Morgunblaðið - 20.06.1947, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. júní 194f ^
Islendingar verða að
gæta hófs í ummælum
sínum um aðrar þjóðir
Holl áminning frá
forseta Islands
ÖLLUM góðum íslendingum
er það vissulega íagnaðarefni,
að forseti íslands er nú kominn
heim og hefur náð fullri heilsu.
Það var í senn ánægjulegt og
þýðingarmikið, að hann skyldi
koma svo snemma, að honum
gafst færi á að taka þátt í þjóð-
hátíðinni 17. júní og flytja þá
boðskap sinn til þjóðarinnar.
Síðari hluti ræðu hans var
einkum eftirtektarverður • og
getur þjóðin af honum dregið
hollan lærdóm um hegðun sína
í milliríkjaviðskiptum.
OFSTÆKI
1 UMRÆÐUM.
Það er sannast sagna, að í
umræðum um almenn mál hjer
á landi, kunna menn enn eigi
að gæta svo hófs sem skyldi.
Stóryrði, skammir, persónuleg-
ar svívirðingar og ásakanir út í
bláinn eru hjer daglegur við-
burður, sem þykir sjálfsagður
háttur á stjórnmálaumræðum.
Með þeim þjóðum, þar sem
írelsi og lýðræði hefur óslitið
þróast öldum saman, svo sem í
Englandi og Bandaríkjum Norð
ur-Ameríku, er slíkur háttur á
umræðum óþektur. Á sama veg
mun fara hjer með tíð og tíma.
-— Enda er skýringin á þessu
þroskaleysi í almennum umræð-
um sú, að þrátt fyrir okkar
íornu lýðræðishneigð, þá hefur
ísland nú aðeins um örfáa ára-
tugi notið frelsis frá erlendri
yfirdrottnun, og fullkomins
írelsis þó aðeins skamman tíma.
Það er þessvegna að vonum,
að nokkurs óþroska kenni í um-
ræðum okkar á stundum. En
áður en varir læra menn að með
skömmum, illyrðum og ástæðu-
lausum ásökunum vinst ekkert,
heldur spillir sá aðeins máli
sínu, sem slík vinnubrögð við-
hefur.
SPILLINGUNA
VERÐUM VIÐ AÐ UPPRÆTA.
Hitt er sjálfsagt, að finna að
því á skeleggan og rökvísan
hátt, sem miður má fara. Hóg-
værðin má ekki verða til þess,
að þagað sje um spillinguna,
heldur verður að uppræta hana
með öllu, hvar sem á henni ból-
ar. En þess verður að gæta að
beita aðeins vopnum sannleika
og rjettlætis. Því aðeins getur
baráttan móti misgerðunum
borið árangur til lengdar, að
þeim vopnum einum sje beitt.
En víst er, að við eigum enn
mikið ólært í því að stilla um-
ræðum okkar um almenn mál
svo í hóf, sem verðugt er og
nauðsynlegt.
Að því, er varðar innanlands-
mál okkar, snertir þetta íslend-
inga eina. Um þau geta aðrir
ekki sakast við okkur, þó að
hinu sjeu ekki að leyna, að við
bíðum álitshnekki af þeim ofsa-
lega blæ, sem oft er á stjórn-
málabaráttu okkar.
HÓFLEYSI
1 ANNARA GARÐ.
Þessu horfir alt öðru vísi við
um skifti okkar við erlend ríki.
Því miður er sami skamma- og
svívirðingahátturinn á hafður
þar sem í innanlandsbaráttunni.
Eiga þar flestir nokkra sök að
máli, þó að sökin sje miklum
mun þyngst hjá einum flokki,
kommúnistum, svo að engan
samanburð þolir við aðra.
Þessi ofstækisblær á umsögn-
um okkar um málefni annara
þjóða, bæði samskifti þeirra sín
á milli og skifti þeirra við okk-
ur, er beinlínis til þess lagaður
að spilla fyrir þjóðinni. Hann
hlýtur þegar til lengdar lætur,
að verða til þess, að erfiðara
reynist að halda vinfengi þeirra
þjóða, sem fyrir slíkri útreið
verða af okkar hálfu, eða öðlast
vinfengi þeirra, ef það er ekki
þegar fyírir hendi.
NAUÐSYNLEG
FRÆÐSLA.
Auðvitað er sjálfsagt, að ís-
lendingar verða af hreinskilni
og einlægni að ræða skifti sín
við aðrár þjóðir. Eins eiga lands
menn kröfu á því að fá hlut-
lausar og sannar fregnir af því,
sem gerist í skiftum annara
þjóða, sem og öllum þeim at-
burðum í öðrum ríkjum, er al-
þjóðlega þýðingu hafa eða sjer-
staklega geta orðið okkur til
lærdóms.
Því meiri nauðsyn er nú á
slíkri fræðslu, þar sem einn
hinna ísl. stjórnmálaflokka er
grein af alþjóðiegum samtökum
og vill lögfesta hjer á landi
stjórnskipulag, sem er íslensk-
um hugsunarhætti fjarstætt og
hefur hvergi verið reynt í heim-
inum, nema um fárra áratuga
bil í einu landi,
Þar sem segja má, að hvern'
einasta dag sje haldið uppi lát-
lausum áróðri fyrir að löggilda
þetta skipulag hjer á landi, er
nauðsynlegt, að menn eigi þess
kost, að kynna sjer hvert álit
þeirra manna er á þessu þjóð-
skipulagi, sem helst má ætla að
líti það hlutlausum augum. Því-
líkri fræðslustarfsemi verður
auðvitað að stilla svo í hóf, að
hún geti ekki ■ orðið meiðandi
fyrir þau ríki, sem af frjálsum
vilja velja sjer slíka stjórnar-
háttu. Því að eins og forseti ís-
lands tók fram í sinni ágætu
ræðu, eiga Islendingar ekki
fremur að segja öðrum fyrir
um, hvernig þeir stjórni málum
sínum en við mundum þola slíka
afskiftasemi þeirra af okkar
málefnum.
ÁSAKANIR KOMMÚNISTA
TIL VINSA MLEGRA ÞJÓÐA.
En þvílíkar umræður eiga
ekkert skylt við ásakanir þær,
sem af kommúnista hálfu hafa
sí og æ verið fluttar fram gegn
tilteknum erlendum ríkjum um
beina yfirdrotnunarlöngun
þeirra í garð íslendinga. Enda
þótt margsannað sje, að um
enga slíka löngun þeirra eða
viðleitni sje að ræða, heldur
hafi þau þvert á móti í einu og
öllu virt sjálfsákvörðunarrjett
íslendinga.
Sjálfstæðinu hlýtur það að
fylgja, að íslenska ríkið verður
að umgangast önnur ríki sem
jafningja um rjett, þótt stærð-
armunur sje. Menn verða að
þola það, að stundum sje beint
til okkar óskum, sem við treyst-
um okkur ekki til að verða við.
Slíkar óskir hafa ætíð verið
bornar fram á milli sjálfstæðra
ríkja og á engan hátt verið tald-
ar skerða frelsi þeirra. Um slíka
frelsisskerðingu er þá fyrst að
ræða, ef þvingunum er beitt til
að koma fram þeim óskum, sem
menn vilja ekki fúslega verða
við.
VINSAMLEG SAMSKIFTI
SÖNNUN FYRIR FRELSI
LANDSINS.
Sem betur fer hafa íslending-
ar ekki orðið fyrir slíku. Þvert
á móti hafa þeir þann skamma
tíma, sem þeir hafa notið fulls
frelsis, neitað þýðingarmiklum
óskum frá erlendum ríkjum og
þeim synjunum verið tekið með
fullri vinsemd og skilningi, svo
að hvergi hefur skugga á borið
vináttuna síðan.
Slík skipti eru bein sönnun
fyrir fullkomnu frelsi landsins,
sem og fyrir því, að íslendingar
kunna með frelsi sitt að fara.
Þetta hafa kommúnistar aldrei
viljað skilja vegna þess, að ætl-
un þeirra er beinlínis sú, að
koma illu af stað á milli ís-
lendinga og sumra annara ríkja.
Þess vegna er það, sem þeir
nota jafnvel sjálfan þjóðhátíðar
daginn til að svívirða þá, sem
okkur hafa ætíð sýnt fulla vin-
semd.
Það er þess vegna áreiðanl. að
ekki var vanþörf á því, að for-
seti íslands hjeldi slíka ræðu,
sem hann gerði 17. júní. Mun
sú ræða og lengi verða í minn-
um höfð sem holl áminning þess
manns, sem ekki aðeins er fyrsti
forseti íslands, heldur einnig sá
íslendingur, sem lengst hefur
haft kynni af milliríkjaviðskift-
um.
Vjelar Andakílsár-
virfcjunar reyndar
Andakílsáfvirkjuninni er nú
svo langt komið, að vjelarnar
voru reyndar í fyrsta skipti í
gærdag. Eftir því sem Árni
Pálsson, verkfræðingur, tjáði
Morgunblaðinu reyndust þær
prýðilega. Vjelar orkuversins
eru samtals 5000 hestöfl.
Bæjarstjórnin ræðir
verkfallið
Á BÆJARST-JÓRNARFUNDI
í gær urðu harðar umræður um
verkfallsmálið og spunnust þær
út af samþykkt bæjaráðs frá
8. júní s. 1. á sáttatilboði samn-
inganefndarinnar í Dagsbrúnar
deilunni.
Sigfús Sigurhjartarson, bæj-
arfulltrúi Sósíalistaflokksins
gerði þar grein fyrir mótat-
kvæði sínu á bæjarráðsfundin-
um, en þar var sáttatilboðið sam
þykkt með atkvæðum hinna
fjögurra bæjarráðsmannanna
eins og kunnugt er. Sigfús lagði
til, að forráðamenn bæjarins
leituðu nú þegar samninga við
Dagsbrún um lausn deilunnar.
Að öðru leyti var ræða Sigfúsar
endurtekning á hinum marg-
þvældu „röksemdum“ þeirra
kommúnista, að verkamönnum
væri nauðsynlegt, að fá kaup-
hækkun í krónutali til þess, að
þeir gætu dregið fram lífið.
Borgarstjóri Gunnar Thorodd
sen svaraði Sigfúsi og sagði alla
vera sammála um, að bæta
þyrfti kjör verkamanna. Þeir
væru áreiðanlega ekki ofhaldn-
ir af því kaupi, sem þeir hefðu,
en hinsvegar væri kauphækkun
í krónutali ekki það bjargráð,
sem til þyrfti. Hann sagði, að
fjárhagsáætlun Reykjavíkur-
bæjar væri miðuð við þann
kauptaxta, sem í gildi var um
síðustu áramót og kauphækkun
Dagsbrúnar nú, mundi leiða til
aukinna kaupkrafa frá öðrum
aðilum um land allt og þar með
aukna dýrtíð, sem mundi hafa
mjög alvarlegar afleiðingar fyr- ,
ir þjóðfjelagið í heild og þá ekkj
hvað síst atvinnulífið í Reykja- |
víkurbæ. Hann skýrði frá þvú,
að sáttanefndin í vinnudeilunni
sem nú stendur yfir hefði verk-
fallsmálið í sínum höndum og
taldi fráleitt, að bærinn færi að
semja við Dagsbrúnarmenn'
upp á eigin spítur, er málum
væri svo háttað.
Hann benti Sigfúsi Sigurhjart
arsyni á þann skollaleik, sem
hann væri að leika 1 þessu máli,
þar sem hann hefði með at-
kvæði sínu í bæjarráði í vetur,
er framlenging á samningunum
við Dagsbrún var til umræðu,
viðurkennt nauðsyn þess, að
kaup hjeldist óbreytt.
„í mars“, sagði borgarstjóri,
„taldi þessi bæjarfulltrúi og
sýndi með 'atkvæði sínu, að
hann liti svo á, að verkamenm
gætu lifað af þeim launum, sem
þeir hafa nú. Vísitalan er súé
sama og hún var þá, tollar hafa
að vísu hækkað, en vöruverð
lækkað að sama skapi, svo
verkamenn geta lifað jafn vel
eða illa og þeir gátu þá.“
Jón Axel Pjetursson tók í
sama streng og borgarstjóri og
taldi kauphækkun í krónutali
verkamönnum til handa enga
úrlausn í baráttu þeirra fyrir
bættum kjörum, heldur aðeins
hrossalækningu.
—Alþýðusambandið
Framh. af bls. 1
nema ef telja á Þrótt á Siglu-
firði.
Þá komu hin tilmælin í brjefi
Alþýðusambandsst j órnarinnar
frá 4. júní um að afgreiða ekki
vörur, sem væru í banni Dags-
brúnar.
Mörg fjelög hafa ekki enn
halidð neinn fund um tilmæli
þessi og því ekki hægt að fá
fullkomið yfirlit um undir-
tektirnar undir þau.
Alger neitun.
En nokkur fjelög á Vestfjörð
um hafa neitað með öllu að
verða við þeim tilmælum Al-
þýðusambandsstjórnarinnar að
afgreiða ekki skip eða setja á
afgreiðslubann það, sem komm
únistar hafa farið fram á. Hafa
nokkrir togarar verið afgreidd-
ir þar vestra rjett eins og ekk-
ert verkfall sje.
Vitað er um að þessi fje-
lög hafa neitað tilmælum
kommúnistanna um af-
greiðslubann: Baldur á ísa
firði, Skjöldur á Flateyri.
A Þingeyri hefir engin
samþykt verið gerð, hvorki
til nje frá, en þar hefir
togari verið afgreiddur.
Þá hefir verkalýðsfjelagið
á Blönduósi neitað að setja
á afgreiðslubann, Verka-
mannafjelagið Fram • á
Sauðárkróki, Verkamanna
fjelagið á Seyðisfirði,
Verkamannafjelag Reyð-
arfjarðarhrepps, Verka-
lýðs- og Sjómannafjelagið
Fáskrúður á Fáskruðsfirði.
Frjettamenska komma.
Kommúnistar reyna að sjálf-
sögðu í lengstu lög að dylja
þessar ófarir sínar, vefja málins
eins og þeirra er venja.
Til þess að halda verkfalls-
mönnum við efnið hjer í bæn-
um, hafa þeir skipulagt frjetta-
starfsemi sem miðar að því að
bera út ýmiskonar rangfærsl-
ur og ósannindi. Daglega hafa
kommúnistar tilbúnár nýjah
sögur er þeir breiða út á meðaJ,
Dagsbrúnarmanna, í framhaldi
af því, sem þeir sögðu áður erj
verkfallið hófst.
A undan verkfallinu var það
aðal sögusögnin, að verkfalliðl
myndi aldrei standa nema einm
eða í lengsta lagi tvo daga.
Þegar það varð lengra, þá
sögðu kommúnistar, að nú værS
verið að semja. Og einn daginni
væri þetta tilboð gefið, en ann-
an daginn hitt. Frjettamenn I
þjónustu kommúnista dreifðui
þessu út, vitandi sem er að eng
inn fótur er fyrir þessum dag-
íega frjettaburði.
Er sáttasemjari var að því
spurður í gær hvað gerst hefðí
í samningaumleitunum milll
Vinnuveitendafjelagsins og'
Dagsbrúnar síðan verkfallic?
hófst, sagði Irann' að ekkert
hefði gerst í þeim samningamál
um síðan.
Engir fundir verið lialdnir i