Morgunblaðið - 30.04.1946, Blaðsíða 2

2
MORÍJUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 30. apríl 1946
Alþingi stóð 170 daga
og afgreiddi 81 lög
Þingiausnir í gær
FUNDUR hófst í sameinuðu
Alþingi klukkan 5 síðdegis í
gær og fóru þar fram þing-
lausnir.
81 lög.
Forseti Sþ., Jón Pálmason gaf
yfirlit um þingstörfin.
Þingið hefir staðið frá 1. okt.
til 21. des. 1945 og frá 1. febr.
til 29. apríl 1946. eða alls 170
daga.
Alls voru haldnir 293 þing-
fundir, 129 í Nd, 119 í Ed. og
45 í Sþ.
Lögð voru fyrir þingið 157
frumvörp, þar af 18 stjórnar-
frumvörp. Afgreidd voru 81
lög, þar af voru 16 sPórnar-
frumvörp. 11 frumvörp voru
afgreidd með rökstuddri dag-
skrá, ep 65 urðu ekki útrædd.
84 þingsálvktunartill. voru
bornar fram, allar í Sþ. Af-
greiddar voru 25 ályktanir Al-
þingis, tvær voru feldar, tvær
afgreiddar með rökstudari dag
skár, sex vísað til stjórnarinn-
ar, en 49 voru ekki útræddar.
Atta fyrirspurnir voru born-
ar fram og var 5 svarað .
Alls voru 249 mál til með-
íerðar í þinginu. En tala prent-
aðra þingskjala var 1024.
Þessu næst flutti forseti
ræðu þá, sem hjer fel á eftir.
Kæða Jóns Pálmasonar forseta
samcinaðs Alþingis.
Þetta þing hefir orðið tals-
vert lengra en gert var ráð fyr-
ir í byrjun, en þegar við lítum
til baka, getur enginn undrast,
þó svo hafi farið. Ber bað til,
að þingið hefir haft til með-
ferðar fleiri mál og stærri, en
flest, ef ekki öll þing önnwr,
og það hefir afgreitt svo merki
lega, víðtæka og margbreytta
löggjöf, að ekkert þing áður
kemst þar til samanburðar. —
Mun og löggjöf þessa þings
grípa inn í allar greinar okkar
þjóðlífs, eigi aðeins um stund-
arsakir, heldur og um langa
framtíð og það á þá leið, að
allir landsmenn munu lengi
minnast 'þessa þings sem at-
hafnasamrar og merkilegrar
samkomu.
Öll störf þingsins hafa mark-
ast af einni stefnu, og það er:
meiri bjartsýni, stórhugur og
frjálslyndi en nokkru sinni áð-
ur. Sumir munu telja, að fyr-
irhyg'gjan hafi eigi verið að
stærri fjárhæðir til verklegra
framkvæmda en nokkru sinni
fyrr, Til vega og brúagerða
eru ætlaðar rúmar 20 miljónir
króna, til vitamála og hafnar-
bóta 6.6 milj. í beinum fram-
lögum auk 2. miljóna á heim-
íldargrein.
Til fandbúnaðarmála eru ætl
aðar 10,5 miljónir króna. Til
sjávarútvegsmála tæp 1 miljón
króna og iðnaðarmála rumlega
T milj. króna.
Af þeim málum sem varða
landbúnað «^g sveitahag. skal
jeg aðeins nefna þessi hin merk
ustu:
Tel jeg þar fyrst hin almennu
raforkulög, sem gefa tækifæri
til að koma hinum dýrmætustu
þægindum um allar bygðir
þessa lands og gilda tugi milj.
í framlögum og lánsfje á næstu
árum.
í öðru lagi lög um landnám,
nýbygðir og endurbyggingar í
sveitum, sem tryggja 50 milj.
króna til ræktunar og bygg-
inga í sveitum á næstu 10 ár-
um með 2% vöxtum og 42 ára
afborgun, og um leið ákveða
10—20 milj. króna greiðslu í
vaxtamismun frá ríkissjóðí..
I þriðja lagi eru lög um verð
lagningu landbúnaðarafurða,
mjög þvðingarmikið mal.
í fjórija lag afnám 17. gr.
jarðræktarlaganna.
Ennig má geta bess, sem fjár
lögin ákveða yfr 20 mil, kr. til
samgöngubóta eins og aður er
sagt, hafa aðrar og meiri ráð-
stafanir verið gerðar til fram-
gangs þem málum. •— Er þar
stærsta ákvörðunin sú að
byggja sjkuli á næstu 7 árum
steyptan veg frá Reykjavík
austur að hinu frjósama Suð-
urlandsundirlendi. *
Meðal þýðir.garmikilla sam-
göngumála má og nefna lög um
kaup á þrem nýjum strand-
ferðaskipum. Allar samgöngu-
bætur varða hag hinna s^rjálu
bygða meira en ílest annað.
Þá má að síðustu nefna sem
þýðingarmikið landbúnaðarmál
þá ákvörðun Alþingis að styðja
fjárskifti í Suður-Þingeyjar-
sýslu og E^jafjarðarsýslu, sem
telja má, að marki stefnu á
sama skapi, en um slíkt verða þessu s /iði.
jafhan skiftar skoðanir. Grund- j Á sviði sjávarútvegsmála eru
völlur þeirr«r stefnu, sem starf ákvarðanir þessa Alþingis enn
semi þessa þings hefir bvgst á,1 stórfeldari en það, sem þegar
er sá að nota fjármagn þjóð- 1 hefir verið nefnt. Vil jeg þar
arinnar í framlögum og lán- fyrst nefna lögin um togara-
veitingum tiLþess að koma at- kaup ríkisins, sem ákveða kaup
vinnuvegunum til sjós og 30 nýtísku togara. í öðru lagi
lands í híð fu.llkomnasta horf lögin um'stofnlánadeld sjávar-
með allri þeirri vjeltækni, sem útvegsins við Landsbanda ís-
nýjustu vísindi eiga vöi á, og iands, sem tryggja útveginum
að hinu leytinu að jafna aðstöðu 100 miijónir króna í lánum með
m.un þjóðfjelagsþegnanna og mjög lágum vöxtum. í þriðja
bæta kjör þeirra, svo sem unt lagi lög um skipakaup ríkisins,
er. j er tryggja mikinn hóp af full-
Til sönnunar um þá viðleytni komnurn vjelskipum til síldar-
sem byggist á þessu sjónarmiði og fiskveiða.
vil jeg nefna þessi hin helstu ] í»fjórða lagi lög um síldar-
stórmál, sem þetta Alþingi hefir niðursuðuverksmiðju ríkisins og
afgreitt:
síðast en ekki síst hin almennu
Við afgreiðslu fjárlaganna, hafnarlög, sem er mjög þýð-
sem jafnan eru aðalmál hvers ingarmikil og áhrifasterk lög-
reglulegs þings, voru ákveðnar gjöf til aukinnaí trj'ggingar
hafnar- lendingarbótum kring
um alt land, enda er það meðal
annars til marks um það, að
þessi lög hafi mikla þýðingu,
að með þeim eru úr gildi feld
60—-70 ófullkomin lög ó þessu
sviði.
Ennfremur má nefna, að á
þessu þingi hafa verið samþykt
lög um landshöfn í Keflavíkur
og Njarðvíkurhreppum, sem
verða mun merkileg fram-
kvæmd, og einnig tvenn lög um
atvinnu við siglingar og lög um
beitumál. Einng ný lög um nýj-
ar síldarverksmiðiur og tunnu
verksmiðju.
Öll þessi lög munu hafa svo
mikil áhrif fyrir okkar atvinnu
vegi og atvinnulíf, að engin
sambærileg dæmi eru áður.til.
Á sviði mannrjettinda eru
lögin um almannatryggingar,
sem þetta þing hefir samþykt,
stærra spor en áður hefir ver-
ið um að ræða T okkar þjóð-
fjelagi. Skapar þessi löggjöf
mjög mikið öryggi fyrir gamalt
fólk og lasburða og alla aðra,
sem standa illa að vígi í þjóð-
fjelaginu. Er það víst, að allir
þeir landsmenn, sem góðs njóta
af þessari merku löggjöf, munu
gleyma.því, þó þetta þing hafi
verið nokkrum vikum lengra
en ella hennar vegna, og blessa
þá, er hana settu
í mentamálum hefir þetta
þing verið sjerstaklega othafna
samt. Það hefir sett fimm-lög
um mentamál: 1 Um skóla-
kerfi og fræðsluskyldu, 2. um
fræðslu barna. 3. um gagnfræða
nám, 4. um húsmæðrafræðslu,
5. um mentaskóla.
Með þessum lögum er allt
fræðslukerfi þjóðarinnar bætt
og samræmt og meiri tækifæri
gefin til handa æskufólkinu en
áður hefir verið um að tala.
Mörg önnur merk og þýðing-
armikil lög hefir þetta þing
sett. Vil jeg sjerstaklega nefna
til viðbóta því, sem jef hefi
hjer áður talið:
1. Lög um aðstoð við bygg-
ingar íbúðarhúsa í kaupstöð-
um og kauptúnum.
2. Lög um, nýbyggingar í
Höfðakaupstað.
3. Lög um virkjun Sogsins.
2. Lög um þátttöku íslands
í stofnun gjaldeyrissjóðs og al-
þjóðabanka.
5. Lög um byggingu gistihúss
1 Reykjavík.
6. Lög um iðnlánasjóð.
Mörg önnur lög og þingsá-
lyktanir hefir þetta Alþingi af-
greitt. Miðar allt það, sem þeg-
ar er talið, að því að marka
tímamót í okkar þjóðfjelagi.
Þetta þing lýkur nú störf-
um í sumarbyrjun. Jeg vil óska
öllum landsmönnum gleði og
farsældar á hinu nýja sumri.
Jeg óska að hið nýja sumár
verði bjart og hlýtt í venju-
legum skilningi, og einnig hin-
um, að þær sumarvonir, sem
starfsemi þessa Alþingis hefir
vakið, rætist og lifi.
Háttvirtum alþingismönnum
Framh. á bls. 11
Guðgeir Jónsson
kosinn þingtemplar
Frá aðalfundi Þingstúku
Reykjavíkur
ÞINGSTÚKA Reykj avíkur
hjelt aðalfund sinn 31. mars s.l.
Fulltrúar til þingstúkunnar
eru nú 132. En fjelagafjöldi í
þinghánni þ. e. Reykjavík, um
2400 fjelagar í undirstúkum og
um 1200 í barnastúkum.
Þ. T. Einar Björnsson gaf
skýrslu um störf Þingstúkunn-
ar s.l. ár. Á hennar vegum hef-
ir eins og undanfarin ár verið
starfrækt upplýsingar og hjálp
arstöð, fyrir þá, sem í erfiðleik-
um eiga vegna áfengisr.autnar
sín eða sinna og þeim, sem þang
að hafa leitað, hefir verið
reynt að liðsinna eftir föngum,
en erfiðleikar á slíkum málum
hinsvegar miklir og margvísleg
ir. Alls hafa milli 20—30 mál
borist stöðinni á s.L ári. Til starf
semi Þingstúkunnar og meðal
annars upplýsingastöðvarinnar
veitti bæjarstjórn Reykjavíkur
kr. 10 þúsund á árinu.
Þá hafa á árinu verið haldn-
ir út’breiðslufundir og auk þess
mjög fjölmennur borgarafund-
ur um áfengismálin, þar sem
mættir voru ráðherrar þing-
menn, bæjarfulltrúar og aðrir
forustumenn í bæjar- og lands-
málum.
Samkvæmt skýrslu gjaldkera
er fjárhagur þingstúkunnar all
góður.
ítarlega skýrsla var gefin um
starfsemina að Jaðri, en har
hafa verið miklar framkvæmd-
ir á s.l. ári, og þar að rísa upp
glæsilegt nýtísku sumardvalar
heimili og hefir einn þriðji
hluti væntanlegrar byggingar
þegar verið reistur. Þar var í
vetur rekinn skóli á vegum
Reykjavíkurbæjar. Skuldlaus
eign Jaðars er nú hátt á þriðja
hundrað þúsund krónur.
Þá var á þessum fundi kosið
í húsráð, en það á að hafa með
höndum húsmál Reglunrar hjer
í Reykjavík. Eftirtaldir menn
vortt kosnir: Jón Hafliðason,
Kristihn Vilhjálmsson, Böðvar
St. Bjarnason, Einar Björnsson,
Haraldur S. Nordal og Indriði
Indriason. Formaður er Frey-
móður Jóhannsson, skipaður af
framkv nefnd Stórstúku ís-
lands.
Framkvæmdarnefnd Þngstúku
Reykjavíkur fyrir næsta ár
skipa: '
Þingtemplar: Guðgeir Jóns-
son, en aðrir nefndarmenn eru:
Einar Björnsson, Ingibjörg ís-
aksdóttir, Jens Hólmgeirsson,
Hjörtur Hansson, Bjarni Kjart-
ansson, Kristinn Vilhjálmsson,
Jarþrúður Einarsdóttir, Gunnar
Árnason, Sigríður Jónsdóttir og
Sigurður Þorsteinsson.
Sigurjón Ólahson
böggmyndasýningu
FRÚ Tove og S’gurjón Ólafs-
son myndhöggvarar opna sýn-
ingu á verkum sínum í Lista-
mannaskálanum í dag kl. 1
e. h.
Það er nú orðið all-langt síð-
an að Sigurjón hefir haldið
sýningu og má búast við að
margir verði til þess að skoða
þessa sýnirígu þeirra hjóna.
Kommúnisiar koma
í veg fyrír af-
greiðslu frv. um
ríkisborgararjefí
EÍTT af þeim málum, sem
skömmu fyrir páska samdist
um á milli stjórnarflokkanna,
að fram skyldi ganga á þessu
þingi, var frv. um að veita
nokkrum mönnum ríkisborg-
ararjett Var þá berum orðum
tekið f»-am, að frv. skyldi að-*
eins ná til þeirra. ?em samkomu
lag var um, að þenna rjett fengi
nú.
Frumvarp þetta kom til Ed.
siðustu daga þingsins og greiddi
hún á allan veg fyrir fram-
gangi þess, m r. með því að
veita afbrigði frá þingsköpum.
Hinsv. vildi meirihl. Ed. fara
mun varlegar í veitingu ríkis-
borgararjettarins en Nd. hafði
gert. Eftir samkomulagi því,
sem gert hafði veiið, hefði mátt
ætla, að allir fylgismenn stjórn
arinnar í Ed. sættu sig við
þetta. Svo varð þó ekki, því að
kommún^star mótmæltu því, að
aokkur sá, sem neðri deild
áafði samþykt væri tekinn úr
frv. og heimtuðu einnig inn í
það mann, sem neðri deid bein
Meiri hluti efri deildar fór
því sínu -fram, enda neituðu
kommunistar öllum samkomu-
lagsboðum. Fór frv. því aftur
til neðri deildar, og eftir af-
greiðslu þess úr efri deild lýsti
forseti hennar yfir deildar-
lausnum að þessu sinni og sagði
siðasta fundi hennar slitið.
Þrátt fyrir alt þetta tókst
kommúnistum með röngum
frásögnum og fáheyrðum illyrð
um um efri deild að *fá meiri
hluta neðri deildar til að breyta
fi’v. í það horf. s'em kommún-
istar höfðu krafist í e-fri deild
og sú deild vildi ekki fall-
ast á. Var málið afgreitt úr Nd.
með þessum hætti rjett fyrir
hádegi í gær og var þá fullskip
að á fundum íþinginu það/sem
eftir var til þinglausna og því
augljóst, að Ed. mundi ekki
geta afgreitt málið á skapleg-
an hátt, enda búið að slíta síð-
asta fundi hennai. \
Engu að síður kúskuðu kom-
múnistar flokksbróður sinn,
Steingrím Aðalsteinsson til að
boða efri deild í skyndi á fund
kl. 1 í gær. Var þá ekkert skeytt
um það, þótt hinn sami forseti
hefði látið deildarlausnir fara
fram á laugardag.
Mikill meirihl. Ed. þingmanha
v'ildi bó ekki u.na slíkum vinnu-
brögðum, einkum þar sem vit-
að var, að frv gat ekki náð
fram að ganga að þessu sinni,
úr þvi að kommúnistum tókst
að fleyga það í Nd. Fundurinn
í Ed. fórst þess vegna fyrir og
frv. dagaði uppi.
Eru þau úrslit málsins ein-
göngu að kenna offorsi kom-
múnista og svikum þeirra
á gerðum samningum.
Ef við það hefði verið stað-
ið að láta frumv. ná til þeirra
einna, sem samkomulag var
um, mundi Nd. aldrei hafa
skeytt því á ný og þar með
raunverulega :kveðið að frv.
skyldi ekki ná fram að ganga
að þessu sinni.