Morgunblaðið - 16.04.1947, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAbÍt;
MiðvikucTagur 16. apríl 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgCann.)
iTrjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utan-lands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Eina urræðið
BÁÐIR aðalforingjar Sósíalistaflokksins, þeir Einar 01-
geirsson og Brynjólfur Bjarnason gerðu forustugrein
Morgunblaðsins frá síðastl. föstudegi að umtalsefni á Al-
þingi, í sambandi við umræðurnar um tollafrumvörp rík-
isstjórnarinnar-
Mátti skilja á þeim báðum, Einari og Brynjólfi, að þeir
væru undrandi yfir því, að Mbl. skyldi skrifa á þann veg
sem það gerði, þar sem blaðið fordæmdi þá stefnu sem
Alþingi hefir tekið í fjármálum. Sjerstaklega væri þetta
furðulegt, þar sem samflokksmaður blaðsins væri í sæti
fjármálaráðherra.
Þessi hugsunarháttur, að stjórnmálablað megi ekki
gagnrýna neitt, sem eigin flokksmenn kunna að vera við,
riðnir á einn eða annan hátt, er svo fjarri hugsun og eðli
hins frjálsa lýðræðis. að ekki er svaraverður. Því að þótt
það sje lögmál í einræðislöndunum, að alt beri að teljast
g'ott, sem einræðisstjórnirnar og stuðningsflokkár þeirra
gera, er þessu ekki þannig farið í lýðræðislöndunum. Þar
er gagnrýni öllum frjáls, og títt að stuðningsblöð stjórnar
gagnrýni hennar gerðir. í þessu — ásamt ótal mörgu öðru
■— eru yfirburðir lýðræðisins.
★
En hvað finst þessum foringjum Sósíalistaflokksins at-
hugavert við skrif Morgunblaðsins?
Blaðið minti á, að þegar fyrverandi ríkisstjórn var
mynduð haustið 1944 hafi Sjálfstæðisflokkurinn lýst yfir
sem sinni stefnu eftirfarandi: 1) að verja megninu af er-
lendum innstæðum þjóðárinnar til kaupa á nýjum fram-
leiðslutækjum, 2) að tryggja vinnufrið í landinu, meðan
íramleiðslan bæri sig, og 3) að þegar sjeð vær hvað hin
nýju framleiðslutæki gætu staðið undir, skyldi tilkostn-
aður við framleiðsluna færður í samræmi við það.
Morgunblaðið telur, að nú sje tímabært að snúa sjer
að þriðja atriðinu í stefnuyfirlýsingunni frá 1944, þ. e.
að hefja raunhæfar aðgerðir gegn dýrtíðinni í landinu.
ri'elur blaðið stefnu Alþingis háskalega. Þá stefnu, að
hrúga jafnt og þjett útgjöldum inn á fjárlögin og verja
miljónatugum úr ríkissjóði til þess að greiða niður vísi-
töluna- Slíkt hlýtur að enda með skelfingu. Og blaðið
spurði í því sambandi, hvort nokkurt vit væri í að vera
með um eða yfir 200 milj. kr. útgjöld á fjárlögum, meðan
alt væri í óvissu um sölu okkar aðal útflutningsvara.
★
Vart er hugsanlegt að foringjar Sósíalistaflokksins játi
ekki með sjálfum sjer, að eina úrræðið til bjargar þjóð-
inni, eins og málum nú er komið, er, að stofna til alls-
herjar samtaka um niðurfærslu dýrtíðarinnar. Samtaka,
sem öll þjóðin stæði að, innan þings og utan, svo að trygt
væri, að ekki yrði gengið á hlut einnar stjettar umfram
annarar, eða einni stjett ívilnað á annarar kostnað.
Engir flokkar ættu að skilja betur nauðsyn slíkra að-
gerða en þeir, er stóðu að nýsköpuninni. Með nýsköpun-
inni var þegnum þjóðfjelagsins fenginn í hendur vara-
sjóður, sem trygði afkomu þeirra í framtíðinni. En allt
þetta farsæla starf fyrv, stjórnar verður gert að engu,
ef hin nýju framleiðslutæki geta ekki starfað af fullum
krafti, vegna þess að þau fá ekki risið undir hinum mikla
framleiðslukostnaði, sem er í landinu.
Ef til vill vilja foringjar Sósíalistaflokksins halda því
fram, að enn sje ótímabært að ganga til atlögu gegn dýr-
tiðinni. En þetta fær ekki staðist, sem glegst sjest á því,
að við verjum nú miljónatugum til þess að halda vísitöl-
unni niðri og höfum nýlega lagt þungar byrðar á þjóð-
ina, til þess að standast þessi útgjöld. En samt nægir okk-
ur ekki sama verð fyrir okkar framleiðslu og aðalkeppi-
nautar okkar á heimsmarkaðinum selja sína vöru fyrir,
heldur verðum við að fá miklu hærra verð.
Sjá allir, að þetta getur ekki gengið. Og eina úrræðið
til bjargar eru allsherjar samtök um niðurfærslu dýrtíð-
arinnar.
'Uílverji ihripar:
UR DAGLEGA LIFINU
Vorið að koma.
RUNÓLFUR í HOLTI hefir
heyrt til lóunnar. Það stóð í
blaðinu á dögunum og það er
góðs viti þegar einhver heyrir
í lóunni í fyrsta sinn á vetrin-
um. Þá vita menn að þess er
skamt að bíða, að vorið komi
og fáir þrá þá árstíð eins og
við íslendingar. Innan skamrns
kemur sumardagurinn fyrsti
— barnadagurinn, eins og við
eruns, farin að kalla þann dag
nú orðið, síðan sú góða regla
var upp tekin upp að helga
hann börnurrum.
Sólin, er þegar farin að
hækka á lofti svo um munar,
dagarnir orðnir lengri og bjart
ari. yið Sunnlendingar þurfum
ekki að kvarta undan þeim
vetri, sem nú er að líða, en
Norðlendingar hafa aðra sögu
að segja. Á Norðurlandi hefir
verið mikill snjóavetur og enn
er það alt á kafi í snjó. En sól-
in og sunnanvindarnir bræða
snjóinn nú sem fyr og áður en
varir fara grundirnar að
grænka og vorið heldur inn-
reið sína.
En þá kemur margt
í ljós.
EN ÞEGAR dagarnir lengj-
ast kemur margt ,í ljós. sem
hulið hefir verið yfir veturinn.
Menn þurfa ekki annað en að
gamyi um bæinn á sólbjörtum
degi til að sjá, að víða hefir
safnast fyrir rusl og óhreinindi
í vetur og nú er tími til kominn
að hreinsa til.
Það ætti ekki að þurfa að
hvetja bæjarbúa að þessu sinni,
eða halda neina sjerstaka hrein
lætisviku til þess að hver mað-
ur g~ri hreint við sínar bæjar-
dyr.
. Garðar og port umhverfis
hús eru víða sóðaleg útlits und-
an vetrinum. Undanfarin ár
hafa bæjarbúar tekið einstak-
lega vel í að hreinsa til hjá sjer
og Reykjavík hefir verið til
fyrirmyndar hvað hreinlæti
snertir. Þannig á það og að
verið í framtíðinnL Þetta er svo
ósköp fyrirhafnarlítið ef hver
og einn gerir sína skyldu.
•
Nærfatahátíð.
STÓRUM SAMBYGGINGUM
hefir fjölgað mikið í Reykja-
vík síðari árin. Að sjálfsögðu
á fólk, sem í slíkum íbúðum
býr erfiðara að ýmsu leyti, en
í húsum, þar sem færri fjöl-
skyldur búa. Það er til dæmis
með þvottahús. Hver fjöl-
skylda getur ekki haft eins
marga daga í þvottahúsum í
stærri samiiyggingum eins og í
minni húsum.
Af þessu mun m. a. stafa, að
á svölum stóru íbúðarhúsanna
hjer í bænum má oft sjá flagg-
að með hinum merkilegustu
flöggum og flíkum, sem feimn-
ir menn vilja helst láta bera
sem minst á. Það er sannkölluð
nærfatahátíð oft til að sjá.
Bæjarhúsin á Melunum voru
einu. sinni nefnd ,,Fánaborg“ í
tilefni af því að íbúarnir tóku
sig til og fengu sjer flaggsteng
ur og fána við hverja íbúð. Var
hátíðlegt að sjá flaggað á öllum
svölum á tyllidögum. Mæltist
þetta vel fyrir alment og þótti
sómi að, eins og yfirleitt um-
gengni öll við þær byggingar.
En því miður sjest þar nú,
eins og víðar, flaggað með öðru
en þjóðfánanum. Og þá fer
mesti glæsibragurinn af.
•
Einfalt ráð til
úrbóta.
EN ÞAÐ VILL svo vel til að
hægt er að ráða bót á þessu á
mjög einfaldan hátt. Það er
skiljanlegt, að húsmæður þurfi
að skola úr flík oftar en þá
2—3 daga, sem þeim er ætlað í
mánuði til að ljúka af þ-votti
sínum. Og þá þarf líka að
þurka. En það ætti ekki að
þurfa, að halda nærbuxnaflagg
dag nótt og nýtan dag,
eins og nú er víða gert. Það
ætti að vera nóg, að leyfa
þvot\aþurk á svölum húsa
hluta úr degi og alls ekki að
kvöldlagi, eða helgidegi. Enn-
fremur er tiltölulega auðvelt
víðast hvar, að koma fyrir
snúrum á svölum þannig, að
feimnisflíkurnar eða annar
þvottur sjáist ekki frá götunni,
með, því að binda snúrurnar
fyrir neðan skjólgarðinn.
Samtök um þetta meðal íbúa
í fjölbýdishúsum væri örugg-
asta ráðið og fyrirhafnarminst.
•
Óþefurinn frá
öskuhaugunum.
MIKIÐ VÆRI ÞAÐ *>arfur
maður, sem hugsaði upp eitt-
hvað annað ráð til að losna við
sorp í bænum, en það, sem tíðk
ast hefii; frá upphafi þessa bæj
arfielags, að hlaða því í hauga.
Þeir, sem ganga sjer til
skemtunar og hressingar út á
Selfiarnarnes í norðan andvara
finna til þess hvað fólkið, sem
þar býr hlýtur að hafa mikil
óþæ^indi af óþefnum. sem
leggur úr ösku- og sorphaug-
unum hjer vestur með sjónum.
Einhverntíma var stungið upp
á því, að best væri að sökkva
sorpinu í sjó einhversstaðar
inni í Sundum, eða á hafi úti.
En sú aðferð mundi vafalaust
reynast of kostnaðarsöm. Þá
voru uppi tillögur um að
brenna öllu sorpi og jafnvel
hafa af því fjárhagsleg not, eða
vinna úr sorpinu einhver efni.
Mun sú rannsókn hafa verið
komin vel á veg, þótt lítið hafi
um hana heyrst upp á síð-
kastið.
En hvað, sem því líður. Það
væri sannarlega vel, ef hægt
væri að losna við sorpið á betri
hátt, en nú er gert.
MEÐAL ANNARA ORÐA .... |
. —■— —-»
Siðferðisvandamál Þjéðverja.
JAMES P. O’Donnell, aðal-
frjettamaður „Newsweek“ í
Berlín, hefir sent blaði sínu
grein, þar sem hann tekhr hin
siðferðislegu vandamál Þjóð-
verja eftir styrjöldina til með-
ferðar. I grein sinni segir hann
meðal annars:
.... Styrjöldin hafði stór-
kostleg áhrif á siðferði þýsku
þjóðarinnar. Fyrst kom styrj-
aldaræsingurinn og með hon-
um upplausn fjölskyldulífsins
og starfsemi kvenna við stofn-
anir, sem voru í nánu sam-
bandi við styrjaldarreksturinn.
Ástandið versnaði eftir því s4ín
á stríðið leið. Sprengjuárásirn-
ar færðu hið einkennilega sið-
ferði loftvarnabyrgjanna fram
á si.ónarsviðið. Síðan hófust
fólksflutningarnir ,miljónir
manna streymdu fram og aftur
um Þýskaland, fyrst í austur á
flótta undan loftárásunum, svo
í vesturátt, þegar byrjað var að
flæma fólkið frá landshlutum,
sem fallið höfðu í hlut sigur-
vegaranna.
Miljón erlendir
hermenn.
Loks kom hernámið. Jafnvel
enn þann dag í dag eru um
fjórar miljónir þýskra karl-
manna í haldi hjá bandamönn-
um og um miljón erlendra her-
manna í Þýskalandi ....
Kvenfólk er í miklum meiri-
hluta- í Þýskalandi og verður
það vandræðamál að minsta
kosti næsta mannsaldur. í Ber-
lín eru 546 ógiftar konur á
aldrinum 15 til 20 ára fyrir
hveria 100 ógifta karlmenn á
aldrinum 20 til 25 ára; þá eru
649 ógiftar konur frá 20 til 25
ára fyrir hverja 100 karlmenn
frá 25 til 30.
Afbrot unglinga.
Afbrot unglinga er einnig
mikið vandamál. Börn. sem
voru. sjö ára, þegar styrjöldin
braust út, eru nú 14 ára að
aldri. Uppeldi þeirra hefir yer-
ið í mesta ólestri. Síðasta styrj
aldarárið voru engir skólar 1
mörgum stórborganna; mörg
börn gerðust flækingar. Frá
því gtríðinu lauk, hafa skól-
arnir opnast smátt og smátt,
en tala þeirra barna, sem svíkj
ast um að sækja skóla, er mjög
há. Mörg barnanna sitja heima
af því þau eru skólaus, önnur
stunda verslun á svörtum mark
aði.
Unglingar á svört-
um markaði.
Áætla má, að 50% þeirra,
sem í dag selja vorur á svört-
um markaði, sjeu unglirigar. í
Berlín starfa þeir aðallega fýr-
ir hermenn bandamanna. í
Aachen hafa börnin einhvern
stærsta svarta markaðinn í
Evrópu. Aachen er miðpunkt-
ur nálaframleiðslu heimsins,
og auðvelt er að flytja nálar
milli staða. Hundruð barna
laumast á degi hverjum til
Hollands og Belgíu og skifta á
nálum fyrir kaffi, matvæli, cí-
garettur og þessháttar. Margt
barna þessara stunda ofan-
greinda verslun undir hand-
leiðslu foreldra sinna, önnur
fylgja fyrirskípunum þjálfaðra
glænamanna og enn önnur eru
öllum óháð.
Á franska hernámssvæðinu
ljek barnaflokkur þann leik,
að hafa skifti á vegvísum, svo
að lögreglan viltist þráfaldlega,
er hún elti þessa litlu afbrota-
menn.
Orsakir.
Ekki þarf maður áð hafa
kynt sjer til hlýtar efnahags-
hlið sögunnar, til að gera sjer
það Ijóst, að hungur, fátækt og
vonleysi liggur á bak við vand
ræðaástandið í Þýskalandi. Það
eru hundruð annarra ástæðna,
en þetta eru, meginorsakirnar.
Og maður getup ekki annað en
velt því íyrir sjer, ITver út-
koman' verði, þegar ástandið
breytist.