Morgunblaðið - 26.08.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Þriöjudagur 26. ágúst 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Rrykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritst-jóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
yrjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbðk.
Hafgúusöngur eða
drengileg ákvörðun
ÞJÓÐVILJINN má eiga það, að hann er iðinn við kol-
ann, að telja mönnum trú um, að allt sje eins og það á
að vera í efnahagsmálum okkar, ef bara hvergi sjeu rifuð
segl nje gáð til veðurs, heldur látinn geisa „nýsköpunar“-
gammurinn.
Einar Olgeirsson flýgur fugla hæst og lætur rigna álfa-
gullinu úr sínu rússíska nægtahorni, án þess að skeyta
hót um það, hvernig umhorfs er á jörðu niðri. Hann er
enn á línu Ákanefndarinnar, sem spáði 800 miljóna gjald-
eyristekjum á árinu, mest fvrir óþrotleg kaup Rússa á
hvaða vörum, sem við hefðum á boðstólum, fyrir hvaða
verð, sem okkur þóknaðist að þurfa og heimta. Hans
háfleygi andi er ekki enn farinn að líta svo lágt að sjá,
að tekjutnar verða líklega um 300 miljónir og að Rússar
eru slyngir kaupmenn og vilja fátt af okkur kaupa og
ekki með neinum afarkostum.
Og samtímis þýtur í forustugreinadálkum blaðsins
gamli ,,hrunstefnusöngurinn“, þar sem hrunið er æfinlega
fólgið í því að gá niður fyrir fæturna á sjer, en „nýsköp-
un“ er engin viðurkennd, nema sú, sem siglir skýin í stað
sjávarins. Alla daga er þó lendingin viss, þar, sem hugur
þeirra dvelur dögunum oftar, og er það líklega sannleiks-
kjarninn í áætlunum Ákanefndarinnar, að nýsköpun
atvinnuveganna í anda kommúnista myndi leiða til ný-
sköpunar þjóðfjelagsins, og það yrði allt saman vel þegið
og verði keypt á vissum stað.
Þess væri sannarlega óskandi í fullri alvöru, að sem
flestir vildu lesa skrif Þjóðviljans um þessi efni með
gaumgæfni og raunsæi því, sem löngum hefir einkennt
íslendinga, því að öllu betri skóli mun vart vera til í því,
hver munur er á hafgúusöng og heilbrigðu verksviti.
Þá mundu menn finna rökfestuna í því, að öll vand-
ræði þjóðarinnar verði leyst með rausinu um „braskara-
lýð“, „100 heildsala og 100 miljónir“, ,,þjóðfjelagssnígla“
og svo á hinn bóginn „voldug átök“, „allsherjar skipu-
lagningu o. s. frv., án þess að víkja nokkurntíma að því,
hvernig þessi furðuverk starfi til ills eða góðs.
Hvers vegna segja þeir ekki t. d. hvernig eigi að kaupa
tugi togara, reisa verksmiðjur og iðjuver o. fl. o. fl., og
yfirleitt halda áfram nýsköpunarframkvæmdum, eftir að
búið er að ráðstafa öll fje nýbyggingarreiknings og meiru
til?
Hvers vegna gefa þeir ekki ráð um það, hvernig eigi
að gera öll framleiðslutækin arðbær, þó að hóflaus og
skynsemdarlaus dýrtíð, sem mest er búin til af þeim
sjálfum, sje að gera alla framleiðslu óarðbæra og þar með
stöðva hana?
Hvers vegna sýna þeir ekki hvar fjármagn er til handa
tframleiðslunni, eftir að gjaldeyririnn er upp urinn, og
f jármagn bankanna og verðbrjefamarkaðurinn er notaður
til hins ýtrasta?
Til landsins hefir verið keyptur fjöldi góðra skipa og
annara þarfra hluta, en því miður stendur fjármálakerfi
okkar enn á leirfótum, (og þarf ekki að setja það í neinar
gæsalappir), meðan við getum ekki framleitt vörur fyrir
samkeppnisfært verð. Þessi sannleikur verður ekki hrak-
inn með neinum leturbreytingum, gæsalöppum, fúkyrð-
um eða öðrum fyrirbrigðum í dálkum Þjóðviljans.
Nú stendur þjóðin á krossgötum. Hún á um tvennt að
velja, að hún verður að velja tafarlaust.
Annaðhvort verður hún að taka drengilega ákvörðun
um róttækar breytingar, svo að uppbygging og aukning
atvinnuveganna geti haldið áfram og við komist með
þeirra atbeina út úr kreppunni, og ekki víla fyrir sjer
miskunnarlausa samfærslu á öðrum sviðum um stund.
Eða hlýða áfram á söng hafgúanna og sigla beint inn
í svelginn upp á það að ná því landi sem þeir óska.
m ar sLrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Geysisgos og sápu-
skortur.
Húsmæðurnar eru orðnar af
brýðissamar gagnvart Geysi í
Hukadal. Hvenær skyldi manni
hafa dottið í hug að slíkt gæti
hent. En á hinum síðustu og
verstu tímum er eins og tiiver-
an geri sjer leik að því að gefa
manni langt nef.
Raunar má vera að þessi af-
brýðissemi gagnvart Geysi sje
ekki með öllu ásfæðulaus. Það
virðist mjer af brjefi, sem frú
S. M. skrifar mjer. Ilún segir
m. a. á þessa leið:
„Kæri Víkar,
I blöðunum í dag má lesa
tilkynningu um skemtiferðir
frá Ferðaskrifstofu ríkisins til
Geysis og Heklu. Þar las jeg
mjer til mikillar undrunar
þessa setningu: „Sápa verður
látinn í hverinn kl. 1“.
Nú er það á allra vitorði að
sápa til brýnustu þarfa hefur
verið ófáarileg hjer í bænum
um langan tíma. Þessvegna
þykir okkur húsmæðrunum
það undarleg ráðstöfun að hægt
skuli að fá sápu til þess að
fleygja henni í hveri. Það má
kanske segja að þetta sje svo
lítið að það muni engu ef það
ætti að skifta því milli margra.
En það er heldur ekki það sem
máli skiftir, heldur hitt að einn
hefur sjerrjettindi fram yfir
annan.
•
Vill láta skammta
sápuna.
Jeg er að vona, heldur frúin
áfram, að bráðum verði sú
sápa. sem á annað borð er fá-
anleg, skömtun, svo þeir, sem
ónýtir eru að hamstra, geti þveg
ið úr sokk, að ekki sje meira
sagt.
En hvað verður þá Geysis-
skammturinn stór?
Hann kvað ekki líta við
minna en 50—100 kgr. í einu.
Það dregur sig saman yíir alt
sumarið. En ef konur ættu
sæti í skömtunarnefnd mundi
hann ekki fá eitt gramm . .. . “
•
Hvað þarf Geysir
mikið? |
Þetta segir frúin og er all-
reið. En hvaða sápuskamt læt-
ur Geysir sjer þá nægja til
þess að vera svo náðugur að
gjósa? Hann þarf hvorki meira
nje minna en 60 kgr.. sagði sá
ferðafróði maður^ Kristján
Skagfjörð mjer. — Vanalega
er notuð blautsápa.
En 60 kíló eru líka nokkuð.
það er jeg öldungis sammála
frúnni um. En jeg vil samt
ekki styðja þá tillögu hennar
að Geysir verði algerlega svipt
ur sápurjettindum. Hugsum
okkur að hann hefði enga sápu
fengið þegar Ólafur krónprins
eða norrænu þingmennirnir
komu. Það hefði verið laglegur
nánasarskapur eftir. allt gort
okkar og yfirlæti af Geysi.
Nei, það á.að gefa Geysi sápu
við hátíðleg tækifæri meðan
sápuskorturinn ríkir en endra
nær þegar fólk, innlent eða er-
lent, langar til að sjá hvað hann
getur.
Geysisgos er ógleymanlega
fögur og mikilfengleg sjón, sem
hver einasti íslendingur ætti
að njóta a. m. k. eiu sinni á
æfinni.
•
Prakkarar.
Það er slæmur siður, sem
sumir krakkar hjer í bænum
hafa tekið upp. Með fimmeyr-
ingi eða krónupeningi ráðast
þeir á bifreiðar og rispa gljá-
húð þeirra með rönd penings-
ins. Stundum draga þessir
skemmdarvargar langar línur,
teikna hringi eða skrifa jafn-
vel klúryrði utan á bifreiðarn-
ar. Veldur þetta athæfi oft
miklum skemmdum á þeim bif
reiðum, sem fyrir því verða.
Þetta er ljótur leikur og sóða
legur. Hann er engum til gagns
og lýsir einkennilegu innræti.
Svona mega ekki góð börn haga
sjer.
•
Nýir veitingastaðir.
Það eru ekki svo fáir nýir
veitingastaðir, sem risið hafa
upp hjer síðustu árin og jafn-
vel síðustu mánuðina. Og sum
ir þessara staða eru reglulega
snotrir og notalegir. Það er
mikil bót að þeim. Þrifalegir og
fallegir veitingastaðir eru þýð
ingarmeira atriði en margir
gera sjer grein fyrir. Það er
þægilegt að geta sest inn í litla
veitingastofu með snotrum
húsgögnum og drukkið þar
kaffisopa eð,a ölglas með kunn
ingja sínum. En ennþá er þó
alltof lítið gert að því hjer að
gera slíka staði vistlega og sjer
stæða. Það er t. d. fátítt að sjá
málverk eða mynd upp á veggj
um slíkra staða. Og yfirleitt
hafa flestir apað hver eftir öðr
um húsbúnað allan. Það vant-
ar aukna fjölbreytni í útlit
þeirra.
En samt sem áður bera ýms
ir hinna nýju veitingastaða
með sjer, að aukinn skilning-
ur er vakinn á. þessu og er það
vel.
•
Oþarfa barsmíði.
Það voru heldur ósmekkleg
gleðilæti eins eða tveggja pilta,
sem voru að horfa á skemtanir
Reykjavíkurkabarettsins í
Sjálfstæðishúsjnu á sunnudags
kvöldið. Þeir lömdu hnúum og
hnefum í borðið, sem þeir sátu
við svo að í því buldi um allan
salinn. Og þetta átti að tákna
hrifningu þeirra. Þessir pilt-
ar voru myndarlegustu menn.
En það er samt rjett að þeir
viti að þetta er ekki að kunna
mannasiðí. Þetta eru skrílslæti.
*• 1 - '■ - - «■ ..... ..n . ml t
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
Nú er Indland búið að ná
sjálfstæði og nokkurn tíma hef,
ur fólkið fagnað unnum sigri
og látið í Ijós gleði sína með
miklum hátíðahöldum sem virð
ast seint hafa ætlað að enda. I
En það gekk ekki til lengdar
og fólkið varð að skilja að líf- |
ið er strit og vinna, hvort sem
menn lifa í nýlendu eða sjálf-
stæðu ríki.
Og sama var að segja um
stjórnarvöldin. Það var ekki
nóg að draga upp nýja fána og
halda ræðu og segja: Hana nú,
þá er Indland sjálfstætt. Nei,
það þurfti mikla vinnu og
hreina hugsun til þess að finna
rjettar leiðir. Landstjóri Ind-
lands var önnum kafinn. Hann
hafði kallað fulltrúa bæði frá
Pakistan og Indlandi á sinn
fund til þess að þeir gætu rætt
um skiftingu landsins.
Hcilt ár til að ganga
frá skiftingu.
Með því undirstrikaði hann
staðreynd, sem menn hafa lít-
ið veitt eftirtekt hingað til, að
breska stjórnin hafði rjett fyr-
ir sjer þegar hún hjelt því
fram, að það þyrfti heilt ár til
að ganga fullkomlega frá skift
ingu landsins, en Mountbatten
hjelt fast við að engir aðrir en
Skipfing Indlands
Indverjar sjálfir, sem í fram-
tíðinni ættu að búa við þá skift
ingu, skyldu vinna að því. Þess
vegna vildi hann að valdaaf-
sal Breta færi fram áður en
skiftingin yrði framkvæmd út
í ystu æsar.
Það er ekki svo lítið eða
ljettvægt verk að skifta landi
með 400,000,000 íbúum í
tvennt. Mountbatten ljet valda
afsal Breta fara fram 10 mán-
uðum fyrr en áður hafði ver-
ið ákveðið, en þannig kom
hann ábyrgðinni á skifting-
unni af sjer yfir á indverskpr
herðar.
En þeir sem að halda, að
Mountbatten sem landstjóri sje
nú aðeins orðinn valdalaus
fígúra, þeir hafa rangt fyrir
sjer. í stjórnmálum er langt
frá því að hann þurfi aðeins
að dæma, því að hann getur
beitt áhrifum sínum mikið bæði
til að jafna skoðanir og koma
á samkomulagi.
Hvað verður um
Hyderabad?
Sem dæmi upp á í hvaða mál J
um Mountbatten stendur nú er
samræming kröfu fúrstadæm-
isins Hyderabad um nokkra
sjálfstjórn við kröfu alríkisins j
um að Hyderabad megi ekki i
klofna út úr ríkinu. Indverska
þingið telur víst, að það geti
velt furstanum, sem er múha-
meðstrúar, úr sessi, fneð því að
æsa fólkið í Iiyderabad, sem
er Hindúar, upp á móti hon-
um.. En margs þarf að gæta.
Nú vita þingmennirnir að slíkt
myndi kosta eins árs borgara-
styrjöld í Hyderabad inni í
miðju Indlandi og að þegar
nokkur hluti þjóðarinnar er
kominn upp á það að láta of-
beldið gilda, þá eru fullar lík-
ur fyrir því að slíkt myndi leiða
til óeirða og blóðugra bardaga
út um allt Indland. Menn eru
vissir um að bændauppreisn
.myndi breiðast út um Indland
frá hafi til Himalaya. Og fyr-
ir því eru ekki aðeins spádóm-
ar vísra stjórnmálamanna,
heldur er það staðreynd, að
saga Indlands hefur verið sífeld
endurtekning óróabylgja, sem
hafa flætt yfir landið og valdið
sundrungu þjóðarinnar í ólíka
flokka svo að öðrum þjóðum
reyndist ljett að ná landinu und
ir sig.
Sammngaíilraunum
haldið áfram.
Hyderabad verðum við að fá
Framh. á bls. 8