Morgunblaðið - 19.06.1945, Blaðsíða 11

J>riðjudag‘ur 19. júní 1945.
MOEGUNBLAÐIÐ
11
Kosningarjettur kvenna 30 ára
Svo langt er síðan íslenska
kvenþjóðin fjekk kosningarjett
og kjörgengi til Alþingis. Með
þeirri rjettarþót hugði margur
mikið áunnið. Áður höfðu kon-
ur jafnan rjett 1 sveita- og
safnaðarmálum, og fáum árum
áður höfðu verið samþykt lög,
sem veittu konum aðgang að
öllum embættum landsins. Svo
aður einn, það eitt að sjá konu jí orði.
í hópi alþingisfulltrúanna. | Þessi er þá reynsla liðinna
Fjarri fer því. Fulltrúa sinn 30 ára, og má segja að kven-
kusu konur um ákveðið mál, þjóðin hafi ekki af miklu að
sem var þeirra áhugamál. Það státa. En ennþá er tími fyrir
mál var frumskilyrði fyrir , herjdi. Konur innan stjórnmála
Þjóðhátíðin
betra skipulagi heilbrigðismála
iar.dsins' I.andsspítali
Um þá nauðsyn, eins og mál-
um var þá háttað, verður eigi
það var varla hægt að segja fjölyrt hjer. En óhætt er að
annað, þegar smiðshöggið var , segja, að á þeim tímum var
svo að segja rekið á með Al- skilningurinn á þessari nauð-
þingiskosningarjettinum og syn ekki meiri en það, að því
kjörgenginu, en að fátt vantaði var þess full þörf að eignast
á, að íslensku konurnar væru ötulan málsvara á Alþingi, og
fullvalda þegnar innan síns, betri málsvara gat það ekki
þjóðfjelags. jhlotið en fulltrúa kvennanna,
Og fyrir 30 árum litu konur Ingibjörgu H. Bjarnason skóla-
víst yfirleitt björtum augum j stjóra, enda var hún formaður
á framtíðina. Að minsta kosti þeirra stórfeldu samtaka
þær, sem bjartsýnastar voru að : kvenna, sem unnu með góðum
eðlisfari. Þær hugsuðu að nú
mundi hefjast nýtt skipulag
þjóðmálanna, reist á því, að um
þau fjölluðu nú tveir aðilar í
stað eins, og að íslenska konan
mundi bráðlega standa við hlið
karlmannsins sem jafningi
hans og samstarfsmaður að öll
árangri að fjársöfnun til Lands
spítalans.
Þegar þingstarfi Ingibjargar
Bjarnason lauk, var um nokk-
urt skeið engin kona á þingi.
Síðan eignaðist kvenþjóðin ís-
lenska annan ágætan fulltrúa
þar, Guðrúnu Lárusdóttur, sem
Framh. af bls. 2. I verslunarmaðúr, hjelt vígslu-
Brynjólfsson flutti ræðu. Krist ræðuna og lýsti laugina vígða,
inn Pjetursson flutti frumsam- ér lítil telpa kastaði sjer til
! ið fánaljóð. — Einnig söng sunds í henni og synti yfir
Karlakórinn Víkingur úr Garði hana. Ljet mannfjöldinn ákafan
: undir stjórn Eiríks Brynjólfs- | fögnuð í ljós. — Ræðúr fluttu
sonar. — Þá fór fram knatt- Svavar Jóhannsson, sýslu-
flokkanna verða að neyta að
stöðu sinnar þar, og fá konur ,
settar svo við framboð, að þær spyrnukeppni milh L fl. Fram skrifan, í.h. Iþrottafjel. Harðar
geti náð kosningu. Ekki einn °§ Keflvikinga. Varð jafntefli, og Þorunn Sigurðardottir h.f.
1:1. Síðar um daginn fór fram Slysavarnardeildarmnar Unn-
sundmót í sundlauginni. I ar, en að lokum var sundkepni.
flokkur, eina konu» héldur allir
flokkar, og hver fleiri en eina.
Það mun sannast, að Alþingi
bíður siður en svo álitshnekki
Kl. 9 um kvöldið hófst hátíðar — A milli skemmtiatriða söng
sýningin ,,Mjallhvíta móðir“, í blandaður kór undir stjórn Ás-
þættir úr sögu þjóðarinnar frá geirs. Ingvarssonar. — Seinna
í 30 ár hefir Íítt'eða'e'kii *að- ilandnámi tS1 Þcssa dags. Höfðu um daginn bauð hreppsnefndin
hafst, hún getur að öðrum kosti ^*eir Kristinn píetursson og ' öllum sem vildu ti! matveislu í
Helgi S. Jónsson tekið það sam samkomuhusinu Skjaldborg. —
an. Var sýningunni mjög vel tek Þáðu það boð yfir 600 manns.
ið. — | Um kvöldið var dans stiginn. -—
Dansleikir fóru fram í báðum Fóru hátíðahöldin í alla staði
samkomuhúsunum um kvöldið.' prýðilega fram og voru hrepps
Fóru hátíðahöldin í alla stáði nefndinni, sem gekkst . fyrir
sjer að meinfangalausu skilað
aftur gjöfinni frá 19. júní 1915.
J?ví það sem hún nýtur af henni
nú, kosningarrjettar án mögu-
leika til kjörgengis, er í raun-
inni harla lítils virði.
Inga Lárusdótíir.
um endurbótum á sviði þjóð- kosin var af Sjálfstæðisflokkn-
mála og löggjafar. j um. Síðan hennar misti við, er
Þau 30 ár, sem síðan eru lið- ^ löggjafarþing þjóðarinnar „lok
•in, eru nægilega langur tími til að land“ meira en helmingi al-
þess, að út frá reynsla þeirra þingiskjósenda.
má dæma um hvort þær vonir, j Hve lengi á svo búið að
sem hinar b'jartsýnu ólu um standa?
samstarf allrar þjþðarinnar a j Nú segir einhver: Því í dauð-
sviði þjóðmálanna, hafi ræst. Og anum setjið þið ekki upp
sje að því spurt, þarf trauðla að i kvennalista í Reykjavík og haf-
standa á svarinu. Þar hefir eng rg konur í kjöri í hinum kjör-
in brevting orðið, hvað þá bylt ■ dæmúnum. En því er til þess
ing, engin nýsköpun. Svari mað : að svara: Konur óska þess ekki.
ur því hreinskilnislega og eins , Þær óska ekki að vera kosnar
og maður veit sannast og rjett- jvegna þess að þær sjeu konur
ast, þá er ástandið hið sama nú ;og þess eingöngu. En þær óska
og fyrir 30 árum, að öðru en þess að þeir, sem lögum og lof-
þvi, að tölu Alþingiskjósenda ^ um ráða um framboð, viður-
hefir Ijölgað að mun frá því kenni að innan stjórnmála-
flokkanna allra, eru til konur,
seni þá var.
Mönnum finst það sjálfsagt
og eðlilegt, að hver sá, sem í
einhverjum stórræðum stend-
ur, fagni hverjum nýjum starfs
aðila og bjóði hann velkominn
til starfsins. Þetta er starfinu
heillavænlegast. Fyrir 30 árum
bættust við í-hóp íslenskra A'l-
þingiskjósenda allstór hópur
nýrra kjósenda — og það var
alls ekki ungt og óráðið fólk.
Konur, komnar svo til vits og
ára, að ætla mátti að búnar
væru þær að ná fullum þroska,
og í þeim hópi voru margar
ágætar konur, sem sýnt höfðu
rögg og stjórnsemi, hvort held-
ur sem stjórnendur heimila eða
við störf utan heimilis. Og
aldrei hefir nokkur rödd um
það heyrst, að íslenska konan
væri miður gefin en íslenski
karlmaðurinn. Svo engin
ástæða var til þess, að óreyndu
hiáli, að vantreysta starfshæfni
íslensku konunnar á þjóðmáU-
sviðinu, sjerstaklega ef hún
nyti leiðsagnar þess nðilans,
sem þar hafði lengri reynsluna.
Ýmsar hugðu því að fconum
mundi berast boð um samvinnu.
Svo reyndist ekki. Því var það
að konur, árið 1922. hófu sam-
tök sem eru ein hin merkileg-
ustu, er konur þessa Iands hafa
stofnað til. Þær settu upp sinn
eigin landskjörslista, og þann-
ig komst fyrri konan þeirra
tveggja, sem þar hafa setið á
þessu 30 ára skeiði, á þing.
Enginn skyldi þó ætla að kon
um hafi til þessa gengið metn-
sem eiga til brunns að bera
nægilega þekkingu, nægilega
starfshæfni, nægilegt traust, til
þess að þeim sje trúandi til að
koma fram á þingi þjóðarinn-
ar.
Þær eiga, sumar hverjar,
annan og' háleitari metnað fyrir
kvenna hönd, en að þeim leyfist
aðeins að auka tölu þeirra, við
hverjar kosningar, er greiða
atkvæði frambjóðendum, sem
þær hafa ekki haft nein af-
skifti af-, hversu valdir eru.
Þær eru heldur ekkert hrifnar
af því, að sjá á framboðslistun-
um eitt eða tvö nöfn kvenna,
sem sett eru þar á, þann stað,
þar sem þeim er óhætt, þær
komast ekki að; þær eru þar
aðeins til þess að „punta upp úi i i
a listann“ og slá ryki í augu
þeirra, sem svo eru einfaldir
að halda, að hjer liggi alvara
á bak við, eða sá ásetningur
að koma konu á þing.
En þetta er sá leikur, sem
flokkarnir hafa leikið kosning-
ar eftir kosningar. Tími er sann
arlega til þess kominn, að þeim inna.nbæjarkerfið.
nauðsyn fyrir
Siykkishólm
ALMENNUR borgarafundur
var haldinn í Stykkishólmi,
miðvikudaginn (>. ]>. m., að til-
hlutun hreppsnefndaT Stykk-
ishólmshrepps.
Fundurinn hófst með því áð;
oddviti hreppsnefndar, Krist-
ján Bjartmars, gerði grein
fyrir störfum hreppsnefndar
og afkomu hreppssjóðs á s.l.
ári, sem var með besta móti.
Einnig rakti hann störf nefnd-
arinnar í raforkumálum bæj-
arins, en nú er hafin smíði nýs
rafstöðvarhúss og er von á
vjelum .og efni til rafstöðvar-
innar frá Ameríku. Er gert
ráð fyrir 220 volta spennu, en
gamla stöðin, sem nú er að
syngja sín síðustu vers var
aðeins 110 volta.
Þá verður ,og haldið áfram
byggingu íþróttahússins, en
stníði þess var hafin síðla sum
ars í fyrra.
Aðalmál fundarins var þó
vatnsveita í bæinn, en sem
kunnugt er, er vatnsskortur.
tilfinnanlegur í Stykkishólmi.
Er nú mikill hugur í íbúunv
bæjarins um að koma vatns-
veitu upp fvrir staðinn. Virð-
ast allir á sömu skoðun um aÚ
vatni vefði a,ð veita um II
km. veg, ofan vir Drápublíð-
arfjalli. Ilefir hreppsnefndin
allá
mjög gjörla í þessu efni, og
fengið mann til að mæla fyrir
leiðslunni. Lausleg kostnaðar-
áætlun hefir og verið gerð,
þar sem mannvirki þetta er
talið muni kosta um 600 þús.
kr. og er þá ekki reiknað með
vel og virðulega fram. þeim til hins mesta sóma.
Veslmannaeyjar.
Húsavik. Fra frjettaritara vorum..
Frá frjettaritara vorum. Mikil hátíðahöld voru hjer 17.
Að tilhlutan hreppsnefndar- júní. Hátíðin hófst með göngu
innar gekkst íþróttafjelagið íþróttamanna, skáta og almenn
Völsungar fyrir hátíðahöldum ings. Fyrir göngunni gekk
17. júní í Húsavík. í Lúðrasveit Vestmannaeyja und
Hófust þau á fjölmennri hóp ir stjórn Oddgeirs Kristjánsson
göngu íþróttafólks undir ís- ar. Gengið var um aðalgötur
lenskum fánum. Gengið var um bæjarins og staðnæmst við
bæinn og staðnæmst við barna- ' barnaleikvöllinn, en þar var há
skólann kl. -13.30. Þar söng tíðin sett.af sr. Jes A. Gíslasyni.
Karlakórinn Þyrmur, og Einar Hófust síðan ýms skemmtiat-
J. Reynis flutti ræðu. Síðan riði þarna á staðnum, svo sem
hófst Húsavíkurhlaupið, en leikfimi karla og kvenna, hand
það er 3 km. víðavangshlaup. ^ boltakappleikur milli stúlkna
Keppt var í fyrsta skipti um , úr Tý og Þór, víðavangshlayp,
Þórunnar-bikarinn, sem er far j ræður og söngur. Fyrir hátíða
andgripur, mjög vandaður og höldunum stóð bæjarstjórn og
fagur silfurbikar, gefinn af íþróttaíjelögin. Allur aðgangur
bræðrunum Jakobi og Jóhanni. Var ókeypis. Illa leit út með vcð
Hafstein í minningu um móður . Ur, en vel rættist úr og var sól-
þeirra, Þórunni Hafstein sýslu- 1 skin allan siðari hluta dagsins.
mennsfrú, er studdi Vöisunga Þátttaka bæjarbúa í hátíðahöld
á margan hátt á þeirra fyrstu unum var mjög almenn.
og erfiðustu árum.
Keppendur í þessu hlaupi
voru 8. Fyrstur varð Jón Ár-
mann Jónsson á 10.05 mín. Ann
ar varð Bjarni Sigurjónsson á
10.26 mín. Þriðji Steingrímur
Birgisson.
Drengjahlaup fór einnig fram
og var keppt þar i tveim aldurs
flokkum, 12—13 ára og 11 ára
og yngri. Fyrstur í eldri flokkn
um varð Aðalsteinn Karlsson,
en í yngri flokknum Þorsteinn
Jónsson. Yngsti keppandinn var
5 ára.
Þegar á daginn leið, gerði úr-
hellis-rigning og kalsaveður,
svo að frekari hátíðahöld, sem
fara áttu fram síðar urn daginn,
urðu niður að falla, nema dans
um kvöldið
leik sje hætt. Eigi honum að
halda áfram, geta konur alt eins
vel afsalað sjer kosningarjett-
inum. Án þess að geta notið
kjörgengis er hann harla lítils
virði.
Og í þessi 30 ár verður ekki
með neinum sanni sagt, að
konur hafi eiginlega átt annað
en kosningarjettinn á borði,
kjörgengi þeirra hefir að mestu
verið, og er nú með öllu aðeins
Var fundurinn einhuga um,
að hefjast handa í að hrynda
þessu nauðsynjamáli af stað
og skoraði á hreppsnefndina
að vinna ötullega að fram-
gangi málsins.
Voru fundarmenn á einu
máli urn að leggja á sig þung
ar kvaðir ef vera mætti að
hægt væri að koma vatnsveit-
unni upp sem fyrst.
Patreksfjörður.
Frá frjettaritara vorum.
Hátíðahöldin á Patreksfirði
hófust með guðsþjónustu í Eyr
arkirkju f.h. Sr. Trausti Pjet-
ursson, prestur í Sauðlauksdal,
prjedikaði. — Eftir hádegi var
svo safnast saman við barna-
skólann og þaðan gengið undir
fánum út á íþróttavöllinn. Ás-
mundur B. Olsen, oddviti Pat-
reksfjarðarhrepps, setti skemt-
unina með ræðu. Þar talaði og
Bjarni Guðmundsson, hjeraðs-
læknir. Ýmsar íþróttir fóru þar
og fram, eins og boðhlaup, hand
knattleikur kvenna og fleira. —
Þar næst fór fram vígsla sund-
laugar, sem bygð hefir verið á
Patreksfirði. Er það hið mesta
ADFARANÓTT laugardags
s.l. andaðist í Vík í Mýrdal
hinn þekti heiðursmaður, Páll
Ólafsson frá Litlu-IIeiði, .rúm-
lega 83 ára að ahb-i.
Páll hafði kent lasleika
laust fyrir síðustu jól, fjekk
vont kvef og var aldrej, heill
eftir það. Þó kom hann hing-
að til Reykjavikur í marsmán-
uði, til þess að fylgja til graf-
ar dóttur sinni, Matthildi.
Mátti þá á honum sjá. að hann
var ekki heill. Er heim kom
fór lieilsa hans þverrnndi. en
þó hafði hann altaf fótavist,
nema síðasta mánuðinn sem
hann lifði, mátti telja að hann
mannvirki. Gunnar Proppé, væri rúmfastt^.