Morgunblaðið - 08.11.1947, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 8. nóv. 1947
\*

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmimdsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristlnsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innnnlanri^
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Góð aíkoma ríkissjóðs
FJÁRMÁLARÁÐHERRA hefur nú flutt skýrslu þá um
fiárhag o? afkomu ríkissjóðs, sem jafnan tíðkast við
íyrstu umræðu fjárlaga á Alþingi.
Samkvæmt þessu yfirliti hafa tekjur ríkissjóðs árið 1946
orðið samtals 198,6 millj. kr. og þannig farið 76,2 millj.
kr. fram úr áætlun. Heildargjöldin hafa hinsvegar orðið
170,2 millj. kr. og hafa farið 36,7 millj. kr. fram úr áætlun.
Rekstrarhagnaður ríkissjóðs árið 1947 hefur þannig orð-
ið 28,4 millj. kr.
Skuldir ríkissjóðs og stofnana hans voru í árslok 45,3
millj. kr. en þar af eru erlend lán aðeins 5,2 millj. kr.
Hafa nú öll erlend lán ríkissjóðs verið greidd upp nema
dönsku lánin, sem nú nema fyrrgreindri upphæð.
★
Fjárhagsafkoma ríkissjóðs s. 1. ár hefur þannig orðið
mjög góð. Gjöldin hafa að vísu farið mjög fram úr áætlun
og á það m. a. rætur sínar að rekja til aukinnar dýrtíðar
í landinu. En tekjurnar hafa þó aukist í stærri skrefum
þannig að rekstrarhagnaðurinn hefur orðið nær þrír tugir
miljóna króna. Er það hagstæðari útkoma á rekstri ríkis-
sjóðs en á nokkru öð.ru ári.
Það verður því ekki annað sagt en að viðskilnaður fyrr-
verandi ríkisstjórnar við fjárhag ríkissjóðs hafi verið mjög
góður. Þurfa Sjálfstæðismenn, sem fóru með þau mál
engan kinnroða að bera fyrir stjórn fjármálanna þótt
ýmislegt hafi þar gerst, sem þeir hefðu kosið að öðru
vísi hefði verið ráðið. En þeir voru ekki einir um að móta
stefnuna í fjármálum þjóðarinnar og áttu þessvegna ekki
kost að fara allar þær leiðir, sem flokkur þeirra hefði
helst kosið.
★
Samkvæmt upplýsingum fjármálaráðherra um afkomu
þess hluta yfirstandandi árs, sem liðinn er, voru tekjur
ríkissjóðs 1. okt. orðnar 147,3 millj. kr. en gjöldin 127
millj. kr. Rekstrarafgangur þannig rúmar 20 millj. kr.
Taldi ráðherrann líklegt að tekjurnar myndu á árinu
verða um 210—215 millj. kr. og að sennilegt væri að nokk-
ur rekstrarafgangur yrði.
Á fjárlögum ársins voru tekjurnar áætlaðar 202 millj.
kr. en gjöldin rúmlega 197 millj. Að öllum líkindum má
þannig vænta að fjárhagsafkoma ríkissjóðs þetta ár verði
hin sæmilegasta.
■k
Af þessu bráðabirgðayfirliti um fjárhag og afkomu
ríkissjóðs árið 1946 og það, sem af er þessu ári er auð-
sætt, að ef á það eitt er litið er síður en svo ástæða til
svartsýni um efnahag og afkomu hins íslenska ríkis. Því
fer svo fjarri. Þrátt fyrir gífurleg útgjöld til opinberra
framkvæmda hefur rekstur ríkissjóðs skilað milljónatug-
um í hagnað. Árið 1946 er mesta framkvæmdaár, sem
um getur í íslenskri sögu. Á engu öðru ári hefur verið
unnið að jafn fjölþættum framkvæmdum í landinu, í
senn í þágu atvinnulífsins og í margvíslegu öðru skyni.
Þetta er staðreynd, sem ekki verður gengið framhjá. Um
það má að vísu deila, hvort skynsamlegt hafi verið af
i' íkisvaldinu að ráðast í sumar þessar framkvæmdir á þess-
um tíma. En það haggar ekki þeirri staðreynd að þessar
íramkvæmdir voru flestar nauðsynlegar.
★
En það, sem mestu máli skiptir nú, er að þing og þjóð
átti sig á því að róttækra aðgerða er þörf ef rekstur ríkis-
sjóðs og þjóðarbúsins í heild á að haldast á rjettum kili.
Stóraukin dýrtíð hefur teflt afkomu þess í framtíðinni
í bráða hæítu. í frumvarpi ríkisstjórnarinnar til fjárlaga
iyrir næsta ár er reiknað með vísitölu 310 þótt hún sje í
dag 325 stig og raunverulega yfir 280 stig. Á því að nýjar
og virkar leiðir finnist til lækkunar verðbólgunni og efl-
ingar útflutningsverslun þjóðarinnar, veltur fjárhagsaf-
koma næstu ára.
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
Bjór-saga.
ÞAÐ ER rætt fram og aftur
um ölfrumvarpið, sem nú er
fyrir þinginu. Það má búast
við, að andstaða góðtemplara
harðni með hverjum deginum
sem líður og að „rök“ þeirra
verði æ langsóttari eftir því
sem líður á umræðurnar.
I sambandi við þessar bjór-
umræður dettur mjer 1 hug
saga af hinum kunna danska
regluboða, Larsen-Ledet. Hann
var einu sinni á ferðalagi um
Jótland og hjelt fundi og fyr-
irlestra um bindindismál, en
honum gekk víða illa, því fylg
ismenn Bakkusar átti það til
að gera usla á fundum hins
mikla regluboða og jafnvel
hleypa þpim upp.
•
Sterki Jótinn.
EN L ARSEN-LEDET var
svo heþpinn, að ungur og
hraustur Jóti hafði snúist á
sveif með bindindismönnum og
hann bauðst til að fylgja post-
ula hins góða málefnis í fyrir-
lestraferðinni og hafa hemil á
óróaseggjum.
Gekk þetta vel um stund og
brennivínsberserkir þorðu ekki
að gera uppsteit á fundum
regluboðans.
•
Hver þorir?
OG SVO var það eitt kvöld,
að Larsen-Ledet Ijet mælsku-
gamminn geisa og þrumaði yf-
ir áheyrendur sína:
— Hvað er það, sem við þrá-
um er við komum heim að
kvöldi eftir langan og erfiðan
vinnudag, hrópaði hann yfir
salinn. — Og hvað er það, sem
við þráum til að gleðja hjörtun
og Ijetta áhyggjur daglega lífs
ins. Hvað er það, sem knýr
brosið fram og fær okkur til
að syngja gleðisöngva?
Hann þagnaði til þess að láta
orðin hrífa, en þá gall við
sterki Jótinn og sagði hárri
röddu:
— Ef einhver vogar sjer að
sega bjór, þá fær hann einn á ’
sviðinn!"
Hvort þorir nú nokkur að
nefna bjór?
Dagur Leifs Eiríks-
sonar.
„CHICAGO-BÚAR af nor-
ærnum ættum munu ámorgun
halda dag Leifs Eiríkssonar há
tíðlegan.
„Þessi Norðmaður sigldi ár-
ið 1000 til íslands, Grænlands
og Nýfundnalands og verður.
hans minnst með hátíðahöld-
um í Humboldt Park“.
^Fjelagar í Norsk-ameríska
fjelaginu í fylkinu Illinois
ætla að leggja blómsveig við
fótstall styttu Leifs“.
„Guðsþjónustur verða haldn
ar fyrir foreldralaus börn,
hjúkrunarkonuf og gamalt fólk
í kirkjum og öðrum samkomu-
húsum, sem Bandaríkjamenn
af norskum ættum eiga eða
standa fyrir“.
„Hátíðahöldin munu ná há-
marki með hátíðahöldum í sal-
arkynnum frímúrara yið Loan
torg, 2451 N. Kedzie av., á
iaugardagskvöld“.
Atök um Leif
heppna.
Þessi klausa hjer að framan
er orðrjett þýðing úr blaðinu
„New“ í Chicago og birtist
þann 8. október s.L, en 9. okt.
hefir um nokkra ára skeið ver-
ið helgaður minningu Leifs
heppna í skólum í Bandaríkjun-
um. í skólum Ameríku er börn
um kennt að Leifur hafi verið
norskur svo að það er ekki
nema eðlilegt að blöðin haldi
það líka.
En það eru fleiri en dr. Jón
Dúason sem munu kunna þessu
illa.
Hvað á að gera í málinu?
Bandaríkjastjórnin gaf okkur
styttu af Leifi á Alþingishá-
tíðinni og menn skoðuðu það
sem viðurkenningu á því að
Bandaríkjastjórn liti svo á að
Leifur hafi verið íslendingur,
því varla hefir styttan verið
gefin tilefnislaust.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . .. j
---— | Eftir G. J. A. f------— +
Nauðlendingin á Atlantihafi
Sextíu og níu farþegar
biðu dauða síns á miðju
Atlantshafi.
ÞANN 15. okt. s.l. birti Mbl.
fregnir af því, að flugbátur,
sem var á leiðinni frá Bret-
landi til Bandaríkjanna, hefði
deginum áður orðið að nauð-
lenda á miðju Atlantshafi. I
flugbátnum voru 69 manns, og
fregnin um óhappið vakti
mikla athygli, enda mjög tví-
sýnt í fyrstu, hvort takast
mundi að bjarga fólkinu. Degi
seinna var þó vitað, að tekist
hafði að koma áhöfn og íarþeg
um um borð í bandarískt strand
varnaskip, en þó eftir geysi-
mikla erfiðleika og margar
hættur .
Nú hefur mjer borist blað,
þar sem nokkrir farþegarnir
skýra frá því, hvernig þeim
var innanbrjósts meðanf þeir
flæktust hjálparlausir á haf-
inu.
• •
„Veðurf regnir“.
Enginn farþeganna vissi um
hættuna fyr en brytinn kom
inn til þeirra og tilkynnti þeim,
að flugbáturinn yrði að lenda,
„til að taka á móti veðurfregn
um“. Fæstir trúðu þessu auð-
vitað, og jafnskjótt og vjelin
var lent og sjóirnir byrjuðu að
ganga yfir hana, gat enginn
lengur efast um, að hjer var um
dauðann að tefla.
Frú Albert Ritchie frá Ando
ver, New Brunswick, segir frá
nokkru af því sem skeði eítir
lendinguna.
• •
Bænir.
„Hver einasti brestur í flug-
vjelinni“, segir frú Ritchie,
boðaði dauða okkar. Jeg,
þuldi allar þær bænir, sem jeg I
kunni. Jeg vildi ekki deyja.
Jeg var dauðhrædd. Jeg sá í
huganum, hvernig vjelin mundi
sökkva .... og jeg sá börnin
drukkna — barnið mitt
drukkna.
Við biðum eftir því, að dauð
inn vitjaði okkar. Jeg trúði því
statt og stöðugt allan tímann,
að engin von væri um björg-
un ......
Sonur okkar — þriggja ára
— sat klukkustund eftir klukku
stund á hnjám föður síns. Hann
hreyfði sig ekki, horfði aðeins
á öldurnar, sem gengu yfir flug
bátinn. Og hann sagði ekki eitt
einasta orð“.
• •
Faðir og sonur.
Frú Ritchie lýsti því næst
fyrir frjettamönnum, hvernig
ákveðið var, að maður hennar
skyldi fara á undan henni á
Öllum kom saman um, að Mar
tin hefðl sýnt frábæra lcikni.
flekanum, sem notaður var við
björgunina, yfir til strand-
varnarskipsins. Hann og aðrir
feður áttu að taka börn sín með
sjer, og það var því talið nauð-
synlegt, að þeir gengju fyrir
öðrum farþegum.
Eftir að Ritchie og sonur
hans höfðu komist heilu og
höldnu yfir til skipsins, frjett-
ist yfir í flugbátinn, að tilraun
til að setja út einn af björgun-
arbátum strandvarnarskipsins
hefði mistekist. Frúin segir í
þessu sambandi:
• •
Engin von.
„Bátnum hafði hvolft, jafn-
skótt og hann snerti sjóinn.
Hvaða von höfðum við þá um
björgun, þar sem traustbygður
björgunarbátur gat ekki hald-
ist þarna á rjettum kyli? Enga
von, að okkur fannst. Svo við
bara sátum þarna. Börnin
sváfu, en vöknuðu öðru hvoru,
köstuðu upp og grjetu og grjetu.
Einn lítill drenghnokki vakn
aði hvað eftir annað með hljóð
um og hrópaði: „Bjargið mjer
hjeðan“. Móðir hans reyndi að
hugga hann og hann sofnaði
aftur, en altaf vaknaði hann
á ný og þá hljóðandi . .. .“
• •
Flugvjelin var of-
hlaðin.
Ollum farþegunum kom sam
an um það, eftir að þeim hafði
j verið bjargað, að Martin, aðal-
j flugmaður flugbátsins, hefði
! sýnt frábæra leikni við nauð-
lendinguna. Þá voru þeir einn-
ig sammála um, að áhöfn vjel-
arinnar hefði verið hin prýði-
legasta. En ýmsir voru líka
þeirrar skoðunar, að flugvjel-
in hefði verið ofhlaðin.
Þess má geta, að eftir að far-
(Framhald á bls. 12)