Morgunblaðið - 18.09.1947, Blaðsíða 8

3:
MORGVNBL4ÐIÐ
Fimmtudagur 18. sept. 1§4T

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arnl Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsmgar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Gregory Alexandrov
MENN hafa iðulega veitt því eftirtekt, að skoðanir kom
múnistanna, bæði þeirra, sem í Þjóðviljann skrifa, og ann
í ra, eru oft nokkuð reikular. En þetta er ekkert íslenskt
fyrirbrigði, frekar en annað í fari hinna sanntrúuðu
komma. Allir kommúnistar um allan heim, eru undir
sama stranga aganum. Eru skoðanaskifti þeirra eðlileg,
því þau koma beina leið frá æðstu vígstöðvum þeirra.
Miðstjórn kommúnistaflokksins í Austur-Evrópu,
rekur sjerstaka áróðursskrifstofu, sem á að vaka yfir
því, að allir rithöfundar flokksins (aðrir verða að þegja),
hugsi, tali og skrifi nákvæmlega eins og flokksreglurnar
íyrirskipa. Forstjóri eftirlitsstöðvar þessarar hefur í nokk
ur ár verið sami maður, Georgy Alexandrov. Flann hefur
annast um útgáfu á tveimur tímaritum. Annað þeirra
heitir „Bolsivikkinn“, en hitt „Líf og menning“.
í ritum þessum fá rithöfundar og aðrir listamenn svo
og blaðamenn, forskriftirnar um það, hvernig þeir eigi
að skrifa um hvað eina, hvað sje hin sanna viðurkennda
,,lína“ í öllum dagskrármálum. En þeir, sem fara út af
iínunni, fá þá líka í ritum þessum rækilegar ráðningar.
Forstjórinn Gregory Alexandrov hefir verið meðal ná-
komnustu vina hinna æðstu manna í landinu. Var talið,
að hann nyti hins óskoraðasta trausts hjá hmum allra
æðstu. Þangað til nú, ekki alls fyrir löngu, að boð komu
frá einvaldsherranum að Alexandrov skyldi tafarlaust
rekinn úr stöðu sinni, eftir því, sem fregmr herma í
sænsku blaði.
Einkavinur einræðisherrans, Sjdanov, annaðist ofaní-
gjöfina, sem Alexandrov skyldi fá. Var kallaður saman
íundur, þar sem viðstaddir voru margir helstu rithöf-
undar og blaðamenn einræðisins. En ákærurnar á bendur
hinum fyrri umsjónarmanni, yfir leyfilegum skoðunum í
einræðisríkinu voru þær, að hann hefði í bók, er kom út
eftir hann, ekki alls fyrir löngu, farið sjálfur gersamlega
út af hinni löglegu línu. Bók þessi fjallar um sögu heim-
spekinnar í Vestur-vrópu. í fyrra fekk höfundurinn æðstu
bókmentaverðlaun ríkisins fyrir bók þessa, Stalin-verð-
launin er nema 100.000 rúbla.
Hinir hlýðnu kommúnista-prófessorar urðu
að sjálfsögðu allir að beygja sig. Og hinn brottrekni eftir-
litsmaður eða ,,línuvörður“ ekki síst. Enda kom út yfir-
lýsing frá honum í ,,Pravda“, nokkrum dögum seinna,
að hann viðurkenndi afbrot sín gegn hinni einu sönnu
kenningu kommúnismans, eins og hún er úrskurðuð rjett
að vera í dag. >
★
Hjer á landi gætu menn fyllilega látið sjer á sama
standa, hvað höfðingjar kommúnismans í miðstöðvum
þess fjelagsskapar kalla hinn eina sanna kommúnisma
í dag, og hvernig hann verður túlkaður frá sömu æðstu
stöðum á morgun, ef hjer á landi væri ekki nokkuð fjöl-
menn klíka af undanvillingum frá heilbrigðri skynsemi,
sem eru fyllilega undir áhrifum þessara erlendu yfir-
drottnara
Það myndi hafa verið talið ótrúlegt fyrir nokkrum ára-
tugum síðan, ef sagt hefði verið að um það bil sem ís-
land varð sjálfstætt lýðveldi að nýju, þá væri í landinu
flokkur manna, sem hefði gert það að æfistarfi sínu, að
vera erindrekar fyrir erlendá einræðisstefnu, sem veitir
ekkert hugsana, skoðana eða ritfrelsi, heimtar að allir
jarmi sama sönginn út um allan heim, eins og lömb á
stekk.
En þá kastar tólfunum, þegar menn hjer á landi, sem
fengist hafa við ritstörf, og halda, að þeir hafi hæfileika
til þess að gerast andlegir leiðtogar þjóðarinnar, eru ekki
annað, þegar á herðir, en jarmandi lömb í flokksdilk hins
austræna einræðisvalda, og verða að bíða eítir því, eins
og innistöðufjenaður, hvaða skoðanir eru bornar fyrir þá
á hina kommúnistisku jötu.
\JiluerJi ihri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Iíekluferðir.
HEKLA GAMLA hefir enn
sama aðdráttaraflið og er hún
byrjaði að gjósa í fyrravor og
þá ekki síst góðviðrisdagana
undanfarið. Tugum saman fara
bílarnir fullir af fólki austur
og það sjer víst enginn eftir að
fara í Hekluferð, því þótt hún
sje hætt að gjósa og sprengja
eins og hún gerði fyrst þá er
glóandi hraunstraumurinn nið-
ur hlíðar fjallsins síst minni en
hann var fyr í sumar og Heklu-
eldarnir eru jafn ægilegir og
stórkostlegir og þeir voru.
Vegurinn er mjög sæmilegur
alla leiðina austur að gamla
Næfurholti, en þangað fara
flestir og ganga svo upp að
hraunjaðrinum og jafnvel inn
á sjóðandi heitt hraunið.
Aðrir láta sjer nægja að aka
upp á Land, eða í Þjórsárdal-
inn og svo eru þeir sem fara
fljúgandi.
Híalín og hálfsokkar.
EN ÞÓTT það sje eftirsókn-
arvert að sjá Hekluelda og
komast sem næst þeim, þá er
þó best að hafa allt kapp með
forsjá, en það er langt frá að
svo sje hjá mörgum Hekluför-
um. Jeg sá það sjálfur í fyrra-
kvöld og undraðist satt að
segja, að ekki skyldi hljótast
stórslys af glannaskap ferða-
langa. Fólkið æðir úr bílunum
misjafnlega vel klætt og skóað.
Inn í miðju nýja hrauninu sá
jeg stúlku, sem var í þunnum
híalínskjól, með bera fótleggi í
hálfsokkum og þunnum striga-
skóm. Það var komið myrkur
í hrauninu og orðið hálfkalt, en
um tveggja tíma gangur að bil-
unum. Það má geta nærri að
þessi stúlka hefir ekki haft
mikla ánægju af ferðinni.
Þarna voru unglingar, piltar
10—12 ára gamlir, leiðsögu-
lausir að því er virtist. Þetta
getur kanski gengið á meðan
tíðin er góð, en þegar haustar
að verða þarna slys, ef þessum
glannaskap verður ekki hætt.
o
Eins og að ganga á!
hnífum.
NÝJA HRAUNIÐ, sem farið
er að kólna á yfirborðinu svo
mikið að hægt er að ganga á
því er glóandi heitt undir og
upp úr gjótum og skorum gýs j
hiti og brennisteinsþefur mik-
ill. Mega menn fara varlega!
þegar inn í hraunið kemur til
að brenna sig ekki.
I rauninni eiga menn ekkert
erindi þarna inn í hraunið.
Þeir, sem vilja sjá nýtt hraun
á hreifingu eiga að fara að
hraunjaðrinum og ekki lengra.
En hinir, sem vilja leggja á
sig það erfiði að komast alla
leið upp að hraunfossunum í
fjallshlíðinni verða að fara fyr-
ir norðan hraunin, bæði það
gamla og hið nýja.
Og núna í skóskömtuninni
skal engum ráðlagt að leggja
skóna sína í það, að ganga á
nýja hrauninu, því það er eins
og að ganga á hnífum, oða
byssustingjum: og er stórhættu
legt ef menn detta.
Of seint á ferðinni.
í FYRRAKVÖLD virtust,
menn yfirleitt vera altof seint j
á ferðinni til að sjá Heklu-
hraunið. Flestir bílarnir komu
austur rjett undir myrkur og
þá flæddi fólkið út í hraun.
Lenti það í myrkri á leiðinni
að bílunum aftur og það er ó-
hætt að segja, að það er eng-
inn skemtiganga að fara yfir
nýtt hraun í myrkrinu, enda
skriðu flestir frekar en gengu
og lofuðu hamingjuna fyrir að
komast heilir úr þessu sjálfs-
skaparvíti, sem þeir höfðu sett
sig í.
En ferlegt er það.
EN ÞAÐ er ekki að furða,
þótt menn sækist eftir að sjá
Heklu góðviðriskvöld, eins og
verið hafa undanfarið. Frá
hraungígnum í suðvestur öxl
fjallsins rennur stöðugur hraun
straumur niður fjallshlíðarnar.
Fyrst í stað í einíöldum
straumi, en er neðar kemur,
kvíslast hann í tvennt og
rennur önnur norðvestur, en
hin í suðaustur. Hingað og
þangað í hrauninu eru glóandi
hraunbjörg, sem færast til og
molna svo niður með braki
miklu, en reykur mikill mynd
ast við.
Þetta er ferlegt, en þeir, sem
leggja á sig hina löngu og erf-
iðu bílferð, þurfa að hafa góða
leiðsögumenn til þess að fara
ekki út í neina vitleysu, sem
eyðileggur alla ánægju.
o
Nckkur ráð.
VEGNA ÞESS að búast má
við miklum ferðamannastraum
austur að Heklu á næstunni, ef
góða veðrið helst, vildi jeg gefa
þeim er þangað ætla nokkur
ráð:
Hægt er að fara austur í
sveitir, upp á land, eða Þjórs-
árdal og sjest þá vel til Heklu
í björtu veðri. En hinum, sem
vilja fara alla leið upp að
hrauni er ráðlagt fyrir það
fyrsta að velja sjer góða og
sterka bíla. Það er ekki ger-
legt að fara þessa leið í venju-
legum fólksbílum, þótt það sje
gert. Þá ættu ferðamenn að
kynna sjer vel þá leið, sem
þeir ætla að fara, eða hafa
kunnugan mann með. Nauð-
synlegt er að kiæ.ða sig vel, ef
eitthvað á að ganga og einkum
velja sterka skó.
Og síðast en ekki síst, að
leggja tímanlega af stað til þess
að vera kominn að hraunrönd-
inni í björtu.
•
Fullmikið sagt.
ÞAÐ HEFIR slæðst inn sú
prentvilla í dálkana í gær, að
Markús Guðmundsson vega-
vinnuverkstj óri á Hellisheiðar
veginum væri vegamálastjóri.
Prentvillupúkinn á einn sök á
þessu.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Hirosliima rís úr rústum
HVERGI í allri veröldinni
finnast eins miklar vonir um
að framtíðarfriður sje nú loks
kominn á. Hiroshimabúar skilja
allra manna best, hvað önnur
styrjöld myndi kosta. Þeir hafa
sjeð hvernig borgin þeirra var
J lögð í rúst á einu augnabliki.
Fyrir skömmu var haldin
tveggja ára minning þeirra,
sem fórust, er kjarnorku-
sprengjunni var kastað yfir
Hiroshima. í borginni hefir ver
ið reistur 43 feta hár friðar-
turn og íbúar borgarinnar söfn-
uðust í kring um hann og stóðu
berhöfðaðir.
Friðarhátíð.
Minningardagurinn var hald
inn sem friðarhátíð. Kamfóru-
trje, sem á að tákna friðartrje
j var gróðursett í nýjum skrúð-
! garði borgarinnar, fjölda mikl
um af snjóhvftum dúfum var
sleppt og flögruðu þær um
fegnar frelsinu. Að lokum var
lesinn upp boðskapur frá Mac
Arthur hershöfðingja. Hann
varaði m. a. við að mannkynið
(tæki öfl náttúrunnar meir og
meir til stríðseyðileggingar, þar
til svo væri komið, að tækin
gjöreyddu mannkyninu sjálfu.
Endurreisn borgarinnar.
En Hiroshima búar eru von-
góðir. Fyrir einu ári byrjuðu
þeir endurreisn borgarinnar.
Það var mikið verk, að hreinsa
allar rústir fyrst í burtu og síð-
an að reisa við. Hið fyrsta,
sem fylgdarmaður segir við
ferðamenn er: Ekkert þessara
húsa stóð hjer fyrir einu ári.
Þegar sprengjan sprakk, þá
lifðu 250.000 manns í borginni.
175.000 lifðu sprenginguna af
og nú hafa svo margir flutst til
borgarinnar að íbúatalan er
komin upp í 210.000.
Einkaframtakið.
60.000 hús gjöreyðilögðust,
en 23.000 hafa verið bygð á
þessu eina ári. En eftirtektar-
verðast er að 98% húsanna eru
bygð af fólkinu sjálfu án þess
að fá nokkurn styrk frá ríkinu.
Undarlegt er að Bandaríkja-
menn mæta hvergi í Japan eins
miklum vingjarnleik og í Hiro-
shima. Það er eins og íbúunum
finnist, að sprengjan hafi hreins
að alla stríðssök af þeim og a
þeir geti því talað við Banda
ríkjamenn eins og menn tal
við aðra menn.
Fórnardýr
sprengingarinar.
En á sjúkrahúsi í Hiroshim
liggja enn förnardýr spreng
ingarinnar, sem hafa brunni
illilega eða orðið fyrir hinui
stórhættulegu geislum, sem £
kjarnsprengingu stafa. Ein
þeirra er Kiyoshi Kikawa, sei
bandarískir blaðamenn töluð
við. A baki hans og handleg^
um er undarlegur holdofvöxl
ur, líkur krabbameini og han
sagði við blaðamennina, Segi
þeim í Bandaríkjunum, að je
hafi heldur viljað deyja, en a
lifa með þetta á mjer. En í
þv.í svona er, vona jeg. að je
fái að koma til Bandaríkjann
því að það er eini staðurim
sem jeg get fengið lækningi
Mjer væri sama þótt læknarn
gerðu tilraunir á mjer, þanni
gæti jeg orðið heimi friðarir
að gagni.