Morgunblaðið - 31.10.1947, Page 9

Morgunblaðið - 31.10.1947, Page 9
Föstudagur 31. okt. 1947 MORGU TS BL AÐÍÐ 9 Frjálst samkomnlag besta lausnin í viðskiftamálunu ÞAÐ hefur kennt nokkuð margra grasa í umræSunum í kvöld, eins og reyndar oft vill verða hjer í þingsöhmum, og ekki síst, þegar útvarpað er umræðunum. Þetta Ieyndi sjer ekki, þegar fulltrúi kommúnista var hjer áðan að rýna í skatt- skrána og glíma við heildsal- ana, sem eiga Morgunblaðið og Vísi og allan Sjálfstæðisflokk- inn, eins og hann komst að orði. Það er að vísu svo með Morg- unblaðið, Vísi og Sjálfstæðis- flokkinn, að þessir aðilar eru ekki svo hamingjusamir að geta sótt línu og lausafje út fyrir landsteinana, en samt held jeg, að það sje að skjóta yfir mark- ið, að tala um, að hinir fáu heildsalar eigi stærsta stjórn- málaflokk landsins með húð og hári. Mig minnir líka, að það sjeu einnig til menn, sem heita heildsalar í kommúnistaflokkn- um, og ekki dekrað svo lítið við suma þeirra, m. a. vildu kommúnistar á sínum tíma endi lega gera einn þessara voðalegu heildsala, hann var að vísu kommúnisti, að stórri stjörnu í Nýbyggingarráði, sem átti að standa fyrir hinum miklu ný- sköpunarframkværodum fyrr- verandi stjórnar. Reyndar þarf bað engan að undra, þótt menn sjeu ekki á eitt sáttir, þegar rætt er um verslunar- og viðskiptamál, því að satt að segja er í þeim mál- um ríkjandi mjög mikill skoð- anamunur mill þingflokkanna. Frjáls verslun og samkeppni. En það er nú samt annað en ágreiningurinn, sem eftirtekt- arverðast er við þessar umræð- ur, sem sje alveg hið gagnstæða, hversu fulltrúar flokkanna hafa lýst sig sammála um það, sem telja má veigamesta undirstöðu atriði viðskiptamálanna, — að frjáls verslun og samkeppni fái að njóta sín. Ræðumenn hafa talað um frelsi til að velja, að jafnrjetti fáist, ef innflutning- ur er frjáls, að frjáls og hafta- laus verslun sje æskilegust o. s. frv. Má með sanni segja, hvað þessu viðvíkur, að------ „allar vildu meyjarnar með Ingólfi ganga“. Háttv. flm. þessa frv., sem hjer liggur fyrír til umræðu, segir líka í greinargerð fyrir frv., að ástæða hans fyrir flutn- íngi málsins sje sú, að aðalfund- ur S.Í.S hafi gert 'samþykkt, sem lýsi yfir, .. „að hann teldi æskiiegt, að innflutmngur tii landsins væri frjáls, svo að kaupfjelögin gætu tekið þátt í frjálsii samkeppni um vöru- kaup við kaupmcnn", — og nú ætlar háttv. flm., með þessu frv., að skrá sig á skútuna í baráttunni fyrir frjálsri versi- un og samkeppni! Nýr liðsmaður. Jeg verð að segja, að þar bættist frjálsri verslun nýr liðs maður og úr þeirri átt, sem síst var að vænta. Mjer hefur fundist, að Sósíal- istafiokkurinn hafi ekki farið neitt dult með þá stefnu sína, að hann vildi ríkiseinoka versl- unina, — eins og svo rnargt ani að. — Nú kemur háttv. 6. þm. Reykvíkinga, Sigfús Sigurhjart grundvem s stjórnari fnu ríkis- na r Ræða Jóhanns Hafstein við útvarpsumræðurnar arson og segir ástæðuna fyrir málflutningi sínum vera þá, að hann vilji taka undir frarn born ar kröfur um frjálsa verslun og samkeppni í landinu. Það spillir náttúrlega ekki fyrir, að bak við þennan nýja liðsmann frjálsrar verslunar skuli svo standa ekki ómerki- legri aðili en S.Í.S með aðal- fundarsamþykkt sinni. Það er nú ekki einungis, að Sigfús Sigurhjartarson sje að reynast S.Í.S. góður liðsmaður með flutningi þessa frumvarps, eftir því, sem hann segir, því að það vantar ekki heldur um- hyggjuna fyrir háttv. þing- manni Strandamanna, sem nú er fjarri góðu gamni, þegar háttv. 6. þm. Reykvíkinga er farinn að annast framburð mála hans hjer í þinginu. En flm. hefir ekki gert lítið úr því, hvert hann sótti fóstur það, sem í frv. hans felst þar sem hann hafi tekið upp tillögu H. J. og Sigtr. Kl., er þeir fluttu í Fjár- hagsráði við ákvarðanir þar um viðskiptamál og vöruskömmt- un., Það skildi vera að finna mætit einhvern leyniþráð í þessum málatilbúningi hv. 6. þm. Reykvíkinga, sem gæfi til kynna, að ástæðurnar og til- gangurinn með flutningi þessa máls væri ekki alveg jafn ein- lægur og flutningsmaður vill vera láta. tlum’u Sjálfstæðismenn rísa gegn frjálsri verslun? En hvað sem því líður, þá er okkur boðað þetta frv., eins og jeg hefi vikið að, með þeim rökum, sbr. greinargerðina, (sem er að vísu að mestu sótt til Hermanns og Sigtryggs fyrir utan endurprentunina á eigin ræðu þingmannsins frá í fyrra), að „innflytjendur, sjerstaklega fonnælendur frjálsrar sani- keppni, ætíu að vera ánægðir með þetía skipulag (þ. e. a. s. sem frv. ráðgerir), sem reist er á gtundvelli samkeppninnar“, eins og þar segir. Það er því látið heita svo, að stefnt sje að því sð efla frjálsa verslun og samkeppni. Jeg vil nú spyrja háttv. þing- ieildarm.: Ef hjer væri borið fram frv. til laga, sem raun- verulega fæii í sjer fyrirmæli um frjálsa verslun á sam- keppnisgrundvelli, — hverjir mundu þá liklegastir til þess að drepa slíkt frv. eða rísa gegn því? Jeg held, að það sje ekki lík- legt, að það færi mikið fyrir þm. Sjálfstæðisflokksins í þeirri andstöðu, — þar sem hjer væri um að ræða yfirlýst stefnu Jóhann Hafstein. og baráttumál flokks þeirra frá öndverðu. En mjer þykir ekki óliklegt, að þar kynni að bóla á 6. þm. Reykvíkinga — og hans flokks- bræðrum — þessum -firiýstu frelsisskerðingarmönnum, sem hafa gert átrúnaðinn á vald- .beitingu þess opinbera gagnvart þegnunum að sinni trúarjátn- ingu. Það verður því að skoðast með varúð fyrirliggjandi frv. háttv. 6. þm. Reykvíkinga, — þótt þvi fylgi fögur orð og fjálg legar vfirlýsingar. Sigfús Sigurhjaitarson furð- aði sig á þeim ummælum Ingólfs Jónssonar, að Sjálfstæðismenn vildu styðja heilbrigða sam- vinnuverslun, og spurði hvenær Sjálfstæðisflokkurinn hefði tek ið þá stefnu. Einnig heyrðist mjer á hæstv. menntamálaráð- herra, að samvinnufjelagsskap- urinn hefði mætt !it!um skiln- ingi hjá Sjálfstæðisflokknum. fyrir er nú þeg'ar verulega rak- ið í umræðunum, — og sýndi háttv. 2. þm. Rangæinga með glöggum rökum fram á, að yrði slíkt frv. sem þetta að lögum, væri beinlínis að því stefnt, að afnema allt frjálsræði í vefslun og viðskiptum og binda neyt- endurna á haftaklafa. Það eru tveir þættir varðandi efnj þessa frv., sem mjer skilst að það hljóti að sianda eða falla með eftir mati háttv. þm , — enda hafa þessir tveir þættir málsins mjög blandast inn í um ræðurnar, — þó e. t. v. ekki eins greinilega og vera þyrfti: í fyrsta lagi: Er efni þessa frv. samrýman- !egt stefnuyfirlýsingu ríkis- stjórnarinnar í verslunarmál- um — og sem lögfest er í lög- um um fjárhagsráð. í öðru lagi: Mundi þessi nýja regla, sem þetta frv. stingur upp á, hvað sem öðru líður, verða til þess að innleiða rjettlátari skiptingu innflutningsins milli aðila versl unarinnar í landinu, sem þá einnig byði neytendum upp á betri aðstöðu og meira sjálf- ræði en verið hefir. Gegn stefnu stjórnarinnar. Gildandi ákvæði laga um fjár hagsráð o. fl. varðandi innflutn ingsverslunina og vörusölu í landinu, felur í sjer þrjú aðal- atriði, sem að er stefnt: 1) Gjaldeyrissparnaði, 2) Vöruvöndun, 3) Minni verslunarkostnaði, Akvæði frv. háttv. 6. þm. Reykvíkinga stangast við öll þessi aðalatriði, sem nú skal sannað. Gegn gjaídeyrissparnaði. Þó að menn sjeu mjög mis- munanai ánægðir með skömmt- unina hjer, eins og sjálfsagt alls Það vill svo til, að jeg hefi hjer staðar, er grípa hefir þurft til milli handanna stefnuskrá Sjálf slíkra neyðarráðstafana, þá er stæðisflokksins í síðustu al- þó sannast, að menn eru óánægv þingkosningum, en þar er m. a. þessi stefnuyfirlýsihg, með leyfi hæstv. forseta: „1. Sjálfstæðisflokkurinn er fylgjandi frjálsri verslun ein- staklinga og fjelaga — er mót- fallinn ríkisrekstri og in,rasöl- um. Flokkurinn telur óþvingaða samvinnuverslun eðlilega og tel ur, að einkayerslun og sam- vinnuverslun eigi að starfa í frjálsri samkeppni á jafnrjettis- grundvelli. 2. Sjálfstæðisflokkurinn telur nauðsynlegt, að afnumin verði öll höft á 'innflutningsverslun- inni, eins íljótt og ástæður leyfa, svo að innflytjendur geti keppt um að útvega landsmönn um sem bestar vörur með sem lægstu veríi“. Þetta er engin ný stefnuyfir- lýsing, e.n í samræmi við fyrri Landsfundaryfirlýsingar og kosningastefnuskrár flokksins. Tveir þættir málsins. I : ír af mjög mismunandi rökum. Þarfir fólksins eru svo mjög misjafnar eftir aldri, tekjum, atvinnu og búsetu á landinu, að þótt ýmsum finnist inn- kaupaheimild sú, sem skömmt- unarseðlarnir veita, ekk; svara til lífskjara þeirra, sem þeir hafa vanist, þá eru ýmsir, sem mundu ekki — undir venjuleg- um kringumstæðum kaupa allt það magn, sem skömmtunar- seðlarnir heimila. í því feist, að talsvert af skömmtunarseðl- um mundi aldrei verða fram- vísað og þannig fvrnast. Ef hins vegar verslanir heíja smöJun á ijkömmtunarseðlum til þess að íryggja r.jer á bann hátt innflutningsleyfi, — og slík smölun yrði f.vrsti ávöxtur þessa frv., sem h^ei liggur fyr- ir, — myndu seðlarnir fJestir eða allir koma í leitirnar — verða að innflutningsávísun og stuðla þannig að innflutningur- inn yrði meiri en ella og þar af leiðand’i meiri gjaldeyris- Efni frv. þess er hjer liggur eyðsla. Það er t. d. áætlað, að skcimt unarreitir þeir, sem gefa rjett til kaupa á fatnaði, vefnaðar- vöru og búsáhöldum, mundu einir fe!a í sjer kröfu um inn- flutnings- og gjaldeyrisleyfi að upphæð 25—30 milj. kr. í er- lendum gjaldeyri. Má af þessu vel marka að hverju yrði stefnt. Jeg veit, að háttv. flm. þessa máls hjer er enginn gjaldeyris- sparnaðarmaður, — en þeir eru nú fleiri í þjóðfjelaginu, sem vita og skilja, að í þeim efnum er nú mikil þörf mikils sparn- aðar. Gegn vöruvnndun. Jeg kem þá að öðru atriðinU: — áhrifum bessa frv. á vöru- vöndunina. Flm. segja, skömmtunarseðlarnir korni þnr fram, sem varan sje best o«g ódýrust, og þess vegna tryggi það ódýrust og best innkaup erlendis frá að gera þá að gjald- eyrisávísun og innflutnings- heimild. Það er nú í fyrsta lagi efeki víst, þó að aðila hafi tekist í eitt skipti að gera góð innkaup, þá takist honum það alltaf, — og hvað sem því líður, þá verð- ur ekki í því argast, því að eft- ir að skömmtunarseðillinn er orðinn að innílutningsheimild, er það hann einn, sem sker úr. En miklu meira máli skiptir hitt, að frv. þetta gerir ráð fyr- ir að afhenda megi skömmtun- arseðlana fyrirfram til versl- ana, áfem þá sje falið að gera innkaup út á þá. Með þessu móti verður sú spurning aðal- atriði, hver verður drýgstur smaíainaður í hyrslum heimil- anna að skömmtunarseðlum? Og mjer er alveg ómögulegt ad sjá annað en það sje alveg sitt hvað að vera duglegur að safn skömmtunarseðlum eða ve-ra góður Innflytjandi, og vöruvönd unarviðleitni, sem stefna ber að af hálfu stjórnarvalda, rokin út í veður og vind með að tengja þetta tvennt saman. Það hefir eitthvað verið tal- að urn svartan markað hjer i umræðunum. Jeg sje ekki ann- að en ef þetta frv. næði fram að ganga, að þá væru sjálfir skömmtunarseðlarnir orðnir besta svartamarkaðsvaran, og er þá skammt öfganna milli að hafa lifað hjer í alisnægtum við meiri innflutning en nokkru sinni — taka síðan upp strang'- asta skömmtunarkérfi með þeim viðbótar-ágætum, að sjá'if ir skömmtunarseðlarnir yrðw allsherjar uppboðsvara, sem ávísun á gjaldeyri og innflutn- ing. Gegn minni verslunar- kostnaði. Þá er þriðja aðalatriði gild- anöi laga, að úthlutun innflutn- ings og gjaldeyrisleyfa sje við það miðaðar, að verslunarkosto. aður sje sem minnstur. Við höfum nú eina aðal- skömmtunarskrifstofu ríkisins í Reykjavík, sem ýmsum þykir þegar nógu viðamikil, — og hú.n með sín útibú og umboðsmenn annars staðar. En, þegar ætti að fara að framkvæma þetta frv. hjer, sem gerir ráð fyrir, að neytendur skill fyrirfram seðlum, í verslanir, þá er hver Framh. á bls. 11.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.