Morgunblaðið - 01.11.1947, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 1. nóv. 1947
s
JllrágtiitÞIiiMfc
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.1
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsaon.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlandi.
kr. 12,00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Orsakir atvinnuleysis
UNDANFARIN ár hefur atvinna verið næg handa öll-
nm hjer á íslandi. Er sú staðreynd mikið ánægjuefni. —
Atvinnulevsi er jafnan vottur sjúkleika í efnahagslífi
jjjóðanna. Það er í eðli sínu mikil sóun verðmæta. Fólk,
sem vill vinna, gengur um iðjulaust vegna þess að það
íær ekkert verkefni.
Hin mikla atvinna síðustu ára, hefur fyrst og fremst
sprottið af því, að þjóðin hefur vegna mikilla gjaldeyris-
tekna getað hafist handa um margvíslegar framkvæmdir.
Ennfremur hjeldu hin erlendu setulið uppi margvíslegri
starfsemi, sem íslendingar fengu atvinnu við. Þeirri starf-
semi er löngu lokið og að sjálfsögðu getur enginn íslencÞ
ingur harmað það.
En hverjar eru orsakir þess, að mjög hefur dregið úr
?nnlendum framkvæmdum síðustu mánuði?
Er það et til vill sök einhvers ráðs eða nefndar, sem
hefur gaman af að sýna fólkinu framan í hin gamla óvin
þess, atvinnuleysið?
Þessu er ekki þannig farið: Orsökin er allt önnur.
Framleiðslustarfsemi þjóðarinnar er lömuð. Gjaldeyr-
istekjur hennar hafa þorrið.
En hvað veldur þessari lömun?
Dýrtíðin, verðbólgan hefur gert það. Eftirspurn eftir
íramleiðslu íslendinga er ekki minni en áður. — Meðal
nungraðra þjóða hlýtur að vera markaður fyrir matvæli.
En framleiðsla okkar er orðin of dýr til þess að hún
standist samkeppni við framleiðslu keppinauta okkar. —
Þessvegna seljast íslenskar vörur treglega, en. keppinaut-
ar okkar rvðja vörum sínum til rúms á mörkuðum okkar.
Þetta er það, sem er að gerast og mun halda áfram að
gerast, ef ekki verður gripið til nýrra úrræða og skjótra.
En hvað á að gera?
Fyrst og fremst eitt, lækka framleiðslukostnaðinn, gera
utflutningsvörur þjóðarinnar samkeppnisfærar á erlend-
um markaði. Það er kjarni málsins. Á því verður að byrja.
Ef þjóðin vill koma í veg fyrir að atvinnuleysið leggist
eins og helþung mara yfir allt okkar þjóðlíf, verður hún
að sameinast um þetía verk. Skipin verða að komast
úr höfn, iðnaðurinn að fá hráefni, almenningur að geta
keypt nauðsynjar sínar.
En þetta kemur ekki af sjálfu sjer. íslendingar verða
allir að vera við því búnir að leggja nokkuð af mörkum
til þess að lækna hið sjúka ástand, sem ríkir í efnahags-
málum þeirra nú. Að sjálfsögðu hlýtur að verða krafist
mests af þeim, sem af miklu hafa að taka. En það er
óhjákvæmiiegt, að allir verða að vera með.
Fljótandi síldarþrær
FYRIR nokkrum mánuðum setti Kjartan J. Jóhannsson
læknir á Isafirði fram þá hugmynd hjer í blaðinu, að
nauðsyn bæri til þess að við Islendingar eignuðumst skip,
sem væru nokkurskonar fljótandi síldarþrær. Slík skip
yrðu að vera búin þeim tækjum að þau gætu auðveldlega
tekið við síld úr öðrum skipum, fleirum en einu í senn,
á sjó úti.
Þessi tillaga er áreiðanlega athyglis verð. Það hafa síld-
veiðarnar hjer í Faxaflóa s.l. vetur og vestur í ísafjarð-
ardjúpi síðustu mánuði, sannað.
Við höfum undanfarin ár lagt fram mikið fje til þess
að koma upp fullkomnum síldarverksmiðjum á norður-
strönd landsins. Hlutverk þeirra er að hagnýta aflann.
En því aðeins er hægt að vænta hagnaðar af rekstri þeirra
að þær fái hráefni til þess að vinna úr. Til þess ber þess
vegna brýna nauðsyn að allir mökuleikar til þess að afla
þess, sjeu hagnýttir. Síldarflutningaskip, sem búin væru
iúllkomnum og skjótvirkum löndunartækjum myndu á-
reiðanlega koma að miklu liði.
Fljótandi síldarverksmiðjur koma einnig til greina í
þessu sambandi. Líklegt er þó að kostnaður við þær yrði
okkur á þessu stigi málsins ofvaxinn.
víhuerji óhrifar:
ÚR DAGLEGA LlFINU
Símaskrá í nýjum
búningi.
NÆSTU DAGA verður farið
að bera út nýju símaskrána til
símnotenda. Vanafastir menn
og íhaldssamir munu reka upp
stór augu, en hinir, sem eru
nýjungagjarnari og hugsa fyrst
og fremst um þægindin og það
sem heppilegt er munu fletta
skránni með velþóknun.
Símaskráin kemur nú í nýj-
um búningi. Hún er stærri um
sig, en ekki eins þykk og hún
var. Letrið er skýrt, en horfið
hefir verið frá að hafa stafrófið
utan á og í stað þess íekið upp
orðabókafyrirkomulagið. Mun
enginn hafa neitt við það að
athuga, nema þeir, sem ekki
kunna stafrófsröðina.
•
Úinfaldari og auðveld-
ara að endurprenta.
MEÐ NÝJA sniðinu er skrá-
in einfaldari og auðveldara
verður að endurprenta hana, en
það hefir valdið símnotendum
hinum mestu erfiðleikum á
stundum hve skráin hefir orðið
gömul. Skráin, sem nú er notuð
er orðin nærri þriggja ára og
á þeim tíma hafa einmitt bæst
við margir nýir símar og núm-
er. Hefir verið beðið eftir nýju
skránni með mestu óþreyju,
sem von er.
En nú er hún komin og ættu
þá allir að geta verið ánægðir
— að minsta kosti í bili.
•
Brennivín eða bjór.
KONA NOKKUR, sem las
um bjórfrumvarpið, sem nú
hefir verið lagt fyrir Alþingi,
hneykslaðist mikið og bað guð
að hjálpa sjer útaf þessu ljett-
lyndi þingmanna, að ætla nú
að fara að leyfa framleiðslu
áfengs öls í landinu.
,,Það verður bara til þess að
unglingarnir læra að drekka. Á
mjóum þvengjum læra hund- |
arnir að stela“, bætti hún við
alvarleg á svipinn.
Er hún var að því spurð, |
hvort hún hjeldi, að það væri
betra fyrir unglinga, að læra að
drekka í svartadauða varð kon-
unni orðfall. Hún hafði ekki
athugað það.
•
Moldviðri í vændum.
ÞAÐ MÁ BÚAST við að pað
verði heldur en ekki hvellur i \
sumum herbúðum útaf þessu
bjórfrumvarpi. Það voru ákveð
in fjelagssamtök, sem fengu að
ráða því, að svarti dauði er
ekki seldur nema á þriggja
pela flöskum Og að miðarnir á
flöskunum voru gerðir svartir
og eins ljótir og mögulegt var.
Þetta fólk hefir óafvitandi
gert meira tjón en gott i sam-
bandi við þessar ráðstafanir
sínar og hefir með tillögum sín-
um sýmt, að það er ekki fært
um að ráða heilt í áfengis-
málunum.
Vonandi að menn sjeu farnir
að sjá það.
•
Ekki hverfa trönurnar.
TRÖNUMENNINGIN við Aust
urvöll heldur velli ennþá, þótt
liðin sje rúm vika frá þvi að
bent var á þá smekkleysu að
hafa tvo ómálaða staura sinn
til hvorar handar styttu Jóns
Sigurðssonar alþingisforseta.
Það ætti þó ekki að vera mik
ið verk að taka þessar fisk-
trönur niður. Er nauðsynlegt
að ragast í þessu sjálfsagða
máli dag eftir dag? — Það get-
ur varla verið að það sjeu ein-
hver öfl, sem vilja fyrir hvern
mun varðveita þenna sóðaskap.
•
_ I frímínútum.
ÞAÐ ER FRÓÐLEGT að vera
nálægt einhverjum af okkar
svonefndu æðri skólum í frí-
mínútum, helst á morgnana,
eftir fyrstu eða aðra kenslu-
stundina. Æska íslands er fall-
egt fólk. Það er enga beinkröm
að sjá á íslenskri skólaæsku.
Flestir og nærri undantekning-
arlaust eru nemendur vel og
þokkalega til fara.
En í frímínútum er hægt að
fylgjast með því hver er aðal-
fæða skólaæskunnar, að minsta
kosti hvað þeir borða helst milli
mála.
Það er nú einu sinni svo að
unglingar geta verið síborðandi
og eru altaf svangir á meðan
þeir eru að vaxa. Þetta er nú
einu sinni lögmál náttúrunnar.'
o
Sítrón og sætabrauð.
FRAMTAKSSAMIR menn
hafa eygt þann möguleika, sem
ér í því að koma sjer upp versl
un nálægt fjölmennum skólum.
Þar er gott að selja ritföng,
pappír, stílabækur og annað,
sem skólanemendur þarfnast
við nám sift. En það er fleira,
sem hægt er að selja skólanem-
endum og þá einkum gosdrykki
og sætabrauð.
I frímínútum eru sítrón og
sætabrauðsverslanir fullar af
skólafólki, sem gæðir sjer og
kitlar bragðlauka sína á hin-
um gómsætu sykurkökum og
Ijúfa kjarnadrykk með ávaxta-
bragði.
I tímaritinu Heilbrigt líf er
bent á, að hámarksverð sje á
fæði, en hins ekki krafist af
fæðisseljendum hvaða efni sjeu
í fæðunni. En það ætti að vera
óþarfi að segja nemendum í
framhaldsskólum á hverju þeir
eigi að nærast. Þeir hljóta að
fá tilsögn í næringarfræði og
skilja það betur en sauðsvartur
almúginn, hvað hollast er að
láta ofan í sig.
MEDAL ANNARA ÖRÐA . . . .
, - - — j Eftir G. J. Á, | ——■—---—..——..—..—..—,—,—^
Hongur yfir Evrópu.
Matvælaástandið í heim-
inum fer síst batnandi.
SJERFRÆÐINGAR 1 mat-
vælamálum, spá því, að vetur-
inn, sem nú fer í hönd, verði
sá langsamlega erfiðasti síðan
styrjöldinni lauk. Þeir fara
ekki dult með það, að mikill
fjöldi manna muni vefða hung
urmorða og að hungurvofunnar
verði vart alt frá Hamborg til
Nanking. Og þeir segja, að
verði veturinn jafn harður og
s.l. ár, megi búast við algerri
upplausn í ýmsum landshlut-
um.
Uppskeran hefir brugðist í
Vestur-Evrópu. Þurkarnir hafa
verið svo miklir, að stórár, sem
verið hafa aðalflutningaleiðir
stórra hluta álfunnar, hafa orð-
ið óskipgengar á köflum. Sví'ar,
Norðmenn og Danir hafa kvart
að sáran, og í Þýskalandi og
Frakklandi og Ítalíu hefir mik-
ið af uppskerunni glatast.
• o
Skamturinn.
Þeir eru sjálfsagt fáir, sem
gera sjer ljóst, hver matar-
skamtur tugmiljóna Evrópubúa
er. Hann er víða svo lítill, að
óskiljanlegt má telja, hvernig
fólk getur fleytt fram lífinu.
Á hernámssvæðum Vestur-
veldanna í Þýskalandi hefir
skamturinn undanfarna mán-
uði átt að samsvara 1550 hita- |
einingum á dag. Það er að
segja, hann hefir átt að vera
þetta „mikill“, en ósjaldan hef-
ir viljað brenna við, að hann
yrði mun minni. Á einstaka
stöðum á breska hernámssvæð-
| inu hefir hitaeiningaskamtur-
inn komist niður í 1.000 hita-
einingar á dag. Á banda-
ríska hernámssvæðijiu minkaði
skamturinn um tíma niður í
1300 hitaeiningar. Á hernáms-
svæði Frakka komst hann á
einum stað — í Ludwigshafen
— niður í 994 hitaeiningar.
e e
Hjá Bretum.
Ef til vill eigum við auð-
veldar með að gera okkur ljóst,
hversu lítill þessi matarskamt-
ur er, þegar á það er bent. að
breski skamturinn inniheldur
að rrrinsta kosti 2.800 hitaein-
ingar á dag. Matarskamtur
bresks borgara er þannig því-
nær helmingi og stundum næst-
um þrisvar slnnum meiri en
þýskra einstakiinga. Og þó
telja Bretar að matarskamtur
sinn sje hvergi nærri nógur, að
leggja beri alt kapp á að auka
hann sem allra fyrst.
• •
Fjegræðgin.
Og á meðan ástandið er eftir
þessu í mörgum löndum heims,
halda einstaka lönd áfram að
halda matvælum sínum frá
markaðnum, í því eina augna-
miði að þenja upp verð þeirra.
Truman forseti hefir i þessu
sambandi átt í erfiðleikum við
(Framhald á bls. 12)