Morgunblaðið - 04.12.1945, Qupperneq 7

Þriðjudagur 4. des. 1945.
MORGUNBLAÐIÐ
7.
Hárskurðartíska í þúsundir ára
og rakaraiðn í Reykjavík
Kjartan Ólafsson rakari
byrjaði á að raka náungann
fyrir meira en 40 árum og á
65 ára afmæli í dag. Svo «jeg
fór heim til hans í gær. Þegar
jeg kom til Kjartans, var hann
tregur til að segja nokkurn
hlut um sjáifan sig. Jeg bjóst
við að geta komist leynilega
fram hjá þessum afmælisdegi,
sagði hann. Um mig er ekkert
að segja. En jeg á einhvers-
staðar í fórum mínum grein-
arkorn um háskera og rakara-
iðnina. Þú vilt kanska halda
upp á afmælið mitt með því að
birta hana. Kjartan kom nú
með greinina og hún er svo-
hljóðandi:
HÁRSKERA- OG RAKARA-
IÐNIN er mjög gömul, en
hversu gömul hún er, getur eng
inn um sagt. En það vita menn
með vissu, að fyrir 5—6 þús-
und árum, var hársnyrting af
hendi leyst af slíkri kunnáttu,
að fyrir þá tíð hljóta að hafa
verið uppi rnargar kynslóðir af
vel mentuðum hárskerum. — I
Bretasafni í Lundúnum eru
eftirlíkingar af hárkollum og
eftirsteypur af höfuðum, sem
fundist hafa, með uppsett hár
af mikilli kunnáttu, hárið vafið
Kjartan Ólafsson segir frá
börðust gegn því, að menn rök-
uðu sig, en það var árangurs-
laust, og talið er, að ejtir 330
f. Kr. hafi verið mikil aðsókn
að grískum rakarastofum.
Með Rómverjum var alment
að raka sig um 300 f. Kr Fyr-
ir þann tíma báru Rómverjar
alskegg og sítt hár, sem þeir
ljetu skera með knífum. Því
að skæri voru ekki upp fundin
fyr en síðar. Fyrstu rakararnir,
sem settust að í Róm, komu frá
Sikiley, en þangað hefir hár-
skurðarlistin að líkindum bor-
ist frá Egyptalandi. —Scipio
Africanus (um 210 f. Kr.) ljet
raka sig daglega, og allir heldri
menn Rómverja fylgdu brátt
dæmi hans. Júlíus Cæsar (um
50 f. Kr.) brúkaði svo mikið
af ilmsmyrslum, að menn fundu
af honum lyktina í tíu skrefa
fjarlægð. Og fyrirliðar hans
höfðu rakara sína með sjer á
herferðum.
Rómverskum konum þótti
mest til koma að hafa mikið
og þjett hár. Og hefðu þær ekki
þegið það af náttúrunni, bættu
svarthærðan náunga með mik-
ið hár. Þegar jeg er langt kom-
inn, segir hann: „Jeg ætlaði að
fá lokk“. Þá var siður að gefa
Hvenær opnaðir þú rak- hærustunni lokk úr hári sjer.
gullþráðum og prýtt gulli og þær sjer það oft með hárkoll-
gimsteinum. Þessir hlutir hafa|um, helst úr ljósu hári af ger-
fundist í Úr í Kaldealandi, borg mönskum konum. Þá voru í
Abrahams, og auk þess vara-
smyrsl, púður og hörundssmyrsl
Róm glæsilegar sölubúðir, þar
sem seld voru ilmvötn og hár-
í skreyttum öskjum, sem engm vörur. Rakrarar og hárskurðar
drotning á vorum dögum þyrfti | menn gátu þá orðið auðugir
að fyrirverða sig fyrir. Minjar menn þar í borg.
þessar hafa fundist allt að 141 Rómverjar fluttu með sjer
metra djúpt í jörðu. — Flestir þessa siði til þeirra landa, sem
þessara dýrgripa hafa verið í þeir lögðu undir sig, meðal
eign Shubad prinsessu, konu annars til Þýskalands. Þjóð-
Kjartan Ólafsson.
19. öld. Sein^sti „bartskerinn“
eða ,,hárskurðar-læknirinn“ í
Danmörku tók próf 1842 og dó
1900. En á dögum Holberg var
fyrverandi hárskurðar-meistari
rektor við Hafnarháskóla, og
síðar prófessor í læknisfræði.
Hann hjet Buchwald.
í Noregi mun þróunin hafa
verið lík og í Danmörku, en
um það eru færri heimildir til.
Þó vita menn, að 1672 voru í
Bergen 9 bartskerar eða „hár-
skurðar-læknar“, sem sjerrjett
indi höfðu, og máttu þeir ekki
vera fleiri. Lög fjelagsins voru
æði ströng.
Fyrst á miðöldum voru fje-
fjelög hárskera talin með hin-
um „óheiðarlegu" iðnfjelögum,
eða í flokki með hljóðfæraleik-
urum, tollurum, mölurum og
þess kyns lýð. En um 1500 eru
Mes-Kalam-Dug prins, en hún verjar, eða Germanir ’ hinir hárskerar hafnir upp í tölu
hefir með vissu verið uppi mörg fornUj voru þ0 ekki fljótir til hinna ,,heiðarlegu“ iðnfjelaga.
hundruð árum fyr en fyrsta kon ag leggja niður alskeggið og Þessi fjelög fengu þá innsigli
ungsættin eygipska, sem kunn sfga hárið, en hjeldu sjer þó j og skjaldarmerki. Og hárskera
er (en hún hófst um 3300 f. afivel til. Þeir fundu t. d. upp ' sonurinn gat nú eftir það, eins
Krist). ; sápuna. En það varð þá fyrst og synir „heiðarlegra“ manna,
Með Egiptum hinum fornu aigengf eftir að kristna trúin orðið nemandi í iðngrein, sem
hærra var metin en hárskurð-
urinn.
Iðnin tók smám saman mikl-
um framförum. Konungar,
arastofu, segi jeg við Kjartan,
er jeg hafði lesið þenna inn-
gang.
— Laugardaginn 2. mars
1907 opnuðum við rakarastofu
í Lækjargötu 6, Sigurður Ól-
afsson og jeg. En jeg byrjaði
fyrst að fást við rakstur hjá
Árna Nikulássyni. Hann byrj-
aði háskera og rakaraiðn hjer menn
á landi vorið 1901, er hann
auglýsti að þ. 19. maí opnaði
hann rakarastofu í húsi sínu,
Pósthússtræti 14. En þrem dög-
um seinna auglýsir danskur
rakari, V. Balschmidt, að hann
opni rakarastofu í Lækjar-
götu 4.
Þegar við Sigurður byrjuð-
um, var jeg nýkominn frá Dan-
mörku, fór þangað í nóvember
1906 til þess að fullkomna mig
í iðninni. En áður hafði jeg átt
heima hjá Árna Nikulássyni í
IV2 ár og hafði þá af rælni
hjálpað honum, þegar hann
hafði mikið að gera án þess að
ætla mjer að leggja þetta fyrir
mig.
— Hvernig farnaðist ykkur
Sigurði?
— Jæja. Ekki rjett að kvarta
yfir neinu. Við vorum báðir
einhleypir menn og höfðum í
okkur og á, en ekki meira, með
því að vinna, eða vera til taks
á stofunni frá kl. 8 á morgnana
til kl. 8 á kvöldin og til kl. 10
á laugardaga. En á sunnudög-
um var opið hjá okkur frá kl.
8 á morgnana til kl. 12, og
aldrei var maðuv laus fyr en
klukkutíma eftir að lokað var.
Jeg gríp niður í gólfið og tek
það, sem er hendi næst. Það
var ljómandi fallegur ljós lokk-
ur. Er þessi ekki góður, segi
jeg. Jú, ágætur, sagði hann.
Er ekki rjett jeg láti blað utan
um hann? Jú, sagði pilturinn.
Þakka þjer fyrir.
Á árunum 1914—’18 fóru
að hafa meiri auraráð.
Þá fór aðsóknin vaxandi og þá
fór tískan að breytast, menn
að raka sig oftar og snyrta hár
sitt meira en áður var. Nú er
tískan sú, að menn þola það
ekki að vera loðnir aftan á
hálsinum. Það þót.ti engum ó-
prýði í gamla daga. Og nú eru
allir að heita má sljettrakaðir
upp á hvern dag.
— Þið rakarar fáið tækifæri
til að kynnast mörgum.
— Já, það vantar ekki, segir
Kjartan. Maður kynnist fjölda
mörgum og það talsvert mikið.
Þó ekki sje nema á meðan þeir
eru í rakarastólnum. Fræði-
maður einn sagði eitt sinn við
mig, að við ættum að leggja
stund á hausaskeljafræði. Ekki
hefir þó orðið úr því enn, þó
um margt höfuðið hafi jeg
þreifað.
breyttist hár- og skeggtískan breiddist út, að karlmenn!
allmikið, eftir því sem aldir gengju alrakaðir í Þýskalandi
liðu. Oft ^ar rakað bæði hár Qg munu þag vera áhrif frá
og skegg, sumpart gerðu það Suðurlöndum og munkum og
þrælar, sem lært höfðu til þess, prestUm, er þaðan komu. En
en sumpart iðnlærðir rakarar j Vestur-Evrópu var svo kom-
og hárskerar, og höfðu þeir nóg ið á n, 0id; ag magur gat ekki
að starfa í rakarastofum sín- orgig sleginn til riddara, ef
um. hann hafði alskegg.
Assýríumönnum, Hebreum og Margar aldir liðu áður en
Persum, þótti mikið til koma að rakaraiðnin ryddi sjer verulega 1 feldu
hafa alskegg, vel hirt. Þeir ljetu til rúms í Mið-Evrópu, og meir paré,
skera það á ýmsa vegu, smyrja en 1000. ár tók það í Norður- Frakka á 16. öld, var sonur
það og liða. Skeggið var hvers Evrópu. Til vorii böðunarmenn, fátæks rakara og byrjaði sem
manns heiður, og hina dýrustu hárskerar, og síðast en ekki síst rakaranemi. Hann var fyrsti
Nú vildi Kjartan ekki segja
meira af starfi sínu í þetta
sinn. Og frá yngri árum ekki
annað en það, að hann var sjó-
maður á árabátum, vjelbátum,
skútum og togurum áður en
hann fór í hvíta sloppinn.
Þegar jeg var að fara frá
honum, rak jeg augun í ýmsar
Því þeir sem fóru seint á fætur mvndir á veggjum hans, sem
á morgnana, þóttust góðir, ef mmna a a® hcnn iðkaði snemma
þeir náðu í snerilinn hjá okkur, íþróttir í I. R. og í söngkórum
áður en lyklinum var snúið, og heln' hann lengi verið, t. d. í
i þeim fræga 17. júní-kór. En um
1 síðar.
furstar og aðalsmenn kröfðust, sunnudagsmorgnana
að fá glæsilega gerðar hárkoll- I voru broddarnir óþýðir undir
því var stofan oft full kl. 12.
Á þessum árum þóttu þeir; Það ætlar hann að segJa m3er
snyrtimenn, sem rökuðu sig
tvisvar í viku. Margir ljetu sjer
nægja að fá rakstur einmitt á
Svo oft
ur. Smám saman fór iðninni
fram. Og „bartskerarnir“ urðu
oft frægir skurðlæknar. — Þeir
fengu góða æfingu í hinum sí-
styrjöldum Ambrosíus
frægasti sáralæknir
eiða sór hann við skegg sitt.
bartskerarnir eða „kíúrgarnir“ maðurinn (að minsta kosti á
eggmni. Við fengum 10
fyrir raksturinn og 25 aura
fyrir klippingu. Eftir nokkur ár
hækkaði raksturinn í 12 aura
og klippingin eitthvað samsvar
andi.
— Mig minnir að þú hafir
sagt mjer, að mest hafið þið
haft að gera um „lokin“.
— Já. Þá var altaf mest ann-
V. St.
Gjafir handa gömlum.
LONDON: — Um jólin mun
aura gama]t fólk 0g bágstatt á Bret-
landi fá verulegar matgjafir frá
fólki.í samveldislöndunum. Er
talið, að gjafaböglarnir muni
nema mörgum hundruðum þús
unda.
Þegar konungur Ammóníta ljet (sem voru einskonar sambland síðari tímum), sem opnaði höf- rlhl hía okkur. Þá komu allir í
skera skeggið til hálfs af sendi- | af rakara og skurðlækni). Elsta uðkúpu á lifandi manni. Hann
mönnum Davíðs konungs, þá rakaraf jelagið á Norðurlöndum, gerbreytti allri meðferð sára.
var þetta öldungis óheyrð sví-
virða. Þó var það tíska um daga
Sardanapals og Nebukaðsnes-
ars að raka af. sjer skeggið.
Grikkir komust fyrstir Ev-
rópuþjóða í kynni við Austur-
landaþjóðir. Fram til daga Al-
iiimimiiiiiiiiiiiiiiimiiimmiiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimi
Ungur, duglegur
Kaupmannahafnarfjelagið, var Áðúr höfðu menn stöðvað blóð-
ekki stofnað fyrr en 1506. Og rás úr skótsárum með sjóðheitri
jafnvel í þessu fjelagi voru þó olíu, en brent önnur sár með
fjelagsmenn fremur sáralækn- 1 gloandi járni. Paré fann það
ar en rakarar um langa hríð. upp, að binda fyrir slagæðar.
Nemendur gátu þeir einir orð- Hermennirnir blessuðu nafn
ið, sem lesið gátu dönsku og hans, og konungur gerði hann
exanders mikla (3—400 f Kr.) þýsku og ofurlítið j latínu, og að líflækni sínum, þó að lækna-
var alskegg í tísku í Grikk- | vig sveinspróf og meirapróf var stjettin í París hamaðist gegn |
landi. En' er Alexander kon- lögð mest áhersla á tilbúning honum, vegna þess, að hann
ungur ljet raka sig, og bauð allskonar smyrsla og plástra. kunni ekki latínu og grísku.
héfmönnum sínum að gera hið Rakara- og hárskerastarfið í Wúrtember var Ludvig
land af skútunum og ljetu bæði
klippa sig og raka. Þá voru
margir orðnir langhærðir, og j 1
mikið af hári á gólfinu stund- | M
um, þegar ekki vannst tími til
þess að sópa.
Einu sinni var jeg að klippa
Bifreiðarsljéri
óskast. Upplýsingar í síma
2705 frá kl. 2—7.
Sigurgeir Sigurdórsson
C/o Bifreiðast. Hreyfill.
llllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllUJIIIIIIIIIlliinillim
sáma, þá komu fljótt upp rak- vann þó sífelt á meir og meir,
arar í bæjum og borgum. Heim en sumt af ihinu, t. d. tannúb-
spekingar og lærðir menn, svo t dráttur ’ög sáráræRmng, hjélst
sem Pyþagóras og Diogenes, þó við jafnframt langt fram á
bartskeri aðlaður fyrir lækn-1
in'gar, og Napóleop mikli gerði- j
Öóyér bartskera afí æos''
lækni sínum árið 1804.
sára-j
Borgfirðingar
Stofnfundur fjelags Borgfirðinga búsettra í Reykja-
vík, verður haldinn miðvikudaginn 5. des. að Hótel
kl. 8,30 síðdegis. Allir Borgfirðingar velkomnir.
í VJ 3 S ! 5 i í i $
Nokkrir Borgfirðingar.
I 4 I i 4