Morgunblaðið - 14.08.1947, Blaðsíða 6

6
MORGJJTSBLAÐIÐ
Fimtudagur 14. ágúst 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Rpykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Nýr methafi
Á ÞESSU sumri hafa íslenskir íþróttamenn náð óvenju-
lega góðum árangri í frjálsum íþróttum. Mörg met hafa
verið sett í einstökum íþróttagreinum og nýir menn hafa
komið fram á sjónarsviðið.
Að þessum vaxandi árangri í íþróttunum er sannar-
lega mikill fengur. Hann er vottur aukinnar líkamsmenn-
mgar meðal æsku landsins.
En það eru fleiri en íslenskir íþróttamenn, sem sett hafa
ný met í íþrótt sinni á þessu vætusama sumri.
Síðastliðinn þriðjudag birtist í Tímanum grein eftir
hálfuppflosnaðan pilt vestan úr Önundarfirði. Ritsmíð
þessi bar fvrirsögnina „Böðulsstarf brennivínsforsetans“
og átti að vera níð um forseta Sameinaðs Alþingis, Jón
Pálmason, bónda á Akri.
í hartnær þrjá áratugi hefur Tíminn staðið blaða
fremst um ástundan persónuníðs og mannskemmda. — I
þeirri iðju hafa frjálsíþróttir rithöfunda Tímans verið
fólgnar. Og á þessu sviði hafa þeir sett hvert metið á fæt-
ur öðru. Grein piltsins úr Önundarfirði er nýjasta metið.
í henni er forseti löggjafarsamkomunnar ausinn auri á
grófari hátt en jafnvel Tíminn hefur treyst sjer til áður.
Tilefni þessa atferlis er sú skoðun Jóns Pálmasonar, að
Framsóknarmenn eigi verulegan þátt í hinum óheilla-
vænlega flótta fólksins frá landbúnaðarstörfum til sjáv-
arsíðu.
Tímamönnum er að sjálfsögðu heimilt að gagnrýna
þessa skoðun. En hún er skoðun margra annara en Jóns
á Akri. Hitt er rjett, að Framsóknarmenn viti að ekki fer
hjá því, að það veki nokkra furðu, að á sama tíma og Sjálf-
stæðismenn hafa gengið til samstarfs við þá um ríkis-
stjórn, skuli það vera megináhugaefni blaðs þeirra að
flytja jafn siðlausan róg um forustumenn Sjálstæðis-
flokksins og raun ber vitni um.
★
Grein piltsins úr Önundarfirðinum um „böðulsstarf
brennivínsforsetans“, sakar hvorki bóndann á Akri nje
Sjálfstæðisflokkinn. Hann mun halda áfram að njóta
trausts fólksins í Austur-Húnavatnssýslu eftir sem áður.
En Framsóknarflokkurinn og blað hans munu hljóta litl-
ar sæmdir fyrir. Fólk í sveitum er yfirleitt kurteist og
hógvært í framkomu. Milli siðfræði þess og piltsins úr
Ónundarfirðinum, er mikið djúp staðfest. Hvorki sveita-
fólk nje kaupstaðarbúar, sem unna landbúnaðinum við-
gangs, fá skilið, hvernig skrif hans eigi að geta orðið vopn
í baráttunni gegn vantrúnni á moldipa. Ef til vill eru þau
þá tilraun til þess að treysta hina „borgaralegu sam-
vinnu“.
Líklega er tilgangurinn með þeim sá?
Nei, það sem fyrir höfundi Tímagreinarinnar vakir er
hvorugt þetta. Honum er aðalatriðið að koma hinum
tuddalegu hugleiðingum sínum á prent ekki til þess að
laða fólk í borgaraflokkunum til samstarfs og samvinnu
m. a. um eflingu landbúnaðarins, heldur til þess að bera
þar illmæli á milli.
íslenskir stjórnmálamenn eru vanir návígi stjórnmála-
baráttunnar. Það þykir þessvegna ekki tiltökumál þótt
mörg sverð sjáist á lofti. Almenningur er líka ýmsu van-
ur. En þrátt fyrir það verður þó vissum reglum um vopna-
burð að vera fylgt, einnig í hinni pólitísku baráttu. Öll-
um drengskap og rjettsýni verður ekki útrýmt þaðan og
tuddaskapur og siðleysi upptekið í staðinn, án þess að
almenningur verði þess var. Á þessu hefur ekki pilturinn
úr Önundarfirði ekki áttað sig.,Þessvegna skrifar hann
grein eins og þá, sem hjer hefur verið gerð að umtalsefni.
Önundarfjörður er falleg sveit og fólk þar býr góðum
búum, Vonandi leggur piltur þessi pennan frá sjer áður
en sveit hans og ættmenn hljóta meiri vansæmd af fram-
hleypni hans og misskilinni greiðasemi \dð málstað ís-
lenskra sveita.
'UíLverjl álripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Ráð við rafmagns-
skorti.
MEÐ HAUSTINU, þegar dag
inn fer að stytta aftur, gerast j
margir kvíðnir um að raf- (
magnsskortur valdi þeim erf-
iðleikum, bæði í atvinnu- j
rekstri og heimahúsum. Og því j
miður er það svo, að fyrst um
sinn og þar til nýja túrbínu- !
stöðin svonefnda við Elliða- j
árnar er fullgerð, verður of
lítið rafmagn þegar álagið er
mest, en það er rjett fyrir há-
degið og fyrir kvöldmatinn.
Túrbínustöðinni hefir seink-
að þannig, að hún verður ekki
tilbúin fyrir áramót og ef
finna á ráð við rafmagns-
skorti verður að fara að hugsa
til þess hið fyrsta.
Hugmynd að raf-
magnsdreifingu.
EINS OG KUNNUGT er fá
fleiri rafmagn frá Soginu en
Reykvíkingar. Svo er mælt fyr
ir í lögum landsins og ekki
hægt að sniðganga það. En
kunningi minn kom með góða
hugmynd á dögunum að því
hvernig dreifa mætti notkun
rafmagns þannig, að það nýtt-
ist betur en undanfarna vetur
og meira og jafnara kæmi í
hlut hvers rafmagnsnotanda.
Hann leggur’ til, að Hafn-
firðingar og Suðurnesjamenn
verði fengnir til að breyta hjá
sjer matmálstíma um hádegið,
þannig að í stað þess að borða
miðdegismat kl. 12—1 færi
þeir matmálstímann aftur til
kl. 2—3.
Þetta myndi minka svo álag
ið til Suðurnesjanna, að Reyk-
víkingar fengju nægjanlegt
rafmagn fyrir hádegið og Suð-
urnesjamenn á þeim tíma. sem
þeir þurfa að nota það.
Hugmyndin er góð, ef hægt
er að framfylgja henni.
•
Rafmagnsmönnum
Hst vel á.
R AFMAGNSMENN, sem
þessi hugmynd að rafmagns-'
dreifingu hefir verið borin
undir, líst mjög vel á hana. j
Jakob Guðjohnsen rafmagns
verkfræðingur telur að hún j
geti komið að gagni. Að vísu
segir hann að álagið til Hafn-
arfjarðar sje nokkuð jafnt all-
an daginn og að Suðurnesja-
menn eigi ekki að hafa frysti-
vjelar og önnur tæki, sem nota
mikið rafmagn í gangi, þann
tíma dagsins, sem rafmagnið
er notað mest. En ef öll suðu-
tæki yrðu stöðvuð á Suður-
nesjum fyrir hádegi kæmi ekki
til annars en að Reykvíking-
ar fengju meira í sinn hlut þá
stund dagsins.
# I
Eitthvað verður að
gera.
ÞAÐ ER AUGLJÓST MÁL
að eitthvað þarf að gera til
þess að fyrirbyggja rafmagns-
skort í haust. Reykvíkingar
geta líka eitthvað lagt á sig
þenna stutta tíma, þar til túr-
bínustöðin tekur til starfa.
Vafalaust mun Rafmagnsveit-
an gefa út leiðbeiningar til raf
magnsnotenda og er þess að
vænta að menn fari eftir þeim.
•
Gamlir jarðarfara-
siðir.
NÚ FER VAFALAUST að
líða að því að Bálstofan í Foss-
voginum verði fullgerð. Þegar
hún er komin upp og kapellan
í sambandi við hana má gera
ráð fyrir, að jarðarfarasiðir,
sem hjer hafa tíðkast um fjöldi
mörg ár breytist til muna.
Það gerir líka minna til þótt
jarðafarahalarófurnar hverfi
af götunum og alt það um-
stang, sem er við að koma
manni í gröfina. Jarðarfarirn-
ar geta verið virðulegar og
hinum látna fullur sómi sýnd-
ur að öllu leyti, þótt ekki sje
höfð sú leiða aðferð við jarðar-
farir, sem hjer hefir legið í
landi of lengi.
Þarf ekki að fara um betta
mörgum orðum, því flestir eru
sammála um, að heppilegt sje
að gera útfarasiði alla miklu
einfaldari en þeir eru nú.
•
Engin lík í heima-
húsum.
ÞEGAR BÁLSTOFAN er tek
in til starfa er ekki nokkur
vafi á, að geymsla líka í heima
húsum hættir að mestu leyti.
Þeir, sem kynt hafa sjer heil
brigðismál munu fagna því.
Það er vitanlega ekkert hóf
hvernig það hefir tíðkast að
láta lík standa uppi á heimil-
um manna dögum og jafnvel
vikum saman. Þetta er ósiður,
sem þarf að hverfa og mun
hverfa áður en langt um líður.
•
Ódýrari útfarir.
ÞÁ ER EKKI nokkur vafi á,
að að því verður stefnt að gera
útfarir miklu ódýrari en nú er.
— í gamla daga hugsaði fólkið
um það fyrst og< fremst að
eiga fyrir jarðarförinni sinni,
en nú er svo komið, að það þarf
að vera efnafólk, sem hefir
mikla peninga í handraðanum
og varla breytist það til batn-
aðar eftir eignakönnunina.
•
Síldin er kenjótt.
HVERJU á maður að trúa
með síldina dettur manni ó-
sjálfrátt í hug þegar maður
tekur öll bæjarblöðin og les
hinar sundurleitu frásagnir um
„nýja síldargöngu og hrotu“,
eða um „sama aflaleysið og
vonda veðrið“.
En þetta er ekki eingöngu
blaðamönnunum að kenna, sem
skrifa frjettirnar. Síldin er
mikill kenjafiskur. Það getur
komið frjett um að allur sjór
sje fullur af síld þessa stund-
ina, en ávo nokkru síðar er hún
horfin án þess að nokkur
branda hafi náðst.
Það getur verið svo. að öll
dagblöðin fjögur segi sitt hvað
um síldina sama daginn og segi
þó öll satt og eftir bestu heim-
ildum.
MEÐAL ANNARA ORÐA
Enn þjettbýlla Þýskaland
FYRIR nokkrum árum lagði
Hitler af stað x herferð sína til
að skapa Þjóðverjum meira lífs
rými. Þegar hans ferli lauk og
þegar allt hefur verið reiknað til
skila verður það minna en
nokkru sinni fyrr. 20% af lands
svæði fyrirstríðs Þýskalands er
nú hertekið af Pólverjum. Þar
að auki hafa Tjekkóslóvakía,
Frakkland, Holland, Belgía Lux
emburg og Rússland gert hvert
um sig landakröfur á hendur
Þýskalandi. Árið 1939 voru i
Þýskalandi ef burtu er skilið
Austurríki og Súdetalöndin 69,
622,000 íbúar. Nú verður langt
um minna Þýskaland að halda
67,300,000 íbúum, enda þótt 7,4
milljónir manna hafi fallið í
stríðinu.
Stríðsfangar verða fluttir heim
En auk alls þessa eru þýskir
herfangar enn í öðrum löndum.
Einhvern tírna verða þessir fang
ar aftur fluttir heim og þá verða
þrengslin enn meiri. í Frakk-
landi eru 630,000, í Bretlandi
290 þús. í Júgóslavíu 100 þus.
Bandaríkin hafa lækkað tölö
sinna stríðsfanga niður í 30 þús;
Rússland hefur flesta. Segja
Rússar að 800,001) stríðsfangar
sjeu þar í landi, en Þjóðverjar
segja að það sje ósatt, þeir sjeu
4,000,000. Þegar að allir þessir
stríðsfangar hafa verið fluttir
heim verður íbúatala Þýska-
lands 72 milljónir. Allt frá stríðs
lokum hefur Þýskaland verið
nokkurskonar ruslahaugur fyrir
allt það fólk, sem ekki fjekk
landvistarleyfi í öðrum löndum
Evrópu. Þúsundum saman hefur
fólk af þýskum uppruna verið
rekið frá Sudetahjeruðunum og
frá Ungverjalandi til Þýskalands
Aðrir hafa komið frá Danzig og
Memel, frá Suðvestur Afríku og
Tanganyika. Og Pólverjar kæra
sig ekkert um að hafa Þjóðverja
í sínum nýunnu löndum og hafa
rekið 31/2 milljón manna frá
Pommern, Slesíu og Branden-
burg. Af þeim fluttust 1% mill-
jón manna til breská hernáms-
svæðisins sem var yfirfullt fyr
ir.
Þjettbýli og meiri hltiti kvenna
AIis' stáðar í Þýskalandi eí
þjettbýlið meira en fyrir styrj
öldina. Á bréska hernámssvæð-
inu eru nú 232 á ferkílómeter, en
á sama svæði 1939 aðeins 207.
Þó er undantekning franska her
námssvæðið. Þar var þjettbýlið
fyrir stríð 143 á ferkílómeter,
en er nú 132. Stafar það af því,
að Frakkar neituðu að taka við
flóttamönnum. Meðalþjettbýli í
Þýskalandi mun verða 196 á fer
kílómetra. Til samanburðar má
geta þess að í Frakklandi er það
75 menn á ferkílómetra, Póllandi
62 ( og íslandi rúmlega 1). En
ekki er nóg að segja, að þjett-
býlið hafi aukist, heldur hefur
hlutíallið milli karla og kvenna
breytst svo mjög, að móti hverj-
um 3 karlmönnum eru 4 konur.
Á öllum hernámssvæðum er fult
af fyrirvinnulausum konum og
börnum.
Hver maður verk þriggja.
Breska hernámssvæðið hefur
22,700,000 íbúa og er lang þjett
býlast. En aðeins 8,680,000 eru
verkfærír karlmenn eða rjétt
þriðji hlutirin. I áð er að segja,
'hver viririáh'di rriaðúr' verðrir að
gera þriggja ínanna vei-k.
Eítt 'seiri Véldúr chemju érfið
iramíi. a bis. b.