Morgunblaðið - 10.03.1945, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 10. mars 1945
JttínmflmWW
Útg.: H.f Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj^: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald: kr. 7 00 á manuði innanlánds,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura jneð Lesbók.
Finna til sektarinnar
ÞEIR, sem fylgst hafa með skrifum Tímans síðan
núverandi ríkisstjórn var mynduð, hafa án efa veitt því
eftirtekt, að leiðtogar Framsóknar reyna af öllum mætti
að telja þjóðinni trú um, að ástæðan til þess að Fram-
sókn skarst úr leik á s. 1. hausti, þegar verið var að reyna
að koma á allsherjar stjórnarsamstarfi, hafi ekki verið
sú, að skort hafi samstarfsvilja af flokksins hálfu, heldur
hafi ágreiningur um málefni markað afstöðu flokksins.
Það er ofur skiljanlegt, að leiðtogar Framsóknar reyni
að sannfæra þjóðina um þetta atriði. Þeim er ljóst, eins
og öllum öðrum, sem við stjórnmál fást hjer á landi,
að þjóðin þráði heitast af öllu að takast mætti að koma
á stjómmálafriði í landinu.
Þjóðin var búin að fá nóg af sundrunginni og flokka-
drættinum. Hún var áhorfandi þess, að minstu munaði
að þessi gamla og rótgróna fylgja íslendinga yrði helg-
asta máli hennar að grandi, sjálfstæðismálinu.
' Af einlægni fagnaði þjóðin þeirri fregn, er henni barst
á miðjum s. 1. vetri, að komin væri á eining í sjálfstæðis-
málinu. Hún sýndi og í verki, að þetta var hennar vilji
og krafa.
★
Áreiðanlega hafa leiðtogar stjórnmálaflokkanna verið
sjer þess meðvitandi, að þjóðin ætlaðist til' að eining sú,
sem ríkti að lokum um lausn sjálfstæðismálsins, yrði
látin vara lengur en rjett á meðan lýðveldið var stofnað,
því að margar hættur hlutu að verða á vegi hins unga
lýðveldis, á þessum tímum umróta og skelfinga.
Þetta var leiðtogum Framsóknar einnig ljóst. Og þeir
hafa áreiðanlega fundið þann kulda, sem mætti þeim úr
öllum áttum, er það var heyrum kunnugt á s. 1. hausti,
að þessi flokkur skarst einn úr leik, þegar verið var að
reyna að koma á allsherjar stjórnmálafriði í landinu.
Og þess vegna reyna leiðtogarnir nú að blekkja þjóðina.
Reyna að telja þjóðinni trú um, að ekki hafi skort viljann
til samstarfs, heldur hafi verið svo mikill ágreiningur
um málefni, að flokkurinn hafi þess vegna neyðst til að
skerast úr leik.
★
En hver var hann, þessi mikli ágreiningur, sem knúði
Framsóknarflokkinn út á þessa óheillabraut, sem for-
dæmd er af allri þjóðinni?
Á meðan viðræður flokkanna fóru fram á s. 1. sumri
og hausti, varð þessa ágreinings aldrei vart. Þvert á móti
reyndu samningamenn Framsóknar altaf að haga gerð-
um sínum og tillögum þannig, að hvergi bæri neitt á milli
þeirra málefnalega og annara samningamanna. Þetta ligg-
ur alt fyrir skjallegt. Sannleikurinn er sá, að Fram-
sóknarmenn trúðu því statt og stöðugt, að það yrðu sós-
íalistar sem skærust úr leik. Sjálfir vildu þeir vera
hreinir. En þá brast .þolinmæðin. Þeir gátu ekki leynt
því, sem inni fyrir bjó. Þeir rufu einiriguna, án nokkurs
málefnalegs ágreinings.
★
Það var fyrst löngu eftir að núverandi ríkisstjóm var
mynduð, að Framsóknarménn fóru að búa til ágreining,
sem átti að hafa ráðið afstöðu þeirra. Þessi ágreiningur
átti að vera í fjármálunum.
Þegar Eysteinn Jónsson var á þingi að belgja sig upp
og útmála með sterkum orðum „stefnu núverandi stjórn-
ar í fjármálunum”, varð f jármálaráðherra að orði eitthvað
á þá leið, að engu væri líkara en Eysteinn hafi imdan-
farin ár lifað einskonar Robíson Krusoe lífi og vissi því
ekkert hvað gerst hefði.
Núverandi ríkisstjórn hefir ekki markað þá fjármála-
stefnu,.sem ríkti á síðasta þingi. Hún er bein afleiðing
þess, sem búið var að gera og Framsóknarflokkurinn ber
mesta ábyrgð á, því að hann hjelt dauðahaldi í það óheilla
stjórnarfar, sem yar undirrót þessarar stefnu.
Framsóknarmenn finna til sektarinnar og bíða ótta-
slegnir dóms þjóðarinnar.
XJííuerji ilripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Safnahúsið.
MÖRGUM blöskrar hvernig
búið er að Safnahúsinu við Hverf
isgötu að utan. í sumar sem leið
ræddi jeg um þetta mál hjer í
dálkunum og skömmu síðar var
látið í veðri vaka, að hafist yrði
handa um að gera við húsið að
utan, en ekkert hefir orðið úr
framkvæmdum. Um þetta mál
skrifar Þ. E.:
Fáir munu neita því, að Safna
húsið er einhver virðulegasta og
vandaðasta opinbera byggingin
hjer í bæ og auk þess geymir hún
dýrmætustu söfn þjóðarinnar. —
Ríkisstjórnin hefir varið all-
miklu fje til þess að endurbæta
bygginguna að innan og á hún
þakkir skilið fyrir þá hirðusemi.
Öðru má'li er að gegna með við-
hald byggingarinnar að utan. —
Það verður að teljast þjóðinni
beinlínis til skammar. Um nokk-
urra ára skeið var venja, að kalk
þvo veggi byggingarinnar, en síð
ustu árin hefir það ekki verið
gert, enda eru veggirnir nú að
mestu kalklausir, en óhreinindi
komin í þess stað. Á þaki bygg-
ingarinnar eru bárujárn og hefir
það einhvern tíma verið rauð-
málað, en sú málning er að mestu
horfin og ryð og sót komið í stað
inn.
Ætti að kvarshúða
bygginguna.
„í NÚVERANDI ástandi er
Safnahúsið okkur til vansæmdar
og hefir margur erlendur og inn
lendur maður hneykslast á óhirð
unni. Hið opinbera ætti nú þegar
að láta hefjast handa um að bæta
úr og láta húða húsið að utan
með kvarsi, eða kvarsi og hrafn-
tinnu. Láta rífa ryðjárnið af þak
inu og setja venjulegar þakhell-
ur í staðinn, eða asbestþynnur".
Það eru vafalaust margir sam-
mála Þ. E. í því, sem hann segir
um Safnahúsið.
Barnaheimili og
barnauppeldi.
í SAMBANDI við brjef frá E.
G. um útvarpsfyrirlestur Björns
Sigurðssonar læknis á dögunum,
um barnaheimili, hefir F. S. skrif
að mjer all-langt brjef. Telur
brjefritari, að misskilnings gæti
hjá E. G. Björn læknir hafi talað
um dagheimili og leikskóla fyrir
börn, en ekki dvalarheimili, og
sje það tvent ólíkt. Hvað því við-
víkur, að barnaheimili sjeu einka
hugmynd, eða einkaeign einhvers
sjerstaks stjórnmálaflokks, bend-
ir F. S. rjettilega á, að hjer á
landi hafi allir stjórnmálaflokk-
ar stutt barnaheimila-hugmynd-
ina, enda sjeu barnaheimili al-
gjörlega fyrir utan stjórnmála-
þref. Aðalatriðið í brjefi F. S. er
þetta:
„Hvar hefir E. G. fengið þau
„haldgóðu sannindi“, að betra sje
fyrir börnin, að eyða dögunum á
götunni, þar sem þau eru í stöð-
ugri hættu vegna umferðar og
eiga einnig á hættu að verða fyr-
ir meiri eða minni siðferðislegri
lömun — en á- barnaheimilunum,
þar sem þeim er kent eitt og ann-
að nytsamlegt við þeirra hæfi og
reynt er eftir mætti að glæða and
legan þroska þeirra“.
•
„Bíódrengurinn“ og
miðaokrararnir.
ÞAÐ FÓR EINS og mig grun-
aði, að togarasjómenn vilja ekk-
ert eiga af ummælum „bíódrengs
ins“, sem skrifaði mjer á dögun-
um og bar sig upp undan því að
verið væri að uppræta bíómiða-
okrarana. En brjefið birti jeg til
þess að sýna hve menn geta farið
langt og fundist, að alt snúist um
þá eina. Nokkur brjef hefi jeg
fengið frá sjómönnum um þetta
| mál. Best finst mjer skoðun sjó-
manna áT>essu hjegómamáli lýst ^-
í eftirfarandi orðum sjómanns:
„Þegar jeg las þenna pistil undr
aðist jeg yfir óskammfeilni brjef
ritarans, að leyfa sjer, að tala
fyrir munn heillrar stjettar, því
jeg þori að fullyrða, að það gerir
hann í fullu heimildarleysi. Að
minsta kosti hefir hann ekki um-
jboð frá mjer, og þannig býst jeg
jvið að sje um flesta. Annars er
jþessi hugmynd piltsins svo langt
j fyrir neðan allar hellur, að mjer
j finnst ekki taka að ræða það
! frekar“.
Rjett er nú það.
•
íslensk jarðarber í
Ameríku.
ÞEGAR próf. Richard Beck var
hjer á ferð í fyrasumar, sendi
Hálfdán Eiríksson konu prófess-
orsins jarðarber, sem hann hafði
jræktað í garði sínum. Prófessor
Beck fór með berin með sjer í
flugvjel vestur og er þangað kom
voru þau heil og óskemd. Þessi
jarðarberjasending vakti athygli
meðal Vestur-íslendinga, því það
sýndi tvent, að hjer á landi er
hægt að rækta þessi gómsætu ber
og að landið ér komið í það gott
samband við umheiminn, að hægt
er að senda nýja ávexti á milli
heimsálfa, án þess að þeir skemm
ist.
•
Þykir gott að koma til
íslands.
BLAÐ setuliðsins hjer á landi,
„Hvíti fálkinn“ getur þess í síð-
asta blaði, að nýlega sjeu komn-
ir til landsins fjórir amerískir
hermenn frá vígstöðvunum í
j Frakklandi. Þeir höfðu áður ver-
íð í setuliðinu hjer á íslandi.
í Viðtali við blaðið láta þeir
vel yfir að vera komnir til íslands
aftur og segja, að „hjer sje gott
að vera“.
A INNLENDUM VETTVANGI
Draumarnir og þjóðin
í þriðjudagsblaði Morgunblads-
ins birtist frásögn Júlíusar Hav-
steen um skýrslu þá, er Jón P.
Jónsson frá Tröllakoti við Húsa-
vík gaf sýslumanni um drauma
sína og draumsýnir, sem í mörg-
um tilfellum virðast hafa komið
fram,. Gegnum drauma sína eða
draumsýnir virðist Jón fá vitn-
eskju um óorðna hluti, ellegar
skynja ýmislegt úr fjarlægð, með
óskiljanlégum eða yfirnáttúrleg-
um hætti.
★
Svo margar og veigamiklar
sannanir eru fyrir þvi, að slíkir
fyrirburðir hafi átt sjer stað,
bæði hjer á landi og annarsstað-
ar, að þáð eru ekki nema fáir
menn, sejn vilja ekki við neitt
slíkt kannast.
Hinir eru mikið fleiri, sem að-
hyllast þina öfgastefnuna, að
grípa hverja slíka sögusögn
fegins hendi, halda henni á lofti
og gera hana sem allra sögu-
legasta, með smávegis ýkjum og
viðbótum, sem slæðast með af
því ákafinn er svo mikill að gera
frásögnina sem allra æfintýra-
legasta.
Sagnirnar, sem fóru um land-
ið þvert og endilangt, um hinn
einkénniléga draumspaka Húsa-
vikur-Jón, hefðu á mjög skömm-
um tíma fengið á sig miklar
og margar ýkjumyndir, ef ekki
hefði verið gerð gangskör að því
að fá hið sanna og rjetta fram í
þessu máli. Júlíus Havsteen sýslu
maður hefir því- áreiðanlega gert
gott verk, með því að taka sem
greinilegasta skýrslu af mann-
inum, og birta hana almenningi.
Með þvx móti geta menn gengið
úr skugga um, hvað er rjett eft-
ir draumamanninum haft og
hvað eru ýkjur.
★
Margir eru kallaðir, en fáir
útvaldir, stendur þar. Þó fáein-
ir menn geti stöku sinnum orðið
varir við óorðna hluti, eða sjeð,
á . einhvern dularfullan hátt, í
gegnum holt og hæðir, þá er það
ekki öðrum gefið. Flestir verða
að sætta sig við að lifa lífi sínu,
án þess að þeir nokkurntíma
verði varir við neitt slíkt að heit
ið geti. Ýmsir halda því fram,
og telja sjer trú um, að þá
dreymi fyrir daglátum. Ef þá
dreymir t. d. rauða hesta eða
brennivín, þá komi hláka, eða
dreymi þá fje, þá komi snjór,
dreymi þá snjó, þá sje einhver
óvænt gleði í vændum o. g. frv.
Þeir, sem taka mark á draum-
um, gera sjer einhverja slika
draumaáætlun. Kannske er hún
rjett. Kannske er hún ekki ann-
að en óslitin keðja tilviíjana, því
oft kemur hláka, oft snjór og oft
verða menn, sem betur fer, fyrir
óvæntri gleði.
★
En dularöflin, sem enginn
getur útskýrt með vissu, eru ó-
tamin enn, og birtast ekki nema
sem „leiftur á nótt“, meðal fárra
manna. Það á langt í land þang-
að til þau verða „virkjuð“ í þjón
ustu mannanna, svo hægt sje að
lesa óorðna hluti eins og letur
á bók, og augu allra verði svo
alskygn, að menn sjái gegnum
holt og hæðir hvenær sem þeir
vilja og hvert sem þeir vilja. Við
skulum vona, að þróun mann-
kynsins stefni í þessa átt.
★
Undanfarna öld hefir mikið
verið unnið að því, að safna
saman þjóðsögum og munnmæla
sögum. Hefir það verk staðið yf-
ir alt frá því að Jón Árnason og
Magnús Grímsson hófu hina
merkilegu söfnun sína.
I þjóðsögum okkar felst mik-
ill fróðleikur um líf og hugs-
unarhátt þjóðarinnar á fyrri öld-
um. Bókmentalegt gildi margra
þeirra er mikið og ótvírætt, og
hafa þeir menn unnið ómetan-
legt starf, er haldið hafa til haga
og skrásett þessar sögur, er öld-
uni saman höfðu lifað á vörum
þjóðarinnar.
En síðan hinn forni fjársjóður
Framhald á 8. síðu.