Morgunblaðið - 25.03.1947, Page 5

Þriðjudagur 25, ,mars 1947
MORGU NBLAÐIÐ
Fjárlögin komin ti!
3. umr.
í GÆR fór fram atkvæða-
greiðsla við aðra umræðu
fjárlaganna. Voru breyting-i
artillögur fj árveitinganefnd-
ar samþyktar, en nokkrar
teknar til 3. umræðu. Breyt-
ingartillögur frá einstökum,
þingmönnum voru margar
teknar aftur til þriðju umr.,
ien hinar voru feldar.
Eins og kunnugt er eiga
kommúnistar flestar hækk-
unartillögurnar, upp á 22
miljónir króna.
. En sá einkennilegi atburð-
ur skeði í gær, að þegar fyr-
verandi borgarstjóri, Bjarni
Benediktssön, ráðherra, legstí
á móti því að byggingarstyrk
urinn til Elliheimilisins
Grund sje feldur niður, þá
greiða þingmenn kommúnista
atkvæði með því að fella
hann niður. Var það sam-
þykt með 20 gegn 16 atkv.
Sjálfstæðismanna, að við
höfðu nafnakalli.
Þriðja umræða mun fara
fram seinni partinn í vikunni
jeða strax eftir helgina.
Sveinn Benediktsson:
Nýju síldurverksmiðjurnur voru
reksturshæfur s. 1. sumur
Fyrri grein
manns
hafa sótt Sundhöllína
árum
SUNDHÖLL Reykjavíkur
átti 10 ára afmæli í gær.^
þessum 10 árum hafa sam-
tals 2,194,171 gestur sótt
Sundhöllina. Fýrsta árið
komu þar samtals 179,786,
en mest var aðsóknin 1943,,
er 277,064 gestir komu í
Sundhöllina, en 205,670 var
talan s.l. ár.
Forstjórar Sundhallarinn-
ar hafa verið fjórir þessi 10
ár. Fyrst ólafur Þorvarðar-
son, til dauðadags, síðan Sig-
ríður Sigurjónsdóttir, þá
Erlingur Pálsson og loks nú-
verandi forstjóri, Þorgeir'
Sveinb j arnarson.
Einn maður hefur sótt
Sundhöllina á hverjum ein-
asta degi síðan hún var opn-i
uð. Er það Sverrir Fougner!
Johanson, bókbindari. Hann
gaf í gær 200 krónur í minn-i
ingarsjóð ólafs Þorvarðai-
sonar, en hann stofnaði sjálf
ur þann sjóð.
Níu manns starfa enn við
Sundhöllina, sem hafa verið
þar frá byrjun. Meðal þeirra
eru Bergsveinn Jónsson og;
Friðjón Guðbjörnsson um
sjónarmenn.
Þvottahús Reykjavíkur er
rekið í sambándi við höllina
og veitir Svava Jóhanns-
dóttir því forstöðu. Hefur
það verið mikið- notað af
bæjarbúum.
Ýmsar breytingar eru nú
fyrirhugaðar á Sundhöllinni,
bæði utan og innan. Á að
gera ráðstafanir til að berg-
-málið í salnum hverfi og eins
þyrfti að auka geymslupláss
og pláss fyrir starfsfólk, en
mjög þröngt er að því búið,
eins og er. fþróttaáhöld er
erfitt að geyma sökum rúm-
leysis.
í TILEFNI af bláðagreinum,
sem bygginganefnd Síldarverk-
smiðja ríkisins hefur birt í blöð
unum undanfarið, verður ekki
komist hjá að birta nokkrar upp
lýsingar varðandi byggingamál
Síldarverksmiðja ríkisins.
Bygginganefndin, sem und-
anfarið hefir átt í deilum við
stjórn Síldarverksmiðja ríkis-
ins var skipuð af Aka Jakobs-
syni, fyrv. atvinnumálaráð-
herra í byrjun maí 1945.
Stjóm SR hafði for-
göngu um byggingu
nýrra verksmiðja.
Alþingi setti árið 1942 lög
um byggingu nýrra síldarverk-
smiðja á Norðurlandi með sam-
tals 39 þúsund mála afköstum
á sólarhring. Voru lögin sett
samkvæmt tillögum stjórnar og
þáverandi framkvæmdarstjóra
verksmiðjanna, Jóns Gunnars-
sonar. Síðan gerði stjórn SR
allt, sem í hennar valdi stóð,
til þess að bygging nýrra síld-
arverksmiðja gæti hafist, sem
fyrst, en framkvæmdir töfðust
vegna styrjaldarinnar.
í októbermánuði 1944, er
stríðslok virtust ekki mjög
langt undan, fór verksmiðju-
stjórnin að vinna að, því, að
ekki yrði aðeins reist í byrjun
ein verksmiðja á Siglufirði, held
ur einnig verksmiðja á Skaga-
strönd, sem báðar yrðu komnar
upp í tæka tíð fyrir síldarver-
tíð 1946. Fyrir forgöngu verk-
smiðjustjórnar var ábyrgðar-
heimild til hinna nýju verk-
smiðja hækkuð úr’ÍO milj. kr.
í 20 milj. kr., til þess að hægt
væri að reisa báðar verksmiðj-
urnar samtímis. Voru lög um
þetta staðfest 23. febrúar 1945.
Stjórn SR stefndi að því, að
koma báðum verksmiðjunum
fyrir síldarvertíð 1946, er Aki
Jakobsson, fyrv. atvinnumála-
ráðherra, tók framkvæmd bygg
ingarmála nýju verksmiðjunn-
ar á Siglufirði úr höndum
stjórnar SR í byrjun maímán-
aðar 1945. Framkvæmd bygg-
ingarmála síldarverksmiðjanoa
á Skagaströnd, sem verksmiðju
stjórn hafði óskað eftir með
brjefi 2. nóv. 1944, að þáver-
andi atvinnumálaráðherra, Áki
Jakobsson, heimilaði henni,
fekst ráðherrann aldrei til að
heimila verksmiðjustjórninni.
Hins vegar skipaði hann sjer-,
staka byggingarnefnd til þess
að sjá um byggingarfram-
kvæmdir nýju verksmiðjanna í
byrjun maímánaðar 1945, og
var það 6 mánuðum eftir að
stjórn SR hafði óskað heimild-
ar til þess að reisa verksmiðju
á SkagastE,önd.
Skýrsla stjórnar SR
1945 hrekur fullyrð-
ingar byggingarnefnd
ar og Áka Jakobsson-
ar.
I prentaðri skýrslu stjórnar
SR fyrir árið 1945, sem send
hefir verið viðskiptamönnum
1SR og fleirum, er ýtarlega
skýrt frá byggingarmálum
verksmiðjanna. Sannar skýrsl-
an, að stjórn SR gerði allt, sem
í hennar valdi stóð til þess að
flýta framkvæmdum. Hinsveg-
ar stóð á nauðsynlegum svörum
frá fyrv. atvmrh., Áka Jakobs-
syni, mánuðum saman.
Byggingarnefndin, sem ráð-
herrann skipaði, skyldi starfa
í samráði við verksmiðjusíjórn.
En þegar til kom samdi hún, án
þess að hafa samráð við stjórn
SR við verktaka um að reisa
helstu byggingar hinna nýju
verksmiðja, og um smíði og
kaup þeirra vjela, er stjúrn SR
hafði ekki áður fest kaup á.
Eftir að óþarfa dráttur hafði
orðið á ákvörðunum fyrv. at-
vmrh, Áka Jakobssonar og ekki
voru eftir til síldarvertíðar 1946
nema 14 mánuðir, þá hagaði
byggingarnefndin undirbúningi
þannig, að sömu mönnum var
ætlað að smíða flestar vjelar í
báðar verksmiðjurnar, og að
setja þær upp á svona skömm-
um tinta, þótt þeir, auk þess að
vera fáir, hefði ekki nægilegt
efni nje nægar teikningar og
fyrirsögn frá byggingarnefnd-
inni til þess að hægt væri með
nokkurri sanngirni að ætlast til
þess,* að þeir gætu ynnt svo
mikið verk af höndum, allra
síst við þær aðstæður, sem um
var að ræða.
Hvorug verksmiðjan
tilbúin.
I byrjun marsmánaðar 1946
var það komið í ljós, að bygg-
ing hinna nýju síldarverksmiðja
ríkisins á Siglufirði og Skaga-
strönd var svo- skammt á veg
komin, að stjórn SR taldi, að
hvorug verksy-iiðjan yrði tilbú-
in til þess að hefja vinnslu í
vertíðarbyrjun, ef lögð yrði
jöfn áhersla á byggingu beggja
verksmiðjanna. Hins vegar
myndi verða hægt að hafa aðra
verksmiðjuna tilbúna með því
að láta hana sitja fyrir um fág-
menn, vjelar og efni. Lagði
stjórn SR til við fyrv. atvrh.
að svo yrði gert, en hann hafn-
aði þeirri tillögu.
Það kom á daginn, sem stjórn
SR hafði búist við, að hvorug
verksmiðjan var tilbúin að
hefja vinnslu í byrjun sildar-
vertíðar, og-4 vertíðarlok vann
stærri verksmiðjan með um
1/10 þeirra afkasta, sem henni
var ætlað. Lýsisgeymar hennar
voru ekki tilbúnir fyrr en í
september.
Af þessu mun nokkuð mega
marka hvað hæft sje í þeirri
fullyrðingu byggingarnefndar-
innar, að mátt hefði vinna í
nýju verksmiðjunum í sumar
um 400 þús. mál síldar, ef næg
síld hefði verið fyrir hendi.
Góð afköst fagmanna,
en ónógur undirbún-
ingur.
Við byggingu verksmiðjanna
afköstuðu íslenskir iðnaðar-
menn eins miklu og frekast var
hægt að krefjast af svo fáum
mönnum á svo skömmum tíma,
við þær aðstæður, sem um var
að ræða. En allt var þannig í
pottinn búið af hálfu fyrv. atv-
rh. og byggingarnefndar, að
ekki var við öðru að búast en
svo færi sem fór.
I þessu sambandi má minna
á brjef vjelsm. Hjeðins til bygg
ingarnefndar dags. 13. maí 1946
sem upplýsir um ýmislegt varð
andi ónógan undirbúning af
hálfu byggingarnefndarinnar.
Neitaði byggingarnefnd stjórn
SR um afrit af þessu brjefi á
sínum tíma.
Fjöldi fagmanna var látinn
vinna við ljelegan aðbúnað erf-
iða vinnu við byggingu verk-
smiðjanna 14—18 klst. á sólar-
hring jafnt sunnudaga sem aðra
daga, í samfleytt 12—18 vikur.
Er ekki furða, þótt byggingar-
kostnaðurinn hækki óeðlilega
með slíkri stjórn.
Færeyskur kúiter
fekur niðri
í FYRRINÓTT tók færeyski
kútterinn Fogloy niðri á skerí
skammt frá Selvogsvita. Blind-
bilur var.
Er Slysavarnafjelaginu barst
tilkynning um þetta gerði það
Selvogsvita þegar aðvart, um
það, en þaðan sást ekki til,
vegna snjókomunnar.
Nokkru síðar tókst Færeying
unum að ná skipinu út aftur
og sögðu þeir það vera óbrot-
ið með öllu.
Fitiögur um þýskt
sambandsríki
Hamborg í gærkvöldi.
FULLTRÚAR kristilegra
demokrata og kristilegra
sósíalista í Þýskalandi, semi
saman eru komnir á fund í
Köln, hafa lagt fram tillög-
ur, sem lúta að uppástung-
um þeim, sem fram hafa
komið um að gera Þýska-
land að sambandsríki.
f tillögunum er stungiðí
upp á því, að þýska þingið
verði í tveimur deildum, en.
í aðra deildina verði kosiðí
með almennum kosningum,
hin verði skipuð fulltrúunf
hinna ýmsu ríkja eða fylkja.
— Reuter.
Aðalfundur Varðar
Basar kvenfjel.
Kesséknar
Á MORGUN, miðvikudag-
inn 26. mars, heldur Kven-
fjelag Nessóknar basar í
Listamannaskálanum og
byrjar hann kl. 2 síðdegis.
Kvenfjelagið var' stofnað
sama árið og sjer^takt safn-
aðarstarf hófst í þessum
hluta bæjarins. Það er sá fje
lagsskapur innan sóknarinn-.
ar, sem unnið hefur að því
AÐALFUNDUR Landsmála- að vekJa safnaðarvitundina,
fjelagsins Vörður, var haldinn e^a kynningu meðal kvenna
í Sjálfstæðishúsinu í gærkveldi. j * sókninni, samtök og sam-
Formaður fjelagsins, Ragnar starf, enda hefur fjelagslíf-
Lárusson, setti fundinn, en fund altaf verið prýðilegt frá
arstjóri. var kosinn Sigurður Þ' í að konurnar stofnuðu
Björnsson frá Veðramóti og fjelagið.
fundarritari Axel Guðmunds-1 Þessi f jelagsskapur hefur
son skrifstofumaður. j starfað samfleytt þessi ár,
Formaður gaf skýrslu um sem liðin eru og hefur mikill
starfsemi fjelagsins á liðnu ári, árangur verið af störfum,
sem var mjög jnikil og fjöl- ^ þeirra, enda hafa konurnar'
þætt og höfðu margir meðlimir verið bæði duglegar og á-
gengið í fjelagið á árinu. Þá gaf hugasamar, og hefur því
fjehirðir fjela^sins, Jóhann skilningur á störfum þeirra,
Hafstein, skýrslu • um fjárhag fhi’ið vaxandi innan sóknar-
þess, sem er mjög góður. i innar, eins og best má sjá af
Þvínæst fór fram stjórnar- Þvh að fyrir nokkrum vik-
kosning og var Ragnar Lúrus- um jókst fjelagatalan svo,
son endurkosinn formaður með að segja má að fjelagiÁ
samhljóða atkvæðum. Og með- hefði alt að því tvöfaldast.
stjórnendur voru kosnir: Jó-
Á basarnum verður margt
hann Hafstein, Jóhann G. Möll- af óvenjulega vönduðum,
er, Helgi Eyjólfsson, Árni Jóns- . heimaunnum fötum og öðr-
son, Kristján Jóh. Kristjánsson um munum, eins og jafnani
óg Þorsteinn Árnason. Til vara: | áður hefur venjan verið Og
I báðum verksmiðjunum var j Gunnar E. Benediktsson, Þórð-
ótal margt í ólagi í vertíðar- j ur Ölafsson og Friðrik Þor-
lok. Þótt vjelarnar hefðu allar steinsson. Endurskoðendur:
verið í lagi, og þær unnið hver Björn Snæbjörnsson og Elís Ó.
í samræmi við aðra, sem ekki Guðmundsson.
var, myndi framleiðslan á báð
um stöðum, hafa strandað á því,
að mjölgeymslur nýju verk-
smiðjánna á Siglufirði og Skaga
strönd voru og eru enn ekki
fokheldar.
Pjetur Magnússon, alþm.,
geta þeir því, sem basarinn
sækja gert þrent í einu, í
f.vrsta lagi góð — mjög góð
kaup, — í öðru lagi keypt
góð ullarföt eða eitthvað fyr
ir heimili sitt, og fyrst og
flutti ræðu um þingmál og síðast stutt gott og göfugt
ræddi m. a. nokkuð um fjár- málefni. ’ Fjölmennið því til
lagafrumvarpið. Eftir það voru kvenfjelagsins í Listamanna
frjálsar umræður og tóku marg .skálanum.
ir til máls. I Jón Thorarensen.