Morgunblaðið - 03.04.1947, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 3. apríl lð47
(slenska hjúkrunarkonan, sem
Jneimsótti frumskóga Nýju Guineu
MEÐ síðustu ferð Flagsrip
Copenhagen frá New York hing
að tM lands var ung íslensk
hjúkrunarkona, ungfrú Ágústa
Magnúss að nafni, dóttir Jónas-
ar bónda í Stardal í Kjósar-
sýslu.
Hún hefir dvalið rúm sex ár
í Vesturheimi, unnið þar á
sjúkrahúsum, verið í ameríska
hernum og m. a. starfað í rúm
tvö ár á vígstöðvunum í Kyrra-
hafi í styrjöldinni og hlotið þar
liðsforingjatign í hjúkrunar-
sveitunum.
Jeg hitti ungfrú Ágústu á La
Guardia flugvellinum í New-
York og rabbaði við hana á
heimleiðinni um hið viðburða-
ríka starf hennar á styrjaldar-
árunum.
Jeg fór til Bandaríkjanna ár-
ið 1940, segir ungfrúin, til þess
að vinna á Mayoklinik í Minne-
sota að hjúkrunarstörfum.
Hafði þá lokið námi mínu hjer
heima. Jeg ætlaði að læra meira
í hjúkrunarfræðum.
En árið 1942 gekk jeg í amer
íska herinn og var árið eftir
send til Kyrrahafsins, eins og
fjöldi amerískra hjúkrunar-
kvenna.
ESt af japönskum kafbáti.
-—■ Til hvaða staðar voruð
þjer sendar?
— Við vissum ekkert um
hvert ferðinni var heitið þegar
lagt var af stað frá San Franc-
isko. En við fórum til Ástralíu.
Skipið, sem flutti okkur var
hollenskt og með því voru 9
þúsund manns, allt hermenn og
liðsforingjar og um það bil 300
hjúkrunarkonur. Þetta var hálf
gert æfintýraferðalag. Lengi
vel var skipið elt af japönskum
kafbát. Um það vissum við þó
ekki fyrr en aðalhættan var lið-
in hjá. En þegar fólkið fekk að
vita það, varð uppi fótur og fit.
Við vorum komin á vígstöðv-
arnar. Jeg mætti einni vinkonu
minni á harðahlaupum til ká-
etu sinnar. Hún var afaræst.
Hvað gengur á, spurði jeg hana,
hversvegna er þessi asi á þjer?
Okkur verður kannske sökt, þá
getum við orðið alt að þremur
vikum að flækjast í bátum, jeg
er að ná í varalitinn minn!
Annari mætti jeg á
hlaupum í svipuðu hugar-
ástandi, hún var að sækja
krullupinnana sína! Hún ætlaði
ekki að vera án þeirra í bát-
unum.
En sem betur fór komumst
við klakklaust til Ástralíu. En
flestir ljettust um 15—20 pund
á leiðinni. En þó var ferðin eitt
æfintýri frá upphafi til enda.
Jeg gleymi því aldrei, er við
sigldum út frá San Francisko í
fegursta veðri og vissum ekki
neitt hvert haldið var, kvödd-
úm hin gullnu hlið þessarar
fögru borgar og sigldum út í
framtíðina, styrjöldina, sem um
þessar mundir var í algleym-
ir.gi.
Talaði fornislensku í Sydney.
Svo komum við til Sydney,
stærstu borgar Ástralíu. — Jeg
vann þar á.hermannaspítala. Af
Samtal við
ungfrúÁgústu Magn úss
frá Stardal
Ásta Magnúss.
seta máladeildar háskólans, á-
gætis manni, hann hjet próf.
Todd. Hann kom mjer í sam-
band við prófessor Georg P.
Shipp, sem ásamt grísku og lat-
ínu kennir íslensk fræði við
háskólann. Mjer fanst mikill
fengur að kynnast honum. —
Hann var prýðilega að sjer í ís-
lenskum fornbókmentum, átti
Eddurnar og Islendingasögurn-
ar og talaði forníslensku. Mjer
þótti nóg um hvað hann var
kjarnmæltur. Við gerðum með
okkur samning. Hann kenndi
mjer ensku, en jeg las með
honum íslensku í staðinn. Við
lásum t. d. saman Laxdælu. —
Hann átti mikið af íslenskum
bókum og vissi mikið um Is-
landi og hafði mikinn áhuga
fyrir landi og þjóð. Jeg hefi ör-
sjaldan heyrt útlending tala ís-
lensku jafn hárrjett málfræði-
lega. Jeg ætla að senda honum
Heimskringlu, hann vantaði
hana. Honum þykir vænt um
Snorra Sturluson.
Við háskólann í Sydney
stunduðu þá 8 stúdentar nám í
íslensku. Það þótti mjer gaman
að heyra. Dvölin í Ástralíu var
annars mjög skemtileg.
Til frumskóga Nýju
Guineu.
— En svo fóruð þjer til nýrra
stöðva?
— Já, frá Ástralíu var jeg
send til Nýju Guineu. Þar var
þá barist af miklum móð. —
Dvaldi fyrst á innrásarvígstöðv
unum í Lea. Þangað barst þá
fjöldi af sárum og veikum her-
mönnum. Malarían stakk sjer
þarna niður þrátt fyrir ýtrustu
varúðarráðstafanir. Það voru
engar loftárásir gerðar á okkar
stöð þótt barist .væri ekki langt
í burtu þaðan. Við komum til
þessa staðar um það bil þremur
mánuðum eftir að innrásin var
gerð.
Næsti staður, sem við fórum
til var Netzepp á Nýju Guineu.
Það var líka innrásarbækistöð.
Þar var alt valið í frumskóg-
um. Þar kendi ýmsra grasa, fult
tilviljun kyntist jeg þar for-af slöngum og allskonar skor-
kvikindum, sumum mjög hættu
legum. Flugurnar stinga heift-
arlega og bera auk þess með
sjer malaríuna. En við átum
meðal, sem heitir atabrine, eina
töflu á dag til varnar henni.
Við það urðum við gul eins og
sítrónur. Það var skrítinn hör-
undslitur.
Paradísarfuglinn vildi ekki
syngja.
En þarna var líka margt fall-
egt að sjá, t. d. hinn fræga Para
dísarfugl, sem er afskaplega lit
fagur. Hann er friðaður, það er
bannað að skjóta hann.
— Söng hann ekki fyrir ykk-
ur? '
— Nei, því miður heyrði jeg
han naldrei syngja. Það var
skrýtið uppátæki. En jeg hefi
aldrei heyrt einkennilegri fugla
söng en þarna, allskonar blístur
og skræki. Það var ljóti sam-
söngurinn stundum.
Við sváfum í tjöldum og urð-
um að hafa net yfir rúmunum
til þess að verjast flugunum.
Á daginn urðu þau krök af
skorkvikindum. Þegar við fór-
um að sofa voru öll ljós slökt
í tjöldunum. Flugurnar leita á
ljósið, og þessvegna varð að
vera kolamyrkur meðan við
sváfum.
Náttúrufegurð var þarna af-
ar mikil .... Allir litir jurt-
anna svo skærir og áberandi.
En jafnvel blómin voru eitruð.
Það var þessvegna varasamt að
snerta þau. Sum þeirra orsaka
húðsjúkdóma.
— Særðust margir hermenn
á þessum slóðum?
— Já, við tókum oft á móti
alt að hundrað sjúklingum á
dag í okkar stöð. En hermenn-
irnir börðust af einstæðri
hreysti og hetjuskap.
Heimsótti Hottintotta.
— Komust þjer í kynni við
innfædda menn á þessum slóð-
um?
— Já, jeg kom í eitt hottin-
totta þorp. Þar bjuggu eintóm-
ir negrar. Þeir voru tattóver-
aðir og báru hringi í nefinu.
Tennur sínar höfðu þeir litað
rauðar með því að eta hnetur
með rauðu litarefni. Þeir hafa
gaman af skærum litum. Við
gáfum þeim stundum sígarettur
og lærðu þeir að reykja þær.
En mest höfðu þeir samt gam-
an af að skreyta sig með þeim;
báru þær bak við eyrun allan
liðlangan daginn og voru anzi
montnir af.
Silfurlitaðir peningar voru
þó þeirra uppáhalds skraut. —
Jeg hitti einu sinni einn þeirra
og vildi hann ólmur fá mig til
þes að skifta, á sterlingspundi
og þremur six pencum. Annars
þektu þeir alls ekki gildi pen-
inga.
Framh. á bls. 12
120—130 býli bíða
tjón við Heklugosið
PaKISSTJÓRNIN hefur til
kynt, að eftir því sem næst
verði komist, hafi um 120 til
130 býli í Fljótshlíð, Eyja-
fjöllum og Rangárvöllum
orðið fyrir meiri og minni
spjöllum á túnum og beiti-
löndum. Flest eru býlin undir
Eyjafjöllum, þar sem öll tún
sveitarinnar hafa orðið fyrir
öskufalli, en í Inn-Fljótshlíð
| varð öskufallið frá þriggja
itil fjögra þumlunga þykt.
Tilkynning ríkisstjórnar-
innar fer hjer á eftir:
Mánudaginn 31. mars' fór
landbúnaðarráðherra, ásamt
búnaðarmálastjóra austur á
gossvæðin í Rangárvallasýslu
til að athuga ástæður í
þeim sveitum og sveitahlut-
um er öskufallið hafði gjört
mestan usla. Þann dag var
haldinn fundur í Múlakoti í
Fljótshlíð, með 20—30 bænd
um úr innhluta Fljótshlíðar.
Daginn eftir var farið aust-
ur undir Eyjafjöll og haldnir
þar tveir fundir með bænd-
um, fyrst í Vestur-Eyja-
fjallahr. og sátu þann fund
40—50 bændur úr sveitinni,
og síðar í Austur-Eyjafjalla-
hreppi með hreppsnefndinni
þar og stjórn búnaðarfjelags
sveitarinnai’.
Á öllum þessum fundum
voru einnig þingmenn sýsl-
unnar, þeir Helgi Jónasson,
læknir á Stórólfshvoli og
Ingólfur Jónsson, kaupfje-
lagsstjóri á Hellu, og sýslu-;
maður Rangæinga, Björn
Björnsson.
Umræður á fundunum
snerust um þau vandamál er
bygðum þessum höfðu skap-
ast vegna Heklugossins og
eyðileggingar af völdum þess
á gróðurlöndin, og hverra úr
ræða skyldi helst leita til að
firra bygðina felli og eyði-
leggingu.
Eftir því sem næst varð
komist hafa 120—130 býli í
Fljótshlíð, Eyjafjöllum og
Rangárvöllum orðið fyrir
meiri og minni spjöllum á
túnum og beitilöndum. Flest
eru býlin undir Eyjafjöllum,
þar sem öll tún sveitarinnar
hafa orðið fyrir öskufalli,
sem við fljótlega athugun
virðist nema frá 1 upp í 2
þumlunga vikurlagi á sljett-
um túnum, en þó allmisjafn-
á hinum einstöku svæðum.
Mest var askan þó á hinum
svokölluðu Merkurbæjum. Á
útjörð bar minna á ösku
vegna þess að hana hafði blás
ið nokkuð af þúfnakollum
ofan í lautir. í Fljótshlíð
gætti ekki öskufalls að ráði
fyrr en kom inn á Illíðar-
endabæina og virtist ösku-t
fallið þar svipað því sem var
víðast undir Eyjafjöllum. —-
Þegar kom í innhlíðina var,
öskulagið þykkara og í Múla-
koti mældist það að meðal-
tali 2—3 þumlungar á sljettri
jörð. Eftir því sem innar
kom í hlíðina þyknaði lagið
og var t.d. um 4 þumlungar
að jafnaði er kom inn að
Barkastöðum, að sógn sjón-
arvotta. Meginhluti öskunnau
er stórgerður vikur.
Flestir bændur höfðu mik-
inn áhuga á því að bjarga
fjenaði sínum frá felli eða
niðurskurði í vor, ef kleifti
reyndist. Þó var það ýmsra
bænda mál í innstu bæjuns
í Fljótshlíð, að lítil eða engiii
tök væru á því að komast hjá
niðurskurði á sauðfje á nokkil
um bæjum þar, vegna eyði-
leggingar á högum og afrjetti
um, einkum vegna þess að
Fljótshlíðin er talin sýkt aí
garnaveiki og því ekki heim-
ilt að fytja fje þaðan í aðray
sveitir — en landsþrengsll
eru þar ærin fyrir. — Reynti
mun þó að ráða fram úr þess
um vandkvæðum eftir þvl
sem tök eru á.
Eftir að athugun þessl
hafði fram farið, ákvað rík-
isstjórnin að skipa nefnd inn;
an hjeraðsins til aðstoðar;
bændum í þessum sveitum,
við að koma fjenaði í fóðun
og hagagöngu og afla fóður-
bætis til að unt yrði að koma
fram sem mestu af búpen-
ingi.
f nefnd þessari eru þeir*
Björn Björnsson, sýslumað-
ur Rangæinga, sr. Sveinbjörn.
Ilögnason, prófastur, Breiðaí
bólstað og Guðmundur Er-
lendsson, hreppstjóri á Núpi*
Aðstoðarmenn nefndarinnaú
verða þeir Sæmundur Frið-
riksson, framkvæmastjórí
sauðfjárveikivarnanna og
Gunnlaugur Kristmundsson,
fyrrv. sandgræðslustjóri. —«
Ætlast er til að nefnd þessi
starfi í samráði við oddvita
viðkomandi sveita.
Þá hefur ríkisstjórnin fal-
ið þeim Steingrími Steinþórsj
syni, búnaðarmálastjóra, Geir
G. Zóega, vegamálastjóra ogt
Pálma Einarssyni, landnáms-
stjóra að rannsaka á hvem
hátt muni tiltækilegast aðí
koma í veg fyrir frekari
spjöll á löndum þeim sem
lent hafa undir öskufallinu
og hvaða leiðir væru líkleg-
astar að flýta þar fyrir end-
urræktun." Munu þeir síðan
leggja tillögur sínar fyriit
ríkisstjórnina.
—Ruhr
Framh. af bls. 1
fram“5 sagði fulltrúinn ennfrem
ur, „að ef við hefðum námu-
menn á móti okkur en ekki með
mundi það auka erfiðleika okk-
ar í Þýskalandi. Það er ekkj
hægt að vinna kol með byssu-
stingum“, bætti hann við.
iijt
Mótmælavcrkfall.
Verkfall Ruhrnámumanna á
morgun er til að mótmæla því,
hversu lítið af matvælum fjöl-
skyldur þeirra hafa fengið að
matvælum fjölskyldur þeirra
undanförnu. Er þess getið, að
mikill fjöldi námumanna munlj
ekik heldur koma til vinnu á
laugardag.