Morgunblaðið - 19.06.1945, Page 7

3?riojudagiir 19. júní 1945.
MORGUNBLAÐIÐ
7
Nýtt hús fyrir stærðfræðideild
Mentaskólans
MENTASKOLANUM var sagt
upp sunnudaginn 17. júní. Er
það orðxn venja að.brautskrá
stúdentana á þjoðháuðardag-
inn.
Pálmi Hannesson flutti langa
ræðu við þetta ■ tækifæri, þar
sem hann mintist á 100 ára af-
mæli Reykjavíkurskólans og
skólahússins.
Hann sagði, að gefið yrði út
minningarrit í því tilefni, þar
sem yrði stúdentatal Hólavalla
skóla, Bessastaðaskóla og
Reykjavíkui-skólans. En auk
þess ætti að skrifa sögu skól-
ans og lýsingar á skólalífinu
fyr á tímum.
Þá vjek hann að aðalefni
ræðunnar, sem var húsnæðis-
mál skólans.
Hvað ætlar þjóðin að gera
fyrir þessa skólastofnun á aldar
afmælinu, sagði rektorinn.
Þegar skólinn fluttist i þetta
hús fyrir «100 árum, var það
hið vandaðasta hús sem hjer
hafði nokkru sinni verið reist,
og fyllilega sambærilegt við
skólahús þeirra tíma erlendis.
Hingað komu frá Bessastöð-
um haustið 1846, 33 nemend-
ur í hið nýja hús. En skólinn
var bygður fyrir 100 nemend-
ur. 1855 voru þeir orðnir 62,
og nokki'u fyrir 1880 voru nem
endur orðnir 100. Þá var hjer
heimavist. Hún var afnumin
um aldamót og svefnloftin tek-
in fyrir skólastofur. — Þetta
dugði til 1920. 1928 var tak-
markaður aðgangur að gagn-
fræðadeild. Þetta dugði um
sinn.
Síðasta vetur voru 325 nem-
endur í skolanum.
Mig furðar á því, hve for-
eldrar nemendanna eru af-
skiftalausir um það, hve húsa-
kostur skólans er ófullnægj-
andi. Sennilega gera aðstand-
endur nemendanna sjer það
ekki ljóst, hve "þrengslin í skól
anum torVelda kensluna. Fólk
gerir kröfur um vistleg, holl og
rúmgóð heimili. En lætur sig
ekki skifta þó húsakynni skól-
ans sjeu óholl og alsendis ófull
nægjandi.
Fyrir löngu síðan voru gefin
út fyrirmæli um það, að ekki
mættu vera fleiri nemendur í
hverjum bekk en 25. Þessu hef-
ir ekki vei'ið hægt að fram-
fylgja. Með því að hafa of
max'ga nemendur í hverjum
bekk verður kenslan erfiðari,
bein viðskifti kennara og nem-
enda minni en vera ber. Er
furða hvernig þetta alt gengur í
þrengslunum, og er það fn. a.
góðri framkomu- nemenda að
þakka.
Núverandi kenslumálaráð-
herra hefir heitið byggingamáli
skólans fullu liðsinni. Og
treysta má að Alþingi bregðist
vel við, þar njóti skólinn gam-
alla tengsla við skólann. Von-
andi að hægt verði að leggja
hornstein að nýrri byggingu
þegar skóianum verði næst sagt
upp.
En hvar á að reisa hið nýja
hús. Mörgum mun finnast við-
feldnast að fá stækkaða lóð
skólans alt upp að Þingholts-
stræti, og að hjer verði reist
hús fvrir stærðfræðideildina,
Þrengslin torvelda
kensluna nú
Frá skólauppsögn 17. júní
en máladeildin verði áfram í
gamla húsinu.
Lóðir þessar og húsin á þeim
kosta offjár og auk þess er
svæði þetta hallandi og ekki
vel lagað fyrir stórhýsi. Sum-
ir halda því fram, að hægt sje.
að fá bygt gtórhýsi fyrir sama
fje og lóðir þessar myndu
kosta.
Komið hefir til mála tveir
staðir undir nýjan skóla á Há-
teigstúni og í Laugarnesi. Að
ýmsu leyti góðir staðir. En
báðir hafa þann galla að þeir
liggja allmikið afleiðis.
Margir kjósa helst að skól-
inn yrði alluí1 á þessum gamla
stað. Þetta er að sumu leyti til-
finningamál. Hjer yrði stofn-
unin í mestum tengslum við
gamlar erfðavenjur. En mest
ríður á að hjer verði ekki hálf
stigið spor. Að reist verði veg-
legt og gott hús, hvar sem það
rís af grunni.
Er þá minst nokkurra helstu
atriða úr ræðu rektors. Hann
sagði að endingu að þriegja
manna nefnd hefði undirbúning
skólabyggingar með höndum.
★
STÚDENTAR, útskrifaðir úr
Menntaskólanum í Reykjavík.
Máladeild: ,
Álfheiður Kjartansdóttir I.
Bergsteinn Jónsson II. Bjarni
Jensson II. Björg Ásgeirsdóttir,
I. Björn Lárusson I. Brandur
Þorsteinsson I. Bryndís Jóns-
dóttir II. Einar Helgason I. Ein
ar Pálsson I. Eirík Eylands II.
Guðjón Steingrímsson II. Guð-
laug Gíslason II. Helga Þórðar
dóttir III. Hjörleifur Sigurðs-
son II. Hulda Valtýsdóttir I.
Ida Björnsson I. Inga Gröndal
II. Ingi Valur Egilsson II. Ingi-
bjtjrg Eyjólfsdóttir II. Jónborg
Gísladóttir I. Karl Maríusson I.
Magnús Guðmundsson I. Sigurð
ur Br. Jónsson I. Sigþrúður
Jónsdóttir I. Stefán Hilmarsson
I. Svala Kristjánsdóttir I. Vil-
hjálmur Bjarnar II. Þorbjörg
Kristinsdóttir I. Þórður Jóns-
son II.
Utanskóla:
Árni Böðvarsson I. Egill
Björgúlfsson III. Hróbjartur
Jónsson III. Ingimar Ingimars-
son III. Jóhanna Guðmundsdótt
ir. I.
Stærðfræðideild:
Agnar Norlahd I. Birgir Frí-
mannsson I. Bjarni Júlíusson I.
Borgþór Jónsson I. Einar Ing-
varsson II. Einar Þorkelsson I.
Erlendur Helgason II. Garðar
Ólafsson I. Guðmundur Ársæls-
son II. Guðmundur Einarsson
II. Guðmundur Þórðarsson I.
Hallgrímur Sigurðsson II. Helga
Arason I. Ingólfur Árnason II.
Kjartan Gúnnarsson II. Knút-
ur Knudsen I. Kristján Gunn-
laugsson II. Loftur Loftsson II.
Loftur Þorsteinsson I. Magnús.
Bergþórsson I. Magnús Magnús-
son, ág. Oddur Thorarensen II.
Páll Hannesson I. Sigurðu.r Jóns
son II. Sverrir Sæmundsson II.
Þorleifur Kristmundsson II.
Utanskóla:
Svanur Jónsson II.
Börn kveikja í húsi
S.l. laugardagskvöld varð
kona sem býr í llöfðaborg 97,
]æss vör að eldur var í gafli
hússins, en íbúð hennar er í
norðurenda hússins. Logaði í
veggfóðri 1 og í stoppi milli
veggja. Fljótlega var brugðið
við og eldurinn sLökktur áður
en honmn hafði tekist að valda
verulegu tjóni. Við athugun
kom í ]jós, að upptök eldsins,
voru þau að börn voru að
ieik3 sjer að því, að kveikja á
eldspýtum þeim sem nú eru
helst fáanlegar, á húsgaflin-
um. Á borðasamskeytum á
gafLinum var dálítið kvistgat
og hafði eldneisti komist þar
inn að stoppi, sem eru spænir.
Vegna þessa. þykir.rjett að
brýna fyrir t'ólki. að láta ekki
óvita ná í þcssar eldspýtur.
17. júní minnst í
Noregi
„ísland sveik okkur"
— segir danskt bíað.
Khöfn í gær.
UNDIR fyrirsögninni „ísland
sveik okkur“, skrifar ritari
dansk-íslensku nefndarinnar
frá 1918, Funder yfirrjettarlög-
maður, í Frit Danmark. „Noy-
engaard heldur fram“, skrifar
hann, „að framferði íslendinga
hafi ekki átt sjer stoð í form-
um, heldur í raunveruleikanum.
Þetta er ekki rjett. Islendingar
vissu árið 1941, að danska þjóð
in óskaði ekki eftir stjórnar-
stefnu hinnar nýju Evrópu. Að
auki var sambandslögunum
ekki sagt upp 1941, heldur
1944, og var þá enginn í vafa
um, að Danir væru andnasist-
iskt stemdir, eða hitt, að Þjóð-
verjar myndu brátt taap stríð-
inu. Danir urðu eftir rjettarbrot
óvinanna að þola það, að rjett-
ur væri rofinn á sjer af „bræðra
þjóðinni“. Þetta spark frá
„vinaþjóð“ var meðal þess
beiskasta, sem danska þjóðin
hefir orðið að þola á hörmuleg-
um árum. íslendingar hefðu
getað bygt lýðveldistökuna á
einhverju betra en rjettarbroti
gegn konunginum og Dan-
mörku, og er yfirleitt best, að
sem minst sje rætt um þetta
mál“. — Páll Jónsson.
Frá norska blaða-
fulltrúanum.
x í SKEYTI frá upplýsinga-
ski'ifstofu norsku stjórnarinn-
ar og Norsk Telegrambyraa
segir, að 17. júní hafi fánar
verið dregnir að hún á öllum
opinberum byggingum í Nor-
egi. Margir einstaklingar flögg
uðu einnig til heiðurs við frænd
þjóðina á „Sögueynni“.
Norsk blöð birtu greinar um
ísland, svo sem „Morgenblad-
et“, ,,Arbeiderbladet“, „Dag-
bladet“, „Aftenposten“ og „Nati
onen“.
í „Morgenbladet“ segir m. a.:
„Á sti’íðsárunum hafa mikil
menningarleg samskifti verið
milli Norðmanna í Englandi*og
íslendinga. Á hernámstímanum
höfðu íslendingar innilega sam
úð með Norðmönnum, og hefir
hún komið fram í gjöfum og
sendingum, sem okkur hafa bor
ist frá þeim. Þetta gerir sitt til
þess’, að Norðmenn hylla hið1
nýja ríki af öllu hjarta á hin-
um nýja þjóðhátíðardegi þess“.
I blaðinu ,,Nationen“ segir m.
a.: „Samband Noregs og íslands
var fyrir stríð oft ekki eins ná-
ið og skyldi. Á þeim tímum
friðar og samvinnu, sem nú fara
í hönd, munu skapast ný við-
fangsefni fyrir norræna sam-
vinnu. Við bjóðum ísland vel-
komið til þeirrar samvinnu.
Það skipar þar mikilsverðan
sess“.
Undir fyrirsögninni „íslend-
ingar, bræðraþjóð okkar“, segir
„Arbeiderbladet11 m. a.: — ,,í
samvmnu Norðurlandaþjóðanna
var yfirleitt litið á ísland sem
sjálfstætt ríki, og fáni þjóðar-
innar blakti við hátíðleg tæki-
fæi’i við hlið fána hinna Norð-
urlandaþjóðanna fjögurra. Nú
getur Island ennfremur tekið
þátt í norrænni samvinnu, og
íslendingar eru þess albúnir að
knýta aftur þau tengsl, sem
stríðið sleit. Við hyllum íslend-
inga og fána þeirra. íslendingar
eru bi’æðraþjóð okkar. Það get
um við Norðmenn sagt með
meiri rjetti en nokkur þjóð önn
ur“.
„Dagbladet11 skrifar: „Hin
íornu vináttubönd, sem tengt
ur hún rótarstyrkleik og frjó-
semi“.“
Öll norsk blöð láta í ljós
þakklæti Norðmanna fyrir send
ingar, sem til Noregs hafa bor-
ist frá íslandi.
Á fundi Stórþingsins 16. júní
gaf Nygaardsvold forsætisráð-
herra skýi'slu um starfsemi
stjórnarinnar á stríðsárunum.
Hann hrósaði fulltrúum Noregs
á Islandi og sagði ennfremur:
„Islendingar hafa látið í ljós
mikinn bróðurhug til Noi'ð-
manna, verið samvinnuþýðir og
hjálpsamir“.
Bændaför
Vestfirðinga
Akureyri mánudag:
Frá frjettaritara vorum.
BÆNDAFÖRIN vestfirska
gisti að Hólum í HjaltadaL
nóttina 15,—16. júní. Skoðað-
ur. var Hólastaður um kvöldið
cg morguninn. Þótti gestum
mikið til um fegurð staðarins.
liinnar veglegu dómkirkju og
liinna fögru gripa hennar. Tók
skólastjóri á móti gestum með
mikilli rausn og gestrisni.
Lagt var af stað frá Hólum.
kl. 9,30 árdegis og haldið 1il
Sauðárkróks og. setst að kaffi-
boði þar hjá vestfirskum kón-
um, er tóku á móti hópnum,
cn nokkrir -gestanna fóru til
sýslumanns Skagfirðinga.
Var , gestum fagnað frábær-
lega vel á Sanðárkróki. Vorn
j-ar ræður, ávörp og kvæði
ílutt. Frá Sauðárkróki var
liatdið kl. 1,30 áleiðis tii Ak-
ureyrar nærri hvíldarlaust.
Fararstjóri skýrði frá helsttx
stöðum á þeirri leið. Stað-
næmst var við Hraun í Öxna-
dal, og notið þaðan hins til-
komumikla ritsýnis. Einnig á.
Moldhaugnahálsi og horft það
an út með Eyjafirði og,víðar.
Komið til Altueyrar kl. 18,30
að kvöidi. Tók þar á móti'
hópnum formaður Búnaðar-
hafa Norðmenn og Mendinga, .sambands Eyjafjarðar, er bauð
hafa enn styrkst á stríðstím- gef.tunum til kaffidrykkju í
unum. Eins og Norðmenn fóru
til Islands til að nema þar land,
þannig dvöldust nú Norðmenn
á Islandi, reiðubúnir til þess að
hverfa heim til Noregs aftur,
þegar merkið væri gefið. Til úr Eyjarfirði, bæjarstjóri Ak-
innrásar í Noreg kom ekki, og ureyrar og tramkvæmdastjórii
þess vegna hafði ísland ekki KEA, ásamt nokkrum starfs-
eins mikla þýðingu fyrir styrj- mönnum Jjcss og SÍS á'Akur-
aldarrekstur okkar og við var eyri. Margar ræður og ávörp
búist, en viljinn til þess að Voru flutt og skemtu gest.ir*
hjálpa okkur var fyrir hendi. sjer ágætlega viS höfðingleg-
samkomuhúsi Akureyrar í
l)oði Búnaðarsambandsins.
Þar ar og mætt stjórn sam-
bandsins og nokkrir bændur
ar möttokur og ouikla alúð, er
kom fram í hvívetna. Sam^
veðurblíða hjelst og daginn
áður.
Islendingarnir tóku af alúð á
móti þeim Norðmönnum, sem
leituðu til íslands undan Gesta-
pomönnunum eða til þess að
ganga í norsku hersveitirnar
þar eða í Skotlandi. Þetta þökk
um við íslendingum á frelsis- Leiðrjetting: í minningargrein
degi þeirra, og við erum þess um Guðn-nu Bergsveinsdóttur á
fullvissir, að þegar um er að sunuud- ' nn, höfðu orðið nokkr-
* * f t i x i t • ar llvr Tleðal annars var
ræoa afstoðu Islands til hinna ~ Y
„t ^ , . Guom i f udd Boðvarsson,
Norðurlandaþj oðanna, þa eiga sagður . , ldssorlj og síðar
við orð Wergelands: „Greini 'g stendur rík kora fyrir ástiúk eig-
er ekki aðskilnaður, heldur gef inkona.