Morgunblaðið - 07.11.1947, Blaðsíða 7

Föstudagur 7. nóv. 194.7
UORGV 1\B LAf)lÐ
HAFA ÖRVGGIS
ÞAÐ ér f raunimii 'éftirtektar-
yert, hversu ör þróun flugmál-
anna hefir verið hjer á landi
undanfarin ár og þá sjerstak-
lega árið 1946. Alt fram að
árinu 1640 litu Islendingar á
flugsamgöngur sem eins kon-
ar „lúxus“ferðir, sem vart
myndi mikið á að treysta í
framtíðinni og væru einna
helst.fyrir þá, sem hefðu mikið
fje handbært og nægan tíma.
Tímarnir breytast og mennirn
,ir með, segir máltækið, og fáa
mun hafa grunað, að árið 1947
myndi hjer jafn myndarlegur
floti stórra og öruggra flugvjela
sem raun er á orðin. Heims-
styrjöldin síðasta breytti við-
horfinu mikið. öll hernámsár-
in voru flugvjelar hersins á
sveimi, nætur jafnt sem daga,
yfir höfðum okkar. Fólk var
jafnvel hætt að líta upp, þótt
fjögurra hreyfla flugvjel af
stærstu gerð, rendi sjer yfir bæ
inn. Herinn ljet bvggja og
merkja flugvelli víða um land-
ið og leggja legufæri fyrir flug
báta sína. Það valt á miklu fyr
ir Vesturveldin, áð hafa hjer
öruggar flughafnir, enda var
ekkert til þess sparað og öll
fullkomnustu öryggistæki voru
hjer fyrir hendi.
Okkur hafa nú verið afhent
ir flúgvellirnir og flest öryggis
tækin, er nauðsynleg voru fyr
:ír stóra flugvelli, svo að nú gera
menn ráð fyrir að farþegaflug
inu okkar sje búio fyllsta ör-
vggi, bæði hjer í Reykjavík og
einnig úti um land. Við skul-
um athuga það nánar.
Skýrsla flugmála-
stjórnarinnar
Snemma á þessu ári gaf Flug
*nálastjórnin út skýrSlu, er blöð
og útvarp birtu, og var hún um
flugvellina og ásigkomulag
þeirra, einnig hversu margir
menn störfuðu við flugmálin
hjer o. fl. Satt er að rnargir
.menn starfa við flugmálin hjer
í Reykjavík, og miklu fje er var
Eftír Jóhannes R. Snorrason flugmann
Jóhannes Snorrason, sem er einn cf reyndnstu c-g
bestu flugmönnum okkar ritar grein í tímaritiÖ .,Fhig“
sem á erindi lil als almennings. Bendir hann hár á hi 'e
flugmálastjórnin hefir vanrœkt a'Ö koma örvggismúl-
unum í lag og nefnir mörg dœmi máli sínu ti! sönnun-
ar. Hefir Morgunblaöiö fengiÖ leyfi höfundarins til aö
endurprenta grcinina. Grcinin cr skrifuÖ í mai í vor,
þótt hún sje núna fyrst komin á prent og getur veriö
aÖ eitthváÖ hafi veriÖ gcrt, sem minst cr á í grcininni,
en í öllum aÖalatriÖum mun greinin vera rjett. cins og
er frá hcnni var gengiÖ upphaflcga.
valla. Einnig mun þar koma til
greina áhugaleysi þeirra
manna, sem með málin hafa
ir? Eru allir melar osr tún. sem ^ar^- Raðamenn llugmálanna
menn jafnt sem innlendir hafi
ástæðu til þess að kvarta
yfir ljelegi’i og óöruggri af-
greiðslu í flugturninum. Til
þeirra starfa verður að velja
menn, sem bera gott skynbragð
á veður og geta örugglega tal-
að þær tungur, sem um er að
ræða.
I skýrslunni frá flugmálastjórn
inni segir, að flugvöllurinn í
Kaldaðarnesi sje skráður fyrir
flugvjelar, sem rúmi allt að 20
farþegum. Þessi flugvöllur, ef
flugvöll skyldi kalla, er að mín
um dómi hættulegur lendingar
staður fyrir jafnt litlar sem
stórar flugvjelar. Allar flug-
brautirnar eru að meira eða
minna leyti brotnar upp og ligg
ur grjót og spýtnarusl um allan
völlinn. Flugmálastjórnin hefir
mjer vitanlega ekki látið svo
mikið sem hreinsa þennan flug
völl svo að hann geti verið brúk
legur í neyð, hvað þá heldur
látið gera við hann eða halda
honum við, þannig að hann
geti orðið öruggur viðkomu-
staður fyrir farþegaflugvjelar.
Vindpoki á miðjmn'
lentlingarsláS.
Stjórnarsandur við Kirkju-
bæjarklaustur er einnig skráð-
ur fyrir alt að 20 farþega flug-
vjelar, segir skýrslan Þar hef
ið til rekstrar Reykjavíkurflug ir flugmálostjórnin ekkert lát
vallarins, en það er ekki alt
fengið með því, að hrúga sam-
an miklu bákni utanum þessi
flugmál hjer í Reykjavik, sem staðnum. Engin flugbraut er
kostar ríkið milljónir árlega.! þar merkt og ekkert hefir þar
Það þarf einnig að gera eitt- j verið valtað. Það er því erfitt
hvað fyrir þau úti á lands- j fyrir ókunnuga að átta sig ó
merkin og þau, sem upp úr
standa, eru svo að segja samlit
sandinum og því verri en ekki
neitt.
Stöngin scm hjelt uppi vindpok
anum brotnaði skömmu eftir
að setuliðið fór og hefir enginn
gert tilraun til þess að reisa
hana að nýju. Austur-vestur-
brautin, sem er aðalbrautin, er
öldótt i báða enda og þyrfti lag
færingar við. Norður-suður-
brautin er afar stutt og þar á
ofan hætist, að skammt norðan
við miðju hennar er fen, sem
varasamt er, ef jörð er blaut.
Alt þetta mætti lagfæra á
skömmum tlrna og með litl-
um tilkostnaði, ef viljinn værir
fyrir hendi. Engin öryggistæki
eru til á þessum völlum, svo
sem slökkvitæki, merkjabyssur
eða þessháttar.
Annar nierkjalaus völlur.
Við kópasker er góður lend-
ingarstaður gerður af náttúr-
unnar höndum, eins og hinir.
Ekki hefir Flugmálastjórniu
látið gera þar neitt til að auð
lent hefir verið á flugvjel, tald
ir til skrásettra lendingarstaða?
Jeg cr sannfærður nm, að það
mætti skrásetja 1000 lendingar
staði á landinu ef þannig er far
ið að. Það mætti þá bæta bíl-
veginum i útjaðri Sauðárkróks
inn á skrána, en þar lenti jcg
í vor.
Svo er vikið að sjófluginu og
þéss getið, að flugmálastjórnin
hafi látið koma fyrir vönduð-
um legufærum í öllum lands-
fjórðungum. Breska setuliðið
skildi eftir vönduð legufæri á
Skerjafirðinum, sem þeir not-
uðu í stríðinu fyrir flugbáta
sína. Þessi legufæri höfum við
notað og notum enn. Þeim
mun haldið við og eru í góðu
ásigkc.mulagi. En setuliðið
skildi líka eftir vandaða ljósa-
pramma fyrir sjóflugwjelar að
lenda eftir í myrkri. Þeir eru
allir inni í skúr og engum til
gagns. Ekki veit jeg hvernig
færi, ef sjóílugvjel yrði of sein
fyrir, úr farþegaflugi utan af
landi, og þyrfti að lenda hjer
í svarta myrkri innan um bauj
ur og báta. Jeg er hræddur um
að það vrði of seint að ætla að
hlaupa til og hrinda ljósa-
prömmunum á flot og koma
þeim fyrir. Það geta ekki allar
flugvjelar lent á upplýstum
flugbrautum uppi á þurru
landi.
Lengi áttum við í brösum úti
á landi með Catalinurnar, þar
sem Re3rðarfjörður og Akureyri
voru einu staðirnir, sem höfðu
legufæri fyrir flugvjelar. Einn
af starfsmönnum flugfjelags Is
lands kom fyrir nokkrum legu
velda lendingar flugvjela, Jióít færum viðar austanlands og er
þetta þorp eigi afar erfitt með
samgöngur. Nokkrir kunningj
ar mínir ó Kópaskeri eyddn
einni kvöldstund við að tína
grjót af véllinum og hreinsa
burt nokkrar þúfur og var það
stór bót að þvi. Fhigmálastjórn
in mun hafa greitt kostnaðinn.
Legufærum hefir einnig ver
ið komið fyrir á Hólmavík og
ísafirði, en á háðum þessum
stöðum hefir ekkert verið athug
að, hvar heppilegast væri að
bygðmni. Það er nauðsynlegt
að lialda við flestum þeim
mannvirkjum og örvggistækj-
um, sem herinn skildi eftir
handa okkur, ekki þýðir að fár-
ast um það. Það hefur þó kom
ið fyrir oftar en einu sinni að
stöðva hefir þurft alt flug
þeirra flugvjela, sem ekki hafa
loftskeytatæki, vegna þess að
Ijósmerkjalampar flugturnsins
hafa verið i ónothæfu ástandi
og varalampar eða varahlutir
ekki til. Þetta eru einföldustu
og sjálfsögðustu öryggistæki
hvers flugvallar og því ófyrir-
gefanlegt að hafa þau ekki í
brúklegu ásigkomulagi og
alt og sumt sem til þurfti, og
ið gera, nema ef hún hcfir geng | leníi eg par 21 farþega vjel dag hafa þessi legufæri með tilliti
ist fyrir því að vindpoki var I hm eftir. Þarna er nauðsynlegt j til {leirra flugvjela, sem þau
settur upp a miðjum lendingar setja upp vindpoka og .myndu nota, • og ekkert ráð-
merkja braulir. I færst við þá menn, sem mest
Flugvöllurinn á Melgerði í i fljúga sjóflugvjelum um landið
Eyjafirði, gerður af setuliðinu. j enda eru þessi legufæri svo að
ei’ aðeins ein braut. Hún er nú segja gágnslaus með öllu.
í niðurníðslu og mun ekki
því, hvar best er að lenda á
þessum rriel, þar sem hann er
ósljettur með köflum. Það er
hæpið að kalla þennan mel
flugvöll fyrir flugvjelar, er
rúrni alt að 20 farþegum, með
an ekkert hefir véi’ið gert til
þess að auðvelda lendingar
þar. I>ennan mel mætti gera
prýðilegan og fullkomlega ör-
uggan, ef hann vrði valtaður
og meriktur. Meðan svo er ekki
gert, er liann síst betri en sand
arnir á Möðrudolsöræfum og
víðar, sem hvergi eru skráðir
og cnginn talar um að lenda á.
Melatangi við Hornafjörð
hefir ekki verið valtaður eins
stykki til vara. Flugstjórninni og skýrslan segir, því síður hefir
langt að bíða þar til hún verður
alvcg ónothæf, ef ekkert er að j Brugðist vonicm flugrnanna.
er falið ábyrgðarmikið starf og
það vcrða þcir rnenn að skilja.
Þeir vcrða einnig r. o skilja, að
þeir eru i flugturninum ein-
göngu til aðstoðar flugmönn-
unum ó flugleiðum og ekki sist
í nógrcnni flugvallarins. Það
Elugmálastjórnin látið merkja
hann. Þessi melur er einnig
skráður fyrir flugvjelar er
rúma alt að 20 farþegum.
Rrcska sctuliðið Ijet merkja
þennan mel fyrir mörgmn ár-
um og setja þar upp vindpoka.
dugar ekki að erlendir ílug-Sand hefir skafið yfir flest
gert. Svo að segja alt slitlag er
farið af brautinni og stendur’
eftir eggjagrjót, sem er vara-
samt fyrir hjólbarða flugvjel-
anna. Lítið sem ekkert hefir
verið gert til þess að halda þess
um flugvelli við, þótt hann sje
endastaður fjölförnustu flug-
leiðarinnar í landinu. Ekki hef
ir flugmálastjórnin látið koma'
þar fyrir neinum öryggistækj-
um. Símalaust hefir verið þar
um áraskeið og slökkvitæki
fengust nýlega með eftirtölum.
Þetta fullkomna hirðuleysi með
þennan flugvöll, sem fleiri, er
óþolandi þar sem milljónum er
varið til flugmóla árlega.
100 lendingastáðir.
1 skýrslunni er ennfremur
sagt, að 100 lendingarstaðir
sjeu skráðir á landinu. Hvar
eru allir þessir lendingarstað-
Þegar embætti flugmála-
stjóra var stofnað og fjöldi
manns fór að vinna að skipu-
lagningu flugmálanna og
miklu fje var til þeirra veitt,
vonuðum við flugmennirnir
að fyrst og fremst mvndu ör-
yggismólm verða tekin fyrir
og alt gert, sem unt væri til
þess að bæta lendingarstaði úti
um landsbygðina og gera )>á
sem öruggasta vir garði, einnig
að komið yrði fyrir miðunar-
stöðvum og talstöðvum á nauð-
synlegustu stöðum. Flugmála-
stjórnin hefir algjörlega brugð
ist vonum okkar flugmannanna
í þessum málum. Það mun ef
til vill að einhverju leyti eiga
rót sina að rekja til þeirrar
staðreyndar, að kostnaður við
rekstur Reykjavíkurflugvhllar-
ins er svo mikill ið sára lillu
er hægt að fórna til annara flug
hafa ekki leitað álits eða ráð-
fært sig við starfandi flugmeim
um vaintanlega flugvelli og
flugbiautir úti um landið. t
þeim fáu tilfellum, sem flug-
málastjómin hefir ákveðið að
byggja skuli flugbraut, er eitt,
sem starfandi atvinnuflugmað-
ur myndi aldrei hafa samþykt
sökum allra aðstæðna. Þctta er
á Ilólmavík. Þessi nýja hraut
á að liggja upp að brattri fjalls
hlíð, og skil jeg ekki að nokkr
um manni, sem eitthvað þekkir
til flugs á íslandi, skuli hafa
dottið í hug að eyða fje til
kaupa á öðrum eins stað. 'Það
væri meira vit að ganga svo
frá þessari einu braut, sem
þarna er fyrir, að þar væri lend
andi ,þótt ekki væri nema í
neyð.
Starfskröfíunum og fjár-
magninu hefir ekki verið varið
til þeirra hluta, sem við vonuð
um, en margt hefir verið gert
sem óþarft er, og jeg álít að hið
opinbera hafi ekki ætlast til að
fjenu væri eytt til. Skal jeg
nefna hjer eitt dæmi af mörg
um.
Fur’ðuleg flugvjelaskifti.
Þegar Agnar Kofoed-Hansen
var ráðunautur rikisins í flug-
málum, var keypt til landsins
frá Bretlandi lítil flugvjel af
gerðinni Taylocraft Auster. Til
gangurinn með þessum kaup-
um var að nota flugvjelina til
þess að kanna nýja lendingaí
staði, merkja þá og mæla, ein
kanlega á öræfum landsins.
I>essi gerð flugvjela cr afar
heppileg til þess að ^lenda og
hefja flug á stuttum völlum,
enda notuð mikið á striðsárun-
um sem „auga stórskotaliðsins“
við eldlínuna. Það fór á aðra
leið en ætlast hafði verið til
með þessa flugvjel. Starfsmenn
flugvallarins notuðu hana að
leikfangi, og var hún að flögra
í kringum flugvöllirm nær alla
daga til einskis. Svo kom að her
inn á Keflavikurflugvellinnm
vildi losna við flugvjel af gcrð
inni North Amerícan Ilarward
með 550 hestafla hreyfli. Flug-
vjel þessi er als ekki gerð til
þess að lenda á litlum og lje-
legum flugvöllum. 1 stríðinu
var hún eingöngu notuð til
þess að æfa listflug og undir-
búa flugmenn undih orustuflug
Nú seldi flugmálastjórnin litlu
hentugu fhigvjelina þeim, sem
mest höfðu notað hana, fyrir
vægt verð, en keypti hið gagns
lausa og kostnaðarsama lcik-
fang í staðinn. Kaupverðið var
að vísu lágt, en rekstrarkostnað
ur er mikill og alt óf mikill,
þegar tekið er tillit til þess að
þetta er gagnslaust leikfang.
Litla flugvjelin er búin loft-
skeytatækjimi og gat gert sama
gagn við athuganir á miðunar
stöðvum, en það virðist hafa
verið aðal átyllan' fyrir skipt-
unum.
Þetta er okkur öllum viðkom
andi, sem höfum tekið að okk
ur það verk að fljúga með far
þega landið þvert og endilangt
(Framhald á bls. 12)