Morgunblaðið - 06.03.1947, Qupperneq 9

Fimtudagur 6. mars 1947
MGRGUNBLAÐIÐ
9
Gjörbreyting d grundvallaratriðum
mannlífsins d næstu 10 drum
f
HVAÐ mundi koma fyrir, ef
vísindin uppgötvuðu og gerðu
kunnugt; að eftir 10 ár, eða í
janúar 1957, mundi jörðin
springa í loft upp eða verða
óbyggileg? Getið þið ekki gert
ykkur í hugarlund, hvernig all-
ir vísindamenn heimsins myndu
stríða dag og nótt, til þess að
reyna að finna ráð til þess að
afstýra ógæfunni eða útbúa
flugfar, sem gæti flutt allt
mannkynið yfir á annan hnött?
Haldið þið ekki að rifist mundi
verða um síðustu sætin í eld
flugunni?
Og nú, í byrjun ársins 1947,
er það staðreynd að vísindin
hafa gert þessa uppgötvun. Ef
til vill er kveðið fullsterkt að
orði, en samt er þetta ekki svo
fjarti sanni. Það er best fyfir
okkur að vera raunsæ og horf-
ast í augu við þær staðreyndir,
að næstu 10 árin munu hafa
í för með sjer gjörbreytingu á
grundvallaratriðum mannlífs-
ins á þessum hnetti. Flestum
fróðum mönnum kemur saman
um, að við erum að verða bún-
ir að eyða birgðum okkar af
nauðsynlegustu orkugjöfunum
eða kola- og olíubirgðum okk-
ar.
Kolanámurnar eru að tæmast.
Síðustu mannsaldrana höfum
við brennt olíu- og kolamagni,
sem miljónir ára hefir þurft til
þess að myndast. Þetta er hinn
samansparaði orkuhöfuðstóll
hnattar okkar, seip við höfum
sólundað þannig, að nú er að-
eins eftir örlítið magn, sem við
munum jeta upp næstu árin.
Ef við viljum gera okkur
grein fyrir gangi heimsstjórn-
málanna næstu 10 árin, þá skul
um við gleyma Molotov, Bevin
og öðrum stjórnmálaleiðtogum
stórveldanna og muna aðeins
eftir kolumt olíu og úranium og
því, að birgðir þessa eldsneytis
og orkugjafa eru á þrotum.
Bæði í Englandi og Ameríku
eru kolanámurnar að tæmast og
innan skamms tíma mun einnig
svo fara í öðrum löndum. Sem
afleiðing af þessu hefir iðnað-
urinn í vaxandi mæli notað olíu
í stað kola, en olíubirgðarnar
eru einnig á þrotum.
Það er nú svo komið að
breska samveldið getur ekki
lengur fullnægt olíuþörf sinni,
nema með innflutningi frá
Bandaríkjunum. En Bandaríkja
mönnum er það fullkomlega
ljóst, að í mjög náinni fram-
tíð geta þeir ekki einu sinni
fullnægt eigin olíuþörf frá olíu-
lindum sínum.
Þetta hefir orðið til þess að
olíurjettindi og rjettindi til þess
að leggja olíuleiðslur hafa orð-
ið mjög eftirsótt i Persíu og
annarsstaðar í Asíu og einkum
af ensk-amerískum fyrirtækj-
um.
Við'erum á þröskuldi
úraníumaldarinnar.
Sovjet-Rússland vantar auk
sinnar eigin framleiðslu 15
milljónir smálesta af olíu á ári
til þess að geta framkvæmt
fimm ára áætlunina nýju. Þetta
hefir orðið til þess ‘að Rússar
Hvað tekur við er olíu- og kola-
forði heimsins þrýtur?
Tækniráðunautur enska blaðsins Daily Mail, John
Langdon-Davies, ræðir í eftirfaramíi grein nokkr-
ar leiðir, sem mennirnir geta farið til þess að öðl-
• ast orkugjafa, í stað kola og olíuforða heimsins,
sem nú er senn á þrotum.
reka nú harðsvíraða utanríkis-
politík til þess að geta einnig
krækt sjer í olíurjettindi í
Persíu og annarsstaðar í Asíu.
Kola og olíuöldin er á för-
um og við erum að halda inn
í úraníumöldina.
Minsta kosti sex þjóðir á-
forma að senda leiðangra il
Suðurheimskautslandanna. En
menn gera sjer vonir um, að
undir jökulbréiðu þessa stóra
meginlands leynist ekki aðeins
kolabirgðir heldur einnig kjarn
orkuhráefnið úraníum.
Bretland, Bandaríkin og Rúss
land eru „ninir þrír stóru“ í
alheimsstjórnmálunum, en
fregnir af mörgæsum á ísbjörg-
um suðurheimskautsins og
frjettir af Persunum í eyðimerk
urtjaldbúðum sínum munu í
vaxandi mæli fylla forsíður
heimsblaðanna.
Hitt er svo annað mál, að
mannkynið hefir enn ekki get-
að komið sjer sarnan um, að
hvað miklu leyti skuli nota úr-
aníum í friðsarnlegum tilgangi,
sem eldsneyti og orkugjafa, eða
hvort skuli nota það sem
sprengiefni í styrjöld um síð-
ustu leyfar kola- og olíuforða
heimsins. En þótt náist sam-
komulag um þetta atriði, þá
fæst ekki neina gálgafrestur,
því að úraníumforðanum eru
einnig takmörk sett.
Hvaðan fær sólin orku sína?
Það markmið, sem sjerhver
vísindamaður, er fæst við þessa
hluti, keppir að, er að finna
upp einhverja aðferð, sem mann
kynið gæti notað til þess að
hagnýta orku til nauðsynja
sinna, án þess að ganga um of
á orkulindir jarðarinnar.
Það er almennt ájitið, að um
Siglingar Eimskipafjelagsins
og „einangrun kauptúnanna'
Tíminn og „Óskaskipið“
I TIMANUM 12. þ.m. birt-
ist grein um hið nýja skip
Sambands íslenskra samvinnu
fjelaga „Hvassafell“, með
mynd af skipinu og viðtali
við einn af stýrimönnum þess
Blaðið er að vonum þrung
ið hrifningu og það í svo rík
um mæli að því hefir orðið á
að fara með nokkur miður
rjett ummæli, er snerta strand
siglingar við ísland, sem rjett
þykir að leiðrjetta þegar í
stað.
Blaðið kallar Hvassafell
„óskas'fap dreifbýlisins“.
Hverjum þeim sem athugar
stærð þessa skips og hefir ein
hverja þekkingu á vöruflutn
ingum sjóleiðis er Ijóst að
hjer er um að ræða annað
tveggja barnalegt orðaval eða
vísvitandi blekkingu í áróð-
ursskyni gegn þeim stofnun-
um, sem haldið hafa uppi sigl
ingum með ströndum lands-
ins. Ef m.s. Hvassafell ætti að
hafa viðkomu á minni höfn-
um innanlands að nokkru ráði
mundu flutningaafkiist þess
minka að miklum mun og
stórri fjárupphæð þannig
verða á glæ kastað á ári
hverju. Það er eigi sennilegt
að útgerð skipsins velji því
það hlutskifti, enda þegar kom
ið í ljós að í tveim fyrstu ferð
um skipsins sem nýlega er
lokið, kom það aðeins á örfáar
hafnir innanlands.
Tilefni þessara athugasemda
c.r sjerstaklega þau ummæli í
nefndiú blaðagrein, að með
komu m.s. Hvassafells sje
„rofin einangrun kauptúna og
kaupstaða landsins“, og enn-
fremur að þeim gefist nú í
fyrsta sinn kostur á að fá eitt
hvað af nauðsynjum sínum,
án þess að þeim þurfi að um-
skipa í Heykjavík.
Þessi ummæli eru svo röng
og villandi, að fullkomin á-
stæða er til að hnekkja þceim
opinberlega, ekki síst vegna
þess að blaðið Tíminn virð-
ist hafa tekist á hendur það
hlutverk að bera á borð fyrir
lesendur sína þrálátar og!
margendurteknar árásir á það
fjelag, sem mest og best hefir
annast vöruflutninga til lands
ins og frá því, — fjelagi, sem
haldið hefir uppi siglingum
sínum jafnt á ófriðartímum
sem friðartímum. Þetta fjelag
er H.f. Eimskipafjelag íslands
Jeg hefi fylgst nokkuð með
starfsemi þess fjelags undan
farið, m.a. lesið gaumgæfi-
lega hinar prentuðu ársskýrsl
ur fjelagsstjómai’innar. Þar
eru birtar skýrslur um sigling
jar fjelagsins við .strendur
landsins utari Reykjavíkur.
j Til þess að hrekja áður
nefnd ummæli hefi jeg tekið
upp úr skýrslum undanfar-
inna ára viðkomur skipanna
á hafnir utan Reykjavíkur til
jársloka 1945, en upplýsinga
fyrir árið 1946 hefi jeg aflað
mjer sjerstaklega á annan
hátt.
Samkvæmt þessum heimild,
um hafa strandsiglingar fje-
lagsins verið sem hjer segir
áiin 1937—1946.
Ár Viðkomur utan Reykjavíkur
1937 977
1938 941
1939 923
1940 392
1941 198
1942 O CO r—1
1943 125
1944 210
1945 232
1946 321
Fjelagið hefir nú gefið út
áætlun fyrir fyrri helming
þessa árs, og sjest af henni að
reglubundnar ferðir á strönd
ina verða að meðaltali þrisvar
á mánuði.
Það skal jafnframt tekið
fram, að siglingar leiguskipa
fjelagsins á hafnir innanlands
utan Reykjavíkur eru ekki
taldar með í framanritaðri
.skýrslu.
Það gefur að skilja að strand
siglingar fjelagsins minkuðu
verulega meðan styrjöldin
stóð sem hæst, þegar kafbáta
hernaðurinn á Atlantshafi
var rekinn með þeirri hörku
og óskamfeilni, sem kunnugt
er. I síðustu atrennu þeirrar
baráttu misti H.f. Eimskipa-
fjelag íslands tvö af bestu
skipum sínum.
Á þessum árum var svo
erfitt að fá skip til flutninga
á nauðsynjavörum til lands-
Framh. á bls. 12
aðeins tvær leiðir sje að velja.
Önnur er sú að komast að raun
um, hvernig orkuvinnsla sól-
arinnar á sjer stað. En hún geisl
ar út í geyminn óhemju orku-
magni, sem verður til við það að
efni breytist í orku. Svona hef-
ir það gengið í milljónir ára og
mun það eftir öllum líkum að
dæma ganga í milljónir ára í
viðbót.
Þær aðstæður, sem gera það
kleift, að efni breytist í orku,
eru hinn afskaplegi hiti og
þrýstingur, sem ríkir í sólinni.
Vísindamönnum hefir heppnast
að skyggnast inn í leyndardóm
sólarinnar, og hafa þeir upp-
götvað; að Menson-agnirnar
eru nauðsynlegar til þess að
orkumyndun geti átt sjer stað,
Þeir hafa einnig komist að raun
um, að nánari þekkingu á eðli
Menson-agnanna er hægt að
öðlast með rannsóknum á hin-
um svokölluðu „kosmisk"-
geislum.
Rússneskir vísindamenn eru
að byggja í Kákasusfjöllunum
geysimiklar rannsóknarstöðvar,
ætlaðar til þess að athuga þessi
atriði. Breskir vísindamenn
hafa einnig fengið háar fjár-
upphæðir, sem á að verja til
smíði nýrra tækja, er eiga að
notast í sama augnamiði. Það
er álitið að mjög auðvelt sje að
rannsaka ,,kosmisk“ geislara
við Suðurheimskautið. Það er
einnig vegna áhuga á „kosm-
isk“-geislarannsóknum, að
danska sjerfræðingnum, Dr.
Niels Arley, hefir verið boðið
til Bandaríkjanna, en hann er
samstarfsmaður Niels Bohrs.
Er hægt að rtoía aðferð
jurtanna?
Hin leiðin til þess að afla orku
gjafa og koma með því í veg
fyrir algert hrun, þegar orku-
lindir heimsins tæmast; er S|ú,
að beisla sólarorkuna á svip-
aðan hátt og jurtirnar gera. En
þær geta hagnýtt orlcu sólar-
innar með tilstyrk hinnar svo-
kölluðu ,,Phætosynthesu“ til
framleiðslu á vissum efnum.
Mönnum hefir dottið í hug,
að með því að fylla stóra geyma
með efnablöndu, sem hefði hina
sömu „photosynthesisku" hæfi
leika eins og grænublöð jurt-
anna (eða rjettara sagt: grænu-
korn blaðanna), þá gætu menn
beislað orku sólarinnar, sem svo
mætti hagnýta á ýmsan hátt.
Tækist þetta, þá hefðum við
nægilegan orkuforða nokkrar
milljónir ára enn.
Nú í ársbyrjun 1947 er stjórn
málamönnum, vísindamönnum
og öllum' athafnamönnum um
allan heim Ijós sú staðreynd, að
rannsóknir á þessu viðfangsefni
eru mikið meira áríðandi, held-
ur en hugleiðingar um, hvernig
nota beri kjarnorkuna.
Menn vænta þess, að viður-
kenning á þessari nauðsyn,
verði til þess^ að þjóðirnar öðl-
ist vilja til bess að vinna sam-
an að lausn þessa vandamáls,
en vísindamennirnir verði ekki
andstæðingar í óyfirlýstri styrj-
öld.