Morgunblaðið - 20.06.1947, Qupperneq 6

MORGUNBLAblÐ
Föstuclagur 20. júní 1947
6
JttorgtutMftMfr
Útg.: H.f. Árvakur, Rry!;javík.
Framkv.stj.: Sígfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Yfirlýsing
Alþýðusambandsins
YFIRLÝSING stjórnar Alþýðusambandsins er birt-
ist í gær, mun vera einsdæmi í sögu verkalýðshreyfing-
arinnar hjer á landi.
Þar segir, að stjórn Alþýðusambands íslands hafi ekki
farið þess á leit að verkalýðsfjelögin utan Reykjavíkur
að þau boðuðu samúðarverkföll með Dagsbrún.
Til sannindamerkis(l) um það að rjett sje frá skýrt,
og stjórn Alþýðusambandsins hafi ekki kært sig um
nein samúðarverkföll, birtir svo stjórn Alþýðusambands-
ms brjef það, sem hún sendi verkalýðsfjelögunum þ. 4.
júní síðastliðinn.
Þar er komist þannig að orði:
Ennfremur viljum vjer fara þess á leit við fjelagið að
það boði Vinnuveitendaf jelagi íslands, Skipaútgerð
ríkisins, Olíufjelögunum og Reykjavíkurbæ samúðar-
verkfall eftir því sem tilefni gefst til frá og með 14. júní.
★
Þegar Alþýðusamband íslands eða stjórn þess biður
f jelagsdeildir sínar skriflega um að boða til samúðarverk-
íalls gagnvart allsherjarfjelagi vinnuveitenda þá er eðli-
legt að viðkomandi fjelög taki það svo, sem hið virðulega
fjelagasamband, eða stjórn þess, óski eftir því, að fjelögin
efni til slíkra ráðstafana.
En þegar það kemur á daginn að flestöll verkalýðs-
fjelögin sinna ekki tilmælum Alþýðusambandsstjómar-
innar annað hvort bera ekki tilmælin upp á fundum, eða
beinlínis fella að fara eftir óskum kommúnista í stjóm
Alþýðusambandsins, þá sjá kommúnistar sjer ekki annað
ráð vænna, en segja að þeir hafi aldrei meint neitt með
tilmælunum, aldrei meint það sem þeir sögðu, eða fengu
Alþýðusambandsstjómina til að skrifa fjelögunum(l)
Þessi undanbrögð koma nokkuð seint.
Hversvegna hefir ritstjóri Þjóðviljans hvað eftir annað
birt á forsíðu blaðs síns, með stórum fyrirsögnum, fregnir
um það, að fjelög hafi samþykt samúðarvinnustöðvun með
Dagsbrún? Þau fjelög eru að vísu fá. En á meðan ritstjórn
Þjóðviljans hafði ekki áttað sig á því, hve undirtektirnar
yrðu frámunalega daufar meðal verkalýðsf jelaganna yfir-
ieitt, þá voru samþyktirnar um samúðarverkföllin nægi-
lega mikil, til þess að skarta með þeim á forsíðu Þjóð-
viljans.
Eða því skyldi Þjóðvilja ritstjórarnir ekki hafa sagt
það samtímis í blaði sínu, að stjórn Alþýðusambandsins
hefði aldrei ætlast til neinna samúðarverkfalla, svo það
væri alveg óþarfi fyrir no'kkurt fjelaganna, að ómaka sig
með neinar samþyktir í því efni?
★
Saga Alþýðusambandsstjórnarinnar í þessu verkfalls-
máli er í fylsta máta eftirtektaverð:
Fyrst er reynt að koma sem flestum ef ekki öllum verka-
lýðsfjelögum á landinu til að segja upp samningum, rjett
áður en aðalbjargræðistími þjóðarinnar hefst.
Þessari málaleitun Alþýðusambandsins svara fjelögin
ýmist með því að neita að bera slíkar óskir upp við fjelags-
menn ellegar fella hana. Þá er sá kapituli úti. Og Alþýðu-
sambandsstjórnin hefir beðið fyrsta ósigurinn í verkfalls-
málinu.
Þegar kommúnistar hafa ýtt Dagsbrún út í verkfall,
með allskonar klækjabrögðum, sem síðar mun verða frá
skýrt, þá þykjast þeir sjá sjer leik á borði. Þeir gátu ekki
fengið fjelögin til þess að segja upp samningum. Nú skyldi
reyna að koma á allsherjar vinnustöðvun með því að biðja
íjelögin út um land að hefja samúðarverkföll.
Þegar þetta mistókst að heita má gersamlega, þá eru
kommúnistar orðnir svo smeykir um sig, í verkalýðsmál-
unum, að þeir þykjast aldrei hafa farið fram á nein sam-
úðarvinnustöðvanir.
'Uílverji álrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Það skilja þeir illa.
ERLENDR ferðamenn, sem
hineað koma, eiga bágt með
að átta sig á áfengislöggjöf
okkar. Þegar þeim er sagt. að
það sje aðeins eitt veitingahús
í bænum, sem hafi leyfi til að
veita áfengi, halda þeir, að eig
andinn hljóti að vera mikill
vinur stjórnarinnar og þetta
sje alt pólitík. —
Og þegar þeir komast að því,
að það eru leigubílstjórar ein-
ir, sem selja áfengi eftir lok-
unartíma áfengisverslunarinn-
ar, er ennþá erfiðara að gera
þeim þetta skiljanlegt.
Bíll eða bar. —
ERLENDUR ferðalangur,
sem var- hjer á dögunum, sagð-
ist kuniía ráð við þessu. Hann
sagði eitthvað á þessa leið: —
Ef jeg : væri veitingahus-eig-
andi á íslandi. myndi jeg gera
mitt veitingahús þannig, að
hægt væri að aka leigubíl gegn
um veitingasalinn og þá þyrfti
engan bar.
•
Hvernig ætli það
verði í Keflavík?
INNAN skams á að fara að
byrja á að byggja nýtísku veit'
inga- og gistihús í Keflavík í
sambandi við alþjóðaflugvöll-
inn bar. — Hvernig ætli fyrir-
komulagið verði á þeim stað.
- KanSki verður enginn bar,'
þar sem menn geta fengið sjer
hressingu er þeir koma þreytt
ir og slæptir út úr flugvjelun-
um. Ætli það verði ekki bara
sett í staðinn skilti í afgreiðslu
salnum,.sem á stendur:
„Þeir, sem vilja fá sjer hress
ingu, gjöri svo vel að snúa sjer
til næsta bílstjóra. — Vinsam-
legast athugið, að ekki er hægt
að fá minni skamt. en eina
þriggja pela flösku af Svarta
dauða“.
Það væri svo sem eftir öðru.
ef þeir, sem standa fyrir veit-
ingum í þjóðbraut tækju upp
barfyrirkomulagið. Það myndi
stytta biðina hjá ferðamönnum
og flýta ferð þeirra.
Það er eiginlega skrýtið, að
enginn skuli hafa tekið þetta
upp. í stað lausu borðanna
kæmi eitt langt borð, sem af-
greiðslufólkið væri á bak við
og afgreiddi kaffi, gosdrykki,
smurt brauð, steikt egg og ivað
það nú er, sem viðskiftavin-
irnir biðja um, undir eins.
•
Minni fyrirhöfn.
ÞAÐ VÆRI ólíkt minni fyr
irhöfn fyrir veitingafólkið að
hafa þessa aðferð. Ætli það
væri munur, t. d. á Þingvöll-
um, eða þar sem langferðabif-
reiðarnar nema staðar og af-
greiða þarf fjölda manns á stutt
um tíma.
Hægt væri að komast af með
miklu færra afgreiðslufólk og
það væri losað við hið þreyt-
andi og seinlega „uppvartnings
stúss“.
•
Gaflar og guðs-
gaflar.
ÞAÐ FÆRIST stöðugt í vöxt
hjer í bænum. að matarversl-
anir selji tilbúinn mat, sem
er tilbúinn að setja í pott, eða
á pönnu. — Þetta þykir hús-
mæðrunum þægilegt, sem von
er, einkum eftir að erfiðara
reyndist að fá hjálp til heim-
ilisverka.
En mörgum er illa við að
kaupa þenna tilbúna eða hálf-
tilbúna mat, vegna þess hve
lítils hreinlætis virðist vera
gætt í afgreiðslu hans.
Það er t .d. algengast enn,
að afgreiðslufólk noti guðs-
gaflana til þess, að taka á þess
ari matvöru og setja hana í um
búðir. í stað þess að nota venju
lega gafla, eða tengur.
Annað fyrirkomu-
lag. —
EN EF við sleppum nú öll-
um brennivínssölum í bili og
snúum okkur að öðru, sem er
meira aðkallandi í bili í veit-
ingahúsrekstri okkar, þá mætti
orða, að vel væri og vinsælt,
Undantekningar.
ÞAÐ eru undantekningar frá
þessu, sem betur fer. Á dögun-
um kom jeg inn í matarverslun,
sem heitir „Síld og Fiskur“, að
því er jeg best veit. Þar notar
afgreiðslufólkið tengur og
gafla, en snertir ekki á matn-
um, sem seldur er út, með ber-
um höndunum.
Það er kanske víðar þannig,
en hví miður ekki nógu víða,
því telja mætti upp tugi versl-
ana, sem selja tilbúinn mat,
þar sem fólkið þvælir honum
á milli handa sjer áður en
hann fer í umbúðirnar.
•
Grænmetisrækt.
GAMAN ER að fylgjast með
áhuga þess fólks hjer í ná-
grenni bæjarins, sem hefir
komið sjer upp matjurtagarði
og vinnur að því alt vorið, að
undirbúa og sá í þessa garða.
Það er hreint ekki svo lítil
vinna, sem liggur í þessari
garðrækt bæjarbúa og gjald-
eyrissparnaður, þvi þrátt fyrir
kartöflurækt landsmanna er
flutt inn mikið af kartöflum og
öðru grænmeti frá útlöndum.
Það hlýtur að vera mikil
ánægja. þrátt fyrir alt erfiðið,
hjá bví fólki, sem vinnur að
því vor og haust, að rækta
litla garðholu á sumrin. — Það
er virðingarverð viðleitni, sem
flestir ættu að taka þátt í.
Danska smjörið
verður íslenskt.
ÞAÐ ER einkennilegt smjör
þetta danska smjör. Það þolir
ekki að lækka í verði. — Því
það er staðreynd, að það var
eins og við manninn mælt, að
um leið og verðlagsstjórinn
auglýsti, að búið væri að
lækka danska smjörið, hvarf
það af markaðnum. — Eða það
varð bara alt í einu íslenskt.
En eins og kunnugt er þá er
miklu fínna að vera íslenskt
smjör en danskt, því íslenska
smjörið er miklu dýrara og alt-
af er það segin saga. að það
þykir fínast, sem dýrast er.
•
OG SVONA GENGUR það
með aðrar matvörur. Hvernig
var ekki með kartöflurnar. Um
leið og þær voru lækkaðar
i verði urðu allar kartöflur allt
í einu þessar sallafínu útsæðis-
kartöflur, hvar sem komið var,
Það þarf svo sem ekki nema
einn gikkinn í hverjum veiði-
staðnum.
I MEÐAL ANNARA ORDA ....
Dulles ráðunaufur heldur ræðu
ÐULLES, sem vay ráðunaut- j
ur Marshalls utanríkisráðherra
á Moskva-fundinum var nýlega j
kjörinn heiðursdoktor við
North-western Háskólann í
Bandaríkjunum. Flutti hann
ræðu við það tækifæri og er
eki hægt að ganga alveg fram
hjá því sem slíkur maður seg-
ir. Hjer fara á eftir ýmis smá
brot úr ræðu hans.
Rússneski áróðurinn
er heimsmeinið. —
Aðal vandræðin í alþjóða-
málum koma af þeirri stefnu
Rússa, að þeir eru sífelt að
reyna að útbreiða sitt eigið
stjórnskipulag. Það er engin
ástæða til að búast við, að þeir
hætti áróðri sínum fyrir því
sjálfkrafa: Eina vonin til að
þeir hætti er, að þeir sjeu
neyddir til þess af utanaðkom-
andi öflum. En Bandaríkja-
menn verða að láta sjer skilj-
ast, að það eru fil aðrar leið-
ir til að stöðva þennan áróður
en styrjöld. En ástandið nú
virðist ekki vænlegt. því að
mikil tortryggni ríkir enn á
öllum fundum, sem þessar
1 þjóðir eiga saman.
Rússneski áróðurinn studd-
ur af fáeinum bandarískum
þegnum, ber það um allt, að
við sjeum orðnir árásarþjóð,
að við notum okkur veikleika
annarra til að koma ár okkar
betur fyrir borð. Þjóð vor hef-
ur sýnt það og sannað í meira
en hundrað ár og er enn stöð-
ugt að sýna það, að frjálst þjóð
! skipulag ber góðan ávöxt bæði
I andlegan og efnislegan og í
dag er það bandarísk fram-
| leiðsla, sem hefur bjargað milj
ónum manna frá bráðum hung
urdauða.
Viðleitni vor til
friðar.
Fyrsta skrefið í friðarbar-
áttu okkar verður að vera að
reyna að skapa okkur álit með
al annarra þjóða. Bandaríkin
verða að láta það koma greini-
lega í ljós, að þau ætla sjer
alls ekki að nota sjer hernað-
arlega og fjármálalega yfir-
burði sína til að undiroka aðr-
ar þjóðir. Annars verðum við
einangraðir frá öðrum þjóðum
og allir flýja okkur eins og
kindurnar flýja refinn.
Tvennskonar stjórn
ar fyrirkomulag.
Lögregluríki er ríki, þar sem
nokkrir ríkja yfir lögreglunni
og stjórna þannig þegnunum
með ofríki.
Lýðræðisríki er ríki. þar
sem lögreglan er notuð til
verndar borgurunum.
Rússland er greinilega lög-
regluríki. Stjórenndur þess
trúa á það stjórnarfyrirkomu-
lag Og með miklum áróðri hef-
ur þeim tekist.að fá marga
Frarnh. á bls. 8