðið því ekki
gildar líkur fyrir því, að ákveð-
ið fyrirtæk.i í Rey-kjavík Ijeti
Lengd akfærra þjóðvega er
nú nær 4500 km. og eðlilegt, að
vrðhalds- cg nauðsynlegasíi um
bótakostnaður nemi árlega all-
sioan fyrirmælin um 5% um-imiklu fíe- Hann varð þannig
boðslaun voru sett, fyrirskipað als rúmar 11 milj. kr. 1943, en
að senda verðlagseflirlitinu{1944 væntanlega um 8 milj. kr.
frumreikninga frá erlendum 1 ISTýjar brýr.
seljendum, til þess að hægt, Allmargar nýjar brýr voru
að f_anA^Úr Sk,ugg? [gerðar, en flestar smáar,, og
varið samtals til brúagerða
nær 1 milj. kr. Eru þessar helst
ar: Á Vesturlandi Laxá í Svína
hvort þeir hefðu reiknað sjer
meira en 5%, enda hafði verð-
lagseííirlitið nú mjög sterkar
líkur fyrir því, að um slíkt Idal (ófullgerð), Haukabergsá
hefði verið að ræða. Þegar frum á Barðaströnd, Þverá á Rafns-
reikningarnir tóku að berast, jeyrarheiðarvegi nálægt Þing-
eyri, Hafnardalsá við ísafjarðar
kom í ljós, að grunur verðlags- ■
eftirlitsins hafði við rök að
djúp. Á Norðurlandi Vestur-
styðjast. Hinsvegar hafa ýmis 'hópshólaá á Húnavatnssýslu,
■'yrirtæki ekki enn orðið við Kornsá £ Vatnsdal< Brúnastaða-
á í Fljótum og Reykjadalsá hjá
bandi við íslenska innflytjend-
ur. Þar sem hjer var um sjer-
staklega þýðingarmikið nýmælú ákveðið að verðlagsstjórinn,
Laugaskóla, í Þingeyjarsýslu.
Á Austurlandi Hengifossá og
sjeð sjer annað fært en að til- Bessastaðaá) báðar £ Fljótsdal,
kynna þeim, að þeim muni
framvegis ekki verða veitt inn
flulningsleyfi, hafi þau ekki
fullnægt umræddum fyrirmæl-
um fyrir 20. febrúar n. k.
Að svo komnu máli verður
því ekki sagt með vissu, um
Framhald á 8. síðu
■Jóka og Eyrarteigsá í Skriðdal.
Ennfremur var Öxnarárbrú á
Þingvöllum breikkuð og endur
yggð að nokkru. Fjárveitingar
voru fyrir hendi til 20 annarra
rúa, en þeirn varð að fresta,
umpart \ægna vöntunar á efni
og brúasmiðum.