Morgunblaðið - 03.04.1947, Blaðsíða 11

Fimtudagur 3. apríl 1947
MORGUNBLAÐIÐ
11
- TÍMARITIÐ EMBLA -
Birtir ritverk kvenna í bundnu
og óbundnu máli
FYRIR nokkrum árum gaf
frú Guðrún Erlingsson út dá-
Jítið safn af ritverkum kvenna
og nefndi það Dropa. Þetta var
prýðilegt rit, en kom ekki út
nema tvö ár.
í fyrra hófu þrjár konur,
Valborg Bentsdóttir, Karólína
Einarsdóttir og Valdís Halldórs
dóttir útgáfu ársrits, sem Embla
nefnist eftir Emblu þeirri, er
Borssynir sköpuðu, ásamt
manni hennar Aski, af tveimur
trjám, sem þeir fundu, er þeir
gengu með sævarströndu. En af
þeim Aski og Emblu ólst „mann
kyndin, sú er byggðin var gef-
in undir Miðgard“, eins og seg-
ir í Snorra-Eddu. Nafnið er því-
vel ættað. Og hlutverk Emblu
er hið sama og Dropa, að birta
ritverk venna í bundnu máli og
óbundnu. En stjórnmálin lætur
hún afskiftalaus. Samkvæmt
því, sem í formálaritsins segir,
vill ritsttjórnin gera sjer far
um, að ná til þeirra kvenna,
sem annars mundu ekki koma
verkum sínum á framfæri, hún
vill halda til haga vel gerðum
vísum látinna kvenna og ýta
undir aldraðar konur að skrifa
handa Emblu minningar frá
yngri árum sínum með lýsing-
um á lifnaðarháttum þeirrar i
kynslóðar, sem nú er kveðja.
Þetta er gott hlutverk og ætti
að vera ánægjuefni öllum fróð-
leiksfúsum og listunnandi mönn
um, því að flestum þeirra mun
forvitni á að kynnast því nokk-
Uru gjörr en kostur hefir verið
á, hvað konur landsins hugsa
og geyma í pokahorninu. Mann
hefir alltaf grunað, að minnst
af því hafi komið fram. Margar
konur og sumar af þeim best
gefnú, hafa verið hljóðlátar um
það, þó að hugsanir þeirra hafi
stöku sinnum fæðst í reifum
höfuðstafa og stuðla eða verið
settar í einhvers konar skorður
óbundins ritmáls. Giftar konur
að minsta kosti hafa og venju-
legá haft sárfáar eða engar
stundir afgangs til ritstarfa. —
Stundum berst ein og ein vísa
út til almennings frá áður ó-
þekktri konu, sem menn kunna
að hafa sjeð bregða fyrir milli
búrs og eldhúss, en enga hug-
mynd haft um, að þar væri
skáld á ferð. En seinna hefir
það svo sannast, þegar einhver
góður kunningi hefir fengið að
líta á blöðin hjá henni — ef
hún hefir þá skrifað nokkuð
upp — og skorað á hana að láta
eitthvað koma fyrir almennings
• áúgu.Skyndilega getur líka skot
ið úpp merkum kvenrithöfundi,
sem hefir á efri árum, eða þeg
ar næði gafst nokkru meira, lát-
ið tilleiðast að skrifa upp end-
urminningar eða annað, vegna
áeggjan vina, er vissu, að get-
an var þarna til og höfðu smekk
fyrir það ,sem vel var sagt og
hugsað.
Þessir tveir árgangar Emblu,
sem út eru komnir, annar í
fyrra og hinn nýlega, sýna og
sanna að þetta er ekki sagt út
í bláinn og að slíkar huldukon-
ur 1 heimi ljóðs og frásagnar
eru enn uppi með þjóðinni. —
í Emblu kennir margra grasa.
Þar eru kvæði og stökur, sögur,
minningar frá æskuárum, ferða
sögur, teikningar, sönglög, kafl
ar úr brjefum og lausavísur. —
Þessum ritverkum; sem flest
eru stutt, er hyggilega skipað í
sæti, þannig, að tilbreyting í
lestri verður ánægjuleg, þótt
byrjað sje á fyrstu síðu og hald-
ið óslitið áfram til hinnar síð-
ustu. Hefi jeg í langa tíð ekki
lesið skemmtilegra tímarit að
öllu samanlögðu. Þarna eru rit-
verk eftir þjóðkunnar skáldkon
ur og þekkta rithöfunda: Theó-
dóru Thoroddsen, Huldu, Ólínu
Andrjesdóttur, Ingibjörgu Bene
diktsdóttur, Höllu Loftsdóttur
og Ólínu Jónasdóttur, Þórunni
Magnúsdóttur, Ragnheiði Jóns-
dóttur og Guðrúnu frá Prest-
bakka; kaflar úr ritum Torf-
hildar Hólm og Kristínar Sig-
fúsdóttur, og falleg og sönn
minningarorð um Huldu og
Guðfinnu frá Hömrum, eftir
Aðalbjörgu Sigurðardóttur og
Árnýju Filippusdóttur.
Ritsmíðar þessara landskunnu
skáldkvenna eru flestar vel
gerðar, en ekki framar því, sem
vænta mátti úr þeim hópi. —
Þessar konur rita hjer um bil |
helming þess, sem Embla flyt-
ur lesöndum sínum.
En hitt skrifa huldukonurn-
ar. Sumar þeirra setja að vísu
nafn sitt undir ljóðin eða sög-
una eða greinina, sem þær rita.
En samt er maður oftast engu
nær um það; hvaða konur þetta
eru og minnist þess ekki að hafa
áður sjeð neitt eftir þær. Samt
bregður nú svo undarlega við,
að margt af því, sem þessar ó-
þekktu konur skrifa þarna, er
alveg eins skemmtilegt og það,
sem hinar landskunnu rita og
stendur því ekki að baki.
Halldóra B. Björnsson á
þarna t. d. tvö kvæði. — Ekki
kannast jeg neitt við þesa skáld
konu, en kvæðin hennar eru
mjög góð, einkum hið síðara, er
hún nefnir „Á Þjóðminjasafn-
inu“. Þar virðir hún fyrir sjer
gamla samfellu ísaumaða rósum
og spyr hina löngu liðnu hann-
yrðakonu, hvað hafi leitt hend-
ur hennar til að sauma þessar
rósir. En það er skemmst af
að segja, að kvæði Halldóru um
þetta verður sjálft eins og rós-
saumuð samfella með óvenju
fíngerðum listbrag. Og fleiri
kvæði eru þarna prýðilega gerð
t. d. „Bærinn lokast“, eftir Sig-
ríði Björnsdóttur og ,,Kvæði og
stökur“, eftir Jóhönnu Friðriks
dóttur og ýmiss konar ljóð eft-
ir lítt kunnar eða óþekkjar
konur.
Hver vildi t. d. ekki hafa
verk kvenna í bundnu máli og
hönnu Friðriksdóttur, sem hún
gerir, er hún sjer heim til æsku
stöðvanna, og hjer er tekin af
handahófi úr stökusafni henn-
ar í Emblu:
„Norðurfjöllin blöstu blá,
björtum himni móti.
Það var eins og yrði þá
annað hljóð í grjóti“.
Flest kvæðin í Emblu eru al-
vöruþrungin og frá sumum and
ar jafnframt rósemi og trúar-
trausti, eins og t. d. í hinum
yndislegu haustvísum Höllu
Loftsdóttur í fyrra ársritinu. —
En Embla býr líka yfir kátínu
og gamni, stundum með svo-
litlum beiskjukeim og gráglett-
um.
Guðrún Halldórsdóttir yrkir
meðal annars þessa vísu, sem
hún kallar „Hnoð“:
„Himinsins fádæma fegurð jeg
tilsýndar eygi,
fjólurauð
fjöllin mig eggja að fagna
komandi degi
fjarri nauð.
Fyrir húsmóðurskyldunni hnje
mín í auðmýktjeg beygi
og hnoða brauð“.
En mest er um glettur í þátt-
unum: „Kaflar úr brjeíum“ og
,,Lausavísur“. Þar er allt nafn-
laust Skal hjer birt stutt, en
einstaklega smellið kvæði eftir
eina huldukonuna. Hún lætur
þessa skýringu meðal annars
fylgja því:
„Þið fyrirgefið ensku slett-
urnar og munið eftir því, að
þetta er nútímaljóð, og þess
vegna eru stóru stafirnir litlir“.
„Vor og haust.
með saknaðartrega svolítið hýr,
sá jeg þau bæði „off“.
í vornæturhúmið hurfu mjer
herra og frú malakoff.
á horninu lítill hundur sat.
og hundurinn sagði : voff!
honum fannst gaman að horfa á
herra og frú malakoff.
rvgrwi’'
í septemberlokin, seint um nótt,
sá jeg þau bæði „off“.
þau höltruðu út í haustsins
myrkur
herra og frú malakoff.
á horninu enginn hundur sat.
samt heyrði jeg eitthvert voff.
jeg hlustaði.........
það var hundurinn í
herra og frú malakoff“.
Það er enginn klaufi, sem
þessar vísur hefir gert.
Ekki er heldur neinn viðvan-
ingsbragur á hinu óbundna
máli, sem huldukonurnar, hinir
minna þekktu eða ókunnu höf-
undar, skrifa í Emblu, og það
er af ýmsu tægi: Sögur eftir
Valborgu Bents og Þórdísi Jón
asdóttur, minningar og myndir
frá dansnámi í Dahlem eftir
Olöfu Árnadóttur; ferðasögur
með myndum eftir Valdísi
Halldórsdóttur og Sigrúnu
Gísladóttur; minningar frá
æskuárum eftir Líbu Einars-
dóttur, Guðlaugu Narfadóttur
og Guðrúnu Guðlaugsróttur.
Og fleira er í ritinu, sem rúm-
ið leyfir ekki að minnst sje á.
Flest af þessu er fjörlega og
vel skrifað og sumt bráðskemti
lega, eins og t. d. æskuminning-
ar Guðlaugar Narfadóttur.
Embla er, í fám orðum sagt,
gott rit og skemmtilegt og vand
að að öllum frágangi. Þar mæt-
ir lesandinn flestum þjóðkunn-
um rithöfundum úr flokki
kvenna og mörgum nýjum skáld
konurn og rithöfundum. Hann
mætir hóglæti, alvöru og virðu-
legri ró, fjöri og góðlátlegri
glettni frá kankvísum háðfugl-
um, sem hitta vel markið, sem
miðað er til, en aldrei skjóta
eitruðum örvum. Ritið er hreint
í máli og svörum, en gersam-
lega laust við allan reiging,
meinfýsi og mannskemmdir.
Útgefendur og ritstjórn á lof
skilið fyrir framtakið og feng-
sæld um efni í ritið. Og það
væri skaði ef tómlæti kvenna
og karla um að kaupa það,
brigði fyrir það fæti, svo að það
yrði að hætta að koma út. Jeg
held að það nái hylli hvers
manns, sem les það og metur
tilgang þess og takmarkið, sem
það keppir að.
Jakob Kristinsson.

Höfum fyrirliggjandi
matarlím
í pökkum. — Birgðir mjög takmarkaðar.
^JJriótjávióóon, (J (Jo. h.j^.
Skriistoiapláss
Stúlka eða karlmaður getur fengið atvinnu á
skrifstofu, hjá góðu heildsölufirma hjer í |
bænum. Bókhaldskunnátta æskileg.
Umsóknir með uppl. um mentun og fyrri I
starf sendist afgr. Mbl., merkt: „Skrifstofu- I
j pláss — 16“. |
tmiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiHiiimiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiw
HVERSVEGNA |
þjer veljið 1
2H
ÞESSA SKÓ I
• Þeir hafa þá fegurð og þæg-
indi, sem aðeins John White
merkið getur veitt yður.
• Þetta frábæra skólag
hefir náðst með fram-
leiðslu 250.000.000 stk. af
karlmannaskóm.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiimiiiii
uiiiimiiiiiiiiimiiiiHiin
SKOFATNAÐIJR
FRAMLEITT I ENGLANDI
REST AÐ AUGLÝSA f MORGUNBLAÐINU