Morgunblaðið - 21.04.1945, Page 2

o
MORGUNBLAÐIÐ
Langardagur 21. apríl 1945!-
Enn hvessir í Rauðku:
„Ekki kjörgengisskilyrði að vera
í Framsóknarfjelagi á Siglufirði"
Þormóður situr kyr
Ný stjórn í Rauðku
Siglufirði, föstudag.
Frá frjettaritara vorum.
BÆJARSTJÓRNARFUNDUR
var haldinn hjer í dag og var
á dagskrá kosning 1 stjórn síld-
arverksmiðjunnar Rauðku. —
Ennfremur krafa Guðmundar
Lúthers Hannessonar bæjarfó-
geta o. fl. um að úrskurða báða
fulltrúá Framsóknar úr bæjar-
stjórn, þá Þormóð Eyjólfsson
forseta bæjarstjórnar og Ragn-
ar Guðjónsson.
Mikill hiti er í þessum mál-
um og var bæjarstjórnarfund-
urinn því að þessu sinni hald-
inn í Alþýðuhúsinu, stærsta
samkomuhúsi bæjarins. Var
húsið troðfult út úr dyrum.
Fundurinn hófst kl. 4 síðd.
Samkvæmt eigin beiðni
fekk Guðm. Hannesson mál-
frelsi á fundinum og ræðutíma
til jafns við bæjarfulltrúa,
enda þótt hann eigi ekki sæti
í bæjarstjóm.
Krafan um brott-
vikninguna.
Fundurinn hófst á því, að
forseti bæjarstjórnar, Þormóð-
ur Eyjólfsson, feldi úrskurð um
kröfu Guðm. Hannessonar o. fl.
um brottvikningu fulltrúa
Framsóknar úr bæjarstjórn.
Urskurður forseta var á þessa
leið:
„Krafan um það, að tveir
bæjarfulltrúar víki sæti í bæj-
arstjórninni, er bygð á því, að
bæjarfulltrúarnir hafi mist
kjörgengi sitt við það að vera
vísað úr Framsóknarfjelagi
■Biglufjarðar. Kjörgengisskil-
yrði til bæjarstjórnar eru á-
kveðin í lögum nr. 81, 1936, 6.
og 7. grein, sbr. 8. gr., en í lög-
unum stendur orðrjett: ,,Kosn-
ingarrjett við kosningar til
bæjarstjórnar hafa allir karlar
og konur, sem 1) eru 21 árs að
aklri, þegar kosning fer fram,
2) eru íslenskir ríkisborgarar
eða hafa jafnan rjett við þá, 3)
hafa óflekkað mannorð, 4) eru
fjárráðir. Kjörgengir í bæjar-
stjórn eru allir þeir, sem kosn-
ingarrjett hafa og hans mega
neyta í viðkomandi kaupstað".
Það er óvjefengt, að báðir
bæjarfulltrúarnir uppfylla hin
lögákveðnu kjörgengisskilyrði.
Þeir, sem bera fram kröfuna
um það, að bæjarfulltrúarnir
tveir víki sæti. hafa ekki einu
sinni gert tilraun til þess að
vjefengja hin lögákveðnu kjör-
gengisskilyrði bæjarfulltrú-
anna. Samþyktir flokksfjelaga,
hver sem þau eru, breyta engu
um lögákveðin kjörgengisskil-
yrði bæjarfulltrúa. Það er ekki
kjörgengisskilyrði í bæjar-
stjórn að vera í Framsóknarfje-
lagi á Siglufirði, eða að bæj-
arfulltrúar skuli greiða at-
kvæði eftir fyrirmælum manna
utan bæjarstjórnar. Framkom-
in krafa um það, að bæjarfull-
trúarnir Þormóður Eyjólfsson
og Ragnar Guðjónsson víki sæti
í bæjarstjórn Siglufjarðar,
vegna þess, að þeir hafi mist
kjörgengi si'tt fyrir að vera
ekki lengur meðlimir i Fram-
sóknarfjelagi á Siglufirði,' á
sjer enga stoð í lögum og er
markleysa ein. Fyrir því úr-
skurðast: Framkomin krafa frá
nokkrum mönnum í fulltrúa-
ráði Framsóknarfjelags Siglu-
fjarðar um að bæjarfulltrúarn-
ir Þormóður Eyjólfsson og
Ragnar Guðjónsson víki sæti í
bæjarstjórn Siglufjarðar, vegna
þess að þeir hafi mist kjörgengi
við það að vera vikið úr Fram-
sóknarfjelagi Siglufjarðar, á
sjer enga stoð í lögum og vís-
ast frá bæjarstjórn þareð bæj-
arstjórnin getur ekki úrskui'ð-
að um önnur skilyrði fyrir kjör
gengi en þau, sem ákveðin eru
að landslögum“.
Bæjarstjórn samþykkir
úrskurðinn.
Forseti bar síðan úrskurðinn
undir atkvæði bæjarstjórnar og
var hann samþyktur með 5:3
atkv. (einn sat hjá). Með voru:
Óli Hertervig, Gunnar Jóhanns
son, Þóroddur Guðmundsson,
Jóhann Þorvaldsson og Þor-
móður Eyjólfsson. A móti voru:
Kristján Sigurðsson, Ólafpr
Guðmundsson og Axel Jó-
hannsson. Egill Stefánsson
greiddi ekki atkvæði.
Vantrauststillaga
á forseta.
Þegar þessi atkvæðagreiðsla
hafði farið fram, bar Kristján
Sigurðsson (Alþ.fl.m.) fram
vantrauststillögu á forseta bæj-
arstjórnar.
Til þess að vantrauststillag-
an gæti komið til umræðu
þurfti afbrigði frá fundasköp-
um (meira en einfaldan'meiri-
hluta). Afbrigðum var synjað
með 4:4 atkv.
Kosning í stjórn
Rauðku.
Þá var lögð fram svohljóð-
andi tillaga frá 5 bæjarfulltrú-
um (þeim sömu er samþyktu
úrskurð forseta):
„Þar sem fjelagsmálaráðu-
neytið hefir felt úr gildi kosn-
ingu þá, sem fram fór á fundi
bæjarstjórnar hinn 4. apríl s.L,
í stjórn síldarverksmiðjunnar
Rauðku og „sjer eftir atvikum
ekki ástæðu til að fella úr gildi
kosningu þá, sfem fram fór í
stjórn verksmiðjunnar 17. jan.
s.l.“, en sú stjórn, sem þá var
kosin, nýtur ekki trausts bæj-
arstjórnar, samþykkir bæjar-
stjórn að svifta núverandi
stjórnarnefnd Rauðku umboði
sínu og kjósa nú þegar í stjórn
verksmiðjunnar 5 aðalmenn og
5 til vara, samkvæmt gildandi
reglugerð um rekstur síldar-
verksmiðjunnar Rauðku frá 7.
febr. 1945, og veita þeirri stjórn
umboð til þess að fullgera
| byggmgu verksmiðjunnar og
reka hana“.
Urðu miklar og harðar um-
ræður um þessa tillögu. Að
lokum var tillagan samþykt
með 5 atkv.
Fór nú fram kosning í stjórn
Rauðku og komu fram 3 listar,
með þessum aðalmönnum:
Frá Sósíalistum: Gunnar Jó-
hannsson.
Frá Framsókn: Ragnar Guð-
jónsson.
Frá bæjarstjóra: Aage Schiöth
(Sjálfstæðism.), Erlendur Þor-
steinsson (Alþ.fl.m.) og Sveinn
Þorsteinsson (utan fl.).
Á þessum listum voru nöfn
jafnmargra og kjósa átti, og
lýsti forseti þá sjálfkjörna.
Ragnar Guðjónsson kom í
stjórnina í stað Guðmundar L.
Hannessonar, að öðru leyti er
stjórnin skipuð sömu mönnum
og áður.
Fjölmenni á Varðar-
iundi
ÖLL SÆTI voru þjett setin
í Sýningarskálanum í gær-
kvöldi á fundi Varðarfjelagsins
um skipulagsmál Reykjavíkur.
Leyndi það sjer ekki, að mik-
ill áhugi ríkir um skipulag
bæjarins.
Bjarni Benediktsson borgar-
stjóri, formaður Varðar, setti
fundinn og stjórnaði honum.
Frummælandi var Guðmund
ur Asbjörnsson, forseti bæjar-
stjórnar. Hjelt hann ítarlega
ræðu um skipulag bæjarins og
voru jafnframt sýndar skugga-
myndir af uppdráttum af bæn-
um og bæjarhverfum eftir mis-
munandi skipulagstillögum. —-
Var ræða forseta bæjarstjórn-
ar afar fróðleg og hin athygl-
isverðasta. Verður hennar nán
ar getið hjer í blaðinu.
Næstur tók til máls Hörður
Bjarnason, skipulagsstjóri. —
Ræddi hann aðallega um fjár-
hagsmál í sambandi við skipu-
lagið og framkvæmd þess.
Þá talaði Bjarni Benedikts-
son borgarstjóri. Ræddi hann
einkum um vafaatriði, sem uppi
væru varðandi skipulag bæj-
arins, — einkum miðbæjarins.
Mintist hann sjerstaklega á
mismunandi tillögur um ráð-
hússtæði í bænum, en taldi
sjálfur fegurst og best stæði
undir húsið fyrir norðurenda
Tjarnarinnar.
Eyjólfur Jóhannsson fram-
kvæmdastjóri talaði næstur og
að lokum Sigurður Guðmunds-
son arkitekt, sem m. a. taldi
óráðlegt að ætla ráðhúsinu
stað við Tjarnarendann.
I fundarlok þakkaði formað-
ur fjelagsins góða fundarsókn
og skoðuðu fundarmenn síðan
líkön og uppdrætti. i
Ræða S. A. Friid á

m
VORHÁTIÐ norrænu fjelag-
anna var haldin í gærkvöldi að
Hótel Borg, eins og í'áð var fyr-
ir gerl.
S. A. Friid. blaðafulltrúi
Norðmanna, setti hátiðina með
ræðu. Hann komst m. a. að
orði á þessa leið:
Háttvirlu gestiri
Fyrir hönd hinna norrænu
fjelagasamtaka hjer í Reykja-
vík, leyfi jeg mjer að bjóða
ykkur öll velkomin.
Að sá heiður fellur mjer í
skaut, kemur til af því, að það
mun yera jeg, sem fyrstur hóf
máls á því við formann Nor-
rænafjelagsins, Stefán Jóh.
Stefánsson, að efn yrði il
slíkrar norrænnar samkomu nú
þegai fyrsu geislar vorsól-
arinnar gylla fjallatindana. Er
Stefán Jóh. Stefánsson var íar
inn til að reka erindi íslensku
þjóðarinnar í Svíþjóð, sneri
jeg mjer til rilara Norræna fje-
lagsins Guðlaugs Rósinkranz,
er tók málið upp og kallaði
fulllrúa viðkomandi fjelaga á
undirbúningsfund.
I kvöld sjáum við árangur-
inn af þvi starfi. Okkur þykir
leilt, að ekki skyldu allir geta
komið, er hjer vildu vera. En
það er okkur ánægja, hversu
margir hafa hlýtt kalli voru.
Við vænlum þess að þjer fest
ið þenna fund í minni sem fagn
aðarsamkomu 1 tilefni þess að
vissa er fyrir því, að hörmung-
anna tími brátt er liðinn. Við
komum hjer saman í þeirri
vissu von, að norrænar þjóðir
megi brátl hindrunarlaust
rjetta hver annari hönd til sam
vinnu og samhygðar.
Guðlaugur Róúnkranz hefir
nefnt þessa samkomu vorhálíð.
Jeg tel það vel til fundið. Það
er norræn hugsun, sem felst í
| því nafni.
Heiðvirðu gestir, konur og
karlar!
Hið óviðjafnanlega skáid,
mesti og sannasti ættjarðarvin
ur Norðmanna í fyrstu frels-
isbaráttu okkar, Henrik Werge
land seeir:
O, Forár, Forár redd mig.
Ingen har elsket dig ömmere
end jeg,
Dit förstfe gress er mig mere
verd end en Smaragd.
Jeg kalder Anemortene árets
Pryd.
En þjóðskáldið Björnstjerne
Björnson slallbróðir hans,
segir:
Ærer det evigt forán ,i livet,
som alting har skapt.
Elskum vio no.kkurn Mut
innilegar en vor það, sem við
nú eigum framundan, það vor,
sem p að skapa okkur nýtt,
frjálst líf? Verður ekki hinn
fyrsli vorboði frelsisins okkur
meira virði en. smaragðinn,
gimsteinninn, meira virði en all
ir fjársjóðir? Eigum við ekki
nú í vændum vor það, sem frels
ar okkur?
Eftir fimm fimbulvetur —
án vors og sumars— bíðum við
nú vorkomunnar.
Nú klæðist björkin heima í
Noregi björtu brúðarskarti
sínu. En grenið og furan standa
í þungri sorgarskikkju sinni
upp eftir ásum, hlíðum og
breiðum dölum. En í gegnum
hina þungbúnu skóga heyrum
viö andblæ vorsins, sem bráð-
um hækkar og verður að storm
gný.
Gamlir stofnar rjetta úr sjer,
en ungskógurinn hlustar eftir
þytinum. Og brátt heyrist þyt-
urinn um alt landið: Frelsij
frelsi. Við erum aftur frjáls.
Mjer er sem jeg sjái björk-
ina blíðu standa með eftirvænt
ing og hlusta á hinn þunga
dyn. Bjarkirnar hneigja sig og
sveigja hver til annarar og
segja: Nú er lífið í nánd.
Beykiskógur Danmerkur, sem,
bjarkaskógur Noregs, íklæðisti
sumarskrúða sínum. Fyrst
heyrist hljóðlátur niður, síðan
sumarsöngur. Nú er suraar í
nánd. í tónum landsins heyr-
ist enduróma: „Og gamle Dan-
mark skal bestaa, saalænga
Bögen spejler sin Top i Bölgeu
blaa“.
Gegnum víðfeðma skógia
Finnlands hafa ómað andvöip
slríð: ,,Á hvaða leið ert þú þjóö,
mín?“ En á hverjum blett, þar
sem björkin ríkir, heyrist ljett-
ari andblær um vor og nýjar
vonir.
' Guð blessi hina norrænij
björk, tákn vors og vona, björk,
sem elskar og vonar, því alltaí:
ert þú fyrsti vorboðinn eftir
armæðu og myrkur velrar,
fyrst til þess að boða endur-
fæðing lífsins, boða þann sann-
leika að hinn eilífi kærleikur
verður eigi bugaður af öflum
þeim, sfem miða að eyðing og
myrkravaldi.
I dag senda hinar norsku
bjarkir, boðberar Ijóss og vona,
kveðju,sína til systra og bræðra
í Svíþjóð, og biðja að flytja
kveðjur. Áfram til systra og
bræðra í Finnlandi, um leið og
þær senda hjarlfólgnustu kveðj
ur til hinna tígulegu beyki-
lunda Danmerkur.
Hjer úti í hinu mikla Al-
lantshafi eru tvö syslkin okk-
ar, er heyra andvarann úr
austri, frá Noregi, Danmörku,
Finnlandi, Svíþjóð. Og þó
bjarkir ísl. og Færeyja hafi enn
eigi. íklæðst vorskrúða sínurn,
þá senda þær kveðju sína. Ný-
græðingurinn hlustar, fjöllin.
hlusta og bergmála yfir hafiðt
Verið viss um vináttu okkar.
Þetta er í dag samsöngug
norrænna þjóða.
UMRÆÐUR urðu ryn það í
breska þinginu í gæi’, hvorfi
ekki bæri að minka refsingag
þeirra, sem hýstu liðhlaupa úr
hernum. Urðu um þetta miklar
umræður og vildu margar láta
lækka sektir fyrir þetta, allfc
niður í tvö pund slerling. —.
Þessar lillögur voru feldar, að
einni undantekinni, sem gekk:
í þá átt að rriinka refsingar for-
eldra, sem veittu sonum sín-
um, úr hernum, húsaskjól, erj
þeir gerðust liðhlaupar.
Reuter. . j,