Morgunblaðið - 01.06.1947, Blaðsíða 2

a
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 1. júní 1947
T
Kommúnista skortir
irjúlsræði í störfum
Á því er enginn efi, að kpmm
únistar hafa af þvi styrk, ,að
þeir hafa við að styðjast á-
kveðnar erlendar kenningar í
baráttu sinni. Flestir eru raun-
ar þeirrar skoðunar, að þeir
láti sjer ekki styrkinn af þess-
um erlendu kenningum nægja,
heldur lúti, í meiri háttar mál-
um, beinum fyrirmælum er-
lendis að. Hvað sem því líður
er þó ljóst, að það ljettir mjög
baráttuna að hafa fastákveðn-
ar fræðisetningar til að fara
eftir.
Kensla í moldvörpuhætti.
I kennisetningum kommún-
ista eru ítarlegar reglur um,
hvernig eigi að taka afstöðu til
einstakra mála. Sjerstaklega
eru þar þó nákvæmar reglur
um starfsaðferðir. Hin ákafa
flokksstarfsemi hlýtir skipu-
lagðri áætlun. Ekki er aðeins
rækilega sagt fyrir um, hvern-
ig haga eigi sjálfri flokksstarf-
seminni hið innra, heldur er
einnig kveðið á um afstöðuna
gagnvart öðrum. Efn^cum er þó
rík áhersla lögð á að kenna,
hvernig moldvörpustarfinu
gegn öðrum íjelagssamtökum
skuli fyrir komið.
Þeir, sem mynda sjer skoð-
anir og skiptast í flokka á sjálf-
stæðum íslenskum grundvelli,
hafa*að þessu leyti erfiðari að-
stöðu. Þeir verða mest að styðj
ast við sína eigin reynslu og
sinna fyrirrennara og sjálfir að
brjóta hvert mál til mergjar
eftir því, sem atvik standa til.
Kommúnistum hefur samt
ekki tekist að ná nema tæpum
fimtungi þjóðarinnar til fylgis
við sig og þeir, sem leiðst hafa
til að fylgja þeim um stund,
liverfa margir frá þeim aftur,
er þeir hafa kynst þeim og
vinnubrögðum þeirra.
Hið sanna innra;ti dulið.
Að vísu er það einn þáttur
hinna kommúnistisku fræða, að
dylja hið sanna eðli þeirra fyr-
ir allri alþýðu. Byggist þetta
á því, að ef menn áttuðu sig
til hlýtar á, hvað í fræðunum
felst, mundu fáir verða til að
fylgja þeim.
Fylgi þeirra er þess vegna
xnest meðal þeirra, sem minst
vita, hvað kommnnismi er. —
Kommúnistar hafa fylgi sitt
ekki vegna skoðana sinna held-
ur þrátt fyrir þær. Má og segja
að í engu eru kommúnistar æfð
ir meira en því, að villa um
fyrir mönnum, hvað raunveru
lega vakir fyrir þeim.
Á íslandi hafa þó nógu marg
ir sjeð í gegnum loddaraleikinn
til þess, að barátta kommúnista
fyrir meirihluta hjer á landi
er með öllu vonlaus. Þrátt fyrír
öll felubrögð sín hafa komm-
únistar heldur ekki ætíð setið
á strák sínum og stundum
hreinlega sagt, hvað fyrir
þeim vakir. Engum, sem vill
vita hið sanna eðli kommún
ista, er þess vegna vorkun að
kynnast því.
En það eru ekki aðeins kenn
ing'ár kómmúnista, sem falla
Jslóhdingum illa í geð.
Koinmúnista skortir þann
þroska, sem fæst vegna
freksisins.
Sjálf baráttuaðferð komrnún-
Af því koma
ista hjer á landi er oft með
þeim hætti, að frefnur vekur
meðaumkvun og bros en hvet-
ur til fylgis. Það er einkenni-
legt, að svona skuli fara fvrir
flokki, sem meira leggur upp
úr að kenna meðlimum sínum
hinar rjettu baráttuaðferðir en
nokkur annar flokkur. Þó er
þetta einkennilegra við fyrstu
sýn en það er í raun og veru.
Ástæðan er auðsæ. Flokks-
mennina, jafnvel hina æðstu,
vantar sjálfstæði í störfum. Ym
ist lúta þeir ákveðnum, ósveigj-
anlegum fyrirmælum ofan að,
eða þeir hlýta fastbundnum
fyrirfram settum reglum, sem
er að finna í hinum kommún-
istisku fræðibókum. Slík vinnu-
brögð gefa mönnum ekki kost
á sjálfstæðu starfi. En það er
sjálfstæðið og frelsið, sem þrosk
ar menn og gefur þeim mátt
til að taka mikilsverðar ákvarð-
anir.
ÁstæSan
fyrir hrakföllunum.
Þeir, sem- gerast kommúnist-
ar, varpa um leið frá sjer sínu
andlega frelsi. Þessvegna verða
þeir ótrúlega barnalegir, ef
þeir neyðast til að taka ákvarð-
anir í meiri háttar málum leið-
beiningarlaust. I þessu er fólg-
in eiií af skýringunum á hinum
mörgu og miklu pólitísku skyss
um, er þeir hafa gert sig seka
um á síðasta einá og hálfu ári.
En svo sem óþarft er að rekja,
hefur flest snúist þeim til ó-
þurftar frá því, er herhlaup
þeirra til að ná meiri hluta hjer
í bæ fór út um þúfui* í árs-
byfj un 1946.
Hörmulegast fyrir kommún-
ista er, að þeir sýnast ekkert,
geta lært af reynslunni. Ætlun
þeirra nú er sú, að koma á
sundrungu meðal stuðnings-
flokka ríkisstjórnarinnar. Til
þess eru höfð öll útispjót.
Prestlingurinn settur
á stúfana.
Jafnvel sjera Sigfús, sem
ekki hefur átt upp á pallborðið
hjá þeim helstu að undan-
förnu, er nú settur á stúfana.
En hann er ekki einu sinni lát-
inn breyta um gerfi frá því,
sem áður var. Ætti kommún-
istum þó að vera fullkunnugt,
að þrátt fyrir fagurt útlit eru
fáir síður til þess lagaðir að
vekja traust en þessi prestling-
ur þeirra, sem fyrri flokksbræð
ur í Alþýðuflokknum segja
allra manna fjegráðugastan
þeirra, er þar hafa verið og
hafa þeir þó þar sjeð hann
margan svartan.
Þessi trúður er nú sendur
fram á völlinn til að leika
vinstri-stjórnarprjedikara. Vet-
urinn 1942—1943 var hann
látinn leika sama hlutverkið
gagnvart Framsóknarbroddun-
um. Þ^ sór hann og sárt við
lagði, með himnd^kum einlægr
issvip, að hann hefði umboð
til að sverja þeim það, að örugt
væri að vinstri stjórn kæmist
4.
ófarirþeirra
Þegar sjera Sigfús
sannaSi heilindi sín.
Samtímis því voru aðrir út-
sendarar flokksins, er fullyrtu
við Sjálfstæðismenn, að svo frá
leitt fyrirbrigði sem vinstri
stjórn mundi aldrei komast á.
Varð sá endir á, að kommún-
istar tilkynntu, að vinstri
stjórnin væri- auðmynduð. Hin
ir flokkarnir tveir, Framsókn
og Alþýðuflokkurinn, þyrftu
ekki annað en ganga í einu
og öllu að kosningastefnuskrá
komrnúnistaflokksins. Þá væri
vinstri stjórn komin.
Með þessu taldi sjera Sig-
fús heilindi sín örugglega sönn
uð, því að ekki þyrfti þetta
skilyrði að standa í mönnum,
svo sanngjarnt og lítillátt sem
það væri. Hinir sögðu jafn-
hróðugir, að sitt mál hefði
sannast, því að auðvitað væri
enginn flokkur svo heillum
horfinn, að hann gengi á þenna
veg að úrslitakostum annars,
þar sem sá hefði allt sitt fram
en hinn ekki neitt.
Lætur Hermann hrekkja sig
í jiriðja skiftið?
S.l. sumar var sjera Sigfús
hafður til þess að fullyrða við
Sjálfstæðismenn, að áfram-
haldandi starf nýsköpunar-
stjórnarinnar væri öruggt, sam
tímis því, sem hann var lát-
inn taka upp samninga við
Framsókn, um að steypa ný-
sköpunarstjórninni og leiða
Hermann Jónasson til öndvegis
í hennar stað.
Brátt kom þó á daginn, að
þetta hlutverk tvifarans var
prestlingnum ofvaxið — Þess
vegna var honum eftirlátið að
prjedika fyrir Hermanni .Tón-
assyni einum. Jafnframt voru
aðrir, honum mikilsverðari,
settir til að semja um endur-
reisn stjórnar Ólafs Thors.
Sjera Sigfús þóttist þá hafa
prjeclikað svo sannfærandi fyr
ir Hermanni, að hann fullyrti,
að á engum stæði öðrum en
kommúnistum urrt myndun
vinstri stjórnar. Hvernig sem
á því stóð, varð samt aldrei úr
þeirri stjórnarmyndun. Her-
mann sat eftir með sárt ennið
og Sigfús hlaut megnasta van-
þakklæti húsbænda sinna fyrir
alt sitt erfiði og sína árangurs •
lausu mælgi.
Enn hafa þeir þó sett sprellu
karlinn í pontuna til að prje-
dika hið eilífa hjálpræði vinstri
stjórnar. Auðvitað er öllum
kunnugt, að í hans eigin flokki
er ekkert mark á honum tekið.
Von þeirra, sem í bandið toga.
er sú, að það verði allt af einn,
sem leggi hlustirnar við því,
sem sjera Sigfús segir. Er það
að' vísu rjett, að þeim hefur
þegar tvisvar tekist áð láta
sjera Sigfús blekkja Hermann
Jónason með sama fagurgalan-
uin. Hvórt Hehhaiin1 Iætur
hrékkja sig í þriðja skiptið veit
enginn neipa hann einn.
Nýir pennar:
10 ungir rithöfundar
í einum bókaflokki
BLAÐINU hafa borist 10 nýj
ar bækur frá Helgafelli, nýstár
legt og merkilegt safn bóka eft-
ir yngstu höfundána. Safn þetta
kallar forlagið Nýja penna. Er
það mjög vel til fundið að koma
ungu höfundunum út í fallegri
en ódýrri útgáfu.
Að sjálfsögðu eru höfuhdarn-
ir misjafnir, en margt er í þessu
safni mjög athyglisvert og alveg
nauðsynlegt fyrir bókmennta-
þjóð að fylgjast með nýgræð-
ingnum í skáldskap og öðrum
listum. Má segja að fæsta muni
um að veita sjer það að kaupa
þennan ódýra bókaflokk og
mun enginn sjá eftir þeim pen-
ingum.
í safninu eru 5 kvæðabækur
og 5 skáldsögur. Skáldsagna-
höfundarnir eru:
Oddný Guðmundsdóttir. For-
lagið hefir gefíð eina bók út
áður eftir Oddnýju, sem seldist
strax upp, er hjer í raun og
veru um hennar fyrstu' bók að
ræða, sveitaróman, stærðar bók
213 bls.
Jón Björnsson frá Holti. Jón
hefir dvalist nær tvo tugi ára
í Danmörku og gefið þar út
margar bækur, sem hlotið hafa
ágæta dóma.. Hin nýútkomni
söguróman hans um Jón Ger-
reksson, fjekk t. d. frábæra
dóma og varð ein af metsölu-
bókunum. Þessi fyrsta bók, sem
kemur út eftir Jón heima hjá
sjer heitir Heiður ættarinnar og
er símamálið svokallaða aðal-
uppistaðan. Eins og kunnugt er
olli það geisilegum deilum á
Islandi er ákveðið var að leggja
símakerfi um landið, þó flestir
hafi gleymt því nú. Bókin ger-
ist í sveit á Islandi og er 321
bls.
Elías Már er ungur stúdent
og þetta er hans fyrsta bók.
Bókin er lýsir ungu kaupstaða-
fólki og gerist á þessum síðustu
árúm. Hún er 207 bls. að stærð.
Oskar Aðalsfeinn vakti strax
geysiathygli með fyrstu bók
sinni, Ljósið í kotinu. I þessari
bók er Oskar að reyna að
hasla sjer völl á vettvangi nú-
tímarithöfunda. Bókin gerist
meðal samtíðar höf. og er mjög
með öðrum og nýstárlegri svip
en fyrri bækur höf.
Sigurður Gröndal er kunnur
fyrir kvæði sín og smásögur,
en þetta er hans fyrsti róman.
Sagan gerist hjer í bænum á
hernámsárunum. Gröndal var
yfirþjónn á einu stærsta veit-
ingahúsi bæjarins öll stríðsár-
in og lýsir hann því sem fyrir
augun bar. í vissum skilningi
er þetta fyrsta raunverulega
hernámssagan. Bókin er 233
bls.
Ljóðahöfundarnir eru:
Ingvi Jóhannesson. Þó Ingvi
sje nokkuð kunnur fyrir þýð-
ingar sínar bæði á burvdið og
óbundið múl. mun lítið eða
ekkertfrumsamið hafa birst
eftir hann. Þetta fyrsta Ijóðá-
safn hans 150 bls. og hvorki
ir.eira r.jc minna en yfir 90
kvæði.
------ l
Hörður Þórhallsson. Hörðuií
er viðskiftafræðingur að mennt
un og má það kallast merkilegt
tímanna tákn á þessari öld raurt
sæinnar- skuli birtast háróman-
tísk kvæði eftir bankamann. Erí
satt er það samt. Bók Harðar;
er 70 bls. og í henni eru tæR
30 kvæði.
Bragi Sigurjónsson ritstjóri
hefir skrifað mikið bæði í
bundnu og óbundnu máli, þ6
er þetta fyrsta bókin sem kem-
ur út eftir hann. Kvæðasafnið
sem er 78 bls., 34 kvæði, kallar
Bragi ,,Hver er kominn úti“.
Heiðrekur Guðmundsson er
sonur Guðmundar á Sandi.
Þetta er hans fyrsta kvæðabók
132 bls. alls, 32 kvæði, mörg
þeirra mjög löng. Bókina kall-
ar hann ,,Arf öreigans“.
Jón frá Ljárskógum rekur
lestina í þessum fríða hópi.
Hann kallar kvæðabók sína
„Gamlar syndir og nýjar“. Jón
frá Ljárskógum þekkja allir og
óþarft að kynna hann hjer.
Safn þetta er allt mjög fall-
ega útgefið, falleg prentun og
vandaður pappír. Bækurnar cru
allar innbundnar eins og vasa-
útgáfurnar ensku og amerísku
og er óþarft að binda þær frek
ar þó þær sjeu allmikið lesnar.
Kápa er prentuð í f jórum lit-
um og hefir Ásgeir Júlíussors
gert hana. * x
Ráðamönmitn
Bandaríkjanna
brugðið um ai-
stoð við kommún-
ista
Washington í gærkveldi.
NEFND sú, sem fulltrúadeild
Bandaríkjaþings hefir skipað til
þess að rannsaka þjóðhættu-
lega starfsemi í Bandaríkjun-
um, hlýddi í kvöld á skýrslu
undirnefndar, sem fjallar um
kvikmyndagerð. Segir í skýrsl-
unni, að „nokkrar af öfgakenncj
ust.u áróðurskvikmyndum konct
múnista sjeu til komnar fyrii;
aðstoð frá ýmsúm æðstu ráða-
mönnum Bandaríkjanna“. Enn-
fremur heldur undirnefndin þvf
fram, að „verklýðs§amtökini
hafi unnið af kappi að því, a3
kommúnistasprautum tækist að
ná fótfestu í kvikmyndaiðnað«
inum“. Ekki segir í skýrslunniji
hvaða ráðamenn þjóðarinnat!
eða forustumenn verkalýðssanS
takanna beri ábyrgð á þessarí
aðstoð við’kommúnista nje helct
ur, hvenær hún hafi verið
veitt. Undirnefndin leggur til,
að kvikmyndaleikurum, leik-
stjórum og kvikmyndafram-
leiðendum úr hópi kommúnjstsj
verði s,tefnt fyrir rannsóknar-
nefndina, en þar verði þelm a
opinberum fúndi gefinn kostur
á því að svara gögnum þeim,
sem fram hafa komið.
•—Rcutcr. |